Εμφανίζονται 100 (επί συνόλου 135) τίτλοι με αναζήτηση: Αρχαιολογικοί χώροι στην ευρύτερη περιοχή: "ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ Περιφέρεια ΕΛΛΑΔΑ" .
ΑΒΔΗΡΑ (Αρχαία πόλη) ΞΑΝΘΗ
Region: Thrace
Periods: Archaic, Classical, Roman, Byzantine, Geometric
Type: Fortified city
Summary: A coastal city on Cape Bulustra, E of Kavalla.
Physical Description:
The city had two harbors, the larger one protected by a mole
and city fortification walls. The walls extended ca. 5.5 km and enclosed a city
designed on the Hippodamian grid system in the 4th century B.C. Houses of the
Hellenistic and Roman period survive, as do the theater, Roman baths and a terracotta
figurine workshop. Byzantine fortifications have obscured earlier remains on the
acropolis.
Description:
Traditionally founded by Herakles, Abdera was in fact a
7th century B.C. colony of Klazomenai which was reestablished in the 6th century
by Ionians refugees from Teos. It fell under Persian control in 490 B.C. and later
became a member of the Delian League. Philip II conquered the city in ca. 350
B.C. and in 196 B.C. Rome declared it a free city. The city suffered two major
destructions: in 376 B.C. at the hands of the Thracian tribe of the Triballi and
in 170 B.C. by a Roman force. Abdera was famed for the beauty of its coinage and
as the birthplace of Democritus and Protagoras. Although occupied into the Byzantine
period it had lost all political importance during the Roman Imperial period.
Exploration:
Excavations began 1950 by D. Lazarides for the Greek Archaeological
Service.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 15 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΘΑΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΘΑΣΟΣ
Region: Thrace
Periods: Archaic, Classical, Hellenistic, Roman, Byzantine, Modern
Type: Fortified city
Summary: Center of an island city-state.
Physical Description:
The city of Thasos (on the N coast of the island, opposite
the mainland) had 2 ancient harbors, one of which was enclosed by the city's fortification
system. The extant walls of Thasos date mainly to ca. 411 B.C., but rest on earlier
foundations of walls demolished first by order of the Persians (491 B.C.), and
again by order of the Athenians (463 B.C.). Several of the extant city gates,
however, date to the earlier Archaic circuit. Within the ca. 4 km long walls of
the city are a number of sanctuaries (including those to Poseidon, Artemis, Herakles
and Dionysos), residential and commercial buildings, and the agora in the lower
town. The agora is located at the center of the city's shore line, with a gateway
to the adjacent fortified harbor. The agora was surrounded by stoas and public
buildings and contained many altars and small shrines. The city walls extend to
the SW to enclose the 3 summits of the acropolis where individual sanctuaries
to Apollo, Athena and Pan are located. In the Roman period an odeion, basilica
and monumental arch were added. The Greek theater on the slope, along the E wall
of the city was remodeled by the Romans to serve as an arena.
Description:
The island of Thasos has been inhabited since the Neolithic
period. According to tradition the island takes its name from Thasos, the leader
of a group of Phoenician traders who were exploiting the gold mines of the island
in the Early Iron Age when the island was inhabited by a Thracian tribe. Around
680 B.C. Ionian Greeks from Paros colonized the island. Thasos reached its greatest
prosperity during the Archaic and early Classical period due to its position on
the sea routes, its supply of timber and marble for export, and in particular
its gold mines. The island submitted to the Persians in 491 and 480 B.C. In 477
Thasos joined the Athenian controlled Delian League. The island was unsuccessful
in attempts to withdraw from Athenian dominance in 464 and 411 B.C. and in 377
B.C. it joined the 2nd Athenian League. In the Hellenistic and Roman periods Thasos
had little political power, but remained prosperous.
Exploration:
Early topographical exploration by A. Conze in 1858 and
J. Bent in 1886. In 1910 the French School began excavations at the ancient city
which have continued, with interruptions until the present. Research outside the
city includes: excavations at the sanctuary at Aliki by J. Bent in 1886 and by
the French School in 1924 and 1961-1962; excavation at a cave near the sanctuary
by A. Romiopoulou in 1962; and excavations at a necropolis at Theologos by the
French School in 1925.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 185 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ (Αρχαία πόλη) ΕΒΡΟΣ
Region: Sporades
Periods: Archaic, Classical, Hellenistic, Roman
Type: Sanctuary
Summary: Major sanctuary in the North Aegean region, located on
the island of Samothrace.
Physical Description:
The Sanctuary of the Great Gods is located half a kilometer
inland from the N coast of Samothrace and just W of the city that the Greek colonists
fortified in the Archaic period. The sanctuary occupied a ridge between two streams
in the Archaic and Classical periods and expanded W to an adjacent ridge by the
end of the Hellenistic period. Structures on the E ridge centered around the original
pre-Greek cult features and included: the Arsinoeion (the largest rotunda of ancient
Greece), that sheltered the earliest rock altar of the sanctuary; the Anaktoron
which served as a hall for the first initiation into the Mysteries; the Hieron
where the higher initiation ceremonies were performed; the Hall of Votive Gifts,
and the Altar Court. Later structures to the W included a large stoa, the theater,
and the Nike Fountainhouse.
Description:
When the Aeolian Greeks colonized the island of Samothrace
at ca. 700 B.C., they adopted and Hellenized the existing cults and the religious
center W of their new city. The original rock altar of the Mother Goddess and
other features and elements of the fertility and mystery cults were encorporated
into the enlarged sanctuary and the Thracian language continued to be used in
religious rituals up to the 1st century B.C. In the 6th century B.C. the political
power of Samothrace reached its peak, but it was in the 5th century, when the
island was subject to the Delian League, that the Sanctuary of the Great Gods
began to grow in international repute. During the Hellenistic and Roman periods
the sanctuary grew to its largest extent and became the chief religious site in
the N Aegean region. The fame of the cult of the Mysteries at Samothrace was surpassed
only by that at Eleusis. In the 3rd century B.C. the first marble structures were
added to the site and during the 3rd and 2nd centuries B.C. the Arsinoeion rotunda,
the Ptolemaion Gateway, and the theater were constructed as the area of the sanctuary
was extended to the W. In 84 B.C. the sanctuary was plundered by pirates, but
it was restored with Roman aid. The cults continued to function, but after an
earthquake in A.D. 200 the sanctuary began to decline. Cult activity was halted
in the late 4th century A.D. and the final destruction occurred with an earthquake
in the 6th century A.D.
Exploration:
G. Deville and E. Coquart excavated in 1866. Excavations
by the Austrians Conze and Hauser in 1873 and Niemann and Benndorf in 1875. The
French School excavated under Salac and Chapouthier in 1923-1927. Since 1938 (with
a break during the war years) excavations have been conducted by New York University,
directed by K. Lehmann until his death in 1960 and since then by P. Lehmann and
James McCredie.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 16 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΔΡΑΜΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Photo Album in URL, information in Greek only.
ΜΑΚΡΗ (Κωμόπολη) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ (Χωριό) ΚΑΒΑΛΑ
Paradeisos in Aegean Thrace
The site was excavated for one month in 1976. It has an important
strategic position on the right bank of the river Nestos (see map). Nestos today
forms the border between eastern Macedonia and Thrace. Surface finds had indicated
that the periods represented at the site were the Late Neolithic and Bronze Ages.
The 1.7 m deep stratigraphical sequence belongs to the Late Neolithic period,
however. Graphite painted pottery dominates.
Both the archaeological finds and the radicarbon dates demonstrate
that the site is contemporary with Sitagroi III: radicarbon dates 4995?5825 b.p.
or the 5th millennium BC.
The results were published as Hellstrom, P., Johnson, J., Larje, R.,
Reese, D. & Blennow, M.-L., Paradeisos. A Late Neolithic Settlement in Aegean
Thrace (ed. by P. Hellstrom). (Medelhavsmuseet Memoir 7). Stockholm 1987. ISBN
91-7192-677-1.
Pontus Hellstrom
This text is cited Jun 2005 from The Swedish Institute at Athens URL below
ΤΡΑΪΑΝΟΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΕΒΡΟΣ
Η Τραϊανούπολη ιδρύθηκε στις αρχές του 2ου αι. μ.Χ. από τον αυτοκράτορα
Τραϊανό (98 - 177 μ.Χ.), κοντά στην Εγνατία οδό, στη θέση παλαιότερου οικισμού.
Ο περιτειχισμένος χώρος της πόλης βρίσκεται στην περιοχή του χωριού Λουτρός, κάτω
από το λόφο του Αγίου Γεωργίου και δίπλα στις ιαματικές πηγές. Από το χώρο αυτόν
προέρχονται αρχιτεκτονικά μέλη, άφθονο οικοδομικό υλικό, επιγραφές και νομίσματα.
Στο κέντρο του αρχαιολογικού χώρου σώζεται καμαροσκεπές κτίριο που
είναι γνωστό ως «Χάνα», χρονολογείται στο β΄μισό του 14ου αιώνα και χρησίμευε
ως σταθμός για τους ταξιδιώτες από και προς την Κωνσταντινούπολη.
Ανασκαφή ταφικού τύμβου
Στον ταφικό τύμβο της Τραϊανούπολης η έρευνα κατά το 1991 έφερε στο
φως, καλυμμένες με λιθοσωρούς, δύο πρωτογενείς καύσεις νεκρών με πλούσια κτερίσματα,
όπως ασημένια χάλκινα, πήλινα και γυάλινα αγγεία, χάλκινους τριποδικούς λυχνοστάτες
με τα λυχνάρια τους, χρυσά ελάσματα και χρυσό δαχτυλίδι, σιδερένια αντικείμενα,
είδη οπλισμού κ.ά. Ένα ασημένιο δηνάριο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δομιτιανού (81
- 96 μ.Χ.) χρονολογεί τις ταφές στον 1ο αι. μ.Χ.
Ο τύμβος βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Αρίστηνο - Λουτρά δίπλα ακριβώς
από τον αντίστοιχο συνδετήριο δρόμο. Τα παραπάνω ευρήματα φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο Κομοτηνής.
Ηλιακό Ρολόι
Το ηλιακό ρολόϊ, μέχρι την παράδοση του στην αρχαιολογική υπηρεσία,
βρίσκονταν στο καρροποιείο του Νότη Κων/νου στα Λουτρά.
Η ακριβής χρονολόγηση του είναι δύσκολη γιατί δεν βρέθηκε σε ανασκαφή.
Πάντως ανάγεται στην περίοδο ακμής της πόλης.
