Εμφανίζονται 100 (επί συνόλου 3058) τίτλοι με αναζήτηση: Βιογραφίες στην ευρύτερη περιοχή: "ΕΛΛΑΔΑ Χώρα ΕΥΡΩΠΗ" .
ΑΒΟΡΟΣ (Χωριό) ΛΙΔΟΡΙΚΙ
1797 - 1880
(Αβορίτι Δωρίδας 1797 Αθήνα
1880)
Αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και δραστήριο πολιτικό πρόσωπο μετά
από τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους, αυτοδίδακτος συγγραφέας Απομνημονευμάτων.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Τριανταφυλλοδημήτρης. Το 1820 μυήθηκε στη
Φιλική Εταιρεία και από τότε αφοσιώθηκε στον Αγώνα. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες.
Κατά τους εμφύλιους τάχθηκε στο πλευρό των κυβερνητικών και μετά εισέβαλε στην
Πελοπόννησο και έμεινε εκεί
για να οργανώσει την άμυνα εναντίον του Ιμπραήμ. Υπερασπίστηκε ηρωικά την Ακρόπολη,
όπου τραυματίστηκε τρεις φορές. Η επαναστατική του δράση κλείνει με τη συμμετοχή
του στις επιχειρήσεις του Πειραιά
το 1827. Με τον ερχομό του Καποδίστρια διορίστηκε «Γενικός αρχηγός Σπάρτης».
Δυσανασχετώντας για την απραξία της θέσης άρχισε να γράφει τα «Απομνημονεύματα»
(1829). Χαιρέτησε με θερμά λόγια την άφιξη του Όθωνα, γρήγορα όμως απογοητεύτηκε
και στράφηκε στην καλλιέργεια της γης. Ως δημοτικός σύμβουλος έπεισε το δημοτικό
συμβούλιο της Αθήνας το 1837
να υποβάλει στον Όθωνα αναφορά για την παραχώρηση Συντάγματος. Η πράξη του αυτή
οδήγησε στην παύση του, διάλυση του δημοτικού συμβουλίου και στον κατ’ οίκον
περιορισμό του ίδιου. Απ’ το παλάτι θεωρήθηκε ως ο κύριος οργανωτής της
συνωμοτικής κίνησης που οδήγησε στην Eπανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Το Μάρτιο
του 1853 δικάστηκε από στρατοδικείο για έσχατη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο.
Αποφυλακίστηκε αργότερα με τη μεσολάβηση του Δημητρίου Καλλέργη. Μετά την έξωση
του Όθωνα του ξαναδόθηκε ο τίτλος του αντιστρατήγου (1864).
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Βουλής των Ελλήνων
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ (Χωριό) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ
1786 - 1821
(Μουσουνίτσα Παρνασσίδας 1786 Λαμία
1821)
Αγωνιστής του 1821. H ηρωική του αντίσταση στην Αλαμάνα
και ο μαρτυρικός του θάνατος στη Λαμία
έγιναν θρύλος στη συνείδηση του λαού μας. Γιος του Νίκου Μασαβέτα, σε νεαρή ηλικία
μόνασε ως δόκιμος και μετά διάκος στη Μονή
του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου της Αρτοτίνας. Μερικά χρόνια πριν την Επανάσταση
υπηρέτησε στο σώμα των «Τσοχανταρέων» (σωματοφυλάκων) του Αλή Πασά. Μετά το 1820
εκλέχθηκε αρχηγός στο αρματολίκι της Ρούμελης, στη θέση του καταδιωκόμενου Ανδρούτσου,
με τον οποίο είχε στενό σύνδεσμο. Την εποχή αυτή μυείται στη Φιλική Εταιρεία.
Το 1821 ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στη Λιβαδειά
(30 Μαρτίου 1 Απριλίου) και εκκένωσε μαζί με τους Δουβουνιώτη και Πανουργιά
την Ανατολική Στερεά από τους Τούρκους. Στη γέφυρα της Αλαμάνας
στις 22 Απριλίου 1821 προσπάθησε να ανακόψει την πορεία του Ομέρ Βρυώνη και του
Κιοσέ Μεχμέτ προς την Πελοπόννησο.
Το βάρος της σύγκρουσης έπεσε στον Αθανάσιο Διάκο που έλεγχε το δρόμο από τη Δαμάστα.
Μετά από πολύωρη μάχη, τραυματισμένος στο δεξί χέρι αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους,
μεταφέρθηκε στη Λαμία όπου
θανατώθηκε με ανασκολοπισμό. Η θυσία του ενίσχυσε το φρόνημα των αγωνιζομένων
και η δράση του ενέπνευσε πολλούς.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΙΓΙΟ (Πόλη) ΑΧΑΪΑ
1796 - 1858
(Αίγιο, 1796 - Αθήνα, 1858)
Πρόκριτος της Βοστίτσας (Αιγίου) και αγωνιστής. Ήταν από τους λίγους
Πελοποννήσιους προκρίτους που δέχθηκαν τις απόψεις τον Παπαφλέσσα για γρήγορη
έναρξη του Αγώνα. Ως υπαρχηγός του Ανδρέα Λόντου κινήθηκε ιδιαίτερα στην Αχαΐα,
και συμμετείχε στην πολιορκία της Πάτρας
και στην καταδίωξη του Δράμαλη στην Aκράτα.
Μετά την εισβολή του Ιμπραήμ τάχθηκε στο πλευρό του Κολοκοτρώνη και αγωνίστηκε
κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων. Διετέλεσε δήμαρχος Αιγίου, νομάρχης Αττικής
και υπουργός εσωτερικών.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ (Δήμος) ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ
1793 - 1848
Οπλαρχηγός του 1821 και στρατιωτικός της οθωνικής περιόδου. Πήρε μέρος
σε πολλές μάχες εναντίον των Τούρκων στη Δυτική Στερεά
Ελλάδα και Ήπειρο. Το
1826 τοποθετήθηκε Φρούραρχος στο Ιτς
Καλέ Ναυπλίου και το 1828 ως διοικητής της Γ´ Χιλιαρχίας πολέμησε για
την ανακατάληψη της Στερεάς.
Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του Αυγουστίνου Καποδίστρια στο Αντίρριο
και του Δημ. Υψηλάντη στη Θήβα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
1790 - 1865
Οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης και στρατιωτικός της οθωνικής
περιόδου. Πολέμησε στη Δυτική Στερεά
Ελλάδα. Στα χρόνια του ´Oθωνα εντάχτηκε στην Βασιλική Φάλαγγα. Μετά
την Eπανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 πολιτεύθηκε στο Βάλτο και εκλέχτηκε πληρεξούσιος
στην Α´ Εθνοσυνέλευση.Το 1854 πήρε μέρος στα λυτρωτικά κινήματα των υποδούλων
της Θεσσαλίας και της Ηπείρου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΜΦΙΣΣΑ (Πόλη) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ
1801 - 1863
Γιος του οπλαρχηγού Πανουργιά Πανουργιά. Πήρε μέρος στη μάχη των Βασιλικών,
της Αράχοβας μαζί με τα παλικάρια
του Γ. Καραϊσκάκη και σε πολλές άλλες, δίπλα στο Γ. Δυοβουνιώτη, το Δ. Υψηλάντη
κ.α. Ιδιαίτερη γενναιότητα έδειξε στην τελευταία μάχη του Αγώνα στην Πέτρα
της Βοιωτίας (1829). Ο Ι. Πανουργιάς είχε και πολιτική δράση: Πληρεξούσιος της
´Αμφισσας στην Εθνοσυνέλευση
του 1843 και ως το θάνατό του βουλευτής Παρνασσίδας.
Το 1854 ως στρατιωτικός ηγέτης σώματος εθελοντών με το βαθμό του υποστρατήγου,
τάχθηκε με το μέρος των υπόδουλων της Θεσσαλίας
και πολέμησε αποτελεσματικά στην περιοχή του Αλμυρού.
Ήταν ευρύτατα γνωστός με το προσωνύμιο Νάκος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΝΗ (Δήμος) ΛΑΚΩΝΙΑ
Γιος του Τζώρτζη Γρηγοράκη ή Δραγώνου. Κατά την αρχή του Αγώνα πυρπολητής (πυρπολικό
«Φλόγα») και μετά πολεμιστής στην ξηρά κατά την κάθοδο τού Δράμαλη-πασά στην Τριπολιτσά
και αλλού. Έπεσε κατά την πολιορκία του Ναυπλίου
(1822).
1751 - 1820
Συνταγματάρχης του ρωσικού στρατού - Φιλικός (Μάνη 1751 - Πόλος 1820). Μετά τα
Ορλοφικά πήγε στη Ρωσία και κατατάχθηκε στον ρωσικό στρατό. Πήρε μέρος στον Β'
Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1787-1792) ως λοχαγός και έδειξε τόσο μεγάλο ηρωισμό ώστε
να τού απονεμηθεί από την αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β' ο βαθμός του συνταγματάρχη
επί του πεδίου τής μάχης (1795). Η προσωνυμία τού «Καβαλλιέρου» που φέρει υποστηρίζεται
ότι υποδηλώνει τον κατώτερο βαθμό ενός των ρωσικών παρασήμων (Chevalier -αργυρούς
σταυρός). Από τον Α. Γoύα συγκαταλέγεται μεταξύ των «εξαδέλφων» και συμπολεμιστών
του Αντώνμπεη. Ο Δημήτριος Γρηγοράκης (Καβαλλιέρος) μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία
συγχρόνως με τον Αντώνμπεη από το ίδιο πρόσωπο, τον Χρ. Περραιβό, στον Μυστρά,
και εμφανίζεται έξι χρόνια πρεσβύτερος του αμφιλεγόμενου Αντώνμπεη. Εξάλλου, στο
περίφημο Σύμφωνο Συνασπισμού (Κιτριές,
1η Οκτωβρίου 1819) υπογράφει αυτοτελώς (ήταν καπετάνος στο Βαθύ
και στον Πασσαβά), ενώ ο φερόμενος
ως αδελφός του Γρηγόριος ή Τσιγκουρίος Γρηγοράκης (επίσης καπετάνος στο Βαθύ και
στον Πασσαβά) υπογράφει «δι' εαυτόν και τους αδελφούς του». Είναι πολύ πιθανό
να ήταν εξάδελφος του Αντώνμπεη, προς τον οποίο θα ήταν πολύ οικείος αφού, όπως
υποστηρίζεται, τον ενίσχυσε στην εξόντωση του περίφημου κλέφτη Ζαχαρία Μπαρμπιτσιώτη
(1805). Δεν πρόλαβε να πάει μέρος στον Αγώνα τής Ελευθερίας γιατί πέθανε το 1820.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Γυθείου
1790 - 1850
Γιος του Αντωνίου Θωμά Γρηγοράκη (1790-1850).
Φιλικός - αγωνιστής (καπετάνος Μανιάτης). Πήρε μέρος στην προπαρασκευαστική
εργασία για την Επανάσταση, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Πετρόμπεη, με
τον οποίο ήταν και συγγενής (η μητέρα τού Πετρόμπεη ήταν θυγατέρα του Κουτσογρηγορίου
Γρηγοράκη) και υπό την ηγεσία εκείνου πήρε μέρος στον Αγώνα ως ένας από τους Μανιάτες
καπετάνους. Διετέλεσε Πληρεξούσιος Ανατολικής Σπάρτης (Μάνης) στη Δ' Εθνική Συνέλευση
(Αργος 1829), μέλος της Επαρχιακής
Δημογεροντίας Γυθείου (1829),
μέλος του κατά τη Μάνην Εκτάκτου Εκκλήτου Δικαστηρίου (1830), Εκλέχθηκε επίσης
Πληρεξούσιος Γυθείου στη Δ' κατά συνέχεια Εθνική Συνέλευση (Πρόνοια 1832), αλλά
δεν φαίνεται να έλαβε μέρος στις εργασίες της. Διετέλεσε δήμαρχος Γυθείου (1836)
και πέθανε με τον βαθμό του λοχαγού τής Ελληνικής Φάλαγγας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Γυθείου
1768 - 1820
Ο επιλεγόμενος Τσιγκουρίος, από τη συνήθειά του να επιτίθεται με πέλεκυ, τσεκούρι
(1768- 1820).
Ο μπας-καπετάνος της Μάνης επί Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία
το 1818, από τον Πετρόμπεη, στο Πόρτο
Βαθύ. Ανδρειότατος πολεμιστής, πρωτοστάτησε στις προεπαναστατικές κινήσεις
των Μανιατών. Δολοφονήθηκε στο χωριό Καρβελά
τής Μάνης το 1820.
1795 - 1847
Γιος τού Γρηγορίου ή Τσιγκουρίου, επονομαζόμενος Τσιγκουράκος (1795-1847)
Αφοβος όπως και ο πατέρας του, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και πήρε
μέρος στον Αγώνα από την κήρυξή του, αρχικά στον χώρο της Μάνης και στη συνέχεια
στην πολιορκία της Μονεμβασίας
(Μάιος - lούλιος 1821) και την άτυχη εκστρατεία της Ηπείρου υπό τον Κυριακούλη
Μαυρομιχάλη. Διετέλεσε Πληρεξούσιος τής Ανατολικής Σπάρτης (Μάνης) στην Γ. Εθνική
Συνέλευση (Επίδαυρος 1826).
Μετά την εγκαθίδρυση τής βασιλείας, κατατάχθηκε στην Ελληνική Φάλαγγα με τον βαθμό
του λοχαγού (1837) και προβιβάσθηκε διαδοχικά σε αντισυνταγματάρχη (1847). Διετέλεσε
βουλευτής Γυθείου κατά την
Α' Βουλευτική Περίοδο (1844-1847).
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Γυθείου
Οι Τούρκοι πάτησαν την Κρήτη γύρω στο 1645 (ο Χάνδακας, δηλαδή το
Ηράκλειο, έπεσε το 1669,
μετά από εικοσάχρονη πολιορκία). Έτσι, οι πολυβασανισμένοι Κρητικοί αλλάξανε δυνάστη:
από τη Βενεθιά στην Τουρκιά.
Το 1770 ο Ιωάννης Βλάχος ("Δασκαλογιάννης"), εύπορος πλοιοκτήτης,
άρχοντας από την Ανώπολη Σφακίων, ηγήθηκε της Επανάστασης των Σφακιανών εναντίον
του Τούρκων. Μετά από ένα θριαμβευτικό ξεκίνημα όμως, η Επανάσταση πνίγηκε στο
αίμα από τις χιλιάδες του τουρκικού στρατού και ο Δασκαλογιάννης παραδόθηκε, βέβαιος
ότι θα πεθάνει, για να μην εξοντωθούν οι Σφακιανοί. Οι Τούρκοι, αν και είχαν υποσχεθεί
να μην τον πειράξουν (μόνο να τον εξορίσουν), αθέτησαν την υπόσχεσή τους και τον
οδήγησαν στο Ηράκλειο, όπου τον έγδαραν ζωντανό ως δημόσιο θέαμα.
Στον τόπο του μαρτυρίου είχαν οδηγήσει τον αιχμάλωτο αδελφό του Νικόλαο,
τον επονομαζόμενο Χατζή Σγουρομάλλη, ο οποίος δεν άντεξε τη φρίκη και έχασε τα
λογικά του.
Δεκαέξι χρόνια μετά, το 1786, ο μπάρμπα Μπατζελιός (Παντελής), πολεμιστής
του Δασκαλογιάννη, συνέθεσε το Τραγούδι του Δασκαλογιάννη, ένα έπος 1034 στίχων,
που το υπαγόρευσε στον Αναγνώστη του παπά Σήφη Σκορδύλη, ο οποίος το κατέγραψε,
γιατί ο ίδιος ο μπάρμπα Μπατζελιός ήταν εντελώς αγράμματος (το θυμόταν όλο απ'
έξω, όπως οι αρχαίοι επικοί ποιητές). Το συγκλονιστικό στιγμιότυπο της αφήγησης
περιγράφεται από τον Αναγνώστη (που προφανώς ήταν κι αυτός ριμαδόρος, δηλαδή λαϊκός
ποιητής) στο συγκινητικό επίλογο του ποιήματος.
Εκτός από την ιστορική και την ποιητική αξία του έργου, εντυπωσιακά
είναι τα κοινά στοιχεία του με την αρχαία επική ποίηση και ιδιαίτερα με τα ομηρικά
έργα μεταξύ των άλλων, η επανάληψη κάποιων φράσεων ή, σπάνια, και ολόκληρων στίχων
(απαραίτητο για κάποιους που δεν έγραφαν, αλλά μόνο θυμούνταν απ' έξω τόσες εκατοντάδες
στίχους), καθώς και το ότι ξεκινά με επίκληση του ποιητή στο Θεό να τον βοηθήσει
να φέρει σε πέρας την προσπάθειά του, όπως ο Όμηρος ξεκινούσε με τη γνωστή επίκληση
στη Μούσα. Από τα κυριότερα κοινά στοιχεία όμως είναι η εξιστόρηση των μαχών,
ο τρόπος περιγραφής του ήρωα και η αφήγηση των διαλόγων και των αντιπαραθέσεων
ανάμεσα στα πρόσωπα του έργου είναι φανερό ότι ο ποιητής δεν έχει στο νου του
μόνο να εξιστορήσει τα γεγονότα, αλλά αναδημιουργεί, με γνήσιο λογοτεχνικό πνεύμα,
μέσα στο έργο του ολόκληρο τον κόσμο στον οποίο διαδραματίζεται η τραγωδία γράφει
ένα έμμετρο μυθιστόρημα. Το 1978 ο αξέχαστος παπά Αγγελος Ψυλλάκης ηχογράφησε
μεγάλο μέρος του τραγουδιού, σε παραδοσιακό σκοπό, στο δίσκο Το Τραγούδι του Δασκαλογιάννη
(Calypso 80001).
Εμείς το παίρνομε από το εξαίρετο βιβλίο του Σφακιανού δημοσιογράφου,
ερευνητή και συγγραφέα Πάρι Στ. Κελαϊδή Η Επανάσταση του Δασκαλογιάννη (εκδ. «Καράβι
και Τόξο», Αθήνα 1978) σε μερική αντιπαραβολή με την έκδοση του Βασίλη Λαούρδα
(Το Τραγούδι του Δασκαλογιάννη, εκδ. Μουρμέλ, Ηράκλειον Κρήτης 1947) και το μεταφέρομε
στη σημερινή ορθογραφία. Για τις υποσημειώσεις συμβουλευτήκαμε αρκετές φορές το
αναλυτικό γλωσσάρι του βιβλίου.
Το Τραγούδι του Δασκαλογιάννη ως ιστορική πηγή
Στην πλήρως σχολιασμένη, ιστορικά και φιλολογικά, έκδοση του Βασίλη
Λαούρδα (Το Τραγούδι του Δασκαλογιάννη, εκδ. Μουρμέλ, Ηράκλειον Κρήτης 1947) επισημαίνονται
τρεις ανακρίβειες στα ιστορικά στοιχεία που δίδει ο μπάρμπα Μπατζελιός:
ότι οι Σφακιανοί δεν ήταν απαλλαγμένοι από φόρους, όπως αναφέρεται στο Τραγούδι,
ότι ο Πρωτόπαπας, που ήταν θείος του Δασκαλογιάννη, συνελήφθη στα Σφακιά, σύμφωνα
με τις τουρκικές αναφορές της εποχής, και όχι συνοδεύοντας το Δασκαλογιάννη, μαζί
με τους άλλους, στο Ηράκλειο, ότι το μαρτύριο του Δασκαλογιάννη συνέβη όχι αμέσως,
αλλά μετά από έναν ολόκληρο χρόνο αιχμαλωσίας (17 Ιουνίου 1771). Κατά τον ίδιο
το σχολιαστή, οι ανακρίβειες αυτές (παρόλο που πρέπει να κάνουν τον ιστορικό ερευνητή
προσεκτικό στην αξιοποίηση του Τραγουδιού) καθόλου δε μειώνουν την αξία του ποιήματος
- αντίθετα, «αναβαθμίζουν λογοτεχνικά την πραγματικότητα», εκφράζοντας καθαρότερα
αυτά που όφειλε ο ποιητής να τονίσει.
Προγενέστερες εκδόσεις
Με βάση την έκδοση του Λαούρδα αναφέρουμε τις ακόλουθες προγενέστερες
εκδόσεις του Τραγουδιού του Δασκαλογιάννη:
α. από τον Εμμ. Βαρδίδη, Κρητικαί Ρίμαι, Τα Τραγούδια Δασκαλογιάννη και Αληδάκη,
Αθήνα 1888,
β. από τον Παύλο Ι. Φαφουτάκη, Συλλογή ηρωϊκών κρητικών ασμάτων, Αθήνα 1889,
γ. από τον Μπορτολή, Το τραγούδι του τσελεπή Δασκαλογιάννη, 1939.
Υπάρχουν επίσης και οι «συνεπτυγμένες μορφές» του, που περιλαμβάνονται στις εκδόσεις:
α. του Legrand (Recueil de chansons populaires grecques, 1874),
β. του Αντώνη Γιανναράκη (Jeannarakis, Ασματα κρητικά μετά διστίχων και παροιμιών,
Λειψία 1876).
Λεπτομέρειες εξάλλου για τα γεγονότα της Επανάστασης του 1770 βλ.,
μεταξύ άλλων, και στην περισπούδαστη Ιστορία της Κρήτης από της απωτάτης αρχαιότητος
μέχρι των καθ' ημάς χρόνων του Βασιλείου Ψιλάκη, εν Χανίοις 1909, τόμ. Γ', κεφ.
Δ', σελ. 86-146, και στην Ιστορία της Κρήτης του Ιωάννη Μουρέλλου, Ηράκλειον 1931,
τόμ. Α', σελ. 121-221. Βλ. και το συγκλονιστικό ιστορικό μυθιστόρημα του Νίκου
Αγγελή Δασκαλογιάννης, α΄ έκδ. 1962, ανατύπωση 1979.
Τα παιδιά του Δασκαλογιάννη
Στο βιβλίο του για την Επανάσταση του Δασκαλογιάννη ο Πάρις Κελαϊδής
αναφέρεται στους παλαιότερους μελετητές που ασχολήθηκαν με το θέμα της τύχης της
οικογένειας του αγωνιστή.
Οι μελετητές αυτοί ήταν:
α. ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ανδρέας Ανδρεάδης, ο οποίος «εκαυχάτο
ότι καταγόταν από την οικογένεια του Δασκαλογιάννη»,
β. ο γέροντας οπλαρχηγός Δημήτριος Ζουδιανός από την επαρχία Μαλεβιζίου, ο οποίος
άφησε χειρόγραφα απομνημονεύματα, στα οποία ανέφερε ότι οι απόγονοι του εθνομάρτυρα
δεν χάθηκαν,
γ. ο καθηγητής Φιλολογίας και μέλος της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών Ι. Δ. Τζάρτζανος,
ο οποίος δημοσίευσε σχετική μελέτη,
δ. ο γνωστός ερευνητής και συγγραφέας Στέργιος Σπανάκης, που αναφέρθηκε στο θέμα
σε ομιλία του το 1971, στην επέτειο των 200 ετών από το θάνατο του ήρωα, και
ε. ο εκπαιδευτικός Αντώνιος Τρακάκης, ο οποίος ασχολήθηκε με τη ζωή της μιας θυγατέρας
του ήρωα, της Μαρίας.
Με βάση το έργο τους, ο Π. Κελαϊδής αναφέρει τα εξής (σελ. 53-56):
Τα παιδιά του Δασκαλογιάννη ήταν τέσσερα, ο Ανδρέας Βλάχος, η Μαρία,
η Ανθούσα και η Ελευθερούσα. Από αυτούς:
Α. Ο Ανδρέας είχε απογόνους: το Γεώργιο Δασκαλάκη (που επονομαζόταν Τσελεπής για
το μεγαλοπρεπές παράστημά του και έγινε αργότερα ο γνωστός ήρωας του 1821), το
Μανούσο (που μαζί με τον προηγούμενο ήταν πριν το 1821 καπετάνιοι σε καράβια του
συγγενή τους Ανδρέα Κριαρά) και τον Ιωάννη. Τον τελευταίο θαύμασε ο Μέγας Ναπολέων
για την ευθυβολία και την παλληκαριά του και τον έκαμε αρχηγό της Σωματοφυλακής
που ίδρυσε από ογδόντα Σφακιανούς.