Συγκεκριμένη πρόκειται για μαρμάρινο ηλιακό ρολόϊ με κοίλο και βάση
τα άκρα της οποίας διαμορφώνονται σε πόδια τραπεζιού που το μεταξύ τους διάστημα
περιέχει επιγραφή.
Στη σκαμμένη κοιλότητα του σχηματίζεται μια κατάλληλη γωνία για το
γεωγραφικό πλάτος που σημειώνεται με έντεκα γραμμές μια για κάθε ώρα. Οι κάθετες
σ΄ αυτές τις γραμμές σχηματίζουν ένα καλό ημερολόγιο. Το ρολόϊ θα πρέπει να ήταν
τοποθετημένο να βλέπει νότια και η σκιά του «γνώμωνα» έπεφτε μέσα στις γραμμές
το χειμώνα κι έξω το καλοκαίρι.
Στην βάση του υπάρχει χαραγμένη επιγραφή που αναφέρει ότι ήταν αφιερωμένο
στις Εννέα Μούσες από κάποιον ονόματι Διογένη. Φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο
Κομοτηνής.
Η "Χάνα"
Στα θερμά Λουτρά Τραϊανούπολης, στον χώρο των αρχαίων ερειπίων δεσπόζει
σχεδόν άθικτο το κτίριο το γνωστό κατά την λαϊκή ονομασία ως «Χάνα». Είναι ένα
μεγάλο ορθογώνιο οικοδόμημα εξωτερικών διαστάσεων 38,80 Χ 13 μ.
Αποτελείται από ένα μεγάλο κεντρικό χώρο και στεγάζεται με καμάρα
που ανακρατάται με τόξα. Στον προθάλαμο που είναι σήμερα κατεστραμμένος υπήρχαν
κτιστά τζάκια.
Μολονότι η χρονολόγηση του κτιρίου είναι προβληματική, είναι πολύ
πιθανό σύμφωνα με την πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιΐα και τα πέτρινα αρχιτεκτονικά
μέλη να χρονολογείται στο β΄ μισό του 14ου αιώνα περίοδο κατά την οποία και άλλα
παρόμοια κτίρια κοινής ωφέλειας ιδρύθηκαν κατά μήκος της Εγνατίας οδού. Θεωρείται
ως ένα από τα πρώιμα οθωμανικά μνημεία που σώζονται στη Θράκη.
ΑΒΔΗΡΑ (Αρχαία πόλη) ΞΑΝΘΗ
Το Αρχαίο Θέατρο των Αβδήρων βρίσκεται ανάμεσα στον βόρειο και νότιο περίβολο της Αρχαίας πόλης, στην άκρη ενός μικρού λόφου. Οι πρώτες ανασκαφές στον χώρο του θεάτρου, που έγιναν το 1960 από τον Δημήτρη Λαζαρίδη, έφεραν στο φως ένα μικρό τμήμα από την υποθεμελίωση των εδωλίων και ένα τμήμα πήλινου αγωγού της ορχήστρας. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία οργανωμένη προσπάθεια για την περαιτέρω αξιοποίηση και ανάδειξη του θεάτρου. Η πιο σημαντική κίνηση δράσης , που ξεκίνησε πριν από μερικούς μήνες, είναι η σύσταση Συλλόγου Φίλων Αρχαίου Θεάτρου (ΣΥ.Φ.Α.Θ.Α.), με πρωτοβουλία της Δημάρχου κ. Τσακίρη και την στήριξη όλων των τοπικών αρχών αλλά και πολλών αξιόλογων προσώπων από τον χώρο της Τέχνης και του Πνεύματος. Σκοπός του Συλλόγου, εκτός από την ανάδειξη του Αρχαίου θεάτρου, είναι η ποιοτική μελέτη και διάδοση της θεατρικής ιδέας και παιδείας και η διοργάνωση ειδικών εκδηλώσεων Αρχαίου και Σύγχρονου Δράματος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αβδήρων
ΘΑΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΘΑΣΟΣ
Στην πρωτεύουσα της Θάσου, πίσω από το παλιό λιμάνι βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του νησιού. Στην πλαγιά του πευκόφυτου λόφου δεσπόζει το αρχαίο θέατρο. Κατασκευασμένο μέσα σε μια φυσική κοιλότητα, προσκείμενο στο τείχος, ήταν εκεί από τον 5ο π.Χ. αιώνα, σύμφωνα με αυτά που πληροφορούμαστε από τον Ιπποκράτη στις "Επιδημίες". Την ίδια εποχή έδρασε και ο Ηγεμόνας κωμικός συγγραφέας και ηθοποιός, που σύμφωνα με τον Αριστοτέλη είναι ο εφευρέτης της "παρωδίας".
Τον 3ο π.Χ. αιώνα ανοικοδομείται η σκηνή του θεάτρου, η οποία είχε μαρμάρινη πρόσοψη. Είναι μια εποχή όπου η θεατρική παραγωγή βρίσκεται σε ακμή, ενώ κατά τη διάρκεια διαφόρων εορτών το θέατρο το επισκέπτονταν διάφοροι ξένοι καλλιτέχνες, όπως ο Αρίστων από τη Μίλητο που έπαιζε τον αυλό.
Δε γνωρίζουμε τη διάταξη των εδωλίων και τη μορφή της ορχήστρας κατά την κλασική εποχή. Το κοίλο που βλέπουμε σήμερα είναι έργο των ρωμαϊκών χρόνων. Τα εδώλια είναι κατασκευασμένα από κανονικούς λίθους χωρίς κυμάτια, εκτός από αυτά που βρίσκονται στο κατώτερο μέρος. Σε αρκετά εδώλια βλέπουμε χαραγμένα τα ονόματα ατόμων ή οικογενειών που τα είχαν κρατημένα.
Τον 1ο μΧ. αιώνα, το θέατρο μεταποιείται σε αρένα για τους αγώνες των μονομάχων. Υπήρχαν ομάδες επαγγελματιών αγωνιστών: ισσεδάριοι, μορμίλλονες, ρητιάριοι ενώ γίνονταν επίσης και μονομαχίες μεταξύ ζευγαριών από καβαλάρηδες. Τότε γίνονται και πολλές μετατροπές στο κτήριο της σκηνής, ενώ αφαιρούν το προσκήνιο για να ξαναπελεκήσουν τις επιφάνειες του και για να το φιλοτεχνήσουν.
Στη σύγχρονη εποχή, το θέατρο χρησιμοποιήθηκε για παραστάσεις, κυρίως κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει αποσπασθεί από τη διοργάνωση, εξ'αιτίας του προγράμματος ανασκαφών και αναστήλωσης του που διενεργείται. Πιστεύεται ότι στα δύο επόμενα χρόνια θα γίνει πλέον εφικτό να εντάχθει ξανά στο πρόγραμμα του φεστιβάλ.
ΑΙΣΥΜΗ (Χωριό) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Μεταξύ του Αβαντα και της επόμενης κοινότητας, της Αισύμης, υψώνεται ο λόφος Μοναστήρι (Τσεπέλ-Καγιά).
Στη δύσβατη κορυφή του αποκαλύφθηκε υπαίθριο Θρακικό ιερό, με διάρκεια ζωής από τα προϊσταρικά μέχρι τα ελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια. Ο περίβολός του περικλείει διάφορες λαξευτές κατασκευές, όπως βωμό, λεκάνες, βράχο με παράσταση του αστερισμού της Μεγάλης Αρκτου, σκαμμένους πίθους, ηλιακούς δίσκους και μικρά σκαλοπάτια.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΚΑΛΗ ΒΡΥΣΗ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ύπαρξη στο Δημοτικό Διαμέρισμα
Καλής Βρύσης ιερού Διονυσιακής λατρείας πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που σώζεται
σε αρκετά καλή κατάσταση.
Η περιοχή πλούσια σε αρχαιότητες από τους προϊστορικούς μέχρι τους
βυζαντινούς χρόνους, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτιστικής και
ιστορικής φυσιογνωμίας του τόπου αυτού.
Το Ιερό βρίσκεται στη θέση «μικρή τούμπα» και απέχει 2,5 χιλιόμετρα
από το Δημοτικό Διαμέρισμα Καλής Βρύσης και δεσπόζει σε όλη την κοιλάδα του ποταμού
Αγγίτη, επάνω σε ένα πλάτωμα - φυσική θέση σημαντική και αξιόλογο πέρασμα για
διάφορες εποχές, ανάμεσα στα βουνά Μενοίκιο
και Φαλακρό, που βρίσκεται
απέναντι, και σε μικρή απόσταση από το Σπήλαιο των Πηγών του ποταμού Αγγίτη.
Το κτίριο ωραίας τοιχοδομίας, είναι μοναδικό δείγμα κτίσματος ιστορικών
χρόνων για το Νομό Δράμας. Μια πρώτη προσπάθεια χρονολόγησης που στηρίζεται σε
ευρήματα μας οδηγεί στα τέλη του 4ου αιώνα με αρχές του 300 π.Χ.
Αποκαλύφθηκε ένα παχύ στρώμα καταστροφής από φωτιά και θραύσματα αγγείων
καθώς και νομίσματα μαζί με κομμάτια από πλιθιά και καμένα ξύλα, τα οποία μαρτυρούν
το βίαιο πέρασμα της φωτιάς που προκάλεσε μεγάλες καταστροφές. Στην ίδια περιοχή
βρέθηκε μαρμάρινη προτομή του θεού Διόνυσου ρωμαϊκών χρόνων.