Β. Η Μαρία, που έμεινε μαζί με τον πατέρα της στη φυλακή του Μεγάλου Κάστρου (Ηρακλείου),
δόθηκε ως γυναίκα στο διευθυντή Οικονομικών Υποθέσεων της Κρήτης Αμπλού Αχμέτ
Πασά, ο οποίος τόσο την αγάπησε, που της επέτρεψε να διατηρήσει τη χριστιανική
της πίστη. Όταν αργότερα εκείνος έγινε υπασπιστής του Σουλτάνου, εγκαταστάθηκαν
στην Κωνσταντινούπολη
και η Μαρία έζησε ως μέλος της εκλεκτής κοινωνίας της Πόλης. Διασκεύασε μάλιστα
κρυφά ένα δωμάτιο του σπιτιού τους σε χριστιανικό ναό. Μετά το θάνατο του άντρα
της, γύρω στα 1820, εγκαταστάθηκε στην Τήνο, όπου έγινε μοναχή με το όνομα Πελαγία
και έζησε ώς το 1823. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έστειλε στην Κρήτη με έξοδά
της το Νικόλαο Ζερβό από τα Κούντουρα Μεγαρίδος να βοηθήσει τους επαναστατημένους,
και πάλι, συμπατριώτες της αυτός ήταν ο μετέπειτα ήρωας Ζερβονικόλας.
Γ. Η Ανθούσα, η δεύτερη θυγατέρα του Δασκαλογιάννη, που ήταν «όνειρο ξανθής καλλονής»,
είχε παντρευτεί πριν από την επανάσταση του 1770 το συνεπαρχιώτη της Γεώργιο Δασκαλάκη,
επονομαζόμενο Παχύ, λόγω των τεράστιων διαστάσεών του. Είχε γραφτεί αρχικά ότι
πνίγηκε σ’ ένα πηγάδι για να γλιτώσει την ατίμωση. Νεώτερα στοιχεία όμως απέδειξαν
ότι μετά την Επανάσταση εξορίστηκε με το σύζυγό της από τους Τούρκους στο χωριό
Δαφνές της επαρχίας Μαλεβιζίου. Γιος τους ήταν ο Ανδρέας Παχυνάκης, με τη γνωστή
δράση στα 1821.
Δ. Η τρίτη κόρη του ήρωα, η Ελευθερούσα, αναγκάστηκε να παντρευτεί τον πλούσιο
βαλή της Σμύρνης Γιαλί
Χουσεΐν Μπέη. Κατόρθωσε όμως να κάμει χριστιανούς τους δυο γιους της, ο οποίοι
αγωνίστηκαν (όπως όλα τα εγγόνια του Δασκαλογιάννη) για την απελευθέρωση του Γένους.
Στις ελάχιστες πληροφορίες που δίδουν παλαιότεροι ιστορικοί αναφέρεται ότι η σύζυγος
του Δασκαλογιάννη, η Σγουρομάλλινη, με τους αδελφούς του κατέφυγαν στα Κύθηρα.
Αδέλφια του εθνομάρτυρα ήταν ο Παύλος, ο Νικόλαος, ο Μανούσος, ο Γεώργιος και
η Κατίνα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της cretan-music.gr
ΑΡΓΟΣ (Πόλη) ΑΡΓΟΛΙΔΑ
1796 - 1875
Οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821.Έμπορος στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε αμέσως στην Ελλάδα με την έκρηξη της Eπανάστασης και τάχθηκε υπό τις διαταγές του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Πήρε μέρος στην πολιορκία του Ναυπλίου και σε μάχες εναντίον του Δράμαλη. Αξιομνημόνευτη ενέργειά του ήταν η πυρπόληση του Αργολικού κάμπου και η καταστροφή των αποθηκευμένων σιτηρών της Αργολίδας. Στο διάστημα 1825-26 αγωνίστηκε εναντίον του Ιμπραήμ στα περισσότερα Πελοποννησιακά μέτωπα. Υπέρμαχος της πολιτικής Καποδίστρια, μετά το θάνατο του Κυβερνήτη εκτέλεσε χρέη Προέδρου του έκτακτου στρατοδικείου και καταδίκασε σε θάνατο το Γεώργιο Μαυρομιχάλη. Από την Αντιβασιλεία διώχθηκε και φυλακίστηκε, ενώ αποκαταστάθηκε το 1847. Αντιοθωνιστής, αναμίχθηκε στη Ναυπλιακή επανάσταση του 1862 και εξορίστηκε. Ύστερα από την έξωση του Όθωνα επέστρεψε στην Ελλάδα και το 1864 έγινε υπασπιστής του Γεωργίου Α.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ (Πόλη) ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ
1790 - 1860
(Αργοστόλι, 1790 - Αθήνα, 1860)
Πολιτικός και αγωνιστής την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης και
της βασιλείας του Όθωνα. Συμμετείχε ενεργά και αποφασιστικά σε πολεμικές επιχειρήσεις
την άνοιξη του 1821 όταν και τραυματίστηκε. Μετά την άλωση της Τριπολιτσάς
άρχισε την πολιτική του σταδιοδρομία. Εστάλη στο συνέδριο της Βερόνας
για να αναπτύξει τα ελληνικά δίκαια, επέστρεψε όμως άπρακτος αφού δεν του δόθηκε
άδεια αποβίβασης. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου τάχθηκε με το μέρος του
Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και αργότερα πρωτοστάτησε στην εκλογή του Καποδίστρια ως
κυβερνήτη. Η Αντιβασιλεία του ανέθεσε υψηλά αξιώματα (νομάρχης Λακωνίας,
πρεσβευτής στη Μαδρίτη),
τον συνέλαβε όμως και για αντικυβερνητική δράση. Αποτέλεσε μαζί με τον Κωνσταντίνο
Ζωγράφο τον πολιτικό πυρήνα της Επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και με πρόταση
του Μακρυγιάννη ορίστηκε πρωθυπουργός στην κυβέρνηση που διεξήγαγε εκλογές για
Εθνοσυνέλευση. Το 1850 διορίστηκε πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη
απ’ όπου αναχώρησε το 1854 μετά την έναρξη του Kριμαϊκού πολέμου. Ο Όθων
το 1859 ελπίζοντας να εκτονώσει την σε βάρος του κατάσταση κάλεσε τον Μεταξά να
σχηματίσει κυβέρνηση, ο οποίος όμως αντιμετωπίζοντας ανυπέρβλητες δυσχέρειες εγκατέλειψε
την προσπάθειά του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΡΓΥΡΟ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Οπλαρχηγός της Επαναστάσεως από τους πιο ανδρείους του απελευθερωτικού
αγώνα (1785-1853) .Γεννήθηκε στο χωριό Αργυρό (Βίρα), της επαρχίας Καρυστίας.
Καταγόταν από φτωχή οικογένεια, ο πατέρας του Ισίδωρος Χαραχλιάνης ήταν βοσκός
και ο ίδιος δεν έτυχε καμιάς μορφώσεως.
Από την διαμονή της οικογενειάς του στο χωριό Κριεζή της Εύβοιας,
πήρε αργότερα το όνομα Κριεζώτης, με το οποίο έγινε γνωστός, ενώ ο ίδιος υπέγραφε
πάντα ως Γκριτζιώτης.
Πριν από την επανάσταση έφυγε για την Μικρά Ασία εγκαταστάθηκε στην
Κιουτάχεια και εργάστηκε ως επιστάτης και κεχαγιάς στο τεράστιο ποιμνιοστάσιο
του πάμπλουτου Τούρκου Καραοσμάνογλου. Κατά τη διάρκεια φιλονικίας του με τούρκο
ταχυδρόμο, τον σκότωσε, οπότε τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν.
Με την είδηση της έκρηξης της Επανάστασης, απέδρασαν με τον συγκρατούμενό
του και αργότερα οπλαρχηγό Βάσο Μαυροβουνιώτη. Στις Κυδωνιές μυήθηκε στον αγώνα
από τον μοναχό Κλεόβουλο, ενώ μετά από πολλές περιπέτειες έφθασε στην Εύβοια,
όπου και κατατάχθηκε στο επαναστατικό σώμα του οπλαρχηγού της Εύβοιας Αγγελή Γοβγίνα
ή Γοβγιό, υπό τον Αθανάσιο Γιότση, και έλαβε μέρος στη μάχη των Βρυσακίων (Ιούλιος
1821).
Κατά την διάρκεια της μάχης έδειξε τόση ανδρεία ώστε ο Αλέξανδρος
Κριεζής τον έκανε οπλαρχηγό με 300 στρατιώτες, σύντομα έγινε πεντακοσίαρχος και
αγωνίστηκε με τους άνδρες του σε όλες τις μάχες της Εύβοιας. Μαζί με τον οπλαρχγό
της Κύμης και στενό φίλο του Βάσο Μαυροβουνίωτη και με την βοήθεια του οπλαρχηγού
Ηλία Μαυρομιχάλη, έδωσαν στις 11 Ιανουαρίου 1822 μεγάλη νικηφόρα μάχη στον μύλo
των Στύρων, όπου αντιμετώπισαν τον Ομέρ Μπέη της Καρύστου και τον Γιουσούφ Αγά,
που τους έτρεψαν σε φυγή. Όταν ο Αγγελής Γοβγίνας αποφάσισε να στραφεί προς τη
Χαλκίδα, με την ομόφωνη γνώμη των Καρυστινών, όρισε αρχηγό της Καρυστίας τον Κριεζώτη,
ο οποίος αμέσως σχημάτισε σώμα με 1500 πολεμιστές και με τη βοήθεια το μοναχού
αδελφού του Γρηγορίου, στις 22 Φεβρουαρίου έδωσε νέα μάχη στα Στύρα κατά του Ομέρ
και τον ανάγκασε να υποχωρήσει. Μετά τον θάνατο των δύο οπλαρχηγών Αγγελή Γοβγίνα
και Ηλία Μαυρομιχάλη στη μάχη αυτή, ο Κριεζώτης απέμεινε μόνος αρχηγός σε όλη
την Εύβοια και πρωταγωνίστησε σε όλες τις μάχες, μετά τη διακοπή της φιλίας του
με τον Βάσο Μαυροβουνιώτη.
Όταν τον Μάιο του 1823 η Κάρυστος αντιμετώπιζε τεράστιο κίνδυνο, ο
Κριεζώτης με λίγους πολεμιστές έδωσε σφοδρή μάχη έξω από την Κάρυστο ,στις 5 Μαΐου,
κοντά στο χωριό Βατύσι ,και ανάγκασε τον Ομέρ πασά να παραμείνει έγκλειστος στο
φρούριο της πόλης, που την πολιορκούσε ο Κριεζώτης επί αρκετό διάστημα. Η τεράστια
όμως τουρκική δύναμη τον ανάγκασε να λύσει την πολιορκία της Καρύστου και να αποτραβηχτεί
με 60 μόνο πολεμιστές στην παραλία της μονής Χιλιαδούς, από όπου πέρασε στη Σκόπελο
και στη συνέχεια στη Σκύρο και στα Ψαρά, προκειμένου να ζητήσει στρατιωτική ενίσχυση,
εφόσον σε αυτά τα νησιά είχαν καταφύγει πολλοί πολεμιστές. Οι προσπάθειές του
όμως δεν καρποφόρησαν, αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Σκύρο, όπου συγκρότησε μικρό
πολεμικό σώμα και συνέχισε την δράση του υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που η κυβέρνηση
τον είχε διορίσει αρχηγό της Εύβοιας.
Στις 19 Σεπτεμβρίου 1823 ο Κριεζώτης προήχθη στο βαθμό του Χιλίαρχου.
Η σοβαρότερη επιτυχία του σε αυτό το διάστημα, ήταν η σύλληψη του Αχμέτ Κεχαγιά
κοντά στο Μαρμάρι, η πανώλη όμως που θέριζε την περιοχή προσέβαλε και τον Κριεζώτη,
που αναγκάστηκε να αποσυρθεί στη Κέα. Τον Απρίλιο του 1824 ανασύνταξε το στρατιωτικό
του σώμα στη Σκύρο και στις 24 μήνα ήταν στο Ναύπλιο, όπου αναμίχθηκε στον εμφύλιο
πόλεμο μεταξύ κυβερνητικών και αντικυβερνητικών. Τον Απρίλιο του 1825 πρωτοστάτησε
υπό τον Γκούρα στη μάχη της ´Αμπλιανης και σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις,
επικρίθηκε όμως γιατί δεν δέχθηκε να πάρει μέρος το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου
στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου. Την άνοιξη του 1826 συμμετείχε, μαζί με τον Χατζημιχάλη
Νταλιάνη και τον Βάσο Μαυροβουνιώτη, στην εκστρατεία στη Βηρυτό με σκοπό να παρακινήσουν
τους χριστιανούς της Συρίας να επαναστατήσουν κατά της Τουρκίας. Η παράτολμη αυτή
ενέργεια κατέληξε σε αποτυχία. Επέστρεψε στην Ελλάδα και έλαβε μέρος στις κυριότερες
μάχες, αρχικά βοηθώντας τον Φαβιέρο στη νέα του εκστρατεία στην Εύβοια. Όταν η
κυβέρνηση αποφάσισε να δημιουργήσει ισχυρό στρατόπεδο στην Ανατολική Στερεά και
ανέθεσαν την αρχιστρατηγία στον Γ. Καραϊσκάκη ,παρά την πικρία του για την υποβάθμιση
του, τάχθηκε αμέσως υπό την αρχηγία του και έπεισε και τον στρατό του να τον ακολουθήσει.
Έκτοτε έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες, στα Λιόσια (Ιούνιος 1826), στο Χαϊδάρι (6-8
Αυγούστου), προκειμένου να λύσουν την πολιορκία της Ακρόπολης της Αθήνας, στο
Θριάσιο πεδίο (Σεπτέμβριος 1826), πάντοτε με το δικό του στρατιωτικό σώμα.
Μετά τον θάνατο του Γκούρα φρουράρχου της Ακρόπολης (5 Οκτωβρίου 1826),
ο Καραϊσκάκης ανέθεσε στον Κριεζώτη την αρχηγία των πολιορκουμένων. Οργάνωσε αμέσως
σώμα από 300 άνδρες και μαζί με τους οπλαρχηγούς Μαρμούρη, Ντεληγιώργη, Τουρκαλέκο
και Τσούρα, τη νύχτα της 11ης προς τη 12η Οκτωβρίου 1826, διέσπασαν το τουρκικό
στρατόπεδο των πολιορκητών και μπήκαν στην Ακρόπολη. Η αποτυχημένη όμως προσπάθεια
του Φαβιέρου να λύσει την πολιορκία και ο θάνατος του Καραϊσκάκη είχαν ως αποτέλεσμα
την αναγκαστική παράδοση του φρουρίου της Ακρόπολης.
Μέχρι την άφιξη στην Ελλάδα του Καποδίστρια, συνεχίζει τη δράση του
σε μικρομάχες στη Σκύρο, στο Τρίκερι, στην ´Ανδρο κ.α. Όταν ο Δημήτριος
Υψηλάντης ανέλαβε την οργάνωση του στρατού σε χιλιαρχίες, ο Κριεζώτης διορίστηκε
από τον Κυβερνήτη χιλίαρχος και πήρε μέρος σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις
στην Ανατολική Ελλάδα, υπό τον Υψηλάντη και τον Γάλλο στρατηγό Μαίζωνα στην Πελοπόννησο.
Στη μάχη της Πέτρας (12.9.1829), που έδωσε τέλος στην Ελληνική Επανάσταση, πρωταγωνίστησε
και ο Κριεζώτης. Μετά την οργάνωση του στρατού σε τάγματα, ο Κυβερνήτης του ανέθεσε
την αρχηγία τριών ταγμάτων στη Λοκρίδα. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια αναμίχθηκε
στις διαμάχες των κυβερνητικών και των "συνταγματικών" και τάχθηκε με
τον μέρος των δεύτερων. Κατά το επαναστατικό κίνημα του 1843 από τον Μακρυγιάννη
και τον Αντώνιο Γεωργαντά, υποστήριξε τους επαναστάτες και κατέλαβε το φρούριο
της Χαλκίδας (τοποθεσία Βασιλικά). Ο λαός της Εύβοιας, κατά τις πρώτες βουλευτικές
εκλογές, τον ψήφισε βουλευτή Εύβοιας στις 17 Ιουλίου 1844, και συνέχισε την αντιβασιλική
πολεμική του από το βήμα της Βουλής. Οι εχθροί του κατόρθωσαν να επιτύχουν την
σύλληψή του και τη φυλάκισή του στη Χαλκίδα το 1847, από όπου απελευθερώθηκε στις
31 Ιουλίου του ιδίου χρόνου με τη βοήθεια του πιστού στρατιώτη Μελέτη Δέδε Κουντουριώτη.
Μαζί με μερικούς οπαδούς του κήρυξε αντιδυναστική επανάσταση και οχυρώθηκε στο
φρούριο της Χαλκίδας, στη τοποθεσία Βασιλικά. Η κυβέρνηση έστειλε εναντίον του
ισχυρές δυνάμεις, με έκτακτα ναυλωμένο αυστριακό πλοίο υπό την αρχηγία του αυλάρχη
και υπασπιστή του Όθωνος Γαρδικώτη Γρίβα, ο οποίος άδικα προσπάθησε να τον πείσει
να εγκαταλείψει το φρούριο. Ακολούθησαν σκληρές συγκρούσεις και ο Κριεζώτης τραυματίστηκε
σοβαρά στην κοιλιά και στο αριστερό χέρι. Για να αποφύγει τη γάγγραινα, έκοψε
με μαχαίρι τον βραχίονά του. Μετά την αποτυχία του κινήματος συμβούλευσε τους
άνδρες του να παραδοθούν, ενώ ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει και με ιστιοφόρο από
την Κύμη κατέφυγε στα Ψαρά και στη Χίο και από εκεί στη Κωνσταντινούπολη και την
Προύσα, όπου έγινε δεκτός από τους ομογενείς με ιδιαίτερες τιμές. Οι προσπάθειες
των φίλων του να επιτύχουν από την Ελληνική κυβέρνηση αμνηστία δεν καρποφόρησαν.
Εγκαταστάθηκε τελικά στη Σμύρνη και οι Τουρκικές αρχές του επέτρεψαν να καλέσει
στη Σμύρνη και την οικογένειά του.
Στις 12 Φεβρουαρίου 1853 ο Κριεζώτης πέθανε ξαφνικά και κηδεύθηκε
με μεγαλοπρέπεια στον ναό της Αγίας Φωτεινής. Το 1863 ο δήμος Χαλκιδέων πέτυχε
να επιτραπεί η ανακομιδή των οστών του ανδρείου αγωνιστή. Στις 13 Οκτωβρίου 1863
έγινε επίσημη τελετή της ανακομιδής των οστών στη Χαλκίδα και λόγους εξεφώνησαν
οι Ν. Αποστολίδης, Π. Κουπιτώρης και κατά το μνημόσυνο ο Στ. Δούκας. Κατά τη διάρκεια
της τελετής διατυπώθηκε και η άποψη ο Κριεζώτης δεν πέθανε από φυσικό θάνατο,
"αλλ’ υπό χειρός τεχνικωτάτου δολοφόνου". Η οστεοθήκη εναποτέθηκε
στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην κοινότητα Μύτικα. Το Δημοτικό
Συμβούλιο του Δήμου Χαλκιδέων, με ψήφισμα της 5ης Απριλίου 1863, αποφάσισε την
ανέγερση μνημείου, αντάξιου της γενναιότητας του Ν. Κριεζώτη.
(Βίρα Καρυστίας 1785 - Σμύρνη
1853)
Οπλαρχηγός του 1821. Πήρε το βάπτισμα του πυρός στα Βρυσάκια, όπου
διακρίθηκε για τον ηρωισμό του και λίγο αργότερα ως οπλαρχηγός ανέλαβε, μετά από
απαίτηση των κατοίκων της Καρυστίας, την εκκαθάριση της περιοχής από τους Τούρκους.
Συνεργάστηκε με το Βάσο Μαυροβουνιώτη και μαζί με τον Μανιάτη Ηλία Μαυρομιχάλη
έδωσε ηρωική μάχη στα Στύρα.
Αναγνωρισμένος ως αρχηγός από τους αγωνιστές της Εύβοιας
πήρε, μετά τη νίκη του στο Κουντουρλομετόχι της Χαλκίδας, και επίσημα τον τίτλο
του αρχηγού της Καρυστίας. Κατά τον εμφύλιο ο Κριεζώτης τάχθηκε με το μέρος των
κυβερνητικών και πήρε μέρος στις επιχειρήσεις εναντίον των αντιπάλων του. Το 1825
πολέμησε στις σημαντικότερες μάχες της Ανατολικής Στερεάς
υπό την ηγεσία του Καραϊσκάκη. Στα τέλη του 1825 μαζί με άλλους οπλαρχηγούς οργάνωσαν
εκστρατεία στο Λίβανο για να βοηθήσουν τον Εμίρη Μπεσίρ. Μετά το θάνατο του Γκούρα,
ύστερα από πρόταση του Καραϊσκάκη, ο Κριεζώτης ανέλαβε μαζί με 300 άνδρες να εισχωρήσει
στην Ακρόπολη χωρίς να γίνει
αντιληπτός. Ο Κριεζώτης πήρε μέρος στις διαμάχες που ξέσπασαν μετά τη δολοφονία
του Κυβερνήτη και ακολούθησε τον Ιωάννη Κωλέττη και τους Ρουμελιώτες οπλαργηχούς.
Πήρε ενεργό μέρος στην Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843. Το 1844 εκλέχτηκε
βουλευτής και συνέχισε την αντιδυναστική πολιτική του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΣ (Κοινότητα) ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ
1775 - 1826
(Περιοχή Ασπροποτάμου 1775 - Μεσολόγγι
1826)
Αρματολός και οπλαρχηγός του 1821, ανήκε σε μια από τις πιο ισχυρές
αρματολικές οικογένειες της Δυτικής Στερεάς.
Τον Ιούλιο του 1821 επικεφαλής άλλων οπλαρχηγών και κατοίκων της επαρχίας Ασπροποτάμου
κήρυξε την Eπανάσταση στην Πόρτα,
στην Πρέβεντα, στην Καλαμπάκα
κ.α. και σύντομα απέκτησε τον έλεγχο της περιοχής. Oταν ηττήθηκε στην Πόρτα
και πολλοί από τους άνδρες του τον εγκατέλειψαν, αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με
τον εχθρό για να προφυλάξει τα χωριά από πιθανές καταστροφές. Το 1823 πήγε στο
Μεσολόγγι. Πήρε μέρος στη
Συνέλευση των οπλαρχηγών της Δυτικής Στερεάς
και εκλέχτηκε μέλος του πολεμικού συμβουλίου. Με την προέλαση του Κιουταχή προς
το Μεσολόγγι ανέλαβε την αρχηγία
των ενόπλων δυνάμεων της πόλης. Παρέμεινε στο Μεσολόγγι
όλο το διάστημα της B πολιορκίας ως επικεφαλής σώματος της Φρουράς και σκοτώθηκε
κατά την Έξοδο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΒΑΘΥ (Λιμάνι) ΣΑΜΟΣ
1789 - 1842
(Σάμος 1789 Χαλκίδα 1842)
Φιλικός και αγωνιστής του 1821, πρωτοστάτης στην εξέγερση της Σάμου.
Από νέος ασχολήθηκε με τη ναυτιλία. Σε κάποιο ταξίδι του στη Μασσαλία
κατατάχτηκε στο γαλλικό στρατό, πήρε μέρος στην εκστρατεία του Ναπολέοντα στην
Αίγυπτο και διακρίθηκε στη
ναυμαχία του Αμπουκίρ (1798). Όταν επέστρεψε στη γενέτειρά του συγκρούσθηκε με
το αριστοκρατικό κόμμα των προκρίτων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
Ένας από τους σημαντικότερους στρατιωτικούς αρχηγούς και ήρωες της
σαμιακής επανάστασης του 1821. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Φώκος. Το «Λαχανάς»
ήταν παρωνύμιο, αλλά επεκράτησε του πραγματικού επωνύμου. Ο Καπετάν Κωσταντής
Λαχανάς γεννήθηκε στο Πάνω Βαθύ το 1769. Γονείς του ήταν ο Γεώργιος Φώκος και
η Κυριακή. Μικρός υιοθετήθηκε από τον θείο του Γιακουμή.
Σε νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη θάλασσα και έγινε πλοίαρχος, ταξιδεύοντας
αρχικά στα παράλια της Μικράς
Ασίας. Αργότερα τα ταξίδια του έφτασαν μέχρι τη Συρία,
τη Βόρειο Αφρική, τον Εύξεινο
Πόντο και την Ιταλία.