Η σπουδαιότητα του ναού και η δυνατότητα προσέλκυσης επισκεπτών οι
οποίοι θα μπορέσουν από κοντά να θαυμάσουν το μεγαλοπρεπή ιερό του Διόνυσου επέβαλε
την πραγματοποίηση μιας σειράς έργων και ενεργειών όπως: προσεκτική ανασκαφή η
οποία έγινε από ομάδες ειδικευμένων αρχαιολόγων και η οποία ανάδειξε πλήρως το
ιερό του Διονύσου, περίφραξη του χώρου του ιερού προς αποφυγή καταστροφών και
κλοπών, κατασκευή στεγάστρου η οποία συμβάλλει στην προστασία τόσο του ιερού όσο
και των επισκεπτών από δυσμενή καιρικά φαινόμενα, απαλλοτρίωση των γύρω αγροτεμαχίων
και δημιουργία χώρων στάθμευσης καθώς και ασφαλτόστρωση του δρόμου από το Δημοτικό
Διαμέρισμα Καλής Βρύσης προς το ιερό.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Προσοτσάνης
ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ
ΑΒΔΗΡΑ (Λιμάνι) ΞΑΝΘΗ
Το Αρχαίο λιμάνι των Αβδήρων, βρίσκεται στην δυτική πλευρά του σύγχρονου λιμανιού των Αβδήρων όπου δεσπόζει ο αρχαίος λιμενοβραχίωνας. Το λιμάνι των Αβδήρων υπήρξε ένα από τα πιο εμπορικά λιμάνια της αρχαίας εποχής. Κατείχε θέση εμπορικής και στρατηγικής σημασίας και οδήγησε την πόλη σε μεγάλη άνθιση, γεγονός που αποδεικνύεται από τα Αβδηριτικά νομίσματα που βρέθηκαν στη Μεσοποταμία, την Συρία , την Μικρά Ασία και την Αίγυπτο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αβδήρων
ΘΑΣΟΣ (Λιμάνι) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Σχετική θέση: 2χλμ ΝΔ από τις Σάπες, 26χλμ NA της Κομοτηνής
Oχυρώσεις: Περίπου 2χλμ Ν του χωριού Αρσάκειον, μόλις 3χλμ B της Εγνατίας
Οδού, διακρίνεται στο ομαλό έδαφος ένας μικρό και ορθογώνιο οχυρωματικό τείχος,
ενισχυμένο με κυκλικούς πύργους (όνομα τοποθεσίας Kales). Η κατασκευή χρονολογείται
πιθανόν στην ύστερη αρχαιότητα ή στην πρωτοβυζαντινή περίοδο.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΣΜΙΓΑΔΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογική έρευνα
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, θέση Γκραντίστε, βραχώδες ύψωμα
4 χλμ. ΝΑ. του χωριού Σμιγάδα, περιβαλλόμενο Α., Β. και Δ. από χειμάρους.
Oικιστικές μονάδες: Οχυρωματικός περίβολος
Oχυρώσεις: Οχυρωματικός περίβολος κυκλικού σχήματος, μηκ. περίπου
438 και πάχ. 1.70 μ., από ακανόνιστους λίθους χωρίς συνδετικό υλικό. Στη Ν. πλευρά
άνοιγμα- πύλη και μπροστά από αυτή δεύτερο ημικυκλικό τείχος, ενωμένο με τον κυρίως
περίβολο
Kεραμεική: όστρακα από χονδροειδή αγγεία
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογική έρευνα
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, πάνω σε βραχώδες ύψωμα που ανήκει
στο συγκρότημα Ντουμανλή τεπέ και απέχει 6 χλμ. από το χωριό Σμιγάδα προς ΒΔ.
Oικιστικές μονάδες: Οχυρωματικός περίβολος.
Πολιτική Iστορία- Xρονολόγιο: Προϊστορική εποχή Iδιωτικά οικοδομήματα:
Στο εσωτερικό του οχυρωματικού περιβόλου διακρίνονται θεμέλια τετράπλευρου κτίσματος
Oχυρώσεις: Οχυρωματικός περίβολος στην κορυφή του υψώματος που
συμπληρώνει τα κενα των φυσικών βράχων σε μήκος 44 μ. Ο κυρίως περίβολος είναι
κατεστραμένος, κυκλικού σχήματος και αποτελείται από δύο τμήματα που ξεκινούν
από την κορυφή του υψώματος και ενώνονται στους βράχους της νοτιοανατολικής πλευράς.
Το μήκος του περιβόλου μαζί με τους βράχους είναι 380 μ. και το πάχος περίπου
1.50 μ. Δύο πύλες στη ΒΑ και Δ. πλευρά. Από τη ΝΔ πλευρά της κορυφής ξεκινά δεύτερος
εσωτερικός περίβολος, παράλληλος στον εξωτερικό που καταλήγει στους βράχους της
ΝΑ. πλευράς του υψώματος. Οι περίβολοι είναι κατασκευασμένοι από μεγάλους ακανόνιστους
λίθους χωρίς συνδετικό υλικό
Kεραμεική: Στην εξωτερική ανατολική πλευρά του περιβόλου, σε
έκταση περίπου 10 στρεμμάτων βρέθηκαν όστρακα από χονδρόκοκκο πηλό (χονδροειδής
κεραμεική). Μερικά έχουν εγχάρακτη και εμπίεστη διακόσμηση
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΚΑΛΥΒΑ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Σχετική θέση: Πρώην Kalobon. Bρίσκεται στη νότια πλαγιά της δυτικής οροσειράς
της Ροδόπης, 5χλμ BΔ του Ανω Καρυόφυτου, 8χλμ Α του Θόλου, 28χλμ BΔ της Ξάνθειας.
Oχυρώσεις: Ν του χωριού Καλύβα, στην κορυφή ενός υψώματος (627μ.), βρίσκονται
τα ερείπια του λεγόμενου "Κάστρου της Καλύβας". Οι τελευταίες πρόχειρες επισκευές
της εγκατάστασης, η οποία πιθανόν χρονολογείται στα μέσα του 4ου αι., ανάγονται
μάλλον στην ιουστινιάνεια περίοδο (σχεδόν τραπεζιόσχημη κάτοψη, περίμετρος 245μ.).
Από τη θέση αυτή το κάστρο ελέγχει ένα τμήμα της κοιλάδας του Νέστου και έχει
οπτική επαφή και με τα Κομνηνά και με το αρχαίο φρούριο του Αερικού.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΑΒΔΗΡΑ (Αρχαία πόλη) ΞΑΝΘΗ
Το "ΠΟΛΥΣΤΥΛΟΝ" η Βυζαντινή Ακρόπολη των Αβδήρων, που είναι γνωστή από τον Επίσκοπο της Δημήτριο (879 μ.Χ). , απλώνεται στο παραθαλάσσιο γήλοφο με το όνομα Μπολούστρα που βρίσκεται ακριβώς πάνω από το Αρχαίο λιμάνι.
Πήρε το όνομα της από τους στύλους των Αρχαίων ερειπίων και υπήρξε αρκετά σημαντική οχυρωματική πόλη κυρίως κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο.
Ιδιαίτερα μεγάλη άνθιση γνώρισε σαν επισκοπή η οποία υπαγόταν στην Μητρόπολη Φιλίππων μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα όπως μαρτυρούν οι εκκλησιαστικές πηγές και οι Βυζαντινοί συγγραφείς.
Οι ανασκαφικές έρευνες των τελευταίων χρόνων, ανέδειξαν τον επισκοπικό ναό , ένα μονόχωρο ναό, μια κοιμητηριακή Βασιλική εκτός των Βυζαντινών Τειχών, το λουτρό και μερικές οικίες.
Σήμερα ο χώρος του Πολύστυλου, όπου η ιστορία ανταμώνει το γαλάζιο της θάλασσας και του ουρανού και χρωματίζεται από το πράσινο της Φύσης, συνθέτει ένα δελεαστικό τοπίο φυσικής ομορφιάς και σπάνιας ιστορικής αξίας που μαγεύει κάθε επισκέπτη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Αβδήρων
ΑΔΡΙΑΝΗ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ
Στην οχυρή ακρόπολη της Αδριανής η εικόνα είναι σαφέστερη. Κάτω από το σύγχρονο εκκλησάκι του ´Αη-Γιάννη σώζεται η αψίδα και διαγράφεται η κάτοψη βασιλικής, της οποίας τα γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη, άλλα είναι εντοιχισμένα ως φοβία στο ναΐσκο και άλλα βρίσκονται διάσπαρτα στο χώρο που βρίθει από λείψανα κτισμάτων και άφθονη επιφανειακή κεραμική, κυρίως παλαιοχριστιανική.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχίας Δράμας
ΕΛΑΦΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Aκριβής θέση: Νομός Έβρου
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορική ακρόπολη
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου
Kεραμεική: Χειροποίητη κεραμεική με διακοσμητικές αυλακώσεις
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
ΕΡΓΑΝΗ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Στο 14 χλμ. του δρόμου Κομοτηνής-Μαρώνειας
αριστερά δρόμος προς Εργάνη και Νέα
Πέτρα (17 χλμ.). Από εδώ δασικός χωματόδρομος (3 χλμ.) στην αρχή και μετά
μονοπάτι οδηγεί (20 λεπτά) στην ανατολική πλευρά του υψώματος Κρεμαστός βράχος
(Ασάρ-τεπέ), όπου η προϊστορική ακρόπολη της Εργάνης. Αναγκαία η συνοδεία ατόμου
από το χωριό που γνωρίζει την περιοχή. Ο περίβολος αποτελείται από επτά τμήματα
- που προστατεύουν τα μεταξύ των βράχων ευπρόσβλητα μέρη της κορυφής. Είναι χτισμένος
με ακανόνιστες πέτρες έχει περίμετρο 1.300 μ., πάχος 1,40 μ και σώζεται μέχρι
ύψους 1,30 μ. Evα δεύτερο, εσωτερικό τείχος δημιουργεί μαζί με το νότιο τμήμα
του περιβόλου την πάνω ακρόπολη στο ψηλότερο σημείο της κορυφής. Στη νότια πλευρά
της υπάρχει πύλη 0,80 μ. και τετράπλευρο πρόπυλο. Στο εσωτερικό και των δύο χώρων
της ακρόπολης υπάρχουν κυκλικά και τετράπλευρα κτίσματα. Ξεχωρίζει το μεγάλο αψιδωτό
κτίσμα της κορυφής. Η κεραμεική με τη ραβδωτή, εγχάρακτη και εμπίεστη διακόσμηση
χρονολογείται στην ύστερη εποχή του χαλκού και στην πρώιμη εποχή του σιδήρου (1200-900
π.Χ.). Mία από τις πόλεις που αναφέρει ο Στράβων πρέπει να ταυτιστεί με την ακρόπολη.
Κείμενο: Χ. Μπακιρτζής- Δ. Τριαντάφυλλος, "ΘΡΑΚΗ", Ο.Π. ΕΤΒΑ,
ΕΟΤ, Αθήνα 1990
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Απρίλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μαρωνείας
ΚΟΙΛΑ (Οικισμός) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Αλλα τεκμήρια: Aρχαιολογικές έρευνες
Aκριβής θέση: Νομός Έβρου, 1600 μ. περίπου βόρεια του χωριού Κοίλα, πάνω
σε μικρό λόφο που ονομάζεται Καλέ (ϋψους 205 μ).
Oικιστικές μονάδες: Ακρόπολη και νεκροταφείο
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου, ιστορικοί χρόνοι
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Στα εγκαταλειμμένα Κοίλα, βόρεια των Φερών, έχει ανακαλυφθεί οχυρωμένη θέση της Ύστερης Εποχής Χαλκού και της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου.