Το 1798 ενόσω βρισκόταν στην Αίγυπτο
κατετάγη στην Ελληνική Λεγεώνα του Ναπολέοντα και έλαβε μέρος στις μάχες που δόθηκαν
εκεί από γαλλικά στρατεύματα. Μετά την αναχώρηση του Ναπολέοντα από την Αίγυπτο
ο Λαχανάς επανήλθε στη Σάμο και έλαβε μέρος στους αγώνες για την κατάκτηση της
προυχοντικής εξουσίας, αφού τάχθηκε στο πλευρό της παράταξης των Καρμανιόλων,
που επεδίωκαν την κατάργηση των παλαιών προεστών και τη διαφάνεια στη διαχείριση
των δημόσιων οικονομικών του νησιού (1806-1812).
Το 1812, όταν οι αντίπαλοι των Καρμανιόλων, οι Καλικάντζαροι, επικράτησαν
στον Κοινό της Σάμου ο Κ. Λαχανάς καταδιώχθηκε και διέφυγε από το νησί για να
σωθεί. Κατά τις περιπλανήσεις του έφτασε μέχρι Θεσσαλονίκη,
συνδέθηκε δε με τον περιβόητο αρματωλό Νίκο Τζάρα, έγινε οπαδός του και πολέμησε
μαζί του εναντίον των Τούρκων. Ο Νικοτζάρας αναγνωρίζοντας την ανδρεία του Λαχανά
τον έκαμε πρωτοπαλίκαρό του. Μετά τον θάνατο του Νικοτζάρα ο τότε νομάρχης Θεσσαλονίκης
Μπεκίρ πασάς που υπήρξε παλιότερα βοεβόδας Σάμου τον διόρισε κυβερνήτη του εκεί
σταθμεύοντος αυτοκρατορικού πάρωνος. Μετά την απόλυση του Μπεκίρ πασά, παραιτήθηκε
και ο Λαχανάς και επέστρεψε στη Σάμο ασχολούμενος με το αρχικό του επάγγελμα κυβερνώντας
το ιδιόκτητο πλοίο του «Πυθαγόρας».
Τον Φεβρουάριο του 1819 μυήθηκε από τον Γεράσιμο Σβορώνο στη Φιλική
Εταιρεία. Όταν κηρύχτηκε η επανάσταση του 21, ο Καπετάν Κωνσταντής υπήρξε ο πρώτος
που συνήγειρε τους οπαδούς του και στις 18 Απριλίου 1821 κήρυξε την επανάσταση
υψώνοντας τη σημαία στη θέση Πηγαδάκι Ανω Βαθέος, καλώντας όλους τους κατοίκους
του Βαθέος να αγωνισθούν υπέρ της Πατρίδος. Στα τέλη Απριλίου 1821 έφτασε στη
Σάμο ο Λογοθέτης Λυκούργος και ανέλαβε τη γενική αρχηγία του αγώνα στο νησί θέτοντας
σε εφαρμογή το τοπικό πολίτευμα, τον «Στρατοπολιτικό Διοργανισμό της νήσου Σάμου».
Ο Λυκούργος οργάνωσε την άμυνα του νησιού συγκροτώντας τέσσερις χιλιαρχίες στη
μία των οποίων διόρισε τον Λαχανά χιλίαρχο. Υπό την ιδιότητά του αυτή υπεράσπισε
το νησί και στις τρεις μεγάλες επιθέσεις που επιχείρησε ο τουρκικός στόλος το
1821, 1824, 1826 εναντίον της Σάμου. Τον Ιούλιο του 1821 ο Λαχανάς εξασφάλισε
την άμυνα των ανατολικών παραλίων και του λιμανιού του Βαθιού. Μετά την απόκρουση
των Τούρκων επικεφαλής μικρού σώματος έβγαλε από τα βυθισμένα στη θάλασσα εχθρικά
πλοία 33 τηλεβόλα, τα οποία μετέφερε στη Σάμο για την ενίσχυση της άμυνάς της.
Στη συνέχεια εξεστράτευσε με άλλους 300 Σαμιώτες στη Μικρά Ασία όπου συνήψε μάχες
και λαφυραγώγησε τουρκικές περιοχές απομακρύνοντας το ενδεχόμενο τουρκικής επίθεσης
κατά της Σάμου. Το 1822 έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Χίου.
Μετά την αποτυχία αυτής της εκστρατείας και την καταστροφή της Χίου έλαβε μέρος
σε ναυμαχία του ελληνικού στόλου κατά του τουρκικού έξω από τις Σπέτσες,
όπου και ανδραγάθησε.
Τον Μάρτιο του 1823 επικεφαλής 600 ανδρών επέδραμε και πάλι κατά της
Μικράς Ασίας λεηλατώντας τα παράλια από τη περιοχή του Τσαγίου μέχρι την Αλικαρνασσό.
Στη Σάμο είχε έλθει σε αντίθεση με τον έπαρχο Κυριάκο Μώραλη ό οποίος τον συνέλαβε
κατά προτροπή των πολιτικών του αντιπάλων και τον φυλάκισε, αλλά κατόρθωσε να
δραπετεύσει και να σωθεί. Το 1824 αντίπαλοι του Λαχανά, φυγάδες από τη Σάμο μαζί
με άλλους Ψαριανούς αποβιβάσθηκαν κρυφά στη Σάμο με σκοπό να εξοντώσουν τον ίδιο
και τους οπαδούς του. Πολιόρκησαν το σπίτι του στο Πάνω Βαθύ και το κατέστρεψαν,
αλλά ο ίδιος κατάφερε να διαφύγει και να αποκρούσει με επιτυχία την επιδρομή των
φυγάδων.
Στην μεγάλη εκστρατεία του τουρκικού στόλου κατά της Σάμου το 1824
ο Λαχανάς είχε διορισθεί από την Γενική Συνέλευση Γενικός Καπετάνιος του εν Σάμω
Ελληνικού Στρατού και υπεράσπισε το νησί από τις περιοχές Μεσοκάμπου
- Μολαϊμβραήμ, απ' όπου κανονιοβολούσε με επιτυχία τον τουρκικό στόλο που πολιορκούσε
στενά τη Σάμο. Το 1825 επιχείρησε νέα επιδρομή κατά της Μικράς Ασίας. Την αυτή
γενναιότητα έδειξε και το 1826 κατά εκστρατεία των Τούρκων εναντίον της Σάμου.
Το 1828, όταν στη Σάμο έφτασε ο Ιωάννης Κωλέττης ως Έκτακτος Επίτροπος
Ανατολικών Σποράδων και καθ' όλη τη διάρκεια της καποδιστριακής περιόδου ο Λαχανάς
διετέλεσε αρχηγός της Εκτελεστική Δυνάμεως. Στη διάρκεια της Ελευθέρας Πολιτείας
Σάμου (1830-1834) διορίστηκε από τον Λογοθέτη Λυκούργο στρατιωτικός αρχηγός. Στο
τετραετές αυτό διάστημα οι Σαμιώτες επεδίωκαν την ένωσή τους με την Ελλάδα. Αφού
αυτό δεν είχε αίσιο τέλος και στη Σάμο επιβλήθηκε το ηγεμονικό καθεστώς ο Λαχανάς
μαζί με τους υπόλοιπους αρχηγούς της σαμιακής επανάστασης και πλήθος Σαμίων επέλεξε
την αυτοεξορία από το νησί κι έτσι το καλοκαίρι του 1834 μετανάστευσε στην ελεύθερη
Ελλάδα. Μαζί του αναχώρησε και η οικογένειά του. Από το Καρλόβασι
μετέβησαν στη Μύκονο και
από εκεί στο Ναύπλιο. Για
τους Σαμιώτες μετανάστες η ελληνική κυβέρνηση παραχώρησε μια περιοχή στην Χαλκίδα
για να εγκατασταθούν.
Η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζοντας τους αγώνες του καπετάν Κωνσταντή
Λαχανά τον διόρισε ταγματάρχη της Εθνοφυλακής με το ΒΔ 20/1834 και τον ετίμησε
με τον Αργυρό Σταυρό του Αγώνος και το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος.
Ο Καπετάν Λαχανάς πέθανε στην Χαλκίδα
στις 19 Δεκεμβρίου 1842. Η γενέτειρά του τιμώντας τον έχει τοποθετήσει στη θέση
Πηγαδάκι την προτομή του.
Βασική πηγή για το βιογραφικό του σημείωμα το βιβλίο Βιογραφία του Σαμίου
οπλαρχηγού Κωνσταντίνου Λαχανά υπό Ν. Σταματιάδου, Εν Σάμω 1906.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Βαθέος
ΓΥΘΕΙΟ (Πόλη) ΛΑΚΩΝΙΑ
1785 - 1868
Αγωνιστής - υποστράτηγος (Γύθειο 1785-1868), εγγονός του Τζαννέτμπεη.
Πήρε μέρος στον Αγώνα από την κήρυξή του, πρωτοστάτησε στην πολιορκία
της Μονεμβασίας από το σώμα
των Μανιατών και ορίστηκε πρώτος φρούραρχός της. Διαβλήθηκε όμως για συνεννόηση
με τους Οθωμανούς και, μολονότι αποδείχτηκε η αθωότητά του, αυτός, εξαιρετικό
εύθικτος, αποσύρθηκε στη Μόνη και δεν έλαβε μέρος ενεργό στον πολεμικό αγώνα μέχρι
την απόβαση του lμπραήμ, αρκούμενος ως μέλος της Εφορείας της Μόνης (Τζαν. Γρηγοράκης,
Ι. Κατσή Μαυρομιχάλης Διονύσιος Μούρτζινος Τρουπάκης) σε μέτρα υποστήριξης και
εφοδιασμού των πολεμιστών, συμπορευόμενος πολιτικό με την κυβέρνηση τού Γ. Κουντουριώτη
και τους εκάστοτε χειρισμούς της. Τότε πήρε μέρος στην απόκρουση των Τουρκοαιγυπτίων
στον χώρο της Μάνης (μάχες Βέργας και Αλμυρού). Στη Β' Εθνική Συνέλευση (Αστρος
1823) ήταν πληρεξούσιος στρατιωτικός (ψηφίστηκε Πληρεξούσιος και στη Γ' Εθνική
Συνέλευση, αλλά το πληρεξούσιο έγγραφο δεν έγινε δεκτό), στη Δ' Εθνική Συνέλευση
(Αργος 1829), Πληρεξούσιος
Ανατολικής Σπάρτης (Μόνης), στη Δ' Εθνική Συνέλευση (Περαχώρα
1831-1832) συμμετέσχε με αυτή την ιδιότητα και στην Εθνική Συνέλευση τής Γ' Σεπτεμβρίου
(1843- 1844) στην Αθήνα ήταν
Πληρεξούσιος Γυθείου. Διετέλεσε επίσης γερουσιαστής επί Καποδίστρια (1830-1832),
βουλευτής Γυθείου κατά την Α' Βουλευτική Περίοδο (1844-1847) και γερουσιαστής
(1847-1862). Ως στρατιωτικός έλαβε τον βαθμό τού ακολούθου συνταγματάρχη (1834),
τοποθετήθηκε Νομοεπιθεωρητής Λακωνίας, μετατάχθηκε στην Ελληνική Φάλαγγα και προβιβάστηκε
σε υποστράτηγο (1844), ενώ υπηρετούσε ως Νομοεπιθεωρητής Κυκλάδων.
Κατά την εξέγερση τής Μόνης συνέτρεξε στην επιβολή της τάξης. Ο Τζαννετάκης Γρηγοράκης
τιμήθηκε με τον Ταξιάρχη του Τάματος του Σωτήρος και το αργυρούν Αριστείον του
Αγώνος και κατατάχθηκε στην Α' τάξη τού Μητρώου των Στρατιωτικών Αγωνιστών. Η
πολιτική ζωή των απογόνων του συνεχίζεται υπό το επώνυμο Τζαννετάκης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Γυθείου
ΔΟΒΡΑ (Δήμος) ΗΜΑΘΙΑ
1798 - 1861
(Διχαλεύρι Nάουσας 1798 Bελιγράδι
1861)
Aγωνιστής του 1821, γιος του Aναστάσιου Kαρατάσου, αρματολού της Mακεδονίας.
Tην περίοδο της Eπανάστασης έδρασε στις Bόρειες
Σποράδες και την Eύβοια.
Tον Aύγουστο του 1828 αγωνίστηκε για την αποκατάσταση της ελληνικής κυριαρχίας
στην Aνατολική Στερεά Eλλάδα.
Φανατικός αντικαποδιστριακός πρωτοστάτησε σε αποτυχημένες εξεγέρσεις κατά του
κυβερνήτη και με την εγκαθίδρυση της βασιλείας έγινε υπασπιστής του ´Oθωνα.
Συμμετείχε ενεργά ως «αρχιστράτηγος της Mακεδονίας» στο απελευθερωτικό κίνημα
της Xαλκιδικής τον Aπρίλιο
του 1854.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΔΥΟ ΒΟΥΝΑ (Χωριό) ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ
1798 - 1880
Γιος του Ιωάννη Δυοβουνιώτη και από τους σημαντικότερους της Επανάστασης του 1821.
1757 - 1831
(Δύο Βουνά Οίτης 1757 Σάλωνα
1831)
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ξήκης Ιωάννης και το επώνυμο Δυοβουνιώτης
προέρχεται από τον τόπο καταγωγής του. Προεπαναστατικά ήταν αρματολός στη Λοκρίδα
και το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Με την έκρηξη της Επανάστασης απελευθέρωσε
την Μπουδονίτσα (13 Απριλίου 1821) και συνεργάστηκε με το Διάκο σε κοινές στρατιωτικές
επιχειρήσεις. Στο Δυοβουνιώτη οφείλεται το σχέδιο άμυνας στη μάχη των Βασιλικών
(26 Αυγούστου 1821) που οδήγησε σε λαμπρή νίκη των Ελλήνων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑΣ (Χωριό) ΣΕΡΡΕΣ
1772 - 1821
(Δοβίστα Σερρών 1772 - Ύδρα
1821)
Πρωτεργάτης στην εξέγερση της Χαλκιδικής
με εντολές της Φιλικής Εταιρείας, της οποίας ήταν επίλεκτο μέλος. Οι Τούρκοι κινητοποίησαν
ισχυρές δυνάμεις από την Πόλη
και τη Θεσ/νίκη, με αποτέλεσμα
να πνίξουν στο αίμα την εξέγερση σε όλα τα επαναστατημένα μέρη της Χαλκιδικής.
Παράλληλα, του δήμευσαν την περιουσία στις Σέρρες,
του έκαψαν το σπίτι και συνέλαβαν πολλούς συγγενείς του. Μετά την αποτυχία, μπαίνει
σε πλοίο με μερικούς πιστούς συντρόφους του και κατευθύνεται στην Ύδρα
για να συνεχίσει από εκεί την επιθετική του δράση εναντίον των Τούρκων. Πέθανε
από συγκοπή, λίγο πριν φθάσει στον προορισμό του και ενταφιάστηκε εκεί.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
Ο Εμμανουήλ Παπάς (1772 - 1821) ξεκίνησε από το χωριό Δοβίστα Σερρών,
σημερινό Εμμ. Παπάς, με πολύ λίγες γραμματικές γνώσεις, για να εξελιχθεί σε μεγαλέμπορα
των Σερρών με καταστήματα στη Βιέννη
και στην Κωνσταντινούπολη.
Η περιουσία του, κινητή και ακίνητη, γρήγορα ξεπέρασε τις 300.000
τάλιρα εποχής. Η τεράστια αυτή οικονομική επιφάνεια επέτρεψε στον Εμμ. Παπά να
γίνει ο κατ' εξοχήν δανειστής των τούρκων μπέηδων και αγάδων της πόλης των Σερρών
αλλά και της περιφέρειας. Με τον τρόπο αυτό κατάφερε να έχει στενές σχέσεις αλλά
και να επηρεάζει τον τότε πανίσχυρο τοπάρχη Ισμαήλ Μπέη, που υπήρξε ένας άλλος
σχεδόν Αλή Πασάς των Ιωαννίνων για τα Σέρρας. Ο Εμμ. Παπάς χρησιμοποίησε τις "σχέσεις"
του αυτές προς όφελος των συμπατριωτών του που δοκιμάζονταν σκληρά, υποστηρίζοντας
και προφυλάσσοντάς τους.
Τον Ισμαήλ Μπέη, ύστερα από τον θάνατό του, διαδέχθηκε ο γιος του
Γιουσούφ Μπέης Σέρεσλης, άτομο ιδιαίτερα επιρρεπές και έκδοτο σε ασωτείες και
σπατάλες. Αυτό τον ανάγκασε να δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερα χρέη από ότι ο πατέρας
του, χρέη που έφτασαν τις 40.000 μαχμουντιέδες, δηλαδή ένα περίπου εκατομμύριο
χρυσές δραχμές με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανταποκριθεί στην εξόφλησή τους.
Μόνο ύστερα από πιέσεις και κατόπιν επιμονής του Εμμ. Παπά για εξόφληση των χρεών
του ο "αισχροκερδής διοικητής" θα του δώσει τα μισά από όσα του χρωστούσε αλλά
ταυτόχρονα θα τον απειλήσει και με θάνατο.
Έτσι, τον Οκτώβριο του 1817, ο Εμμ. Παπάς θα αναγκασθεί να φύγει κρυφά
από τα Σέρρας με προορισμό του την Κωνσταντινούπολη, αφήνοντας τη φύλαξη της οικογενείας
του στο μητροπολίτη Χρύσανθο. Στην Κωνσταντινούπολη ο Σερραίος προύχοντας γνωρίζεται
με τον φιλικό Κων/νο Παπαδάτο, που ύστερα από δύο χρόνια και συγκεκριμένα στις
21 Δεκεμβρίου 1819 και σε ηλικία 47 χρονών, θα μυήσει στη Φιλική Εταιρεία. Στη
διάρκεια της μύησης, ο Εμμ. Παπάς θα υποσχεθεί με "αφιερωτικόν" του προς τον Χρύσανθο
ότι θα καταθέσει στο ταμείο της 1000 γρόσια με το αιτιολογικό όπως αυτό χρησιμοποιηθεί
για "την δημιουργουμένην και μάλλον ήδη ενεργουμένην Σχολήν της Πατρίδος". Η μύηση
αυτή του Εμμ. Παπά σημειώνεται με τον εξής αριθμό και χαρακτηριστικά: "Εμμανουήλ
Παπάς, Σέραλης, Χρονών 47. Δια Κωνσταντίνου Παπαδάτου. 1819 Δεκεμβρίου 21 Κωνσταντινούπολις.
Τω Αγίω Σερρών Χρυσάνθω εις Σέρρας Γρ. 1000".
Όμως, στην Κων/πολη, ο Εμμ. Παπάς καταφέρνει εκτός των άλλων και μέσω
της παρέμβασης της Υ. Πύλης να εισπράξει τελικά και το χρέος του Γιουσούφ. Στα
Σέρρας, την απουσία του προσπαθεί να καλύψει ο μεγαλύτερος γιος του ο Αθανάσιος,
ο οποίος τον αντικαθιστά στις διάφορες εργασίες του και ο οποίος δε θα διστάσει
να δανείσει ακόμη και άτοκα (9.843 και 14 παράδες) στους κατοίκους της ιδιαίτερης
πατρίδας του πατέρα του, χρήματα που τελικά δεν εισπράχθηκαν ποτέ και σε εποχή
που κυριολεκτικά οργίαζε η τοκογλυφία. Περιγραφή
Δεν υπάρχει κάποια αποτύπωση της φυσιογνωμίας του μεγάλου αυτού τέκνου
της Σερραϊκής γης ούτε σε ζωγραφιά, ούτε σε κάποια γκραβούρα της εποχής. Αλλά,
ούτε και κάποια περιγραφή του. Η μοναδική αναφέρεται από τον Ευάγγελο Στράτη στο
βιβλίο του που κυκλοφόρησε στα 1914. Και από αυτό δανειζόμαστε τα όσα γράφει γι'
αυτόν ο Σερραίος λόγιος και ιστορικός. Ο Εμμ. Παπάς - γράφει ο Ευ. Στράτης - "...ην
μέτριος το ανάστημα και ωκύπους. Ως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά φέρονται, ο μακρύς
λαιμός, οι μακροί ωσαύτως δάκτυλοι των χειρών, το ευρύ μέτωπον, το αέτειον όμμα,
οξύ και εταστικόν όσον ουδενός άλλου εν Δοβίστη και Σέρραις. Ην προς τούτοις τους
λόγους μειλίχιος, μετά μειδιάματος πάντοτε λαλών βραδέως δε και ησύχως τας λέξεις
προφέρων. Έλεγεν ολίγα και σοβαρά, αναμένων πάντοτε τους άλλους να ομιλήσωσι και
ερωτώμενος μόνον να απαντά. Εν συνεδριάσει η συναναστροφή ελάμβανε τον λόγον τελευταίος,
εκφέρων γνώμην πάντοτε ορθήν, ην ευλαβώς παραδέχοντο οι παρεστώτες..." . .
Ο αγώνας του
Στην Κωνσταντινούπολη, ο Εμμ. Παπάς και κατόπιν εντολής του Αλέξ.
Υψηλάντη, προκειμένου να προετοιμάσει τον ξεσηκωμό των κατοίκων της Μακεδονίας,
αγοράζει όπλα και πολεμοφόδια και στις 23 Μαρτίου 1821 τα φορτώνει σε καράβι και
αναχωρεί για το Άγιο Όρος, που θεωρούνταν σαν ο πλέον "κατάλληλος τόπος" για τον
επικείμενο ξεσηκωμό. Εκείνη την εποχή στα 20 μοναστήρια της Χερσονήσου του Άθω
μόναζαν 3.000 άνδρες, αριθμός κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητος για στρατολόγηση,
ενώ αρκετοί από αυτούς είχαν κιόλας μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.
Ο Εμμ. Παπάς αποβιβάζεται στην Μονή Εσφιγμένου και αμέσως δίνει το
έναυσμα της Επανάστασης πρώτα στα γύρω χωριά και ύστερα σχεδόν σε όλα. Στις 2
Ιουνίου οι ελληνικές δυνάμεις προελαύνουν προς τη Θεσσαλονίκη αλλά στην ουσία
πρόκειται για "ρέπελο ασκέρι" που δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς ενισχύσεις, πολεμοφόδια
και το κυριότερο ηγεσία. Γι αυτό και η Επανάσταση στη Χαλκιδική θα συρρικνωθεί
γρήγορα και οι επαναστάτες θα περάσουν 4 ½ μήνες (Ιούνιος - Οκτώβριος 1821) αποκλεισμένοι
στις δύο χερσονήσους. Είναι η εποχή που ο Δημ. Υψηλάντης ονομάζει τον Παπά "πληρεξούσιον
αρχηγόν και διοικητήν των στρατιωτικών δυνάμεων του Αγίου Όρους της Κασσάνδρας
και της Θεσσαλονίκης".
Αλλά το επαναστατικό κίνημα του Εμμ. Παπά όπου να ’ναι φτάνει στο
τέλος του. Η πτώση της Κασσάνδρας και "η αντιδραστική στάση" των μοναχών κάνουν
την κατάσταση απελπιστική, ενώ άγριος, αποφασιστικός ακάθεκτος εισβάλλει ο Μεχμέτ
Εμίν πασάς της Θεσσαλονίκης καταστρέφοντας, καίγοντας, σφάζοντας και ισοπεδώνοντας
τα πάντα. Και τότε ο Εμμ. Παπάς θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Μονή Εσφιγμένου,
να μπει σε ένα καράβι και να πάρει την κατεύθυνση της Ύδρας,
έχοντας μαζί του, το μικρό του γιο τον Γιαννάκη καθώς και το προσωπικό του αρχείο.
Όμως, οι μέχρι τότε κακουχίες, η κούραση αλλά και η απογοήτευση είχαν
φθείρει την υγεία του Σερραίου επαναστάτη, με αποτέλεσμα να πάθει καρδιακή προσβολή
και να πεθάνει, πριν το καράβι φθάσει στην Ύδρα, στην οποία και θάφτηκε το σώμα
του στις 5 Δεκεμβρίου 1821 με τιμές στρατηγού. Στις 17/5/66 τα οστά του μεταφέρθηκαν
στα Σέρρας και τοποθετήθηκαν στη βάση του ανδριάντα του ήρωα, που κοσμεί την κεντρική
πλατεία Ελευθερίας. . .