ΝΙΨΑ (Χωριό) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Στην αγροτική περιφέρεια της κοινότητας Νίψας, 20 χλμ. βορειοανατολικά της Αλεξανδρούπολης εντοπίσθηκε πρόσφατα, ένα σύνολο προϊστορικών μεγαλιθικών μνημείων της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου. Ανήκει στην περιοχή του Θρακικού φύλου των Κικόνων, γνωστού από τον Ομηρο και τον Ηρόδοτο. Σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της κοινότητας βρέθηκε μια ακρόπολη πάνω σε λόφο με κεραμική του 9ου-8ου π.Χ. αιώνα, που έλεγχε τα περάσματα στο εσωτερικό της Ροδόπης.
Στο βορειοδυτικό άκρο του περιβόλου επισημάνθηκε λαξευτός τάφος σε ανεξάρτητο βράχο της ίδιας εποχής. Στη θέση "Δρυμός", ανατολικά της Νίψας, παρατηρήθηκαν λαξευτά σύμβολα του ήλιου (ηλιακοί δίσκοι), βωμός με τρία επίπεδα και κόγχη, ιερός βράχος θυσιών και αρκετές λαξευτές κοιλώτητες που αποδίδουν κυρίως αστρικούς σχηματισμούς. Ερμηνεύονται ως υπαίθρια προϊστορικά ιερά των Θρακών, όπου λατρεύονταν ο ήλιος και τα άστρα.
Στην περιοχή γύρω από τον παλιό οικισμό της Νίψας, βορειοδυτικά του σύγχρονου χωριού, αποκαλύφθηκαν λαξευμένες στο βράχο παραστάσεις (βραχογραφίες) με γεωμετρικά και ανθρωπόμορφα σχέδια. Ολα τα μεγαλιθικά μνημεία βρίσκονται σε δασώδη περιοχή έτσι είναι πιθανό να αποτελούσαν ένα "ιερό άλσος", σαν αυτό που αναφέρει ο Ομηρος ότι κατοικούσε ο ιερέας των Κικόνων Μάρωνας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, στο ΒΔ άκρο του Ισμάρου, μεταξύ των χωριών
Εργάνη και Ξυλαγανή
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορική ακρόπολη
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Ύστερη εποχή του Χαλκού, Πρώιμη εποχή του
Σιδήρου (1200-900 π. Χ.)
Πολίτευμα και πολιτικοί θεσμοί: Κεντρική εξουσία, αρχικό στάδιο, αποτέλεσμα
της ανάπτυξης της οικονομίας και της συγκέντρωσης πληθυσμού στον ίδιο χώρο.
Γεωργία: Καλλιέργεια : σταφύλι, ελιά
Iδιωτικά οικοδομήματα: Στο μέσο της νότιας πλευράς του υψώματος υπάρχει
πύλη με μικρό τετράπλευρο πρόπυλο, στους δύο χώρους της ακρόπολης διατηρούνται
θεμέλια από τετράπλευρα και κυκλικα κτίσματα. Στη ΒΔ γωνία της πάνω ακρόπολης,
μεγάλο ελλειψοειδες κτίριο, πιθανά οικία ηγεμόνα.
Oχυρώσεις: Φυσική οχύρωση σε ύψωμα που ενισχύεται από περίβολο, κτισμένου
με ακανόνιστες πέτρες. Αποτελείται από επτά τμήματα για την προστασία των μεταξύ
των βράχων σημείων για την πρόσβαση προς την κορυφή. Ιδιαίτερη οχύρωση στο ψηλότερο
σημείο της κορυφής.
Kεραμεική: με εγχάρακτη και αυλακωτή διακόσμηση (Buckelkeramik της Τροίας
VIIβ) 13ος-12ος αι. π.Χ. Σχήματα: ευρύστομα αγγεία με γωνιόσχημη λαβή, αμφορέας
με κατακόρυφες λαβές στην κοιλιά
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΠΛΑΤΑΝΙΑ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
(...) η ακρόπολη της Πλατανιάς, με ίχνη ζωής από τη μακρινή εποχή του σιδήρου
(1050-800 π.Χ.) μέχρι τα παλαιο-χριστιανικά χρόνια, με χώρους κατοίκησης και ελέγχου
στρατιωτικών πιθανότατα μονάδων για τη φύλαξη των παραποτάμιων δρόμων. (...)
Στην κοιλάδα της Πλατανιάς, ανάμεσα στο Φαλακρό και στα βουνά της Λεκάνης, 2 χλμ.
περίπου από το σημερινό χωριό, βρίσκεται ο "Καλές" (μικρό κάστρο) της Πλατανιάς.
Στο εσωτερικό του κάστρου βρέθηκαν αντικείμενα (κεραμική, νομίσματα) παλαιοχριστιανικών
χρόνων. Μαρμάρινο ενεπίγραφο υπέρθυρο. (αρχαιολογικό μουσείο Δράμας) (...)
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχίας Δράμας
ΑΒΔΗΡΑ (Αρχαία πόλη) ΞΑΝΘΗ
O αρχαιολογικός χώρος των Aβδήρων βρίσκεται κοντά στο ακρωτήριο Mπουλούστρα, περί τα 7 χλμ. NA του σημερινού ομώνυμου χωριού. H ταύτιση της θέσεως του ακρωτηρίου Mπουλούστρα με τα αρχαία Αβδηρα ανάγεται ήδη στα τέλη του 19ου αιώνος και επιβεβαιώνεται τόσο από τα επιγραφικά όσο και από τα νομισματικά ευρήματα.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Αβδήρων, το σημαντικότερο μνημείο της μακραίωνης ιστορίας καταλαμβάνει την περιοχή ανάμεσα στον παραθεριστικό οικισμό Αβδήρων και τον δρόμο προς το λιμάνι, στην νότια πλευρά του χωριού. Εδώ απλώνεται η Αρχαία Πόλη των Αβδήρων με τους δύο οχυρωματικούς περιβόλους. Στα νοτιοδυτικά υψώνεται ο λόφος της Ακρόπολης και στα βόρεια της πόλης εκτείνεται το αρχαϊκό, κλασσικό και ελληνιστικό νεκροταφείο. Η ανασκαφική έρευνα στην περιοχή ξεκίνησε το 1950 από τον σπουδαίο αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη και οδήγησε στην αποκάλυψη ενός σημαντικού τμήματος της αρχαίας πόλης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αβδήρων
ΘΑΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΘΑΣΟΣ
Ο αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή της αρχαίας πόλης. Η επίσκεψη
στην αρχαία πόλη αρχίζει από το λιμάνι που φαίνεται πως διαμορφώθηκε ήδη από τον
4ο π.Χ. αι. Η αρχαία αγορά με τα παραρτήματά της βρίσκεται κοντά στο λιμάνι. Είναι
περίπου τετράγωνη με πλευρά 100 μ. και ορίζεται από στοές στις τρεις πλευρές της
και σύμπλεγμα κτιρίων, δημόσια, διοικητικά και θρησκευτικά κέντρα, στην τέταρτη.
Η διαμόρφωση αυτής της αγοράς έγινε στα Ελληνιστικά Χρόνια και συμπληρώθηκε στη
Ρωμαϊκή Εποχή. Στην αγορά υπάρχει ακόμη ιερό του Θεογένη, του Αγοραίου Δία, κυκλικός
περίβολος, βωμούς και βάσεις που στήριζαν αναθήματα, στα ΒΑ βασιλική 5ου αι.,
ενώ λίνο προς Ν βρίσκεται η ρωμαϊκή συνοικία και το Ωδείο. Το Ωδείο, ένα μικρό
θέατρο, χτίστηκε το 2ο μ.Χ. αι. στην εποχή του Αδριανού. Κοντά τους υπάρχει το
πέρασμα των Θεωρών. Από εδώ δρόμος οδηγεί στο Αρτεμίσιο, με κάτοψη περιβόλου ιερού.
Στα Ρωμαϊκά Χρόνια (1ο π.Χ. αι,) προστέθηκε μνημειώδες πρόπυλο. Ο περίβολος που
διασώθηκε χρονολογείται στο 2ο π.Χ. αι. Στη συνέχεια βαδίζοντας προς τα Β. Φτάνουμε
στο ιερό του Διονύσου, 4ου π.Χ. αι. Στα ΒΑ του ιερού βρίσκεται το θέατρο.
Ακολουθώντας ένα δρομάκι φτάνουμε στο ιερό του Ποσειδώνα, 4ου π.Χ.
αι., με κυκλικό περίβολο και βωμό σε σχήμα Π. Ο δρόμος προς τη θάλασσα οδηγεί
στο Εβραιόκαστρο.Ο σύγχρονος δρόμος περνά από την πύλη της θεάς πάνω σε άρμα,
με έξοχο ανάγλυφο, και την πύλη του Ερμή και των Χαρίτων. Πίσω τους έχει αποκαλυφθεί
συνοικία με σπίτια από τα Αρχαϊκά ως τα Ρωμαϊκά Χρόνια . Στη συνέχεια ο δρόμος
οδηγεί στο ανοιχτό λιμάνι και στο Εβραιόκαστρο, τη ΒΑ οχύρωση της πόλης. Εδώ θα
υπάρχει επίσης παλαιοχριστιανική βασιλική, 5ου ή 6ου αι., χτισμένη πάνω σε αρχαίο
ναό. Ακολουθώντας το τείχος φτάνουμε στο αρχαίο θέατρο της Θάσου, 3ου π.Χ, αι.,
με ρωμαϊκές τροποποιήσεις, ώστε να χρησιμοποιείται για θεάματα με ζώα και μονομάχους.
Από το θέατρο ο δρόμος οδηγεί στην ακρόπολη με ιερό της Αθηνάς. Η ακρόπολη χτίστηκε
στα Βυζαντινά Χρόνια. Στη συνέχεια φτάνουμε στη σπηλιά-ιερό του Πάνα. Ακολουθώντας
πάντα το τείχος ξανακατεβαίνουμε προς τα νότια.Περνάμε την πύλη του Παρμένη και
την πύλη του Σιληνού . Απομακρυνόμενοι από την πόλη ακολουθούμε τον δρόμο προς
την Παναγία και συναντάμε το ιερό της Αρκούδας. Ξαναγυρίζουμε και ακολουθούμε
πάλι το τείχος, ως την πύλη του Ηρακλή και του Διονύσου και την πύλη του Δία και
της Ήρας. Από το σημείο αυτό μπαίνουμε στον ελαιώνα όπου βρίσκονται τα λείψανα
της νεκρόπολης, Ρωμαϊκής Εποχής, με μεγάλες σαρκοφάγους, όπως αυτή του Πολιάδη
κοντά στην πύλη.Ξεκινώντας πάλι από την πύλη του Δία και της Ήρας ακολουθούμε
το δρόμο προς Α, προς το κέντρο της σύγχρονης κωμόπολης. Εδώ, σε ανοιχτό χώρο,
ανασκάφηκε μια μεγάλη κατασκευή, το μνημείο του Θερσίλοχου, που δυστυχώς επιχωματώθηκε
ξανά.
Περίπου 30 μ. μακρύτερα, υπάρχει το ιερό του Ηρακλή, πολιούχου της
Θάσου, του οποίου η λατρεία ήταν διαδεδομένη στο νησί. Το ιερό έχει πρόστυλο,
βωμό, ναό του 6ου π.Χ. αι., ένα δεύτερο μικρό ιωνικό ναό και άλλα οικοδομήματα,
«οίκοι» του 5ου π.Χ. αι. Δίπλα στο ιερό βρίσκεται και η θριαμβική αψίδα του Καρακάλα,
Ρωμαϊκής Εποχής. Κατεβαίνοντας προς τη θάλασσα από το δρόμο της Γαλλικής Αρχαιολογικής
Σχολής φτάνουμε στη μεγάλη πλατεία του Λιμένα, όπου υπάρχει μεγάλη βασιλική.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά
ΦΙΛΙΠΠΟΙ (Αρχαία πόλη) ΚΑΒΑΛΑ
Τα ερείπια της γνωστής, ιδιαίτερα στους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς
χρόνους, πόλης των Φιλίππων βρίσκονται στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας.
Ο Αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων, βρίσκεται δίπλα στην έδρα του Δήμου της Κρηνίδες
και απέχει 15χλμ. από την Καβάλα
και 21χλμ. από τη Δράμα.
Περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο
Τείχη
Ο περίβολος των τειχών ξεκινούσε από την κορυφή του λόφου, όπου η
οχυρή Ακρόπολη, και προχωρώντας στις απότομες κατωφέρειες της νότιας πλαγιάς περιέκλειε
στους πρόποδες του λόφου ένα τμήμα της πεδιάδας, η οποία προσφερόταν για κατοίκηση
και για ανάπτυξη δημόσιων χώρων. Η αρχαιότερη φάση του περιβόλου ανάγεται στην
εποχή του Φιλίππου Β' και η νεότερη στα χρόνια του Ιουστινιανού Α' (527-565 μ.Χ.).
Το τείχος του Φιλίππου Β', που είναι ορατό στο ανατολικό κυρίως σκέλος και στην
ακρόπολη, έχει πάχος 2,30-2,85μ. και είναι χτισμένο από μεγάλες μαρμάρινες πλίνθους
κατά το ισοδομικό κυρίως σύστημα. Το συνολικό μήκος της περιμέτρου των τειχών
φτάνει τα 3,5χλμ. Το τείχος ενισχύεται κατά διαστήματα από ισχυρούς πύργους. Πύργοι
πλαισιώνουν επίσης τις τρεις πύλες που εντόπισαν οι ανασκαφές. Από αυτές οι δύο
βρίσκονται στη δυτική πλευρά του τείχους και η τρίτη στην ανατολική. Στο σημερινό
επισκέπτη είναι προσιτή μόνο η τελευταία, που ονομάζεται από τους ανασκαφείς συμβατικά
πύλη της Νεάπολης, γιατί από αυτήν ξεκινά ο δρόμος που οδηγεί στο λιμάνι της Νεάπολης
(σημερινής Καβάλας).
Ακρόπολη
Στην κορυφή του οχυρού λόφου, στην ακρόπολη της αρχαίας πόλης, οδηγεί
το μονοπάτι που ξεκινά λίγο βορειότερα από το Μουσείο. Στον περίβολο της ακρόπολης
διακρίνονται οι διάφορες οικοδομικές φάσεις των τειχών της αρχαίας πόλης. Το τείχος
των βυζαντινών χρόνων είναι θεμελιωμένο πάνω στο αρχαίο τείχος της εποχής του
Φιλίππου Β'. Στο εσωτερικό της ακρόπολης δεσπόζει ένας μεγάλος τετράπλευρος πύργος
υστεροβυζαντινών χρόνων. Η είσοδός του βρίσκεται στα βόρεια, σε ύψος 1,50μ. πάνω
από την επιφάνεια του εδάφους, για λόγους ασφαλείας. Χαρακτηριστικά είναι δύο
διακοσμητικά θέματα από πλίνθους στις εξωτερικές πλευρές του πύργου: σταυρός στη
νότια και ιχθυάκανθα στη δυτική πλευρά. Επιφανειακή κεραμική που έχει βρεθεί στην
ακρόπολη των Φιλίππων, βεβαιώνει ότι ο λόφος κατοικούνταν ήδη από την πρώιμη εποχή
του σιδήρου. Χαράγματα στο βράχο (σχηματοποιημένοι τροχοί, πλοίο), που χρονολογήθηκαν
στον 5ο αι. π.Χ., μαρτυρούν επίσης την παρουσία ζωής στο λόφο πριν από την άφιξη
των Θασίων αποίκων.
Η Βασιλική Α'
Μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος στην ανατολική πλευρά,
που χρονολογείται στο τέλος του 5ου αι. και διακρίνεται για τη μεγαλοπρέπεια του
γλυπτικού διακόσμου (κιονόκρανα, επίκρανα, θωράκια). Χρονολογείται γύρω στα 500
μ.Χ. Το μέγεθος και η θέση της αποτελούν στοιχεία για να αντιληφθεί κανείς πόσο
πολύ σπουδαία και λαμπρή ήταν. Έχει μήκος 136μ. και πλάτος μαζί με τα προκτίσματα
της βόρειας πλευράς 50μ. Πρόκειται δηλαδή για τη μεγαλύτερη βασιλική που έχει
ανασκαφεί. Στο ιερό βήμα μετά την πελώρια αψίδα της κόγχης υπήρχε τεράστιο σύνθρονο
και προ αυτού στη θέση της Αγίας τράπεζας αποκαλύφθημε το εγκαίνιο με μορφή τετράγωνης
τάφρου. Μέσα σε αυτήν τοποθετούσαν το μαρμάρινο ή μεταλλικό κιβώτιο που περιείχε
τεμάχια ιερών λειψάνων Αγίων μαρτύρων τυλιγμένα μέσα σε ύφασμα. Στον κυρίως ναό
και στα δεξιά του κεντρικού κλίτους σώζεται η βάση του μεγάλου και επιβλητικού
άμβωνα. Μετά το νάρθηκα ήταν η φιάλη ή κρήνη στη μέση της αυλής, που επεκτείνονταν
μέχρι τον δυτικό τοίχο, στου οποίου στη μια από τις πέντε κόγχες, τη μεσαία και
υπερυψωμένη στεκόταν ο Επίσκοπος κατά το προλειτουργικό στάδιο. Η φιάλη ήταν διόροφη.
Κίονες βάσταζαν τόξα διακοσμημένα και πρόσδιδαν στο τεράστιο οικοδόμημα χαρακτήρα
μνημειώδη και μεγαλοπρεπή. Στη βόρεια πλευρά, μεταξύ του βορείου τοίχου του ναού
και του λαξευμένου βράχου του λόφου της Ακροπόλεως, διατηρείται σε σχετικά καλή
κατάσταση το βαπτιστήριο και άλλοι χώροι απαραίτητοι στην τέλεση του βαπτίσματος.
Το δάπεδο του βαπτιστηρίου και των προθαλάμων ήταν στρωμένο με πλάκες πολύχρωμων
μαρμάρων, ενώ οι τοίχοι καλύπτονταν με τοιχογραφίες. Από τον προθάλαμο του βαπτιστηρίου
ξεκινούσε το κλιμακοστάσιο, που οδηγούσε στα υπερώα της Βασιλικής. Μετά από μια
εκατονταετία λειτουργίας του ναού, πιθανόν το 600 μ.Χ. ο ναός ισοπεδώνεται μάλλον
από σεισμό, χωρίς να ξανακτισθεί. Ο χώρος του βαπτιστηρίου διαμορφώθηκε σε μεταγενέστερους
χρόνους σε ναϊσκο, διατηρώντας και μαρτυρώντας την ιερότητα του χώρου.
Η Βασιλική Β'
Στη νότια πλευρά της ρωμαϊκής αγοράς είναι κτισμένος ο βόρειος τοίχος
της Βασιλικής Β'. Το οικοδόμημα απομακρύνεται ως προς την αρχιτεκτονική του από
τον τύπο της ελληνικής βασιλικής και πλησιάζει τον τύπο της βασιλικής με τρούλο,
όπως είναι η Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Δύο κιονοστοιχίες με 6 κολώνες η κάθε
μια χώριζαν το εσωτερικό σε τρία κλίτη, με ολικό πλάτος 31μ. Το μεσαίο κλίτος
στεγαζόταν με μια μεγάλη καμάρα. Η αρχή των τόξων που την στήριζαν, φαίνεται ψηλά
στους πεσσούς. Επάνω από τα πλάγια κλίτη και το νάρθηκα ήταν ο γυναικωνίτης που
είχε μορφή Π. Ο μαρμάρινος στηλοβάτης του τέμπλου σώζεται στη θέση του και το
ιερό στην ανατολική του πλευρά έχει μια μεγάλη ημικυκλική αψίδα. Συμμετρικά στην
αψίδα του ιερού είναι κτισμένες δυο μικρές αψίδες στη Β.Α και Ν.Α γωνία της εκκλησίας,
που ανήκουν στα προκτίσματα.
Στα Β.Α βρίσκεται το βαπτιστήριο, ένα τετράγωνο δωμάτιο (6,89Χ5,57μ.).
Το δάπεδό του πλακοστρωμένο άλλοτε, έχει στο μέσο μια τετράγωνη αβαθή λεκάνη (2,51Χ1,83μ.),
εφοδιασμένη με αγωγό για την αποχέτευση του νερού. Το βαπτιστήριο επικοινωνεί
στα ανατολικά του με ένα στενόμακρο δωμάτιο που καταλήγει σε μια μικρή αψίδα.
Το δωμάτιο αυτό χρησιμοποιούνταν κατά την τελετή του βαπτίσματος και ίσως ήταν
κατηχουμενείο ή χρισμάριο.
Στη Β.Α γωνία υπάρχει χώρος που μάλλον ήταν το διακονικό της εκκλησίας
κι όταν αυτή καταστράφηκε, τότε το δωμάτιο μεταβλήθηκε σε παρεκκλήσι. Τα τρία
κλίτη του ναού επικοινωνούν με το νάρθηκα με τρεις εισόδους. Με τη καταστροφή
της Βασιλικής, ο νάρθηκάς της που έμεινε ανέπαφος μεταβλήθηκε σε μικρή εκκλησία
και με το κτίσιμο της αψίδας δημιουργήθηκε ο χώρος για το ιερό.