Κείμενο: Από την Εικονογραφημένη Ιστορία των Σερρών του Βασίλη Τζανακάρη
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερρών
ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ ΛΙΜΗΡΑΣ (Επαρχία) ΛΑΚΩΝΙΑ
Ο αριθμός των κλεφτών στην επαρχία μας υπολογίζεται γύρω στους
100 πρίν το 1770 και στους 100 - 150 μετά το 1770. Δεδομένου ότι ο αριθμός των
αρχηγών καπεταναίων, κυμαίνονταν στους 8 με 10, και των ανδρών και των παλλικαριών
του καθενός τουλάχιστον στους 20 - 25 άνδρες. Εννοείται ότι τις παραμονές της
Εθνικής Επανάστασης ο αριθμός είχε αυξηθεί και ήταν περισσότεροι.
Κατά τον Αμβρ. Φρατζή γνωστοί αρχηγοί ήταν: Κρεμαστιώτης Πάνος (κατάγονταν
από την Κρεμαστή). Υπήρξε
ξακουστός στα έτη 1775 - 1787. Είχε εξολοθρεύσει πολλούς Τούρκους και είχε γίνει
ο υπερασπιστής του τυραννισμένου λαού μας. Επανειλημμένως περιφέρονταν στην
ανατολική Πελοπόννησο και
με το "μπαϊράκι του συνέτριψε τα αποσπάσματα που εστέλλον εναντίον του
από την Τρίπολιν".
Κατά τον διωγμό των κλεφτών δολοφονήθηκε την 16η Μαρτίου 1787 κατόπιν προδοσίας
σε ενέδρα (καρτέρι), που του έστησαν οι Τούρκοι στο Γεράκι
μαζί με τα 35 παλικάρια του.
Καρακίτσος Γεώργιος Νικόλαος και Παναγιώτης. Κατάγονταν από την
Λογκάστρα της Σπάρτης, αλλά
είχαν καταφύγει στο Ζάρακα όπου και έδρασαν. Με τη προστασία τους κάλυπταν ολόκληρη
την οροσειρά του Πάρνωνα
μέχρι Μαλέα και Έλος.
Στρατηγούλης Πέτρος, Τσάκωνας (ή Τζακώνης) Ανδρέας. Συνεργάζονταν με
το Ζαχαριά.
Στους ανωτέρω πρέπει να προστεθεί και ο ονομαστός Ζαχαριάς (Μπαρμπιτσιώτης),
γιατί σημείωσε δράση και στην περιφέρεια Έλους,
"οι κλέφτες εσκορπίσανε, γινήκαν τρία μπουλούκια και ο Γιώργης πάει στο
Μαλεβά κι ο Ζαχαριάς στο Έλος".
Την περιοχή Έλους, προκειμένου
να την έχει δική του την είχε απαιτήσει από τους Τούρκους που του την είχαν
παραχωρήσει, έπειτα από το επεισόδιο του με τον Μπέη της Μονεμβασίας
Αλή, εξαιτίας της αρπαγής απ’ αυτόν μιας κοπέλας από τον Κοσμά.
Το 1865 συστήθηκε άλλη επιτροπή με πρόεδρο τον αντιστράτηγο Γενναίο
Κολοκοτρώνη, που κατάρτησε τρία Μητρώα: α) των αξιωματικών β) των υπαξιωματικών
και γ) των στρατιωτών. Τους αξιωματικούς είχε διαιρέσει σε 7 τάξεις και τους υπαξιωματικούς
σε δύο. Συμπολίτες μας αξιωματικοί ήταν:
Δρίβας Νικόλαος
Ηλιόπουλος Γεώργιος
Ζουμπουλάκης Αναγνώστη
Καρακίτσος Φελούρης Σωτήριος υποχιλίαρχος τάξις 5η
Καρακίτσος Δημήτριος αντιστράτηγος τάξις 6η
Καλκανδής Δημήτριος
Καλκανδής Ιωάννης ή Μπακαζάκος
Καπιτσίνης Χαράλαμπος. Υπηρέτησε σ’ όλο τον αγώνα ως ιατροχειρούργος παρέχοντας
και άλλες υπηρεσίες.
Μοίρας Γρηγόριος, τάξις 6η
Κρανίδης Ιωάννης, χιλίαρχος
Παπανάκος Παν., χιλίαρχος
Ντρίβας Στράτης, τάξις 6η
Παυλάκος Γιάννης, τάξις 7η
Παπαδάκης Κων. , χιλίαρχος
Κουμουτσάκος Παναγ. , ταξίαρχος
Αγγελάκος Ανδρέας, χιλίαρχος
(αρχ. αγωνιστών 155)
Παπαγεωργίου Ν. Λάμπρος, εκατόνταρχος
Αλιφέρης Θεοφάνης, χιλίαρχος
Σταθάκης Χρήστος
Τριανταφυλλάκος Τριαντάφυλλος, τάξις 7η
Φελούρης Ιωάννης Ν. , τάξις 6η
Υπαξιωματικοί: Γιαννιός Νικόλ., Δρίβας Ιωάννης, Ανούσης, Καλογεράς Π. Νικόλαος,
Καλογεράκος Γεώργιος, Καλαμβόκης Ιωάννης, Λιανός Παναγιώτης, Λαμπρινάκος Νικόλαος,
Ντρίβας Ιωάννης, Νικολακάκος Δημήτριος και Μακρής Παναγιώτης. Όλοι δευτέρου βαθμού.
ΖΑΤΟΥΝΑ (Χωριό) ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
1798 - 1835
Ο δαφνοστεφανωμένος ήρωας του 1821 Στάϊκος Σταϊκόπουλος, "ο φουντοθειάφης"
όπως τον αποκαλούσε η ηρωική Μπουμπουλίνα, γεννήθηκε στη Ζάτουνα το 1801. Μαζί
με τον πατέρα του και τα αδέλφια του Αθανάσιο και Κωνσταντή, εμπορεύονταν και
επεξεργάζονταν δέρματα.
Το 1818 μεταβαίνει στην Υδρα, όπου και εκεί ασκεί το ίδιο επάγγελμα.
Από τον Δημητσανίτη Νικόλαο Σπηλιωτόπουλο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και στη μονή
Μπίκου από τον ηγούμενό της Παχούμιο, ορκίστηκε να μάχεται υπέρ Πίστεως και Πατρίδος
πλημμυρισμένος από δέος για τον ιερό σκοπό. Έτσι, ονομάστηκε "Βλάμης", αφιερωμένος
και "Συστημένος", που πάει να πει στρατιωτικό μέλος, γνώστης του μυστικού σκοπού,
έτοιμος για κάθε προσταγή, όταν θα δοθεί το σύνθημα της μεγάλης εξέγερσης του
γένους. Μαζί με τον Σπηλιωτόπουλο, το 1821 έφθασε από την Υδρα στο Αργος φέρνοντας
μαζί του αρκετά πολεμοφόδια καθώς και διάφορα άλλα αναγκαία για την Επανάσταση
που μόλις άρχιζε. Στο Αργος, έκανε το πρώτο δικό του Στρατιωτικό Σώμα από συμπατριώτες
του Ζατουνίτες, εφοδιάζοντάς τους πρώτα με ρόπαλα, με σούβλες και καλάμια, μέχρι
που έλαβε όπλα από τις πρώτες μάχες του με τον κατακτητή πολιορκώντας τον. Μαζί
του είχε τους Ζατουνίτες Γεώργιο Αντωνόπουλο (έμπιστος και γραμματικός του), τον
Β. Βερροιόπουλο, τον Πάϊκο Δημητρόπουλο, τον Ηλία Ηλιόπουλο, τον Ρέγγο, τον Νικήτα
Κάζαγκλη, τον Γεώργιο Λαγάνη, τον Γιώργο Μητρόπουλο, τον αδελφό του Θανάση και
τα ανίψια του Αγγελο (γιό του Θανάση), και Γιωργάκη (γιό της αδελφής του Κωνσταντίνας),
τον οποίο έβαλε μπαϊρακτάρη του (σημαιοφόρο).
Στο Αργος, μαζί με τον Σπηλιωτόπουλο και άλλους συμπατριώτες του,
ίδρυσαν την "Καγκελαρία", μια μορφή διοίκησης που έλαβε μέτρα για την πολιορκία
του Ναυπλίου. Οι μέρες κυλούσανε και ο Σταϊκούλης, όπως τον αποκαλούσαν όλοι λόγω
του μικρού του αναστήματος, με το αυστηρά πειθαρχημένο σώμα του, έτρεχε σε όλα
τα πεδία των μαχών από τον Αχλαδόκαμπο και το Παρθένι μέχρι την Τριπολιτσά, πότε
δίπλα στον Κολοκοτρώνη και πότε μόνος του, γεμίζοντας τα στήθια του πληγές αντί
για παράσημα. Σε όλη την διάρκεια του Αγώνα, ήταν ο εμψυχωτής των δειλών αλλά
και ο φροντιστής των στρατιωτών και του λαού, εξασφαλίζοντας τις τροφές τους.
Η απελευθέρωση όμως του Ναυπλίου, αποτελούσε για τον Στάϊκο κορυφαίο σκοπό.
Την παραμονή του Αγίου Ανδρέα στις 29 Νοεμβρίου του 1822, η νύχτα
ήταν ασέληνη και ο θεός έριχνε ασταμάτητα. Οι Τούρκοι είχαν κατέβει από το Παλαμήδι
στο Ναύπλιο για να συσκεφθούν μετά από δίχρονη πολιορκία, για την απάντηση που
θα έδιναν στην επιστολή του Γέρου του Μοριά, για να φύγουν ελεύθεροι και να σωθούν.
Ο Στάϊκος που βρισκόταν στην Αρια, δεν έχασε την ευκαιρία. Στήνοντας σκάλες στα
βράχια του άπαρτου Κάστρου του Παλαμηδίου, άρχισε το ανέβασμα ύψους 216 μέτρων.
Πρώτος φθάνει στη "Γιουρούς Τάπια" ο Μοσχονησιώτης μαζί με τον Θανάση Σταϊκόπουλο.
Μαζί τους ο Αγιορίτης καλόγερος Παφούντιος, ο Αργίτης Βιολιστής Πορτοκάλης και
άλλα παλικάρια. Το κάστρο πάρθηκε εκείνη τη νύχτα. Και ήταν το κάστρο αυτό, από
τα πιο τρανά της ανατολικής Μεσογείου. Η φήμη του Πορθητή Σταϊκούλη φτερούγισε
παντού. Η προσωρινή διοίκηση, τιμώντας τον για τα κατορθώματά του, τον προβίβασε
από Χιλίαρχο, στον ανώτερο βαθμό του Στρατηγού. Ηταν κάτι που πολλούς πείραξε
και ενόχλησε. Ο ίδιος ούτε σπίτι δεν δέχθηκε να πάρει από τα τόσα που άδειασαν
τότε, από τη φυγή των Τούρκων.
Τον Απρίλιο του 1823 έλαβε μέρος στην Β' Εθνική Συνέλευση του Αστρους,
όπου και υπέγραψε την καταληκτήρια διακήρυξη με το νέο του αξίωμα: Στρατηγός Στάϊκος
Σταϊκόπουλος. Λίγο αργότερα, με διαταγή του Εκτελεστικού, στάλθηκε στην πολιορκία
του Κάστρου του Ακροκορίνθου. Σαν έμπειρος πολεμιστής που ήταν ο ένδοξος Στρατηγός,
τούτο το κάστρο ήταν το δεύτερο που έπεφτε μετά την επιμονή του ήρωα Στάϊκου Σταϊκόπουλου.
Στις 26 Οκτωβρίου 1823, έγινε η παράδοσή του. Τότε, υπερασπιζόμενος τα παλικάρια
του, ζήτησε από τον Γέρο το μερδικό των παλικαριών του. Ο Γέρος αντέδρασε και
τότε, ο "Φουντοθειάφης" Στάϊκος, πέταξε στον Γέρο τον αρραβώνα που είχε κάνει
με την ανιψιά του. Ο Γέρος τον αποκάλεσε παράφρονα. Το δίκιο όμως του Στάϊκου
τον έπνιγε. Λίγο αργότερα, μετά από προτροπή του φίλου και συμπατριώτη του Σπηλιωτόπουλου,
παντρεύτηκε την κόρη του προέδρου της Αλωνίσταινας, Παν. Δημητρακόπουλου την Κατερίνα,
όπου μαζί της απέκτησε μια κόρη, δίνοντάς της το όνομα της μητέρας του Ζαχαρούλας.
Μετά την άφιξη του Όθωνα, παρέμεινε στο στράτευμα με τον βαθμό του
Αντισυνταγματάρχου. Όμως, η αρρώστιά του προχωρά, και οι μόνοι που του συμπαραστέκονταν
ήταν οι συμπατριώτες του Ζατουνίτες. Επειδή ο Στάϊκος, τούτο το "Σαΐνι" όπως τον
αποκαλούσε η Μπουμπουλίνα καταφέρεται κατά των Βαυαρών, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται
στις υγρές φυλακές του "Λεονάρδου". Η θεραπεία του μέσα στη φυλακή κρατά λίγες
μόνο μέρες, χωρίς να βαρύνει τον προϋπολογισμό του Κράτους. Την ημέρα της αποφυλάκισής
του, στις 21 Φεβρουαρίου 1835, κλείνει για πάντα τα μάτια του σε ηλικία μόλις
35 χρόνων. Με έρανο που έκαναν οι συντοπίτες του συγκέντρωσαν τα αναγκαία για
το ξόδι του. Η κηδεία που του έγινε ήταν λαμπρή. Τα μαγαζιά έκλεισαν, και τον
επικήδειο εκφώνησε ο Δημητσανίτης Διάκος Ευγένιος Διογενίδης, ο οποίος έφτασε
στο Ναύπλιο από την Υδρα δύο ώρες πριν από την κηδεία για τον σκοπό αυτό.
Η επίσημη Πολιτεία ποτέ της δεν θυμήθηκε τον Ήρωα τούτο. Στο Ναύπλιο
κάθε τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου γιορτάζεται η απελευθέρωση της πόλης καθώς
επίσης και η άλωση του Κάστρου του Παλαμηδιού, από τον ήρωα Στάϊκο Σταϊκόπουλο,
παρουσία συμπατριωτών του από την Ζάτουνα.
Στις 14 Αυγούστου 1996, ύστερα από πρόταση της εφημερίδας "Ζάτουνα"
στην στη γενέτειρά του πραγματοποιήθηκε από τον Δήμαρχο Ναυπλιέων και τον Πρόεδρο
της τότε Κοινότητας, η Αδελφοποίηση Ναυπλίου και Ζάτουνας, για να τιμηθεί, ο Στάϊκος
Σταϊκόπουλος, το ηρωϊκό παλικάρι και οι αγώνες του για την απελευθέρωση της πόλης
του Ναυπλίου. Σήμερα υπάρχουν μόνο δύο ανδριάντες του Στάϊκου. Ο πρώτος στήθηκε
στο Ναύπλιο το 1966, κάτω από το Κάστρο του Παλαμηδιού και έγινε με δαπάνη της
δισέγγονης του αγωνιστή Ζαχαρούλας, ο δε δεύτερος στη γενέτειρά του Ζάτουνα, σε
ένδειξη αιώνιας ευγνωμοσύνης, και έγινε με δαπάνες του Ζατουνίτη Αθανασίου Κομνηνού,
τα αποκαλυπτήρια του οποίου έγιναν στις 13-8-1983. Στη Ζάτουνα, στο πατρικό του
σπίτι έχει τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα.
Κείμενο: Νικόλης Παν. Φίλης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Δημητσάνης
ΙΘΑΚΗ (Νησί) ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ
1788 - 1825
(Ιθάκη 1788 ή 1789 Αθήνα 1825)
H θανάτωση του πατέρα του από τους Τούρκους, για τη δράση του στο
πλευρό του Κατσώνη, καθώς και η παραμονή του στην αυλή του Αλή Πασά, επηρέασαν
καθοριστικά το χαρακτήρα του, έγινε καχύποπτος, ευερέθιστος, σκληρός, αλλά αποφασιστικός
και μεγαλόψυχος. Ανέλαβε το αρματολίκι της Ρούμελης και συνδέθηκε με ονομαστούς
κλεφταρματολούς. Μετά τον ηρωικό θάνατο του Διάκου, ανέλαβε να αναχαιτίσει τους
Τούρκους στο Xάνι της Γραβιάς
ώστε να μη φτάσει τουρκική βοήθεια στην Τριπολιτσά.
Γι’ αυτή τη νίκη του ανακηρύχθηκε αρχιστράτηγος της Ανατολικής Στερεάς.
´Oμως, έπεσε θύμα των αντιπάλων του που τον κατηγόρησαν ως «ανάξιων της
αρχηγίας», τον υποβίβασαν σε χιλίαρχο και τέλος τον καθαίρεσαν. Για δεύτερη φορά
κατηγορήθηκε ως ύποπτος συνεννόησης με τους Τούρκους, ενώ κατά τον Σπηλιάδη «ηπάτα
τους Τούρκους». Παραδόθηκε στον παλιό συνεργάτη και πρωτοπαλίκαρό του, Γιάννη
Γκούρα, με την πίστη ότι δε θα τιμωρηθεί, φυλακίστηκε στην Ακρόπολη,
όπου θανατώθηκε αφού σκηνοθετήθηκε προσπάθεια απόδρασής του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΙΣΑΡΗΣ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
Οικογένεια του Ισαρι με πολλά μέλη της κλεφταρματωλούς και αγωνιστές του 1821.
ΙΩΑΝΝΙΝΑ (Πόλη) ΗΠΕΙΡΟΣ
1803 - 1873
(Ιωάννινα,1803 - Αθήνα,1873)
Αγωνιστής και απομνημονευματογράφος. Κατέβηκε το 1822 στη νότια Ελλάδα
και πολέμησε στο Μοριά και τη Ρούμελη. Ήταν στο Μεσολόγγι
κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας και μετά την Έξοδο ακολούθησε τον Καραϊσκάκη
και πήρε μέρος σε επιχειρήσεις στην Αττική
και στην Ανατολική Στερεά υπό τον Δ. Υψηλάντη. Στο ανεξάρτητο κράτος υπηρέτησε
στον τακτικό στρατό και ήταν από τους πρωταγωνιστές της αντικαθεστωτικής εξέγερσης
τον Ναυπλίου του 1862. Έγραψε
απομνημονεύματα που αναφέρονται στην πολιορκία και την Έξοδο τον Μεσολογγίου,
αλλά και σε άλλα συμβάντα ως το τέλος του Αγώνα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΚΑΤΩ ΜΕΛΠΕΙΑ (Χωριό) ΑΝΔΑΝΙΑ
1745 - 1838
Ανέπτυξε πολεμική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών και
εργάστηκε για την προετοιμασία της Επανάστασης στη Μεσσηνία.
Κατά τη διάρκεια του Αγώνα τάχθηκε στο πλευρό του Κολοκοτρώνη και πήρε μέρος στη
μάχη στο Βαλτέτσι και στην
άλωση της Τριπολιτσάς. Φανατικός
πολέμιος της Αντιβασιλείας πρωτοστάτησε στην ανταρσία των Μανιατών μετά την καταδίκη
του Κολοκοτρώνη και στην εξέγερση της Μεσσηνίας
για την οποία καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά δεν εκτελέστηκε λόγω της προχωρημένης
ηλικίας του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΚΟΖΑΝΗ (Πόλη) ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
1795 - 1827
Απομνημονευματογράφος.
1793 - 1870
(Κοζάνη 1793 Αθήνα 1870)
Λόγιος, φιλικός, ιερολοχίτης, αγωνιστής του 1821, από τα εξέχοντα
στελέχη της Φιλικής Εταιρείας και τους πιστότερους συνεργάτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Σπούδασε στη Λειψία, ταξίδεψε
στη Βουδαπέστη, στη Μολδαβία
και στη Μόσχα όπου μυήθηκε
στη Φιλική Εταιρεία και κατέληξε στην Οδησσό
το 1818, όπου ανέπτυξε πολύπλευρη πνευματική και πατριωτική δραστηριότητα. Το
1820 συνεργάστηκε στενά με τον Yψηλάντη, έγινε σύμβουλος και γραμματέας του. Aκολούθησε
τον Yψηλάντη όταν πέρασε τον Προύθο και μετά την επίσημη κήρυξη της Επανάστασης
(24 Φεβρ. 1821) ονομάστηκε χιλίαρχος του ελληνικού στρατεύματος. Πρωτοστάτησε
στην ίδρυση του Iερού Λόχου. Mετά τη μάχη του Δραγατσανίου ο Λασσάνης κατέφυγε
με τους αδελφούς Yψηλάντη στην Aυστρία
όπου φυλακίστηκε. Στάθηκε στο πλευρό του Yψηλάντη ως την τελευταία στιγμή του.
Ήρθε στην Eλλάδα το 1828. Πολέμησε
στο Σεβενίκο, στο Mαρτίνο, στη Θήβα
και στην Πέτρα Bοιωτίας. Yπηρέτησε
ως γενικός επιθεωρητής του στρατού της Aνατολ. Eλλάδας, διορίστηκε πρώτος νομάρχης
Aττικοβοιωτίας, διετέλεσε γραμματέας οικονομικών (1836-37). Πήρε το βαθμό του
συνταγματάρχη και το 1868 ονομάστηκε υποστράτηγος. Έγραψε δύο θεατρικά έργα, ένα
δράμα με τίτλο "ο αρνησίθρησκος του Mοριά" και ποιήματα πατριωτικού
περιεχομένου. Iδιαίτερη σημασία έχουν τα πολιτικά κείμενα και τα ιστορικά δοκίμιά
του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΠΥΡΓΟΣ (Λιμάνι) ΤΥΜΠΑΚΙ
1765 - 1824
(Μεσσαρά Κρήτης 1765 - Ύδρα
1824)
Αγωνιστής του 1821. Πολέμησε στην εξέγερση της Κρήτης
το 1824. Μετά την καταστολή της πέρασε στην Κάσο
και μετά την καταστροφή του νησιού διέφυγε στην Πελοπόννησο.
Σύντομα πέρασε στην Αττική και
υπό τις διαταγές του Γκούρα αγωνίστηκε εναντίον του Ομέρ Βρυώνη. Αργότερα εντάχθηκε
στο σώμα του Δημητρίου Καλλέργη και πήρε μέρος σε πολλές συγκρούσεις. Σκοτώθηκε
στη μάχη του Αναλάτου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
1765 - 1824
(Μεσσαρά Κρήτης 1765 Ύδρα
1824)
Οπλαρχηγός του 1821. Στην προεπαναστατική περίοδο ως μουσουλμάνος
είχε υπηρετήσει στον τουρκικό στρατό. Διέθετε μεγάλη δύναμη στη Μεσσαρά και ως
«κρυπτοχριστιανός» εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των ομογενών του. Αμέσως μετά την
έκρηξη της Eπανάστασης πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό της Κρήτης.
Το 1823 τοποθετήθηκε από τον Εμμανουήλ Τομπάζη υπαρχηγός του ελληνικού στρατού
και αντιστάθηκε στις επιδρομές του Χουσεΐν Πασά. Μετά την υποταγή της Κρήτης
ακολούθησε τον Τομπάζη στην Ύδρα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΚΟΡΙΝΘΟΣ (Πόλη) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
1766 - 1826
(Κόρινθος 1766 - Μεσολόγγι
1826)
Ο Ι. Παπαδιαμαντόπουλος πήγε στην Πάτρα,
όπου πολύ γρήγορα έγινε μεγαλέμπορος, πλοιοκτήτης και τραπεζίτης. Μυήθηκε νωρίς
στη Φιλική Εταιρεία και ενίσχυσε τον Αγώνα με τεράστια χρηματικά ποσά. Πήρε μέρος
στη σύσκεψη της Βοστίτσας
και πρωτοστάτησε στην κήρυξη της Επανάστασης. Εκλέχτηκε πληρεξούσιος στις Εθνοσυνελεύσεις
Επιδαύρου και ´Aστρους
(1821 και 1823). Ορίστηκε πρόεδρος επιτροπής για τη διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων
στη Δ. Στερεά. Εγκαταστάθηκε
στο Μεσολόγγι, διέθεσε μεγάλα
ποσά για τον ανεφοδιασμό και βοήθησε άγρυπνα στη διοργάνωση της άμυνας. Σκοτώθηκε
στην Έξοδο, πολεμώντας ηρωϊκά. Εγγονός του ήταν ο ποιητής Ι. Παπαδιαμαντόπουλος
(Ζαν Μορεάς) που εγκαταστάθηκε και διέπρεψε στη Γαλλία.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΚΟΥΤΣΟΠΟΔΙ (Χωριό) ΑΡΓΟΛΙΔΑ
Στην επανάσταση του ΄21 διακρίθηκε ανάμεσα σε άλλους ο Κουτσοποδιώτης αγωνιστής Τάσος Νέζος. Συνεργάτης του Θοδωρή Κολοκοτρώνη στο κάψιμο των σπαρτών του κάμπου, για να μη βρεί ο Δράμαλης τροφή για τα στρατεύματα του, πήρε μέρος στην πολιορκία του Ναυπλίου και σε πολλές μάχες, και διακρίθηκε για την ανδρεία του. Στη μάχη των Δερβενακίων πολέμησε ηρωικά επικεφαλής 200 Κουτσοποδιωτών, λαβώθηκε στο γόνατο και έμεινε χωλός δια βίου. Από τους απογόνους του στο Κουτσοπόδι φυλάσσονται το γιαταγάνι του, με ασημένια λαβή, και διάφορα έγγραφα της εποχής της επανάστασης και μεταγενέστερα. Τα απομεινάρια του σπιτιού του σώζονται ακόμα στο Κουτσοπόδι.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Οκτώβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κουτσοποδίου
ΛΑΓΚΑΔΙΑ (Χωριό) ΛΑΓΚΑΔΙΑ
1780 - 1862
(Λαγκάδια Γορτυνίας 1780 Αθήνα
1862)
Αγωνιστής του 1821, φιλικός, πολιτικός και συγγραφέας "Απομνημονευμάτων".
Στις 23 Μαρτίου μαζί με τους αδελφούς του και τους Πλαπουταίους κήρυξε την Επανάσταση
στη Γορτυνία και πήρε μέρος
στις πολιορκίες της Καρύταινας,
της Τριπολιτσάς και της Πάτρας.
Αποσύρθηκε από την ενεργό πολεμική δράση μετά την ήττα των κυβερνητικών, με τους
οποίους συμπαρατάχθηκε και επανήλθε όταν ο Ιμπραήμ απείλησε την Πελοπόννησο.
Μετά την απελευθέρωση εντάχθηκε στο «γαλλικό κόμμα» και αναμίχθηκε στην πολιτική
ζωή. Εκλέχθηκε πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Βουλής μετά την ψήφιση του Συντάγματος
του 1844. Τα "Απομνημονεύματά" του, παρόλο το πάθος και την υπερβολή
που τα διακρίνουν, είναι χρήσιμη πηγή για την κατανόηση του εσωτερικού αγώνα της
Ελληνικής Επανάστασης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
1790 - 1885
Mεγάλη απόσταση μεσολαβεί από τα Λαγκάδια Γορτυνίας μέχρι τα Ψαρά.
Η σπουδή του Λαγκαδινού Ιωάννη Θεοφιλόπουλου να ριχτεί στο ναυτικό αγώνα εναντίον
των Τούρκων πρώτος πυρπολητής το 1821, φέρνει στο νου τους θεϊκούς στίχους του
Ανδρέα Κάλβου από "Τα ηφαίστεια" :
" Ω Ελληνες, ω θείαι ψυχαί, που εις τους μεγάλους κινδύνους φανερόνετε ακάμαντον
ενέργειαν και υψηλήν φύσιν Πώς, πώς της ταλαιπώρου πατρίδας δεν πασχίζετε να σώσητε
τον στέφανο από τα χέρια ανόσια ληστών τοσούτων..."
Ηδη ο καπετάν Γιάννης Θεοφιλόπουλος είχε σπεύσει από την ορεινή γενέτειρά
του στα πελάγη, έτοιμος να θυσιαστεί για τη λευτεριά της πατρίδας του και του
γένους. Από τα Λαγκάδια που γεννήθηκε ο νεαρός το 1790, εγκαταστάθηκε στα Ψαρά.
Μπαρκάρει στα εμπορικά και γρήγορα κατακτά τη ναυτοσύνη. Γρήγορος νους, σε κορμί
λαμπάδα, 2.15 έτοιμος για το μεγάλο αγώνα. ...Τα Ψαρά γίνονται ο τόπος των μεγάλων
εξορμήσεων. ...Μέσα σένα χρόνο η Ερεσός και η Χίος γράφονται με χρυσά γράμματα
στο βιβλίο της αιωνιότητας. Δυό νίκες δυό σταθμοί. Πρώτα στην Ερεσό, στις 27 Μαίου
1821, ο Γιάννης Θεοφιλόπουλος με πλοίαρχο τον Δημήτρη Παπανικολή πυρπολούν το
δίκροτο ντελίνι του Αρναούτ. Και ύστερα στη Χίο, στις 6 Ιουνίου 1822 (λίγο μετά
τις φοβερές σφαγές) ο Γιάννης Θεοφιλόπουλος με διοικητή τον Κωνσταντή Μικέ Καρναρίου
ανατινάζουν τη Ναυαρχίδα "Κινούμενο Όρος" του Καρά Αλή. Κοινός συντελεστής ως
πηδαλιούχος ή ως δαδούχος και στις δύο αυτές νίκες ο ορεισίβιος Θεοφιλόπουλος
- εξ ου και Καραβογιάννης.
Η συμβολή του αναφέρεται στα αυθεντικά κείμενα της Βουλής των Ψαρών,
που βρίσκονται στη Συλλογή Θεοφιλοπούλου στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, ενώ επίσημα
αντίγραφα φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος (Αρχεία Αγωνιστών)...
Οι εξορμήσεις του Καραβιγιάννη διαδέχονται η μία την άλλη, κατά μήκος του Ανατολικού
Αιγαίου και προς Βορράν μέχρι τα Δαρδανέλλια και τον Ελλήσποντο, Αβυδο,Κατάστενα
Κάστρων και Νίμπροτζε, καθώς και σε Κασσάνδρα, Αίνο και Τένεδο, επίσης και στη
Σάμο. Το 1822 παίρνει μέρος στη Ναυμαχία των Πατρών στις 20 Φεβρουαρίου, όπως
βεβαιώνει και ο Ναύαρχος Νικολής Αποστόλης. Μετά της 10 Μαρτίου, Ψαρά, δύο εκπλεύσεις
Απρίλιο και Μαίο στη Χίο μέχρι 6 Ιουνίου. Σε όλες ανεξαιρέτως τις βεβαιώσεις της
Βουλής των Ψαρών γίνεται μνεία των αρετών του Καραβογιάννη. Οπως αναφέρει ο Κωνσταντής
Κανάριος" δεν έλαβεν ούτε οβολόν, παραμερίζοντας έτσι και τις διχόνιες..." όπως
αναφέρει επί λέξει ο ο Κωνσταντής Κανάριος που τον κάλεσε κοντά του μετά την τρομερή
πυρπόληση του Ντελινιιού με τον Παπανικολή στην Ερεσό, τον Μάιο του 1821....
Ο Καραβογιάννης ξεκινά τον δεύτερο κύκλο των αγώνων του στη στεριά
από εδώ και μπρος. Ηδη από τον Αύγουστο του 1822, δύο μήνες μετά την πυρπόληση
της ναυαρχίδας του Καρά-Αλή μπαίνει στο χωρό των μαχών και του πολέμου παίρνοντας
μαζί με συγγενείς του μέρος σ' όλες τις εντός Πελοποννήσου μάχες και Πολιορκίες
(Τριπολιτσάς) αλλά και στην Α' Πολιορκία του Μεσολογγίου και στην Πολιορκία των
Αθηνών...
Η αίγλη που χαρακτήριζε τις πράξεις του έχει καταγραφεί στη ζωφόρο
της Κεντρικής αίθουσας της σημερινής Βουλής των Ελλήνων. Στην Αίθουσα Ελευθέριος
Βενιζέλος, όπου αποδίδονται σκηνές από τον Αγώνα, ο Ιωάννης Θεοφιλόπουλος απεικονίζεται
ως σημαιοφόρος πλάι στον Κωνσταντή Κανάρη. Σε ποίημα που δημοσίευσε ο Θεόδωρος
Γενναίου Κολοκοτρώνης στο Ραμπαγά (1822), όπου δημοσιογραφούσε με το ψευδώνυμο
Φαλέζ, γράφει:
"Ηταν λιοντάρι της ξηράς, της θάλασσας δελφίνι τον τρέμαν σαν τον άκουγαν και Τούρκοι
και Αλτζερίνοι."
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΛΑΚΩΝΙΑ (Νομός) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
; - 1822
(Μάνη - Σπλάντζα Ηπείρου, 1822)
Aδελφός του Πετρόμπεη υπήρξε από τις ηρωικότερες μορφές της οικογένειας.
Σκοτώθηκε σε σφοδρή μάχη με 3.000 Τούρκους στην προσπάθειά του να ενισχύσει τους
πολιορκημένους στην Κιάφα Σουλιώτες. Στο πεδίο της μάχης, στα Στύρα
της Εύβοιας, άφησε την τελευταία του πνοή και ο Ηλίας (Μάνη, 1795 - Στύρα,
1822), γιος του Πετρόμπεη, προικισμένος με στρατηγικά προσόντα και απαράμιλλη
γενναιότητα. Ανέλαβε την αρχηγία της εκστρατείας για την απελευθέρωση της Εύβοιας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΛΙΒΑΔΙ (Χωριό) ΠΙΕΡΙΑ
1772 - 1821
(Λιβάδι Ολύμπου, 1772 - Μονή Σέκου Βλαχίας, 1821)
Φιλικός και αγωνιστής, από τους πιο άξιους συνεργάτες του Αλέξανδρου
Υψηλάντn κατά τον Αγώνα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Εντάχθηκε στο αρματολίκι
του Ολύμπου, όπου διακρίθηκε ως καπετάνιος και εξαιτίας των τουρκικών πιέσεων
αναγκάστηκε να εκπατριστεί και να πάει αρχικά στη Σερβία
και στη συνέχεια στη Βλαχία. Διακρίθηκε στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1806-12), του
απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη και ο τσάρος Αλέξανδρος τον συμπεριέλαβε
στη στρατιωτική του ακολουθία στο συνέδριο της Βιέννης
όπου γνωρίστηκε με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1817
και συμπιερελήφθη στους «Δώδεκα Αποστόλους» της. Ανέλαβε και πέτυχε να μυήσει
τον εξόριστο αρχηγό των Σέρβων επαναστατών Καραγεώργη και το Βλάχο εθνικιστή Βλαντιμηρέσκου.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τον έθεσε επικεφαλής της έναρξης του Αγώνα στο Βουκουρέστι.
Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργάνωση και στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων.
Όταν ο Βλαντιμηρέσκου διαχώρισε τη θέση του, προσπάθησε να τον πείσει να συνεχίσει
τον κοινό αγώνα. H άρνησή του όμως να συμμορφωθεί οδήγησε στη σύλληψη, την καταδίκη
και την εκτέλεσή του. Μετά τη διαφυγή του Αλέξ. Υψηλάντη στην Αυστρία
εξακολούθησε τις επιθέσεις εναντίον των Τούρκων και κατέφυγε με τον Ιωάννη Φαρμάκη
στη μονή του Σέκου. Σε μια φάση της μάχης απομονωμένος με λίγους συντρόφους του
πυροβόλησε ένα βαρέλι με πυρίτιδα και ανατινάχθηκε μαζί με τους διώκτες του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΛΙΒΑΔΙ (Κωμόπολη) ΕΛΑΣΣΩΝΑ
4/3/1722 - 7/6/1821
Ο Γεωργάκης Ολύμπιος, απόγονος της αρματολίτικης γενιάς των Λαζαίων,
γιος του Νικολάου και της Νικολέτας, γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου 1772 στο Βλαχολίβαδο,
στο σημερινό Λιβάδι.
Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του τόπου του κοντά στους Ιωάννη Πέζαρο
και Ιωνά Σπαρμιώτη.
Ο ξεχωριστός του χαρακτήρας διαμορφώθηκε με βάση πολλούς παράγοντες.
Ήταν οι έντονες ηρωικές παραδόσεις της οικογένειάς του καθώς και η αρχηγία της
στο αρματολίκι που έστρεψαν τον Γεωργάκη προς την προσπάθεια απελευθέρωσης από
τον τουρκικό ζυγό. Ο Γεωργάκης Ολύμπιος υπήρξε από τους πιο γενναίους 'Ελληνες
πολεμιστές. Διακρινόταν για το υψηλό φρόνημα, το μεγάλο ενθουσιασμό καθώς και
για την πειστικότητα του λόγου του. Ήταν σοβαρός, ψύχραιμος, έξυπνος και ποτέ
δεν φοβήθηκε τον θάνατο. Έχοντας βαθιά πίστη στην ελευθερία αφιερώθηκε στην πατρίδα
του ολοκληρωτικά τόσο που τελικά θυσιάστηκε στη Μονή του Σέκου. Στα 1798 σε ηλικία
26 χρονών, ο Γεωργάκης κληρονόμησε το αρματολίκι του Ολύμπου και έτσι άρχισε για
εκείνον μια μεγάλη πολεμική δραστηριότητα.
Στα 1799 αποχωρίστηκε την Ελλάδα κατευθυνόμενος προς την Σερβία όπου
δεν σταμάτησε να αγωνίζεται εναντίον των Τούρκων. Εκεί μαζί με τον Σέρβο υπαρχηγό
Πέτροβιτς και 120.000 στρατιώτες κατόρθωσε να διασώσει τον σέρβο επαναστάτη Καραγιώργη
που καταδιώκονταν από τους Τούρκους. Στα 1802 ο Γεωργάκης, ο Βέλκο Πέτροβιτς και
ο Καραγιώργης ίδρυσαν λόχο ενόπλων και στα 1803 ο πρώτος που είχε ήδη αναχωρήσει
για το Βουκουρέστι, διορίστηκε αρχηγός του στρατού της Επανάστασης της Βλαχίας.
Στα 1805 στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο πήρε μέρος σαν λοχαγός ενώ, στη μάχη της Όστροβας
στα 1806 κατέκτησε τον τίτλο του συνταγματάρχη του ρωσικού στρατού. Στα 1807 που
είχε ήδη σταλεί στην Ελλάδα, κήρυξε την επανάσταση στον Όλυμπο, η οποία ματαιώθηκε
και ο Γεωργάκης επέστρεψε στην Βλαχία. Αργότερα όταν πήγε στη Σερβία παντρεύτηκε
τη χήρα του Πέτροβιτς, Στάνα, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Μετά τις συμπλοκές
που ακολούθησαν κατέφυγε στην Αυστρία μαζί με τον Καραγιώργη. Στα 1814 μάλιστα
παρακολούθησε το συνέδριο της Βιέννης, ύστερα από προτροπή του τσάρου της Ρωσίας.
Γύρω στα 1817 ο Γεωργάκης μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία. Η μύηση και του Καραγιώργη
τον ίδιο χρόνο υπήρξε η μεγαλύτερη επιτυχία του. Αργότερα, όταν γνωρίστηκε με
τον Ιωάννη Καρατζά διορίστηκε σωματοφύλακάς του και στη συνέχεια αρχιστράτηγος
των στρατευμάτων στη Βλαχία. Σφάλμα μεγάλο χαρακτηρίζεται από πολλούς η αφαίρεση
της αρχιστρατηγίας του Δουναβικού στρατεύματος του Γεωργάκη, από τον Αλέξανδρο
Υψηλάντη και ο διορισμός αυτής στον Σάββα, ο οποίος αργότερα αποδείχτηκε προδότης
του κινήματος. Έτσι αντιλαμβανόμενος ο Ολύμπιος τι ακριβώς συνέβαινε με τον Σάββα,
πληροφόρησε τον Υψηλάντη, ο οποίος τον διέταξε να συνεργαστεί με τον Βλαδιμηρέσκου.
Οι δύο συνεργάτες κατάφεραν και έπεισαν τον Υψηλάντη ώστε να ξεκινήσει η επανάσταση
από την Μολδοβλαχία. Όμως αρχικός σκοπός του Βλαδιμηρέσκου, ήταν να χτυπήσει και
το στρατό του Γεωργάκη καθώς και τον ίδιο σύμφωνα με τις εντολές που του έδινε
ο Κεχαγιάμπεης.
Μόλις ο Γεωργάκης πληροφορήθηκε τι ακριβώς σκόπευε να κάνει ο Βλαδιμηρέσκου,
κατευθύνθηκε προς το στρατόπεδο του δεύτερου. Στη συνέχεια τον οδήγησε μπροστά
στον Υψηλάντη, ώστε να απολογηθεί και τελικά καταδικάστηκε σε θάνατο. Αργότερα,
στις 7 Ιουνίου του 1821, με τόλμη και φανατισμό πολέμησε στο Δραγατσάνι, όπου
προσπάθησε να σώσει τη Σημαία και τα Λείψανα του ιερού Λόχου.
Ένας άριστος σχολιασμός για τον Γεωργάκη για τη μάχη εκείνη είναι
ο εξής: Κάθε τι που θα μπορούσε να προσφέρει ο ενθουσιασμός, η γενναιότητα, και
το θάρρος το επετέλεσε την ημέρα εκείνη ο θρυλικός Γεωργάκης Ολύμπιος. Επίσης
χαρακτηριστική είναι η φράση του προς τη γυναίκα του όταν αποχώρησε για το Κιμπουλούκ.
Αν σκοτωθώ, τα αγόρια να τα δώσεις στην πατρίδα. Τα λόγια αυτά αποδεικνύουν την
τόλμη και την αυτοθυσία του για την απελευθέρωση της πατρίδας. Ο Ολύμπιος δεν
σταμάτησε να αγωνίζεται στην Μολδοβλαχία, όμως η αρρώστια του από τα τραύματα
στη μάχη του Δραγανατσίου, τον οδήγησε στη μονή του Σέκου μαζί με τους άντρες
του. Οι καταδιώξεις των τούρκων ανάγκασαν τους περισσότερους στρατιώτες να εγκαταλείψουν
τον αγώνα. Μόνο ο Γεωργάκης δε φοβήθηκε και όταν οι Τούρκοι μπήκαν στη Μονή αφού
σκότωσαν όλους τους μοναχούς, κατευθύνθηκαν προς το κωδωνοστάσιο, όπου υπήρχε
εκείνος. Τότε ανατίναξε το κωδωνοστάσιο και σκοτώθηκαν όχι μόνο οι τούρκοι αλλά
και ο ίδιος με τους άντρες του. Έτσι ο Γεωργάκης θυσιάστηκε "Υπέρ πίστεως
και πατρίδας", η πράξη του οποίου αποτελεί παράδειγμα προς μίμησην.
ΛΙΜΝΗ (Κωμόπολη) ΕΥΒΟΙΑ
1780 - 1822
Οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης στην Εύβοια. Γεννήθηκε στην Λίμνη το 1780. Καταγόταν από ναυτική οικογένεια. Ο ελεύθερος και ατίθασος χαρακτήρας του τον έφεραν αντιμέτωπο με την τοπική δημογεροντία και τον ανάγκασαν να φύγει από το νησί. Το 1817 γίνεται αρματωλός του Τελπελνή, δίπλα στον Οδυσσέα Ανδρούτσο, στρατιωτικό αρχηγό της Ανατολικής Ρούμελης.
Το 1818 μυείται στα μυστικά του ιερού αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας και ορκίζεται φιλικός από τον Οικονόμου. Στη συνέχεια, έρχεται στη Λίμνη και μοιράζεται το μυστικό με δικούς του ανθρώπους, δίνοντας τους κατευθύνσεις για τον αγώνα στην Εύβοια. Με την έκρηξη της Επανάστασης πολεμάει δίπλα στον Οδυσσέα Ανδρούτσο στο Χάνι της Γραβιάς, στην ιστορική μάχη του Μάη του 1821. Μετά την ηρωική έξοδο κινείται προς την Εύβοια ξεσηκώνοντας τους χωρικούς. Έλαβε μέρος σε όλες τις σημαντικές μάχες στην Εύβοια και σκοτώθηκε το Μάρτιο του 1822 μετά από σκληρή μάχη κοντά στα Δύο Βουνά, σε ενέδρα που του έστησαν οι Τούρκοι. Ο θάνατος του υπήρξε βαρύτατο πλήγμα για την Εύβοια και την έκβαση της επανάστασης σ' αυτήν. Τον ηρωισμό του και τον πόνο για την απώλεια ύμνησε η λαϊκή μούσα με χαρακτηριστικό δημοτικό τραγούδι.
(Λίμνη Ευβοίας 1780 Βρυσάκια Ευβοίας 1822)
Οπλαρχηγός του 1821, φίλος του Οδυσσέα. Ανδρούτσου με τον οποίο συνδέθηκε
στενά όταν ήταν στην υπηρεσία του Αλή Πασά. Με την έκρηξη της Eπανάστασης ακολούθησε
τον Ανδρούτσο και πολέμησε μαζί του στο Χάνι
της Γραβιάς (8 Mαΐου 1821). Έδρασε στην Εύβοια
ως αρχηγός των επαναστατικών σωμάτων της περιοχής και αντιμετώπισε στα Βρυσάκια
τον Ομέρ Βρυώνη (15 Ιουνίου 1821) αναγκάζοντάς τον να αποσυρθεί. Σκοτώθηκε σε
ενέδρα των Τούρκων στις 28 Μαρτίου του 1822 στην ίδια περιοχή με τον αδερφό του
Αναγνώστη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΛΙΜΠΟΒΙΣΙ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
Ο Θ. Κολοκοτρώνης είναι η σημαντικότερη στρατιωτική και πολιτική
φυσιογνωμία της Επανάστασης του 1821. Για την ευφυΐα, την τόλμη, τη σύνεσή του,
αλλά και για τη βαρύτητα του λόγου του, που από νέο τον χαρακτήριζαν, επονομάσθηκε
"Γέρος του Μοριά". Γεννήθηκε στο Ραμoβούνι της Μεσσηνίας στις 3 Απριλίου 1770,
ενώ η καταγωγή του ήταν από το χωριό Λιμποβίσι της Αρκαδίας. Η οικογένειά του
- με γενάρχη τον Τσερκίνη - ανέδειξε πολλούς γενναίους κλεφταρματολούς-αγωνιστές
και κατέβαλε βαρύ τίμημα στον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων. Μέχρι την
έκρηξη της Επανάστασης περίπου εβδομήντα Κολοκοτρωναίοι είχαν βρει το θάνατο
στον αγώνα κατά των Τούρκων.
Ο πατέρας του Κωνσταντής ήταν μεγάλος κλεφταρματωλός της Μάνης και
του Ταϋγέτου. Η μητέρα του καταγόταν από το σόι των Κοστακαίων της Αλωνίσταινας.
Το 1769 ο Κωσταντής, μαζί με τα αδέλφια του Αποστόλη, Γιώργο και Αναγνώστη,
είχε συντρίψει τους Αρβανίτες που μάστιζαν την Πελοπόννησο και το 1770 είχε
συμμετάσχει στην εξέγερση του Μοριά κατά τα Ορλωφικά. Το 1771 ήλθε σε σφοδρή
σύγκρουση με τους Τούρκους που είχαν στο μεταξύ εξαπολύσει ανηλεή διωγμό κατά
των κλεφταρματολών και το 1779 συμμετείχε στην εξόντωση των Τουρκαλαβανών της
Πελοποννήσου. Το 1780 όμως οι Τούρκοι ξεκίνησαν νέο διωγμό κατά των αρματολών.
Ισχυρό στράτευμα υπό τον Καπουδάν πασά Χασάν Τζελαϊδή που ήταν Βεζύρης, Βαλεσής
και Σερασκέρης της Ρούμελης, αποβιβάστηκε στο Γύθειο και κατευθύνθηκε κατά της
Καστάνιτσας που ήταν ορμητήριο του Κωνσταντή. Ο Κωνσταντής μαζί με τον κλεφταρματολό
Παναγιώταρο Βενετσανάκη και τις οικογένειές τους, που στο μεταξύ είχαν ταμπουρωθεί
με 150 παλικάρια στους δύο πύργους τους, πρόβαλε ηρωϊκή αντίσταση για 12 μέρες.