Αίθριο δεν χτίστηκε αν και ετοιμάστηκε γι'αυτό ένας μεγάλος χώρος.
Χωρίς αυτό, το μήκος του ναού είναι 62 περίπου μέτρα και το πλάτος του μαζί με
τα προκτίσματα περίπου 47 μέτρα. Για τον αρχιτεκτονικό τύπο και τη διακόσμησή
της χρησίμευσαν σαν πρότυπα οι περίφημες εκκλησίες της Κων/πολης, Αγία Σοφία και
Αγία Ειρήνη. Έξοχα δείγματα διακοσμητικής τέχνης είναι τα κιονόκρανα, τα επίκρανα
και τα επιθήματα. Πλατειά φύλλα ακάνθου απλωμένα στον κάλαθο του κιονόκρανου και
λογής-λογής φυλοστοιχίες είναι τα διακοσμητικά θέματα. Το τρυπάνι σκάλισε τόσο
βαθειά τα περιγράμματα που έκανε το μάρμαρο να μοιάζει με δαντέλα.
Η μεγάλη και ωραία Βασιλική Β', στο κεντρικότερο σημείο της πόλης
των Φιλίππων κτίσθηκε το 550 μ.Χ περίπου. Πριν όμως ολοκληρωθούν οι εξωραϊστικές
εργασίες του εσωτερικού χώρου, κατέρρευσε ο τρούλος. Μένουν επιβλητικά υψωμένοι
οι παράπλευροι τοίχοι να φθείρονται από τον χρόνο και τους ανθρώπους.
Το Οκτάγωνο
Ναός Παλαιοχριστιανικός οκταγωνικού τύπου, στην ανατολική πλευρά της
Αγοράς, που άρχισε να ανασκάπτεται στη δεκαετία του '60 από το Στυλιανό Πελεκανίδη,
καθηγητή της Βυζαντινής αρχαιολογίας, έφερε στο φως άλλους δύο επάλληλους αρχαιότερους
ναούς και καθώς συνεχίζονταν οι ανασκαφές των προκτισμάτων και κοντινών άλλων
οικοδομημάτων, άρχισε να γίνεται πλέον λόγος για το συγκρότημα του Οκταγώνου.
Γύρω από τον Οκταγωνικό ναό αναπτύσσονται βαπτιστήριο και άλλα προκτίσματα, δημόσιος
λουτρώνας, επισκοπικό μέγαρο και αποθήκες. Στο κέντρο του συγκροτήματος διατηρείται
μεγάλος τάφος μακεδονικού τύπου της ελληνιστικής εποχής.
Στο χώρο του ναού αρχικά είχε κτισθεί στα μέσα του 4ου αι. ο Ευκτήριος
Οίκος του Πορφυρίου. Αμέσως μετά πάνω στα ερείπιά του οικοδομείται τρίκλιτος Βασιλική
και τον 5ο αι. το Οκτάγωνο (ορισμένες οικοδομικές φάσεις χρονολογούνται στον 6ο
αι.). Σύμφωνα με επιγραφική μαρτυρία ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο,
γεγονός που δείχνει, μαζί με τη θέση του στο κέντρο της πόλης, δίπλα στην αγορά
και την ύπαρξη παραπλεύρως του επισκοπείου, ότι ήταν ο καθεδρικός ναός των Φιλιππησίων.
Στα προκτίσματα του ναού διακρίνονται, η πρόθεση, το διακονικό, το βαπτιστήριο
(φωτιστήριο και κολυμβήθρα), η φιάλη (κρήνη) και άλλα συνήθη στις παλαιοχριστιανικές
βασιλικές. Στα δυτικά προ του ναού υπήρχε μικρή τρίκλιτη στοά, που οδηγούσε στην
κοντινή και βορείως διερχομένη Εγνατία οδό.
Επισκοπείο
Στην ίδια περίπου εποχή με την ανοικοδόμηση του Οκταγώνου, κτίζεται
ανατολικά των προκτισμάτων του και το ανεξάρτητο κτιριακό συγκρότημα του επισκοπείου,
στο κέντρο του οποίου υπήρχε υπαίθρια κλειστή αυλή. Γύρω απ'αυτήν αναπτύσσονται
τετραγωνικά πτέρυγες διαμερισμάτων, από τις οποίες η νότια και η δυτική είχαν
και υπερκείμενο όροφο, που χρησίμευε για κατοικία του εκάστοτε επισκόπου και των
άλλων κληρικών. Η ύπαρξη διαμερίσματος, εστιών, πυθώνων, δυο ληνών για το πάτημα
σταφυλιών, πολλών και μεγάλων αποθηκών, αιθουσών υποδοχής και συγκεντρώσεων μαρτυρούν
για την καλά οργανωμένη εκκλησία των Φιλίππων γύρω από τον Επίσκοπο και το ενδιαφέρον
της για τους αναξιοπαθούντες αδελφούς. Αλλωστε η εκκλησία των Φιλίππων πρωτοστατούσε
σε έργα ευποιϊας από την εποχή του Αποστόλου Παύλου, όπως και η καθόλου Εκκλησία
πρωτοπορούσε στην έμπρακτη εκδήλωση αγάπης και φιλανθρωπίας.
Αγορά
Η Αγορά (forum), το διοικητικό κέντρο των Φιλίππων στη ρωμαϊκή εποχή
βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας πόλης ανάμεσα σε δύο μεγάλους παράλληλους πλακόστρωτους
δρόμους, από τους οποίους ο βόρειος έχει ταυτιστεί με την αρχαία Εγνατία οδό.
Η οδός αυτή συνέδεε δύο πύλες των τειχών της πόλης και αποτέλεσε τον
decumanus maximus της ρωμαϊκής αποικίας. Η αρχαιότερη φάση της ρωμαϊκής αγοράς
των Φιλίππων χρονολογείται στον 1ο αι. μ.Χ., στην ιουλιοκλαυδιανή περίοδο και
έχει χτιστεί πάνω σε κτίρια της πόλης των ελληνιστικών και πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων.
Η αγορά είναι ένα ενιαία σχεδιασμένο συγκρότημα δημόσιων κτιρίων, που οργανώνονται
γύρω από μία κεντρική πλατεία με μνημειακότερα κτίσματα τον ανατολικό ναό αφιερωμένο
στην αυτοκρατορική λατρεία και το δυτικό ναό, ή curia. Στην εποχή των Αντωνίνων,
περίοδο μεγάλης άνθησης για τη ρωμαϊκή αποικία των Φιλίππων, χτίστηκε στην ίδια
θέση ένα νέο forum στα χρόνιατου ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (161-187
μ.Χ.). Στο forum της εποχής των Αντωνίνων διατηρήθηκε η αρχική κεντρική πλατεία,
γύρω, ωστόσο, από αυτή χτίστηκαν νέα κτίρια, πολύ πιο μνημειακά, τα ερείπια των
οποίων δεσπόζουν σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο.
Παλαίστρα
Στα δυτικά της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής Β' οι ανασκαφές έχουν
αποκαλύψει τα ερείπια της παλαίστρας που χρονολογείται στο 2ο αι. μ.Χ. Το κτίριο
επικοινωνούσε με τη μεγάλη Εμπορική οδό. Η περίστυλη κεντρική αυλή ήταν χώρος
ασκήσεων. Στα δυτικά υπήρχαν δωμάτια και στα ανατολικά ένα μικρό αμφιθέατρο με
επτά σειρές εδωλίων. Ο καλύτερα διατηρημένος χώρος είναι οι βεσπασιανές στη νοτιοανατολική
γωνία του κτιρίου. Με κλίμακα, από την οποία σώζονται εννέα βαθμίδες, κατεβαίνουμε
σ'έναν προθάλαμο που οδηγεί στην αίθουσα των βεσπασιανών. Στις τρεις πλευρές της
αίθουσας υπάρχει συνεχόμενο έδρανο με 42 κυκλικές οπές. Κάτω από το έδρανο υπάρχει
βαθιά υπόνομος με συνεχή ροή νερού, με την οποία εξασφαλιζόταν η μόνιμη καθαριότητα
του χώρου. Το κτιριακό συγκρότημα της παλαίστρας χτίστηκε στα μέσα του 2ου αι.
μ.Χ. και καταστράφηκε με το τέλος της αρχαίας πόλης και την ανέγερση της παλαιοχριστιανικής
Βασιλικής Β' στην περιοχή αυτή.
Κτιριακό συγκρότημα
(Θέρμες-Λέσχη) Το κτιριακό αυτό συγκρότημα βρίσκεται στα νοτιοανατολικά
της παλαίστρας και της Βασιλικής Β', κοντά στο νότιο τείχος της πόλης. Είναι μια
ορθογώνια οικοδομή, με μνημειακή είσοδο στα βόρεια, που χωρίζεται από μία κεντρική
αυλή σε δύο πτέρυγες. Στην ανατολική υπάρχουν αίθουσες συγκεντρώσεων και αναψυχής,
ενώ στη δυτική βρίσκονταν τα διαμερίσματα του λουτρού και οι εγκαταστάσεις για
τη θέρμανση του νερού. Στην ανατολική ξεχωρίζουν δύο μεγάλες αίθουσες με πισίνες
στο κέντρο. Το δάπεδο της αψιδωτής αίθουσας διακοσμούνταν με ένα θαυμάσιο ψηφιδωτό,
τμήματα του οποίου σώζονται στο Μουσείο των Φιλίππων. Στη δυτική πτέρυγα υπήρχε
μία αντίστοιχη μεγάλη αίθουσα με δεξαμενή και κρήνη. Το κτιριακό αυτό συγκρότημα,
που χτίστηκε στα μέσα του 3ου αι. μ.Χ., πιστεύεται ότι στην πρώτη φάση του υπήρξε
και ιερό των θεών Liber Pater,Libera και Ηρακλή. Η καταστροφή του κτιρίου πιθανότατα
σχετίζεται με τις επιδρομές των Γότθων, που χρονολογούνται μετά το 378 μ.Χ. Στα
ερείπια του εγκαταλειμμένου κτιρίου εγκαταστάθηκαν από τα τέλη του 4ου αι. μ.Χ.
τοπικά εργαστήρια (π.χ. μεταλλουργίας κ.ά.), η ζωή των οποίων συνεχίστηκε ως τις
αρχές του 7ου αι. μ.Χ. Στην τελευταία φάση του κτιρίου πρέπει πιθανότατα να χρονολογηθεί
και το κυκλικό κτίσμα (καμίνι;) στην εσωτερική αυλή.