Στο τέλος όμως οι πολιορκούμενοι επεχείρησαν απεγνωσμένη έξοδο κατά την οποία
σκοτώθηκε ο Κωνσταντης και δυο αδέλφια του. Ο αδελφός του Αναγνώστης και η γυναίκα
του μαζί με το μικρό Θεοδωράκη και μια του αδελφή κατάφεραν να διαφύγουν. Μετά
το θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του πήρε τα παιδιά της και κατέφυγε στο πατρογονικό
της στην Αλωνίσταινα. Την ένδοξη εκείνη μάχη θα διηγηθεί αργότερα ο Κολοκοτρώνης
στα απομνημονεύματά του.
Από μικρή ηλικία ο Θ. Κολοκοτρώνης εντάχτηκε στα σώματα των κλεφτών
της Πελοποννήσου και ειδικότερα στο σώμα του Ζαχαριά, όπου γρήγορα διακρίθηκε
και έγινε πρωτοπαλίκαρο. Στη συνέχεια συγκρότησε δικό του σώμα και ανέπτυξε
πλούσια δράση. Μετά τους μεγάλους διωγμούς που εξαπέλυσαν οι Τούρκοι κατά της
κλεφτουριάς κατέφυγε το 1810 στη Ζάκυνθο, όπου έμεινε με την οικογένειά του
15 χρόνια και υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό σαν ταγματάρχης σε Σύνταγμα Ελλήνων
εθελοντών. Η θητεία του αυτή του δίδαξε πολλά για τη στρατιωτική τέχνη, τα
οποία και εφάρμοσε αργότερα στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Μετά τη διάλυση του
Συντάγματος ασχολήθηκε με το εμπόριο. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από
το Φιλικό Πάγκαλο. Ως απεσταλμένος της στη Μάνη σήκωσε μαζί με τον Πετρόμπεη
Μαυρομιχάλη στις 23 Μαρτίου 1821 τη σημαία της Επανάστασης στην Καλαμάτα και
επικεφαλής πολλών άλλων αγωνιστών, την απελευθέρωσε.
Ο Θ. Κολοκοτρώνης πρωταγωνίστησε σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις
του Αγώνα και σε πολλές κρίσιμες καμπές του αγώνα. Χαρακτηριστικά, η νίκη στο
Βαλτέτσι το Μάιο 1821 ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη και έσφιξε τον κλοιό της πολιορκίας
της Τρίπολης. Η άλωση της Τριπολιτσάς (Σεπτέμβριος 1821), ήταν η πρώτη μεγάλη
επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα και παγίωσε τη θέση των επαναστατών. Η καταστροφή
της στρατιάς των 30.000 ανδρών του Δράμαλη πασά στα Δερβενάκια (Ιούλιος 1822),
όπου ο Κολοκοτρώνης κινητοποίησε ακόμα και τους χωρικούς μετατρέποντάς τους
σε τρομερούς αγωνιστές, εδραίωσε την επανάσταση στο Μοριά. Στις επιχειρήσεις
αυτές πρυτάνευσαν η ευφυΐα, η διορατικότητα και η τόλμη του στρατηγικού του
μυαλού. Οι επιτυχίες αυτές έμελλαν να τον αναδείξουν στη συνέχεια σε αρχιστράτηγο
της Πελοποννήσου. Παράλληλα ο Κολοκοτρώνης άρχισε να συμμετέχει ενεργά και στην
πολιτική, αφού εκλέχτηκε μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας και έγινε αντιπρόεδρος
του Εκτελεστικού, με πρόεδρο το Μαυροκορδάτο.
Στη δύσκολη περίοδο του Εμφύλιου πολέμου ο Κολοκοτρώνης πολλές φορές
προσπάθησε να αμβλύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στους αντιπάλους, μακριά από προσωπικές
φιλοδοξίες και έχοντας πάντα σαν κεντρική του επιδίωξη την ομόνοια και ενότητα
μεταξύ των Ελλήνων. Παρ' όλα αυτά όμως έγινε στόχος μεθοδεύσεων και ραδιουργιών
από την πλευρά μερικών κοτζαμπάσηδων και πολιτικών και τελικά δεν απέφυγε τις
διώξεις και τη φυλάκιση. Ετσι, κατά την Β΄ Εθνοσυνέλευση το Μάρτιο-Απρίλιο του
1823 στο Αστρος, όπου και εκδηλώθηκαν οι πρώτες αντιθέσεις ανάμεσα στους πολιτικούς
και τους στρατιωτικούς, αποφασίστηκε μεταξύ άλλων η κατάργηση της Πελοποννησιακής
Γερουσίας, ψυχή της οποίας ήταν ο Κολοκοτρώνης, αλλά και του βαθμού του αρχιστρατήγου
τον οποίο έφερε ο ίδιος. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε μείωση του φυσικού αρχηγού
των στρατιωτικών σωμάτων και σηματοδότησε τη ρήξη ανάμεσα στο Μαυροκορδάτο,
πρόεδρο του Εκτελεστικού, και τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος παραιτήθηκε από αντιπρόεδρος.
Στις 16 Νοεμβρίου του 1823 οπαδοί του διέλυσαν το Βουλευτικό. Στη συνέχεια πολλά
μέλη του που ήταν αντίθετοι στον Κολοκοτρώνη κατέφυγαν στο Κρανίδι, όπου όρισαν
νέα κυβέρνηση υπό τον Υδραίο Γεώργιο Κουντουριώτη. Ετσι, στις αρχές του 1824
υπήρχαν δύο κυβερνήσεις, μία στην Τριπολιτσά υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και
η άλλη υπό το Γ. Κουντουριώτη στο Κρανίδι. Το Μάρτιο του 1824 οι κυβερνητικοί
στράφηκαν εναντίον των στρατιωτικών, κατέλαβαν την Ακροκόρινθο και την Τριπολιτσά
και άρχισαν να πολιορκούν το Ναύπλιο το οποίο υπεράσπιζε ο Πάνος, γιος του Κολοκοτρώνη.
Ο Κολοκοτρώνης αντιλαμβανόμενος ότι οι εξελίξεις απέβαιναν σε βάρος του ήλθε
σε συνδιαλλαγή με τον Κουντουριώτη και παρέδωσε το Ναύπλιο με αντάλλαγμα τη
χορήγηση αμνηστίας. Ετσι τελείωσε η πρώτη φάση του εμφυλίου πολέμου.
Η εμφύλια διαμάχη έμελλε όμως να συνεχισθεί, καθώς και οι δύο παρατάξεις
(υπό τον Κουντουριώτη, από το ένα μέρος, και τον Ανδρέα Λόντο και τον Ανδρέα
Ζαΐμη από το άλλο) επεδίωκαν να εξασφαλίσουν ηγετικό ρόλο στις στρατιωτικές
και πολιτικές εξελίξεις. Η μία πλευρά υπό τον Κολοκοτρώνη, το Λόντο και το
Ζαΐμη (που ήταν αρχικά αντίπαλοι του Γέρου) είχε την υποστήριξη πολλών Πελοποννήσιων
στρατιωτικών και πολιτικών, ενώ με τον Κουντουριώτη συντάχθηκαν οι Ρουμελιώτες,
Υδραίοι και Σπετσιώτες οπλαρχηγοί. Η άρνηση ορισμένων περιοχών της Πελοποννήσου
να πληρώσουν στην κυβέρνηση φόρο αποτέλεσε την αφορμή για την έκρηξη της δεύτερης
φάσης του εμφυλίου κατά την οποία σημειώθηκαν σφοδρές συγκρούσεις σε πολλές
περιοχές της Πελοποννήσου. Η άνανδρη δολοφονία του γιου του Πάνου, κλόνισε σοβαρά
τον Κολοκοτρώνη, που αποφάσισε να παραδοθεί στις αρχές του Δεκεμβρίου του 1824.
Στις 6 Φεβρουαρίου του 1825 φυλακίστηκε στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία της Υδρας
μαζί με τους Δεληγιανναίους και το Νοταρά.
Με τη δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου στην Ακρόπολη των Αθηνών
από ανθρώπους του Γκούρα τερματίζεται η εμφύλια διαμάχη, αλλά η επανάσταση βρισκόταν
σε μεγάλο κίνδυνο από την επέλαση του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο. Μετά την
ηρωική θυσία του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι, και ενώ ο δρόμος για την Τριπολιτσά ήταν
πλέον ανοιχτός για τους εισβολείς, ο Κολοκοτρώνης πήρε αμνηστία από την Κυβέρνηση.
Ομως η πρωτεύουσα του Μοριά έπεσε στα χέρια του Ιμπραήμ στις 11 Ιουνίου του
1825, παρά τις προσπάθειες του Γέρου και των άλλων οπλαρχηγών να τον συγκρατήσουν.
Στην κρίσιμη αυτή καμπή της επανάστασης ο Γέρος του Μοριά προσπάθησε να ανασυγκροτήσει
τον αγώνα, παρενοχλώντας τον εχθρό, στρατολογώντας αγωνιστές και φροντίζοντας
για την επιμελητεία.
Επιστρέφοντας στην Πελοπόννησο μετά την επιδρομή του στην Στερεά
Ελλάδα, ο Ιμπραήμ προσπάθησε να εξαφανίσει τις επαναστατικές εστίες που απέμεναν
στο Μοριά. Ο Κολοκοτρώνης τότε εφάρμοσε τακτική ανταρτοπόλεμου, προξένησε μεγάλες
απώλειες στο στρατό του Ιμπραήμ φέρνοντάς τον σε δύσκολη θέση. Την άνοιξη και το
καλοκαίρι του 1827, όταν ο Αιγύπτιος πασάς άρχισε να πυρπολεί τα χωριά και τους
αγρούς αναγκάζοντας τους κατοίκους να δηλώσουν υποταγή μπροστά στον κίνδυνο
του λιμού (να "προσκυνήσουν"), ο Γέρος του Μοριά εξαπέλυσε τα παλικάρια του
στα χωριά που δήλωσαν υποταγή και πότε με το καλό πότε με τη βία κατάφερε να
κρατήσει τη φλόγα της επανάστασης. Τα λόγια του ήχησαν τότε χαρακτηριστικά:
"Φωτιά στα σπίτια και τσεκούρι στην περιουσία και το λαιμό εκείνων που
κάνουν τα χατίρια των Τούρκων. Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους ! "
Και στα απομνημονεύματά του μάλιστα σημειώνει χαρακτηριστικά : "Μόνον εις τον
καιρόν του προσκυνήματος εφοβήθηκα διά την πατρίδα μου".
Παρά τα ρωσόφιλά του αισθήματά ο Κολοκοτρώνης πάντα πίστευε πως
οι Ελληνες έχουν χρέος να πολεμήσουν μόνοι τους για την Ανεξαρτησία τους χωρίς
τη βοήθεια των ξένων. Αντιμετώπιζε με δυσπιστία την ανάμειξη των ξένων στις
εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδος, θεωρώντας πως γινόταν πρώτιστα για την εξυπηρέτηση
τα δικών τους συμφερόντων. Από την άλλη πλευρά, εμφορούμενος από μεγάλη μεγαλοψυχία,
συγχώρησε τους εχθρούς του, ακόμα και εκείνους που ευθύνονταν για το θάνατο
συγγενών του και του γιου του.
Με την έλευση του Καποδίστρια ο Κολοκοτρώνης τάχθηκε ένθερμα υπέρ
της πολιτικής του αν και διαφωνούσε με τον αυταρχικό τρόπο της εφαρμογής της.
Επίσης πρωτοστάτησε στα γεγονότα για την εκλογή του Οθωνα. Με την έλευση όμως
του τελευταίου (30-1-1832) έγινε στόχος συκοφαντιών και ραδιουργιών εκ μέρους
των πολιτικών του αντιπάλων με προεξάρχοντα τον Ι. Κωλέττη και αντιμετωπίστηκε
με ψυχρότητα από τους Βαυαρούς που δεν μπορούσαν να του συγχωρήσουν τη φιλοκαποδιστριακή
του τοποθέτηση. Η σκευωρία που εξυφάνθη εναντίον του κατέληξε τελικά στο να
κατηγορηθεί για εσχάτη προδοσία και να συλληφθεί στις 6 Σεπτεμβρίου 1833 μαζί
με τον Πλαπούτα, το γιο του Γενναίο, τον Τζαβέλα, το Νικηταρά και άλλους στρατιωτικούς
με την κατηγορία ότι ετοίμαζαν συνομωσία εναντίον του ανήλικου βασιλιά Οθωνα
και της κυβέρνησης. Παρά τη γενναία στάση των δύο δικαστών Α. Πολυζωϊδη και
Γ. Τερτσέτη, καταδικάσθηκε μαζί με τον Πλαπούτα σε θάνατο και φυλακίσθηκε στο
Παλαμήδι σε ηλικία 63 ετών. Λίγο αργότερα η ποινή του μετατράπηκε σε 20ετή κάθειρξη.
Το Μάιο του 1835 μετά την ενηλικίωση του Οθωνα έλαβε χάρη και αποφυλακίσθηκε,
εξουθενωμένος από τις άθλιες συνθήκες της φυλακής και τις ταπεινώσεις και σχεδόν
τυφλός.
Τα μετέπειτα χρόνια ο Γέρος του Μοριά έζησε στην Αθήνα, τη νέα πρωτεύουσα
της Ελλάδας, όπου ευτύχησε να γνωρίσει τη γενική αναγνώριση για την προσφορά
του στον αγώνα. Ελαβε το βαθμό του στρατηγού, διορίσθηκε σύμβουλος Επικρατείας,
τιμήθηκε με το Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος, ορίσθηκε μέλος της επιτροπής για την
ανέγερση του Πανεπιστημίου Αθηνών και στάθηκε πιστός σύμβουλος του Οθωνα. Φύσει
ανιδιοτελής όμως, ποτέ δεν επεδίωξε προσωπικά οφέλη και ανταλλάγματα.
Πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 1843 από εγκεφαλική συμφόρηση, αμέσως
μετά το γάμο του μικρότερου γιου του Κολίνου και ετάφη στο Α Νεκροταφείο Αθηνών.
Φτωχός από υλικά αγαθά, αλλά πλούσιος από την αγάπη του απλού λαού και ευτυχής
που πρόλαβε να δει την αγαπημένη του πατρίδα ελεύθερη. Μια πατρίδα για την
οποία αγωνίσθηκε σκληρά. Με αυταπάρνηση, μεγαλοψυχία, ήθος, όραμα και πίστη.
Κατά την περίοδο αυτή γράφτηκαν τα απομνημονεύματά του από το Γεώργιο
Τερτσέτη καθ' υπαγόρευση του ίδιου του Κολοκοτρώνη με τον τίτλο "Διήγησις συμβάντων
της Ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836". Τα απομνημονεύματα αυτά εκδόθηκαν
το 1846 και αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία και ιστορική πηγή για τον επαναστατικό
αγώνα.
Στις 10 Οκτ. 1930 τα οστά του μετακομίσθηκαν στο Μνημείο των Προκρίτων
στην πλατεία Αρεως της Τρίπολης για να τοποθετηθούν στις 25 Σεπτεμβρίου 1993
σε ειδική κρύπτη στη βάση του ανδριάντα του που αναγέρθηκε εκεί κοντά. Σήμερα,
κάτω του και γύρω του μικρά παιδιά παίζουν αμέριμνα τις Κυριακές. Αλλά υπάρχουν
στιγμές που από τα περήφανα βουνά του Μαινάλου που φαίνονται αντίκρυ μια αύρα
ανάλαφρη φτάνει, μαζί μ' ένα τραγούδι:
"Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά, κι ο ήλιος στα λαγκάδια, έτσι λάμπει κι η Κλεφτουριά, οι Κολοκοτρωναίοι"
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΙ (Κωμόπολη) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
1780 - 1827
(Μαυρομάτι Καρδίτσας 1780 Φάληρο Αττικής 1827)
Σπουδαίος στρατιωτικός, ηγέτης της Επανάστασης. Γεννήθηκε στο μοναστήρι
του Αγίου Γεωργίου
στο χωριό Μαυρομάτι (κατ’ άλλους στο Μουζάκι)
Καρδίτσας και ήταν γιος της καλόγριας Ζωής Ντιμισκή και του αρματολού Δημήτρη
Καραϊσκου. Σε ηλικία δεκαπέντε χρονών ακολούθησε τον δρόμο της κλεφτουριάς και
αργότερα υπηρέτησε στα στρατιωτικά σώματα του Αλή Πασά, ο οποίος αναγνώρισε τις
εξαιρετικές του στρατιωτικές του ικανότητες. Με την έκρηξη της Επανάστασης, τον
Ιανουάριο του 1821 πήρε μέρος στη σύσκεψη της Λευκάδας
μαζί με άλλους οπλαρχηγούς που ήθελαν να προετοιμάσουν την εξέγερση στη Στερεά
Ελλάδα και ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στα χωριά των Τζουμέρκων.
Αν και συγκρούστηκε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο για την ηγεσία των
στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Στερεά,
συνεργάστηκε μαζί του κατά την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου,
οπότε ο Καραϊσκάκης έστειλε τμήμα του στρατιωτικού του σώματος για να ενισχύσει
την άμυνα της πόλης. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κατηγορήθηκε από τον Μαυροκορδάτο
για συνεργασία με τους Τούρκους και αποσύρθηκε προσωρινά από την ενεργό δράση.
Το Μάιο του 1825 επανήλθε και συνέδραμε τους Μεσολογγίτες κατά τη δεύτερη πολιορκία
της πόλης παρενοχλώντας τους Τούρκους στην περιοχή. Το 1826 διορίστηκε αρχιστράτηγος
της Στερεάς Ελλάδας και οργάνωσε
το «Στρατόπεδο της Ελευσίνας» με στόχο να ανακουφίσει την Αθήνα
από την πολιορκία των Tούρκων. Δεύτερος στόχος του Kαραϊσκάκη ήταν να αναζωπυρώσει
την επανάσταση στη Pούμελη και στις συγκρούσεις που ακολούθησαν νίκησε πολλές
φορές τους Tούρκους στη Δόμβραινα,
το Δίστομο και την Aράχωβα.
Tο 1827 έσπευσε στην Eλευσίνα
για να βοηθήσει την πολιορκούμενη Aθήνα.
Διαφώνησε όμως με τους Kόχραν και Tσωρτς για την τακτική που θα ακολουθούσαν κατά
των Tούρκων. Tραυματίστηκε σε αψιμαχία στο Nέο
Φάληρο και πέθανε στις 23 Aπριλίου 1827, ανήμερα της γιορτής του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Βουλής των Ελλήνων
ΜΕΘΥΔΡΙΟ (Οικισμός) ΒΥΤΙΝΑ
; - 1842
Δημογέροντας από τη Νεμνίτσα της Αρκαδίας.
Βοήθησε τον επίσκοπο Βρεσθένης
Θεοδώρητο στη σύσταση του στρατοπέδου Βερβαίνων
και διακρίθηκε κυρίως στα Δερβενάκια.
Αντίπαλος του Κολοκοτρώνη στον Εμφύλιο πόλεμο. Τιμήθηκε από την κυβέρνηση με τον
βαθμό του αντιστράτηγου, επειδή πρόδωσε το σχέδιο για την απαγωγή του Κολοκοτρώνη
από τις φυλακές της Ύδρας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ (Πόλη) ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ
1751 - 1826
Πρόκριτος του Μεσολογγίου που το βράδυ της ηρωικής «Εξόδου» ανατίναξε
την πυριτιδαποθήκη στην οποία είχαν καταφύγει άρρωστοι και γυναικόπαιδα. H θυσία
του Μεσολογγίου ευαισθητοποίησε την Ευρώπη και ενίσχυσε το φιλελληνικό ρεύμα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΜΗΛΙΑ (Χωριό) ΛΕΥΚΤΡΑ
Οπλαρχηγός του 1821 (1790), ο οποίος πολέμησε στο πλευρό του στρατηγού Παν. Γιατράκου, στο Μιστρά, στο Βαλτέτσι, στα Δολιανά, στα Δερβενάκια και αλλού. Μετά δε την κατάληψη του Ναυπλίου αυτός στάλθηκε, με σύσταση του Θεόδ. Κολοκοτρώνη να συνοδεύσει τον Κιαμήλ Πασά στη Σμύρνη. Ο Μπισμπίνης είχε δική του σημαία, με την εικόνα του Αγίου Γεωργίου.
1793 - 1879
Ελαβε μέρος στην πολιορκία του φρουρίου της Κορώνης, καθώς και στις μάχες Βαλτέτσι, Τρίκορφα, Τρίπολη, Βέργα Αλμυρού, Πολυάραβου και αλλού. Γι’ αυτόν υπάρχει στο Αρχείο του Αγώνος, σχετικός φάκελος (Νο 13816). Για δε τις υπηρεσίες του στην πατρίδα, τιμήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο. Μετά δε την λήξη του αγώνα χειροτονήθηκε ιερέας.
ΜΥΣΤΡΑΣ (Χωριό) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
1785 - 1850
Αγωνιστής και πολιτικός, Kαταγόμενoς από τον συγγενή κλάδο των Τζωρτζάκηδων της
Καστανιάς. Πήρε μέρος ως Πληρεξούσιος
Μυστρά στην Γ' Εθνική Συνέλευση και ως Πληρεξούσιος Λακεδαίμονος στην Δ' κατά
συνέχεια Εθνική Συνέλευση (Πρόνοια 1832). Έλαβε τον βαθμό του ταγματάρχη της Ελληνικής
Φάλαγγος και κατατάχθηκε στο Μητρώο των Πολιτικών Αγωνιστών.
1785 - 1822
(Μυστράς 1785 Σκάλα Λακωνίας
1822)
Πρόκριτος του Μυστρά, φιλικός και αγωνιστής του 1821, με σημαντική
συμμετοχή στα στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα κατά τα δύο πρώτα χρόνια του Αγώνα.
Μυήθηκε το 1819 στη Φιλική Εταιρεία, πήρε ενεργό μέρος στο ξεσηκωμό της Πελοποννήσου,
συμμετείχε στη Συνέλευση των Καλτετζών και ήταν μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας.
Μετά την εισβολή του Δράμαλη στην Κορινθία
τάχτηκε στο πλευρό του Κολοκοτρώνη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΝΕΔΟΥΣΑ (Χωριό) ΚΑΛΑΜΑΤΑ
1787 - 1849
(Μεγάλη Αναστάσοβα Μεσσηνίας, 1787 - Πειραιάς,
1849)
Από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του 1821, ανηψιός και στενός
συνεργάτης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Το 1805 μετά το θάνατο του αρματολού πατέρα
του, ακολούθησε τον Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα.
Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το Φεβρουάριο του 1821 βρισκόταν στην
Καλαμάτα, έτοιμος για την
κήρυξη της Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας
ο Νικηταράς με τον Παπαφλέσσα και τον Κολοκοτρώνη βάδισαν προς την Αρκαδία
με σκοπό την άλωση της Τριπολιτσάς.
Λίγες μέρες μετά τη μάχη στο Βαλτέτσι
απέκρουσε στα Δολιανά την
επίθεση 6000 Τούρκων που άφησαν στο πεδίο της μάχης 300 νεκρούς και το σύνολο
των πυροβόλων τους. Τότε ονομάστηκε «Τουρκοφάγος». Το καλοκαίρι του 1822 μαζί
με άλλους οπλαρχηγούς συνέτριψε το Δράμαλη. Η δράση του συνεχίστηκε στην Αττική
και την Πελοπόννησο. Κατά
τη διάρκεια του εμφυλίου τάχθηκε με το μέρος του Κολοκοτρώνη. Μετά την άφιξη του
Καποδίστρια υπήρξε από τους στενούς συνεργάτες του. Αν και ανήκε στη ρωσόφιλη
παράταξη δεν έλαβε ενεργό μέρος στις πολιτικές διαμάχες, ήταν όμως σαφής η αντίθεσή
του προς τους Βαυαρούς. Το 1839 συνελήφθη ως μέλος της «Φιλορθόδοξης Εταιρείας»
που στρεφόταν εναντίον του Όθωνα, δικάστηκε, αθωώθηκε, ο βασιλιάς όμως διέταξε
τον περιορισμό του στην Αίγινα.
Μετά την Επανάσταση του 1843 ονομάστηκε υποστράτηγος και το 1847 γερουσιαστής.