Μνημείο του C. Vibius Quartus
Στα ανατολικά όρια του σύγχρονου χωριού των Κρηνίδων σώζεται το μνημείο
του Ρωμαίου βετεράνου αξιωματούχου C. Vibius Quartus. Το μνημείο υψωνόταν στη
βόρεια παρειά της Ρωμαϊκής Εγνατίας οδού , της οποίας πιθανώς υπήρχε σταθμός στη
θέση αυτή αναφερόμενος ως Co Fons (πηγή νερού) στα ρωμαϊκά itineraria. Η πηγή
του νερού αυτής της περιοχής, τροφοδοτεί και σήμερα το σύγχρονο χωριό, μαζί με
το παρακείμενο έλος, το οποίο αποτελεί τμήμα του μεγάλου έλους της πεδιάδας των
Φιλίππων που έχει αποξηρανθεί. Η παρουσία του σύγχρονου δρόμου, που ακολουθεί
την πορεία της Εγνατίας οδού, ο γειτονικός λόφος του προϊστορικού οικισμού και
το επιβλητικό μνημείο του ρωμαίου στρατιωτικού διατηρούν σημαντικά στοιχεία αυθεντικότητας
του αρχαίου ιστορικού τοπίου και του περιβάλλοντος χώρου, παρά τις αλλοιώσεις
που η σύγχρονη ζωή έχει επιφέρει. Το ελληνικό τοπωνύμιο της περιοχής "Μεγάλο Λιθάρι",
όπως και το τουρκικό "Ντικιλί Τας", που αναφέρονται από το Γάλλο περιηγητή-αρχαιολόγο
L. Heuzey, ο οποίος επισκέφθηκε την περιοχή στα 1862, προέρχονται από τον τεράστιο
σε όγκο μνημείο, που σώθηκε σχεδόν άθικτο από την αρχαιότητα. Οι μοναδικές αλλοιώσεις
του μνημείου εμφανίζονται στο κάτω τμήμα του, που είναι φθαρμένο, εξαιτίας της
λαϊκής παράδοσης που το συνδέει με τον Μέγα Αλέξανδρο. Το μνημείο ονομαζόταν στην
εποχή της τουρκοκρατίας Παχνί του Βουκεφάλα και τη σκόνη από το τριμμένο μάρμαρο
του έπιναν οι γυναίκες για να γεννήσουν παιδιά αρσενικά, γερά σαν τον Μέγα Αλέξανδρο.
Προϊστορικός οικισμός Μεγάλο Λιθάρι ή Ντικιλί Τας
Ακολουθώντας το μικρό μονοπάτι δίπλα στο έλος φτάνει κανείς στο
λόφο του προϊστορικού οικισμού, η συστηματική ανασκαφική έρευνα του οποίου άρχισε
στα 1961 και πραγματοποιείται με κοινό πρόγραμμα συνεργασίας της Αρχαιολογικής
Εταιρείας και της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Στο χώρο της ανασκαφής δεν υπάρχουν
ακόμα μνημεία επισκέψιμα, όμως ορισμένα αντιπροσωπευτικά ευρήματα των ανασκαφών
είναι εκτεθειμένα σε προσωρινή έκθεση στον προθάλαμο του Μουσείου των Φιλίππων.
Ειδώλια, αγγεία, εργαλεία και κοσμήματα αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία του
πολιτισμού των πρώτων κατοίκων της περιοχής των Φιλίππων από τη μέση νεολιθική
εποχή ως το τέλος της εποχής του χαλκού. Η ζωή στον προϊστορικό οικισμό πρέπει
να διακόπτεται με το τέλος της εποχής του χαλκού. Στην πρώϊμη εποχή του σιδήρου
πρέπει να άρχισε η κατοίκηση της οχυρής Ακρόπολης των Φιλίππων, στην οποία εγκαταστάθηκαν
στον 4ο αι. π.Χ. οι Θάσιοι άποικοι των Κρηνίδων και την οποία τείχισε λίγα χρόνια
αργότερα ο Βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β'.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Φιλίππων
ΑΜΟΡΙ (Χωριό) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Στη θέση "του μπάρμπα η βρύση", 1χλμ B του χωριού Αμόριον, υπάρχουν ίχνη αρχαίου οικισμού ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου. Στην περιοχή έχει βρεθεί χάλκινο άγαλμα της θεάς Αρτέμιδος που βρίσκεται στο μουσείο Καβάλας.
ΚΑΒΗΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Στον οικισμό του Δήμου Φερών Καβησό, δύο χλμ. Βορειοδυτικά των Φερών, εντοπίστηκε στο ύψωμα Μακρύλοφος θρακικός οικισμός της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου και κάτω από το λόφο οικισμός υστερορωμαϊκής εποχής.
Αλλα τεκμήρια: Επιφανειακές έρευνες του καθ. Γ. Μπακαλάκη
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορική ακρόπολη
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου
Kεραμεική: Χειροποίητη κεραμεική με διακοσμητικές αυλακώσεις
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαραγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΛΑΓΟΣ (Λιμάνι) ΞΑΝΘΗ
Aκριβής θέση: Nομός Ξάνθης, επαρχία Ξάνθης. H βυζαντινή εκκλησία
του 10ου αι. μ.X., κοντά στην οποία έχουν εντοπισθεί αρχαιότητες, βρίσκεται στο
στόμιο της Bιστονίδος λίμνης
αντίκρυ στην νησίδα Mπουρού, μεταξύ της θαλάσσης και της εθνικής οδού Ξάνθης-Kομοτηνής,
στο ανατολικό άκρο του συνοικισμού Λάγος.
Σχετική θέση: Tα ελληνιστικά κιονόκρανα, που έχουν επισημανθεί
στην περιοχή, πιστεύεται ότι μπορεί να προέρχονται από τον αρχαιολογικό χώρο της
Δικαίας, που τοποθετείται στην θέση Kατσαμάκια. H ανεύρεση και άλλων καταλοίπων
στην περιοχή υποδηλώνει ίσως την ύπαρξη κάποιας αρχαίας εγκαταστάσεως. H άνοδος
της στάθμης της θάλασσας από την αρχαιότητα έως σήμερα δεν επιτρέπει την αναζήτηση
και μελέτη των αρχαίων στρωμάτων.
Θαλάσσιες: Aπό την θέση αυτήν ελέγχεται η έξοδος της Bιστονίδος
λίμνης προς την θάλασσα.
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Tα κατάλοιπα που εντοπίσθηκαν
στην περιοχή ανήκουν στον 4ο αι. π.X., στους ελληνιστικούς χρόνους και στην ύστερη
ρωμαϊκή περίοδο.
Xρηματική οικονομία- Nόμισμα: Στην περιοχή αναφέρεται ότι βρέθηκαν
τα ακόλουθα νομίσματα : χάλκινο νόμισμα Λικινίου A΄του 317 π.X. από το νομισματοκοπείο
της Nικομηδείας (Mουσείο Kαβάλας N734), χάλκινο ρωμαϊκό νόμισμα του 324-330 μ.X.
από το νομισματοκοπείο της Hρακλείας (Mουσείο Kαβάλας N735), δύο νομίσματα Φιλίππων
της εποχής του Aυγούστου (Mουσείο
Kαβάλας N912), χάλκινο νόμισμα Aδριανουπόλεως των αρχών του 3ου αι. μ.X. και
νόμισμα Mαξιμιανού Γαλερίου των αρχών του 4ου αι.
Δημόσια οικοδομήματα και έργα: Στην περιοχή του Πόρτο Λάγος έχουν
εντοπισθεί δύο δωρικά κιονόκρανα ελληνιστικών χρόνων. Tο πρώτο βρέθηκε πριν από
τον πόλεμο και μεταφέρθηκε στο βυζαντικό μονύδριο του Aγίου Nικολάου στην νησίδα
Mπουρού. Tο δεύτερο βρέθηκε το 1949 εντοιχισμένο στην εκκλησία του 10 μ.X. αιώνος.
Kατά τον Λαζαρίδη, τα ευρήματα αυτά σχετίζονται ίσως με κάποιο ελληνιστικών χρόνων
κτίσμα της περιοχής. Σύμφωνα με άλλην άποψη, προέρχονται από την Δίκαια,
η οποία τοποθετείται στην γειτονική θέση Kατσαμάκια. Kαι τα δύο κιονόκρανα είναι
κατασκευασμένα από μάρμαρο Eχίνου, έχουν διαστάσεις 0, 21 μ. ύψος, 0, 56 X 0,
56 μ. πλάτος άβακος και διάμετρο κίονος στο υποτραχήλιο 0, 43 μ. Φέρουν είκοσι
ραβδώσεις.
Γλυπτική: Eνεπίγραφο επιτύμβιο ανάγλυφο, με παράσταση ήρωος ιππέως
(Mουσείο Kαβάλας, Λ895). Eικονίζεται προς τα δεξιά, ενδεδυμένος με χιτώνα και
χλαμύδα και δόρυ στο δεξιό χέρι. Kάτω από τα πόδια του καλπάζοντος ίππου διακρίνεται
σκύλος και ακολουθεί επιγραφή με το όνομα του νεκρού : Παρμένων, γιός του Aντιγένους.
Xρονολογείται στον 4ο αι. π.X. και εντάσσεται στην κατηγορία εκείνη των αναγλύφων,
που απεικονίζουν τον ήρωα ως κυνηγό. Kατά την ανασκαφή του νεκροταφείου του 12-13ου
αι. μ.X. γύρω από την βυζαντινή εκκλησία του 10ου αι., βρέθηκε λίθινο πώμα ρωμαϊκής
σαρκοφάγου σε δεύτερη χρήση.
Kεραμεική: Aναφέρεται ανεύρεση άφθονων οστράκων υστερο-ρωμαϊκών-παλαιοχριστιανικών
χρόνων κατά τον καθαρισμό της παλαιάς ανασκαφής της βυζαντινής εκκλησίας. Πολλά
τεμάχια ανήκουν σε αποθηκευτικούς αμφορείς.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Αφορά τη θέση "Λασπώδες" Νότια του χωριού Μέλισσα και σε απόσταση 1-1,5 χλμ. Επισημάνθηκαν αρχαιολογικά λείψανα Ελληνιστικών χρόνων.
ΝΕΑ ΑΜΙΣΟΣ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Το ύψωμα βρίσκεται 350 μ. ΒΔ του χωριού Ν. Αμισσός. Επισημάνθηκε η εγκατάσταση και μικρός οικισμός κλασικών και ελληνιστικών χρόνων.