Πέθανε στον Πειραιά τυφλός
και πάμφτωχος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Βουλής των Ελλήνων
ΝΕΡΑΪΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
1799 - 1869
(Βετερνίκο Τρικάλων, 1799 - Αθήνα,
1869)
Φιλικός, οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης και στρατιωτικός της
Οθωνικής περιόδου. Στη Βιέννη
ασχολήθηκε με το εμπόριο και το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Το 1821 πρωτοστάτησε
στην εξέγερση στην Καλαμπάκα
και στον Ασπροπόταμο. Έδρασε
στη Θεσσαλία και τη Στερεά
και το 1825 πρόσφερε τις υπηρεσίες του στο Μεσολόγγι ως την ηρωική έξοδο. Στη
συνέχεια πολέμησε στην κεντρική Στερεά
Ελλάδα και την Αττική. Το
1854 κατά την εξέγερση των αλυτρώτων τέθηκε επικεφαλής των επαναστατών της Θεσσαλίας.
Μετά την έξωση του Όθωνα πρωταγωνίστησε σε συνωμοτική κίνηση που απέβλεπε στην
εκλογή του Λουδοβίκου ως βασιλιά της Ελλάδας.
Αποκαλύφθηκε και φυλακίστηκε. Αργότερα έγινε υπασπιστής του Γεωργίου του Α΄.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΠΑΛΟΥΜΠΑ (Χωριό) ΗΡΑΙΑ
1786 - 1864
Ο Δημήτριος Πλαπούτας είναι μια από τις μεγάλες, ηρωϊκές και αγνές
φυσιογνωμίες της Επανάστασης του 21. Γεννήθηκε το 1876 και πέθανε το 1864. Από
μικρή ηλικία συνδέθηκε με στενή φιλία με το Θ. Κολοκοτρώνη, αφού μάλιστα είχε
παντρευτεί ανηψιά του, τη Στεκούλα Αναγνώστη Κολοκοτρώνη. Η σχέση αυτή έμελε
να συνεχισθεί και να σφραγίσει την πορεία του στον επαναστατικό αγώνα, αλλά και
στη συνέχεια, στη δύσκολη μετεπαναστατική περίοδο.
Ηταν γιος του καπετάνιου Νικόλα-Κόλια Πλαπούτα από το χωριό Παλούμπα
της Αρκαδίας. Από πολύ μικρός βγήκε στο αρματολίκι. Στο μεγάλο διωγμό των αρματωλών
καταδιώχτηκε από τους Τούρκους και κατέφυγε στα Επτάνησα το 1811, όπου υπηρέτησε
ως εκατόνταρχος στα ελληνικά τάγματα του Βρετανικού στρατού. Το 1819 έλαβε μέρος
σε εχθροπραξίες κατά των Τούρκων στην Αλωνίσταινα και στη συνέχεια διέφυγε στη
Ζάκυνθο. Εκεί μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία το 1818.
Κατά την επανάσταση πρωταγωνίστησε και διακρίθηκε στον αγώνα στην
Πελοπόννησο σαν στρατηγός υπό το Θ. Κολοκοτρώνη. Λίγο μετά την κήρυξη της επανάστασης
ίδρυσε στρατόπεδο 800 ανδρών στο χωριό Πιάνα και συμμετείχε αποφασιστικά στις
επιχειρήσεις κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς και ιδιαίτερα στη μάχη του Βαλτετσίου.
Σπουδαία επίσης ήταν η συμμετοχή του στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Αργότερα
διορίστηκε συνταγματάρχης και διοικητής χιλιαρχίας ατάκτων.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου για καθαρά προσωπικούς λόγους ο
Δ. Πλαπούτας αντιπολιτεύθηκε το Γέρο του Μοριά. Στη συνέχεια όμως επανήλθε δίπλα
του και πολέμησε μαζί του κατά του Ιμπραήμ. Τον ακολούθησε επίσης πιστά στους
διωγμούς που υπέστη κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας, διώχθηκε σαν ρωσόφιλος
και κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, συγκεκριμένα για το ότι ετοίμαζε με το Θ.
Κολοκοτρώνη επανάσταση εναντίον του ανήλικου βασιλιά Οθωνα.
Στις 26 Απρίλη του 1823 πήγε στην Παλούμπα για να γιορτάσει το Πάσχα
και να παρευρεθεί στο γάμο ενός ανιψιού του. Στο γάμο παρευρέθηκε και ο παλιός
αγωνιστής Γιώργος Κοντοβουνήσιος, ο οποίος από τις ημέρες του Καποδίστρια είχε
κυρηχθεί ληστής. Ο Κοντοβουνήσιος χάρισε στον Πλαπούτα μια φοράδα την οποία ο
Πλαπούτας έδωσε αμέσως στο κράτος. Αυτή η μονόπλευρη και χωρίς όφελος για τον
Πλαπούτα συναλλαγή, αποτέλεσε αργότερα στοιχείο κατηγορίας κατά του Πλαπούτα και
του Κολοκοτρώνη, για την καταδίκη τους σε θάνατο από το στημένο δικαστήριο της
αντιβασιλείας του Οθωνα. Ο Κοντοβουνήσιος καταγόμενος από το Κρυονέρι (Πάνω Κοπάνιτσα)
της Ολυμπίας μαζί με τον Καπογιάννη από τη Ζούρτσα είχαν πιαστεί και είχαν καταδικαστεί
σε θάνατο. Αυτοί οι μελλοθάνατοι άγνωστο με ποιες υποσχέσεις, έγιναν μάρτυρες
κατηγορίας κατά των παραπάνω δύο πρωταγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης. Αποτέλεσμα
ήταν ο Δ. Πλαπούτας να καταδικασθεί σε θάνατο μαζί με το Θ. Κολοκοτρώνη και να
φυλακισθεί στο Παλαμήδι. Πρωτεργάτες στις διώξεις αυτές ήταν η Αντιβασιλεία και
ο πολιτικός αντίπαλος του Κολοκοτρώνη Ι. Κωλέττης. Η ποινή τους μετατράπηκε στη
συνέχεια σε 20ετή κάθειρξη αλλά λίγο αργότερα ελευθερώθηκαν μετά τη γενική αμνηστεία
που δόθηκε.
Στη συνέχεια ο Πλαπούτας συμμετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή της μετεπαναστατικής
Ελλάδας. Συμμετείχε στη Γ' Εθνοσυνέλευση ως αντιπρόσωπος Καρυταίνης, ενώ το διάστημα
1844-1847 ήταν βουλευτής Καρυταίνης και το 1847-1862 γερουσιαστής. Διετέλεσε επίσης
επίτιμος υπασπιστής του Οθωνα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Πλαπούτας Δημήτριος (Παλούμπα Γορτυνίας, 1786-1864)
Φιλικός και οπλαρχηγός του 1821, στενός συνεργάτης του Θ. Κολοκοτρώνη.
Με τους διωγμούς των Τούρκων, πήγε στη Ζάκυνθο
και κατατάχθηκε στον αγγλικό στρατό ως εκατόνταρχος. Επιστρέφοντας στο Μοριά,
έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στον ξεσηκωμό της Γορτυνίας.
Μετά την απελευθέρωση υποστήριξε τον Ι. Καποδίστρια και πήρε το βαθμό του συνταγματάρχη.
Εκλέχτηκε πληρεξούσιος Γορτυνίας
στην Δ´ Εθνοσυνέλευση του ´Aργους
(1824). Το 1832 ταξίδεψε στο Μόναχο
μαζί με τον Κ. Μπότσαρη και Α. Μιαούλη για να υποβάλουν χαιρετισμό στον πρίγκιπα
Όθωνα, μέλλοντα βασιλιά της Ελλάδας.
Το έτος 1833 τον κατηγόρησαν, μαζί με το Θ. Κολοκοτρώνη ως ύποπτο συνωμοσίας εναντίον
της αντιβασιλείας, πριν από την ενηλικίωση του Όθωνα. Οι δύο αγωνιστές κλείστηκαν
στις φυλακές του Ναυπλίου,
δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε θάνατο, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.
Με την ενηλικίωση του βασιλιά, τους δόθηκε χάρη και αποφυλακίστηκαν. ´Eγινε
γερουσιαστής και αποσύρθηκε στη γενέτειρά του με το βαθμό του αντιστράτηγου. Πέθανε
ειρηνικά στον οικογενειακό πύργο, που σώζεται ακόμη και αποτελεί αξιοθέατο σημείο
για τους επισκέπτες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ (Χωριό) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ
1759 - 1834
(Δρέμισα Φωκίδας 1759 ή 1767 - ´Aμφισσα
1834)
Καταγόταν από σημαντική οικογένεια κλεφταρματολών. Στα δεκαέξι του
χρόνια έγινε κλέφτης και αργότερα αρματολός. Μυήθηκε νωρίς στη Φιλική Εταιρεία
και έδρασε κάτω από τις εντολές της μαζί με τον Οδ. Ανδρούτσο, τον Αθ. Διάκο,
το Γ. Δυοβουνιώτη κ.ά. Πολέμησε στην ´Aμφισσα, στη Γραβιά,
στα Βασιλικά. Στην περίοδο των εμφυλίων, ο Π. Πανουργιάς τάχθηκε με το μέρος των
στρατιωτικών, γιατί πίστευε ότι αυτοί ήσαν ικανοί να κρατούν τα ηνία, όσο διαρκούσε
ο Αγώνας. Ο Π. Πανουργιάς ήταν γενναίος, ακούραστος και αγνός πατριώτης. 'Eπαιξε
ρόλο συμφιλιωτικό σε περιπτώσεις έξαρσης των παθών. Μετά το τέλος της Επανάστασης,
ο Πανουργιάς αποσύρθηκε στην ´Aμφισσα,
όπου και πέθανε.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ (Επαρχία) ΦΩΚΙΔΑ
1791 - 1826
(Παρνασσίδα 1791 Αθήνα 1826)
Αγωνιστής που διακρίθηκε για τη στρατηγική ικανότητα και την ανδρεία
του. Με την έκρηξη της Επανάστασης στρατολόγησε 700 περίπου άνδρες από την περιοχή
της Παρνασσίδας και στις 27 Μαρτίου κατέλαβαν τα Σάλωνα
(´Aμφισσα) μαζί με τον Πανουργιά και Γαλαξιδιώτες οπλαρχηγούς. Στις
8 Μάιου πολέμησε με τον Οδ. Ανδρούτσο στο Χάνι
της Γραβιάς· πήρε μέρος το Νοέμβριο του 1821 στις εργασίες της συνέλευσης
των Σαλώνων, καρπός της οποίας
ήταν η «Νομική Διάταξης της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος» Την περίοδο του εμφυλίου
πολέμου τάχθηκε με το μέρος του Κωλέττη και του Κουντουριώτη και στράφηκε εναντίον
των παλαιών συναγωνιστών του. Με εντολή της κυβέρνησης Κουντουριώτη ως αρχηγός
«των στρατοπέδων της Ανατολικής Ελλάδος» συνέλαβε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και πρωτοστάτησε
στα γεγονότα που οδήγησαν στην εκτέλεσή του. Υπεύθυνος για την άμυνα ολόκληρης
της Αττικής σκοτώθηκε το 1826
κατά την πολιορκία της Ακρόπολης
από τον Κιουταχή.
ΠΟΛΙΑΝΗ (Χωριό) ΘΟΥΡΙΑ
1786 - 1825
Ηρωας της Eλληνικής Επανάστασης. Αρχικά ασπάστηκε το μοναχικό σχήμα.
Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το 1821 κατέβηκε στην Πελοπόννησο και κήρυξε την
Επανάσταση στις 23 Μαρτίου 1821. Είχε σαν ορμητήριο τη Mονή της Ρεκίτσας κοντά
στο Διρράχι. Διακρίθηκε για την ανδρεία του σε πολλές μάχες στην Πελοπόννησο και
στην Αρκαδία. Συμμετείχε στην Α΄ και Β΄ Εθνοσυνέλευση. Στις 20 Μαΐου του 1825
με 1.500 άνδρες πρόβαλε απεγνωσμένη αντίσταση στην προέλαση του Ιμπραήμ στο Μανιάκι,
όπου και βρήκε ηρωικό θάνατο. Λέγεται ότι ο Ιμπραήμ διέταξε μετά τη μάχη να στήσουν
όρθιο το νεκρό σώμα του, πλησίασε και τον φίλησε, απευθύνοντας έτσι μια ύστατη
αναγνώριση στον ηρωϊσμό του αντιπάλου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
(Πολιανή Μεσσηνίας 1786 - Μανιάκι
Μεσσηνίας 1825)
Το πραγματικό του όνομα, Γρηγόριος Δικαίος. Έγινε μοναχός σε διάφορα
μοναστήρια του Μοριά και αφού ήρθε σε σύγκρουση με τους Τούρκους, πέρασε στη Ζάκυνθο
κι από εκεί στην Kωνσταντινούπολη.
Έγινε αρχιμανδρίτης, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και έφθασε ως τις Παραδουνάβιες
Ηγεμονίες εκτελώντας εντολές της. Το 1820 έφθασε στην Πελοπόννησο
ως πρόδρομος του Δ. Υψηλάντη για την προετοιμασία της Επανάστασης. Συγκάλεσε σε
σύσκεψη προκρίτους και οπλαρχηγούς στη Βοστίτσα (26-29 Ιαν. 1821). Έφυγε για τη
Μάνη όπου συνεργάστηκε με τους οπλαρχηγούς Θ. Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Περραιβό,
Αναγνωσταρά κ.ά. Ξεσήκωνε τα πλήθη, τα ενθουσίαζε και τους άναβε τη φλόγα της
εξέγερσης. Με την εισβολή του Ιμπραήμ, έστησε ενέδρα στο Μανιάκι
με 1.500 παλικάρια. Οι υπέρτεροι εχθροί νίκησαν και ο Παπαφλέσσας έπεσε μαχόμενος
ηρωικά.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΠΟΜΠΙΑ (Κωμόπολη) ΜΟΙΡΕΣ
1797 - 1882
(Πόμπιο Ηρακλείου Κρήτης 1797 1882)
Αγωνιστής του 1821, από τους σπουδαιότερους οπλαρχηγούς των μετέπειτα
κρητικών επαναστάσεων. Με την έναρξη του αγώνα στη Μεγαλόνησο (Μάϊος 1821) εντάχθηκε
στα ένοπλα τμήματα της Μεσσαράς υπό το Μιχάλη Κουρμούλη. Το 1827 αγωνίστηκε εναντίον
των δυνάμεων του Κιουταχή στην Αττική.
Διορίστηκε υπασπιστής του Δημητρίου Καλλέργη και αργότερα αναδείχτηκε σε έναν
από τους σπουδαιότερους ηγέτες της Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΡΑΧΗ (Χωριό) ΓΥΘΕΙΟ
1800 - 1870
(Ράχη Μάνης, 1800 - Αθήνα,1870)
Καταγόταν από ισχυρή μανιάτικη οικογένεια. Πήρε μέρος στην Eπανάσταση
του 1821. Πολέμησε σκληρά εναντίον του Ιμπραήμ, στις κρίσιμες ώρες του Αγώνα.
Μετά την απελευθέρωση υποστήριξε τον Ι. Καποδίστρια και αργότερα τον Όθωνα, ως
αξιωματικός της Βασιλικής Φάλαγγας. Αποφασιστική υπήρξε η συμμετοχή του στην Eπανάσταση
της Θεσσαλίας του 1854, καθώς
και στην Κρητική εξέγερση του 1866-69. Το 1850 εκλέχθηκε βουλευτής Μάνης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΣΚΙΑΘΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ
ΣΟΥΛΙ (Επαρχία) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
; - 1827
Σουλιώτης αγωνιστής. Μετά την πτώση και τον θάνατο του Αλή Πασά ο
Βέικος έλαβε μέρος στον αγώνα των Ρουμελιωτών. Στη διάρκεια του εμφυλίου ο Βέικος
και άλλοι Ρουμελιώτες με 3000 άνδρες έφτασαν στη Βοστίτσα
(Aίγιο) για να βοηθήσουν την κυβέρνηση Κουντουριώτη. Ενίσχυσε την άμυνα του
Μεσολογγίου και αρνήθηκε τις
προτάσεις του Κιουταχή να μεσολαβήσει για σύναψη συμφωνίας με τους πολιορκημένους.
Mετά την Έξοδο έλαβε μέρος σε όλες γενικώς τις επιχειρήσεις της Αττικής
και σκοτώθηκε στη μάχη του Αναλάτου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
Ιστορική οικογένεια που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στους σκληρούς αγώνες ενάντια στον Αλή πασά Τεπελενλή.
1793
Αγωνιστής του 1821. Υπηρέτησε υπό τους Μποτσαραίους. Πολέμησε κατά
τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου
και συνέχισε μετά την Έξοδο τον αγώνα στην Αράχοβα
και την Αττική υπό τον Καραϊσκάκη.
1790 - 1823
Ηγετική μορφή της Επανάστασης του 1821.
1800 - 1855
(Σούλι, 1800 - Αθήνα, 1855)
Ηγετική μορφή της Ελληνικής Eπανάστασης. Πρωθυπουργός της Ελλάδας
(1847 - 1848). To 1822 πολέμησε στην 1η πολιορκία του Μεσολογγίου
και σε άλλες μάχες, στο πλευρό του Μάρκου Μπότσαρη και στη συνέχεια του Καραϊσκάκη.
Διακρίθηκε σε μάχες εναντίον του Ιμπραήμ (1825 ) και τον Αύγουστο του 1825 μπήκε
στο πολιορκούμενο Μεσολόγγι.
Μετά την πτώση του Μεσολογγίου
εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο.
Πολέμησε στην Αττική και μετά
την άφιξη του Καποδίστρια πήρε μέρος στην εκκαθάριση της Ρούμελης από τους Τούρκους.
Το 1828, ύστερα από πολλές συγκρούσεις με τους Τούρκους, κατόρθωσε να απελευθερώσει
μεγάλο τμήμα της κεντρικής Στερεάς
Ελλάδας. Το 1829 έλαβε μέρος στην εκστρατεία για την κατάληψη του Αντίρριου,
της Ναυπάκτου και του Μεσολογγίου.
Διετέλεσε υπουργός Στρατιωτικών το 1844 και το 1849. Μετά το θάνατο του Ιωάννη
Κωλέττη ανέλαβε Πρωθυπουργός (1847-1848 ). Ονομάστηκε γερουσιαστής και έλαβε μέρος
στην εξέγερση των αλύτρωτων περιοχών το 1854.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Βουλής των Ελλήνων
ΣΟΥΦΛΙ (Κωμόπολη) ΕΒΡΟΣ
Στο φωτισμένο από πνευματικούς ανθρώπους χωριό, στα χρόνια της σκλαβιάς και της καταπίεσης, ξεπροβάλλει ο ήρωας του 1821 Θανάσης Μπελιάς ή Καραμπελιάς ή Καπετάν Θανάσης. ‘Ηταν ιδρυτικό μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Οπλαρχηγός ομάδας νέων από τα γύρω χωριά, ξεκινά για τη Μολδοβλαχία στο πλευρό του Υψηλάντη με τον οποίο διατηρούσε φιλικές σχέσεις. ‘Οταν οι ιερολοχίτες αποδεκατίστηκαν, γύρισε στη Θράκη. Ο ερχομός του έγινε γνωστός από τους Τούρκους. Συνελήφθηκε και απαγχονίστηκε στην Αδριανούπολη.
ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ (Χωριό) ΤΡΙΚΟΛΩΝΕΣ
Γιος του Θεόδωρου, το σπίτι του σώζεται στο χωριό.
Σπουδαίος στεμνιτσιώτης αγωνιστής του 1821 που έπεσε μαχόμενος, μαζί με δεκαεπτά Στεμνιτσιώτες, στη μάχη του Σκουλενίου, στη Μολδαβία, τον Ιούνιο του 1821. Από την οικογένεια Μίγκλαρη ονομάστηκε μια περιοχή της Στεμνίτσας "Μιγκλαρέικα", όπου και το σπίτι του.
1787 - 1843
Επίσκοπος Βρεσθένης και αγωνιστής, από τους επιφανέστερους ιεράρχες που πήραν μέρος στον Αγώνα.
Αγωνιστής του '21 που διακρίθηκε κυρίως για τη δράση του στην πολιτική. Γενικός γραμματέας της Α' Πελοποννησιακής Γερουσίας και πληρεξούσιος όλων σχεδόν των Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνα κατέλαβε, μετά την Απελευθέρωση, σημαντικές θέσεις σε όλες σχεδόν τις κυβερνήσεις και συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και στη σύνταξη του συντάγματος. Μία οδός του χωριού ονομάζεται Ρήγα Παλαμήδη και μία συνοικία "Παλαμηδέικα", από το όνομα της οικογενείας.
ΣΤΥΡΑ (Χωριό) ΕΥΒΟΙΑ
Tο πρωτοπαλίκαρο του Κριεζώτη. Καταγόταν από τα Στύρα. Διακρίθηκε σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης. Ήταν γενναίος, ευθύς και μετριόφρων. Ένα γεγονός χαρακτηριστικό της αξίας του: οι Τούρκοι, μετά την περίφημη μάχη της Πέτρας, ζήτησαν τον Τόλια ως όμηρο από το στρατάρχη Υψηλάντη, ο οποίος κρατούσε μαζί με τον αρχηγό τους, Αχμέτ μπέη, ως εγγύηση για τη συνομολόγηση της σχετικής συνθήκης. Μετά την Επανάσταση εγκαταστάθηκε στη Λειβαδιά, όπου πέθανε με το βαθμό του συνταγματάρχη της φάλαγγας.
ΤΟΥΡΚΟΛΕΚΑΣ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
1787 - 1849
Ο Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος) είναι μια εξέχουσα και ηρωϊκή
φυσιωγνομία του επαναστατικού αγώνα του 21. Ανηψιός του Θ.Κολοκοτρώνη ήταν ευρύτερα
γνωστός σαν δεξί του χέρι. Η δημώδης μούσα μάλιστα έλεγε: "Μπροστά πάει ο
Νικηταράς, πίσω ο Κολοκοτρώνης". Γεννήθηκε στη Νέδουσα Μεσσηνίας, αλλά καταγόταν
από το χωριό Τουρκολέκκα Αρκαδίας. Προεπαναστατικά βγήκε και έδρασε σαν κλέφτης
υπό το Ζαχαριά και το θείο του Θ. Κολοκοτρώνη.
Η συμμετοχή του στον Αγώνα ήταν πλούσια. Πρωταγωνίστησε στις φονικές
μάχες των Δολιανών, Βαλτετσίου, Τριπολιτσάς, Δερβενακίων, Αγιονόρους, Αγιο-Σώστη
κ.λ.π. Πολέμισε μαζί με τον Καραϊσκάκη στη Στερεά και ήταν αδελφοποιητός του Ανδρούτσου.
Για τη γενναιότητά του εθεωρείτο σαν ο δαίμονας των Τούρκων. Επίσης στη Γ' εθνοσυνέλευση
ορίσθηκε επικεφαλής της φρουράς.
Ολη του η πορεία και δράση κατά την επανάσταση αλλά και μετά την απελευθέρωση
χαρακτηρίζεται από την ανιδιοτέλεια, την τόλμη τη γενναιότητα αλλά και τη μετριοφροσύνη
του: "εις τους κινδύνους πρώτος, τη διανομήν των λαφύρων φεύγων". Το
μοναδικό του λάφυρο από τον αγώνα ήταν ένα δαμασκηνό σπαθί που μάλιστα και αυτό
το προσέφερε σε έναν έρανο. Για τις αρετές του αυτές έλαβε πολλά προσωνύμια. Η
λαϊκή μούσα, μετά τις πρώτες νικηφόρες μάχες του, τον ονόμασε Τουρκοπελέκα.
Τουρκοφάγος επονομάστηκε μετά τις μάχες στα Δολιανά και Δερβενάκια. Τον έλεγαν
επίσης "Νέο Αχιλλέα" σαν γοργοπόδαρος που ήταν και τέλος Νικηταρά. Πέραν
αυτών κέρδισε και την ποιητική καταξίωση με την επίκληση "Πού 'σαι και συ
Νικηταρά, που 'χουν τα πόδια σου φτερά". Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου επέδειξε
συνετή στάση κάνοντας πολλές συμφιλιωτικές παρεμβάσεις.
Μετά την απελευθέρωση αγωνίστηκε ασταμάτητα για τη δικαίωση των αγωνιστών
και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του λαού από ξένες επεμβάσεις. Ετσι κατά τη
βαυβαροκρατία θα διωχθεί σαν συνωμότης κατά του Οθωνα, θα φυλακιστεί στο Παλαμήδι
και θα εξοριστεί (1838-41), για να αμνηστευθεί και να ελευθερωθεί αργότερα. Λόγω
των φυλακίσεων η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά. Μάλιστα στη δίκη του το 1840 προσήχθη
καθιστός από αδυναμία. Στη συνέχεια έλαβε μια πενιχρή σύνταξη και μετά από λίγα
χρόνια πέθανε λησμονημένος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
(Μεγάλη Αναστάσοβα Μεσσηνίας, 1787 - Πειραιάς,
1849)
Από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του 1821, ανηψιός και στενός
συνεργάτης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Το 1805 μετά το θάνατο του αρματολού πατέρα
του, ακολούθησε τον Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα.
Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το Φεβρουάριο του 1821 βρισκόταν στην
Καλαμάτα, έτοιμος για την
κήρυξη της Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας
ο Νικηταράς με τον Παπαφλέσσα και τον Κολοκοτρώνη βάδισαν προς την Αρκαδία
με σκοπό την άλωση της Τριπολιτσάς.
Λίγες μέρες μετά τη μάχη στο Βαλτέτσι
απέκρουσε στα Δολιανά την
επίθεση 6000 Τούρκων που άφησαν στο πεδίο της μάχης 300 νεκρούς και το σύνολο
των πυροβόλων τους. Τότε ονομάστηκε «Τουρκοφάγος». Το καλοκαίρι του 1822 μαζί
με άλλους οπλαρχηγούς συνέτριψε το Δράμαλη. Η δράση του συνεχίστηκε στην Αττική
και την Πελοπόννησο. Κατά
τη διάρκεια του εμφυλίου τάχθηκε με το μέρος του Κολοκοτρώνη. Μετά την άφιξη του
Καποδίστρια υπήρξε από τους στενούς συνεργάτες του. Αν και ανήκε στη ρωσόφιλη
παράταξη δεν έλαβε ενεργό μέρος στις πολιτικές διαμάχες, ήταν όμως σαφής η αντίθεσή
του προς τους Βαυαρούς. Το 1839 συνελήφθη ως μέλος της «Φιλορθόδοξης Εταιρείας»
που στρεφόταν εναντίον του Όθωνα, δικάστηκε, αθωώθηκε, ο βασιλιάς όμως διέταξε
τον περιορισμό του στην Αίγινα.
Μετά την Επανάσταση του 1843 ονομάστηκε υποστράτηγος και το 1847 γερουσιαστής.
Πέθανε στον Πειραιά τυφλός
και πάμφτωχος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Βουλής των Ελλήνων
ΤΡΟΙΖΗΝΑ (Χωριό) ΕΛΛΑΔΑ
1796 - 1865
(Τροιζήνα 1796 Αθήνα 1865)
Αγωνιστής του 1821 και πρωθυπουργός της Ελλάδας
(1849 - 54). Τον Ιούλιο του 1821 πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις στη Σάμο
και στη ναυμαχία των Σπετσών.
Tο 1825 ακολούθησε τον Κανάρη στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας
στην απόπειρα πυρπόλησης του αιγυπτιακού στόλου και βοήθησε στον Αγώνα της Κρήτης.
Το 1826 ο Καποδίστριας του ανέθεσε την αρχηγία της ναυτικής μοίρας και το 1829
συνετέλεσε στην παράδοση των Τούρκων της Βόνιτσας.
Το 1836 έγινε υπουργός των Ναυτικών, θέση στην οποία παρέμεινε ως το 1843. Το
1849 διαδέχτηκε τον Κανάρη στην πρωθυπουργία.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΗ (Κωμόπολη) ΕΛΑΣΣΟΝΑ
1826 - 1881
Γεννήθηκε στα 1826 στην Τσαρίτσαινα, στα Αμπελάκια. Πήρε την πρώτη του μόρφωση στη Σχολή Σερρών, ως μαθητής του Φωτιάδη και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφική σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ιταλία (Πίζα), απ' όπου και πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα της Ιατρικής. Έζησε στα Σέρρας και υπήρξε φλογερός πατριώτης. Για ένα έτος και με αφορμή τον Κριμαϊκό Πόλεμο εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και ειδικεύτηκε στη μαιευτική. Υπήρξε ο δημιουργός και η ψυχή του "Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου" καθώς και ο διοργανωτής δεκάδων ομαδικών διαμαρτυριών των πληθυσμών της Α. Μακεδονίας κατά των Βουλγάρων. Διετέλεσε και προξενικός πράκτορας της Ιταλίας στα Σέρρας, τίτλος που του έδωσε τη δυνατότητα ακόμη μεγαλύτερης εθνικής δράσης. Πέθανε στα 1881 σε ηλικία 55 χρόνων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερρών
ΦΥΛΛΑ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Πατέρας του ένδοξου ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη. Καταγόταν από τα φύλλα της Χαλκίδας, όπου διασώζεται μέχρι σήμερα το σπίτι του, μαρτυρώντας τις σχέσεις του μεγάλου θαλασσομάχου με το νησί, η οικογένεια του Δημητρίου Βώκου, πριν την επανάσταση του '21, είχε καταφύγει στην Ύδρα, όπου διέπρεψε ως ναυτική οικογένεια.
Κατά την τοπική παράδοση στο σπίτι, που ο Δημήτριος Βώκος έκτισε πίσω
από το ναό της Αγίας Ελεούσης στα Φύλλα, γεννήθηκε από την 3η σύζυγό του, καταγόμενη
από την Ύδρα, το έτος
1769 ο γιος του Ανδρέας Βώκος, ο επονομασθείς αργότερα Μιαούλης. Το όνομα τούτο
έλαβε είτε εκ πλοίου ονομαζόμενου Μιαούλ, είτε εκ του γνωστού κελεύσματος "μία
ούλοι". Για τα πρώτα έτη της ζωής του ελάχιστα γνωρίζουμε. Οπωσδήποτε όμως
ασχολιόταν με το επάγγελμα του πατέρα του, ο οποίος κατά την παράδοση τον έπαιρνε
μαζί του στην Μπούλμπα (παραλία μεταξύ του Λευκαντίου
και του Μπουρτζίου στις εκβολές του ποταμού Λήλαντα). Εκεί προσόρμιζαν τη βάρκα
τους και ετοίμαζαν τα απαραίτητα για το ψάρεμα. Ως γιός του Ψαρά δε ήταν γνωστός
και έτσι τον γνώριζαν οι συνομήλικοι του.
Οι πιο στενοί του φίλοι ήταν ο Κωνσταντίνος Οικονόμου ή (Νιανιάκος),
ο Μαντάς συγγενής του από τα Φύλλα, ο Χρήστος Ξυγκόγιαννης και ο Μαστροσταμάτης
από το Βασιλικό
και ο Κωσταράγκος από το Αφράτι.
Όλοι αυτοί έζησαν μέχρι τα βαθιά γεράματα τους και θυμόντουσαν τον Ανδρέα και
πολλά για εκείνον παρέδωσαν προφορικώς στους μεταγενέστερους. Διηγείται ο Μαστροσταμάτης
ότι κάποτε τον έδειρε ο Ανδρέας, διότι κτύπησα τον φίλο μας Ξυγκόγιαννη, επειδή
ο τελευταίος θέλησε στο πανηγύρι της Παναγίας του Βασιλικού να χορέψει πρώτος.
Ο δε Νιανιάκος διηγείται ότι παραλίγο να τον δείρει και αυτόν επειδή αγαπούσε
την ανεψιά του Ανδρέα αλλά δεν ήθελε να την παντρευτεί.
Στο βιβλίο του Εμμανουήλ Σαγκριώτη "Ευβοϊκά" διαβάζουμε:
"Ο πρεσβύτερος κατά έν ή δύο έτη του Ανδρέου φίλος και εταίρος εξ' Αφρατίου
Κωσταράγκος, ο διαπρέψας έπειτα ως αγωνιστής κατά την επανάστασιν και εν Βρυσακίοις
υπό τον γυναικάδελφον αυτού Αγγελήν και εν τη Ακροπόλει και αλλαχού υπό τον Κριεζώτην,
εν ηλικία 114 ετών αποθανών (τω 1882-1883) διηγείτο ασφαλέστατα, ως άλλοι τε πολλοί
ήκουσαν και ο ζων έτι υιός αυτού κ. Νικόλαος Κωσταράγκος, πάντα τα κατά τον Μιαούλην
και μάλιστα την εις την παραλίαν της Μπούλμπας συνάντησιν, ότε ητοιμάζετο προς
τον φόνον του Γκεζαϊρ μπέη, δεικνύων ακριβώς και που ο φόνος εγένετο, και που
το πτώμα εξενεχθέν κατεχώσθη, και που ανευρέθη.
Ο εκ Φύλλων σύγχρονος και συγγενής έπειτα γενόμενος του Ανδρέου, ο
ωκύπους Κων/νος Οικονόμου ή Νιανιάκος, όστις και μέχρι εσχάτους γήρατος διετήρησε
την ωκυποδίαν, αποθανών το 1869 εκατοντούτης, διηγείτο πολλάκις πάντα τα άλλα,
και ότι εφοβείτο τον Ανδρέαν, διότι ερών της ανεψιάς αυτού πολλάκις εκινδύνευσε
να δαρή.
Ο εκ Φύλλων επίσης συγγενής του Ανδρέου, Ιωάννης Μαντάς, ο καλούμενος
Μωϋσής διά την σοβαρότητα αυτού και την σύνεσιν, πολλής τιμής απολαβών παρά τε
τοις ημετέροις και παρά τοις Οθωμανοίς, μάλιστα δε της ιδιαζούσης των τελευταίων
εμπιστοσύνης, μετά την απελευθέρωσιν της Εύβοιας τα αυτά προς τους ειρημένους
ωμολόγει, ακούσας παρά του πατρός και παρά του θείου αυτού Δημ. Μαντά περί του
Μιαούλη, ων πολλοί των νυν όντων εγένοντο αυτήκοοι".
Η τελευταία του όμως πράξη στα Φύλλα, η οποία τον ανάγκασε να εγκαταλείψει
για πάντα τη γενέτειρά του και να μην τον ξεχάσουν ποτέ οι συμπατριώτες του, ήταν
η ακόλουθη: Ο αναφερθείς στο ίδιο βιβλίο Χασναντάραγας Γκεζαϊρ Μπέης (ο Μπέης
και αγάς της περιοχής του Ληλαντίου) διέμενε πολλές φορές στον παρά τον Λήλαντα
ποταμό οικογενειακό κτήμα. Εκεί κάποτε κάλεσε δήθεν για εργασία μερικές γυναίκες
από τα Φύλλα και μεταξύ αυτών την νιόπαντρη αδερφή του Δημήτριου Βώκου και θεία
του Ανδρέα, την Τσαλπαρίνα. Μία μέρα όμως, ενώ οι γυναίκες εργαζόντουσαν εκκάλεσε
την Τσαλπαρίνα στο περίπτερο του Σεραϊου, στο οποίο εκείνη μπήκε χωρίς υποψία
και εκείνος ως Αγάς της περιοχής που ήταν πάνω από νόμους, την ανάγκασε να δεχθεί
την ικανοποίηση του αχαλίνωτου πάθους του.
Βαρέως φέρουσα τη μεγάλη αυτή προσβολή, μεταβαίνει αμέσως στα Φύλλα,στo
σπίτι του αδελφού της Δημητρίου, και κλαίουσα του διηγείται, παρόντος και του
Ανδρέα, την απαίσια αυτή πράξη. Ο αδελφός της εξοργίζεται και είναι έτοιμος για
εκδίκηση, αλλά τον καθησυχάζει ο γιος του Ανδρέας, ενώ σκέπτεται ο ίδιος να τιμωρήσει
τον τούρκο Μπέη.
Έτσι μία φθινοπωρινή μέρα του 1786, αφού ψάρεψε και αγκυροβόλησε τη
βάρκα του στη Μπούλμπα, ξεχώρισε τα καλύτερα ψάρια και τα πέρασε σε βούρλο. Τότε
παρουσιάσθηκε αιφνιδίως από το πατρικό του κτήμα ο φίλος του Κωσταράγκος και του
ζήτησε να του δώσει ένα μέρος από τα εκλεκτά ψάρια, εκείνος αρνηθείς του είπε
ότι τα προορίζει για δώρο. Σε ποιόν των ρώτησε. Αργότερα θα μάθεις του είπε ο
Ανδρέας. Μετά το διάλογο αυτό ξεκίνησε από την Μπούλμπα για το Τούρκικο κτήμα.
Ο Γκεζαϊρ Μπέης καθόταν στο περίπτερο και όταν τον είδε να φέρνει τα ψάρια, χαρούμενος
τον κάλεσε να πλησιάσει προς αυτόν.
Ο Ανδρέας εισέρχεται στο περίπτερο και προσφέρει τα εκλεκτά ψάρια
στον Μπέη. Και ενώ εκείνος κοιτάζει με προσοχή το ωραίο δώρο, ο γιος του ψαρά,
βγάζει το μαχαίρι τον κτυπά στο στήθος και τον φονεύει. Ακολούθως ρίχνει το πτώμα
στην πλησίον ευρισκόμενη αμπολή Αρατσιώτισα (διατηρεί το ίδιο όνομα μέχρι σήμερα
και είναι ο κεντρικός υδραύλακας που διοχετεύει το νερό από τον ποταμό Λήλα στα
αμπέλια του Μύτικα και του Αγίου Νικολάου). Το πτώμα παρεσύρθη από την Αρατσιώτισα
και λίγο πιο κάτω από ένα ρήγμα που υπήρχε στο τοίχωμά της το έριξε στον ποταμό
Λήλαντα, όπου εκαλύφθη με άμμο και εξηφανίσθη για λίγες ημέρες.
Μετά το φόνο μετέβη στα Φύλλα όσο πιο γρήγορα μπορούσε και τα είπε
όλα στον πατέρα του. Φοβούμενοι δε ότι οι διοικούντες θα πράξουν το παν για να
ανακαλύψουν το δράστη του φόνου και να τον τιμωρήσουν παραδειγματικά αποφάσισαν
να εγκαταλείψουν αμέσως τα Φύλλα. Με βιασύνη ο Δημ.Βώκος αφού συγκέντρωσε όσα
πολύτιμα είδη, προερχόμενα κυρίως από πειρατείες, δεν ημπορούσε να πάρει μαζί
του τα έκλεισε μέσα σε δύο μεγάλα κιβώτια και τα εμπιστεύθηκε στο φίλο του Μαρμαρά.
Μετά όλα τα μέλη της οικογένειας μεταξύ των οποίων και η Τσαλπαρίνα
με το σύζυγο της, κατεβαίνουν στην Μπούλμπα επιβιβάζονται στη βάρκα και διαπεραιώνονται
στον Ωρωπό. Από εκεί φθάνουν
στον Κάλαμο δια ξηράς όπου παρέμειναν μεν οι άλλοι, ο Ανδρέας όμως με τον πατέρα
του μετέβησαν στον Πειραιά
και από εκεί στην Ύδρα, η οποία τους ήτο γνωστή και εκ της συγγενείας αλλά και
εκ των ναυτικών εργασιών.
Επειδή όμως και εκεί δεν ένοιωθαν ασφαλείς εγκαταστάθηκαν στην αρχή
στην μικρή νήσο Δοκό
και αργότερα όταν ήλθαν και οι άλλοι συγγενείς εκ Καλάμου, εγκαταστάθηκαν στην
Ύδρα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Ληλαντίων
ΧΑΝΙΑ (Πόλη) ΚΡΗΤΗ
1792 - 1868
(Χανιά 1792 Αθήνα 1868)
Φιλικός και αγωνιστής στην Κρήτη
κατά την Επανάσταση του 1821, λόγιος και απομνημονευματογράφος. Το 1819 μυήθηκε
στη Φιλική Εταιρεία. Πήρε ενεργό μέρος στην εξέγερση της Μεγαλονήσου και ασχολήθηκε
κυρίως με διοικητικά θέματα. Μετά την καταστολή της Επανάστασης κατέφυγε στην
Πελοπόννησο. Συμμετείχε στην
επιχείρηση της Γραμβούσας
και μετά την επιτυχή έκβασή της τοποθετήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση μέλος
της τριμελούς διοικητικής Επιτροπής Κρήτης.
Μετά το 1830 εγκαταστάθηκε οριστικά στο ελεύθερο ελληνικό κράτος και ανέλαβε υπηρεσία
σε διάφορες θέσεις. Έγραψε και δημοσίευσε "Απομνημονεύματα του περί της αυτονομίας
της Ελλάδος πολέμου των Κρητών".
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΨΑΡΑ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
1790 - 1877
(Ψαρά περίπου 1790 Αθήνα 1877)
Αγωνιστής, πολιτικός, από τις ηρωικότερες μορφές της Επανάστασης.
Η καταγωγή του και ο τόπος γέννησής του δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένα από τους
ιστορικούς, το βέβαιο είναι ότι η οικογένειά του κατοικούσε στα Ψαρά γύρω στα
1770. Με την κήρυξη της Επανάστασης εγκατέλειψε τα εμπορικά πλοία, εντάχθηκε στο
ψαριανό στόλο και ειδικεύτηκε στα πυρπολικά. Τη νύχτα της 6ης προς την 7η Ιουνίου
1822 έκανε το πρώτο του κατόρθωμα πυρπολώντας την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο.
Ο ´Aγγλος ιστορικός της Επανάστασης Τόμας Γκόρντον γράφει ότι η πράξη αυτή
ήταν ένα «από τα πιο καταπληκτικά στρατιωτικά κατορθώματα που αναφέρει η ιστορία».
Τον Οκτώβριο του 1822, στην Τένεδο
αυτή τη φορά, πυρπόλησε ένα τεράστιο τουρκικό δίκροτο προκαλώντας το θαυμασμό
όλων. Ακολούθησαν κι άλλες ηρωικές επιχειρήσεις στη Σάμο
και τη Μυτιλήνη με αποκορύφωμα
τη δράση του Κανάρη κατά του αιγυπτιακού στόλου στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Mετά την απελευθέρωση ο Καποδίστριας του ανέθεσε την αρχηγία του στολίσκου των
πυρπολικών τιμώντας τη δράση και τον ηρωισμό του. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη
ο Κανάρης αποσύρθηκε στη Σύρο
και επανήλθε στο δημόσιο βίο την περίοδο του Όθωνα με το βαθμό του ναυάρχου που
του απένειμε ο βασιλιάς. Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ανέλαβε
δύο φορές το Υπουργείο Ναυτικών και στην Εθνοσυνέλευση που ψήφισε το Σύνταγμα
του 1864 υπήρξε ηγέτης των «Ορεινών». Έγινε τρεις φορές πρωθυπουργός σε κρίσιμες
για τη χώρα στιγμές και πέθανε ως πρωθυπουργός στις 2 Σεπτεμβρίου του 1877.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Βουλής των Ελλήνων
1795 - 1879
(Ψαρά, 1795/6 - Αθήνα, 1879)
Πυρπολητής και απομνημονευματογράφος του ναυτικού Αγώνα του 1821.
Πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις από τους πρώτους μήνες της Επανάστασης και
σε όλη τη διάρκειά της διαδραμάτισε, ως κυβερνήτης πυρπολικού, πρωταγωνιστικό
ρόλο σε επικίνδυνες αποστολές (ναυμαχία στο Τρίκκερι, εκστρατεία για την ανάκτηση
των Ψαρών, ενίσχυση πολιορκημένων στο Μεσολόγγι).
Μετά την απελευθέρωση υπήρξε βασικό στέλεχος του Ναυτικού και κατέβαλε ιδιαίτερες
προσπάθειες για την αναδιοργάνωσή του. Το 1826 δημοσίευσε το «Υπόμνημα περί της
Νήσου Ψαρών» που είναι πολύτιμο για τα έγγραφα που περιέχει και γιατί αποτελεί
προσωπική μαρτυρία ενός πυρπολητή.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
1790 - 1855
(Ψαρά 1790 - Αθήνα 1855)
Θαρραλέος μπουρλοτιέρης, με πολλά ναυτικά ανδραγαθήματα σε όλη τη
διάρκεια του απελευθερωτικού Αγώνα. Στις 27 Μαΐου 1821, στην Ερεσσό
της Μυτιλήνης, ανατίναξε τουρκικό δίκροτο που κατευθυνόταν στην Πελοπόννησο.
Ο Δ. Παπανικολής πήρε μέρος σε πολλές ναυμαχίες, όπως εκείνη του Γέροντα τον Αύγουστο
του 1824. Επίσης έδρασε στα παράλια της Μ.
Ασίας και της Αττικής. Μετά
την απελευθέρωση εκλέχτηκε πληρεξούσιος των Ψαριανών στην Εθνοσυνέλευση της 3ης
Σεπτεμβρίου 1843. Επίσης διορίστηκε πρόεδρος του Ναυτοδικείου το 1846, θέση που
διατήρησε ως το θάνατό του. Το 1927 το ελληνικό κράτος προμηθεύτηκε από τη Γαλλία
υποβρύχιο που ονομάστηκε «Παπανικολής».
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
1770 - 1827
(Ψαρά 1770 Αίγινα 1827)
Ναυμάχος από τα Ψαρά, αγωνίστηκε με τον Λάμπρο Κατσώνη. Μυήθηκε το
1818 στη Φιλική Εταιρεία από τον Χρυσοσπάθη και το 1820 διορίσθηκε «έφορός» της
στα Ψαρά. Τον Απρίλιο του 1821 είκοσι ψαριανά πλοία ήταν έτοιμα για τον Αγώνα
και ο Αποστόλης ως διοικητής αυτής της ναυτικής μοίρας συνέβαλε αποφασιστικά τόσο
στον αποκλεισμό των Δαρδανελίων,
όσο και στην παρεμπόδιση του τουρκικού στόλου για αποστολή δυνάμεων στην Πελοπόννησο.
Το 1824 μετά την καταστροφή των Ψαρών συνέχισε τον Αγώνα στο Αιγαίο.
Βοήθησε, στη διάρκεια του αποκλεισμού, το Μεσολόγγι
και διέθεσε όλη του την περιουσία για τον Αγώνα. Υπήρξε από τους πιο ανιδιοτελείς
αγωνιστές.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων
ΚΟΥΤΣΟΠΟΔΙ (Χωριό) ΑΡΓΟΛΙΔΑ
Το Κουτσοπόδι είναι η γενέτειρα του θρυλικού Τζίμ Λόντου, όπου σώζεται
ακόμη το πατρικό του σπίτι. Ο Τζίμ Λόντος που το πραγματικό του όνομα είναι Χρήστος
Θεοφίλου, γεννήθηκε το 1896 και σε μικρή ηλικία ξενιτεύτηκε στις Η.Π.Α. Εκεί αναδείχθηκε
σε παγκόσμιο πρωταθλητή της ελεύθερης επαγγελματικής πάλης. Ωραίος ως Απόλλωνας
και δυνατός ως Ηρακλής αντιμετώπισε τους σκληρότερους παλαιστές της εποχής του
και στις 30 Ιουλίου του 1930 κατέκτησε τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή, καθώς
και τη χρυσή και αδαμαντοποίκιλτη ζώνη που διατήρησε επί 16 χρόνια. Έφυγε από
το ρίγκ αήττητος με συμμετοχή σε 2.500 αγώνες στις πέντε ηπείρους. Ο χρυσός Έλληνας
(The Golden Greek), όπως τον αποκαλούσαν στην Αμερική, δημιούργησε ένα θρύλο και
το όνομά του ταυτίστηκε με την αήττητη δύναμη. Το «αεροπλανικό κόλπο» του, με
το οποίο κατατρόπωνε τους αντιπάλους, καταγράφηκε στην παγκόσμια αθλητική ιστορία.
Στις 7 Οκτωβρίου 1956 ο βετεράνος παγκόσμιος πρωταθλητής επισκέφθηκε το Αργος
και αποθεώθηκε στο αρχαίο θέατρο σε ένα επιδεικτικό δεκάλεπτο πάλης που χάρισε
σε χιλιάδες θαυμαστές του. Ο θρύλος, που έκανε γνωστό το όνομα της Ελλάδας σε
όλο τον κόσμο, άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο «Πάλομαρ Μεμόριαλ»
της Καλιφόρνιας, στις 19 Αυγούστου 1975. Σχεδιάζεται να γίνει πολύ σύντομα στο
Κουτσοπόδι μουσείο με προσωπικά αντικείμενα και φωτογραφικό υλικό από τη ζωή και
τη δράση του μεγάλου πρωταθλητή.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Οκτώβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κουτσοποδίου
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