Aκριβής θέση: Nομός Ξάνθης, επαρχία Ξάνθης. Oι επιγραφές βρέθηκαν
δίπλα στην όχθη του ποταμού Nέστου, κοντά στο σημείο από το οποίο διέρχεται η
γέφυρα της οδού Kαβάλας-Ξάνθης.
Kατάλοιπα οικοδομημάτων αναφέρονται κοντά στο σημείο αυτό, στα NΔ του παρακείμενου
Σιδηροδρομικού Σταθμού Tοξοτών, ενώ ο λόφος "Mαυσωλείο" βρίσκεται απέναντι από
το χωριό, δίπλα ακριβώς στην ανατολική όχθη του ποταμού.
Σχετική θέση: Aπό τις οροθετικές επιγραφές που αναφέρονται στην
"¨δίαν γEν" των Aβδήρων, συνάγεται ότι στην περιοχή των Tοξοτών πρέπει να τοποθετηθεί
το BΔ σύνορο της επικράτειας των Aβδήρων, τουλάχιστον επί αυτοκράτορος Aδριανού
(117-138 μ.X.).
Oικιστικές μονάδες: Για τα κατάλοιπα οικοδομημάτων στα NΔ του
Σιδηροδρομικού Σταθμού και ίσως στον λόφο "Mαυσωλείο".
Χερσαίες: Kατά τον Mπακαλάκη κοντά στο σημείο από όπου διέρχεται
η σύγχρονη γέφυρα της οδού Kαβάλας- Ξάνθης πρέπει να βρισκόταν και η αρχαία γέφυρα.
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Aπό τον θρακικό οικισμό της πρώιμης
εποχής του Σιδήρου, που εντοπίσθηκε στον λόφο "Mαυσωλείο", προέρχονται όστρακα
αβαφών αμφορέων και ένα όστρακο, που χρονολογείται στους κλασσικούς ή τους ελληνιστικούς
χρόνους. Aν και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα δεν έχουν μέχρι σήμερα εντοπισθεί, υποστηρίχθηκε
ότι τα κεραμεικά αυτά ευρήματα μπορεί να σχετίζονται με κάποια εγκατάσταση των
Aβδηριτών στην θέση αυτήν από τον αι. 4ο π.X.. Eπί αυτοκράτορος Aδριανού (117-138
μ.X.), και πιο συγκεκριμένα στην εποχή του ταξιδιού του στη Θράκη το 132 μ. X.,
χρονολογούνται δυο οροθετικές επιγραφές που βρέθηκαν στους Tοξότες. Στις επιγραφές
αυτές τιμάται ο αυτοκράτορας επειδή απέδωσε στους Aβδηρίτες εδάφη που πρέπει να
είχαν καταπατηθεί από τους γείτονές τους. Tα κατάλοιπα οικιών στα NΔ του σταθμού
χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Iδιωτικά
οικοδομήματα: Σε οικίες αποδίδονται τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, που εντοπίσθηκαν
στον χώρο NΔ του Σιδηροδρομικού Σταθμού Tοξοτών. Xρονολογούνται στους ρωμαϊκούς
και παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Tα κεραμεικά ευρήματα, που προέρχονται από τον
λόφο "Mαυσωλείο" συνδέονται ίσως με κάποιον οικισμό των κλασσικών ή ελληνιστικών
χρόνων, που πρέπει να ανήκε στην χώρα των Aβδήρων.
Aρχιτεκτονικά πάντως κατάλοιπα των χρόνων αυτών δεν έχουν έλθει στο φως.
Kεραμεική: Aπό τον θρακικό οικισμό, που εντοπίσθηκε στην θέση
"Mαυσωλείο", προέρχονται όστρακα αβαφών αμφορέων καθώς και ένα όστρακο αμφορέως
με γραπτή, ταινιωτή διακόσμηση, γιά το οποίο πιστεύεται ότι πρέπει να χρονολογηθεί
στους κλασσικούς ή ελληνιστικούς χρόνους και ότι είναι ιωνικής προελεύσεως.
Ψηφιδωτά: Ψηφιδωτά δάπεδα στα κατάλοιπα των οικιών, που εντοπίσθηκαν
NΔ του Σιδηροδρομικού Σταθμού, αναφέρονται από τον Mπακαλάκη.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΑΣΚΗΤΕΣ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Σχετική θέση: Στα B του όρους 'Iσμαρος, 7χλμ BΑ της Μαρώνειας, 25χλμ NA
της Κομοτηνής (Κουμουτζηνά).
Aλλες θέσεις: Στην περιοχή Κάργα ντερέ και Φούρνακος κοντά στους Ασκητές
βρίσκονται λαξευμένοι στο βράχο πιθανόν παλαιοχριστιανικοί τάφοι.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογικές έρευνες
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, ανάμεσα στα χωριά Ασκητές και Πετρωτά,
στη θέση Ρυάκι
Oικιστικές μονάδες: Λαξευτός τάφος
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Εποχή του Σιδήρου
Προϊστορικές λατρείες: Λαξευτός τάφος, σε σχήμα μεγάλης ημικυκλικής
κόγχης με χαμηλό θρανίο και λαξευτή λεκάνη. Μικρές τοξωτές κόγχες προσφορών υπάρχουν
στις εξωτερικές πλευρές του τάφου. Στην οροφή του βρίσκονται μικρές κοιλότητες
σε διάφορους σχηματισμούς, δεν έχει δοθεί ερμηνεία. Πιθόσχημα λαξεύματα. Τρία
χαράγματα, άγνωστης χρήσης.
Kεραμεική: βρέθηκε νοτιότερα του τάφου, χρονολογείται τον 7ο
αι. π.Χ. διακρίνονται όστρακα από ραμφόστομους πρόχους με αυλακωτή διακόσμηση.
Τα μοτίβα είναι παράλληλες γραμμές που σχηματίζουν γωνίες απλές, κατά κορυφή ή
συνεχόμενες σε zig-zag, με τα άκρα τους καμπυλωμένα να σχηματίζουν ένα είδος ατελούς
σπείρας
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΔΡΑΜΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Στην οδό Τροίας, σώζεται μακεδονικός τάφος της ελληνιστικής περιόδου, με δύο θαλάμους και κτιστό δρόμο.
ΕΛΑΦΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Ο τάφος (τέλος 4ου - αρχές 3ου αιώνα π.Χ.) είναι κτισμένος με λαξευμένους γωνιόλιθους. Αποτελείται από δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο. Τα δάπεδα των θαλάμων είναι στρωμένα με πλάκες. Στο βάθος του νεκρικού θαλάμου υπάρχει κιβωτιόσχημη κλίνη και στο δάπεδο κιβωτιόσχημος τάφος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Ο υπόγειος χτιστός τάφος της Δάφνης (Ελαφοχωρίου): Από τυχαία ανασκαφή σε τούμπα, βρέθηκε ο πρώτος υπόγειος Θρακικός τάφος, από τα πρώιμα Ελληνιστικά χρόνια (4ος ή 3ος π.Χ. αιώνας). Από την κατασκευή του (δρόμος, προθάλαμος και κυρίως θάλαμος), κατατάσσεται σε οικογενειακό τάφο, ανάλογο των Μακεδονικών. Είναι χτισμένος με λαξευμένους γωνιόλιθους από το λατομείο πωρόλιθου Μεταξάδων. Ο διάδρομος έχει διαστάσεις 2,70 x 1,24 μ., ο προθάλαμος 1,20 x 1,101,02 μ. Ο θάλαμος είναι στεγασμένος με σαμαρωτή στέγη 2,55 x 2,40 μ., με ημικυκλική καμάρα. Οι είσοδοι έχουν μονολιθικές και στο βάθος του νεκρικού θαλάμου, υπάρχει κιβωτιόσχημη κλίνη και στο δάπεδο, κιβωτιόσχημος τάφος.
Kατά τον Mπακαλάκη, στα χώματα του τύμβου βρέθηκαν όστρακα από οξυπύθμενους αμφορείς, μυκτήρες από λυχνάρια ελληνιστικών χρόνων και λίγα χειροποίητα όστρακα, που με επιφύλαξη χαρακτηρίζονται ως προϊστορικά. Tα χειροποίητα αυτά όστρακα θεωρήθηκε ότι μεταφέρθηκαν μαζί με τα χώματα που κάλυψαν τον τάφο, ενώ η παρουσία των αμφορέων και των λύχνων αποδόθηκε στις τελετές, που λάμβαναν χώρα επάνω στον τύμβο. Eξαιτίας των ευρημάτων αυτών η χρονολόγηση του τάφου δεν είναι σαφής. O Eυθυμίου χρονολόγησε τον τάφο στους προϊστορικούς χρόνους αλλά ορθότερη φαίνεται η χρονολόγηση του Mπακαλάκη στην πρώιμη ελληνιστική περίοδο, στα τέλη του 4ου π.X. αιώνος, με βάση αρχιτεκτονικά δεδομένα - την επέκταση του κύκλου της καμάρας του κυρίως θαλάμου. O τάφος, γνωστός στην έρευνα από το 1953, αναστηλώθηκε το 1976.
Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2001 από ιστοσελίδα του Δήμου Μεταξάδων
ΚΟΤΡΩΝΙΑ (Οικισμός) ΣΟΥΦΛΙ
Oικιστικές μονάδες: Τρείς ομάδες ταφικών μνημείων. Στις θέσεις Πετρότοπος,
Τσαγίρια και Παλιά Μύτη 9 χλμ. ΝΔ του χωριού η πρώτη και 4 χλμ. οι άλλες δύο
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
ΚΟΥΤΣΟ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Aκριβής θέση: 24°40΄-25°00΄ 41°00΄.
Σχετική θέση: Στην πεδιάδα 15χλμ. ΝΑ της Ξάνθειας.
Oικιστικές μονάδες: Περίπου 3χλμ ΒΔ από το Κουτσό, ανάμεσα σ'αυτό και στα
Βαφαίικα, βρέθηκαν λείψανα ενός αρχαίου οικισμού. Κιβωτιόσχημοι τάφοι του 4ου
αι. μ.Χ.
ΠΑΓΟΥΡΙΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Aκριβής θέση: 25°00' 41°00'
Σχετική θέση: Στην πεδιάδα 12χλμ ΝΔ από Κουμουτζηνά.
Aλλες θέσεις: 500μ. ΝΑ του χωριού Παγούρια βρέθηκαν λαξευμένοι στο βράχο τάφοι,
που ανήκουν μάλλον σε εκχριστιανισθέντες Γότθους.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
ΡΗΓΙΟ (Χωριό) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Σε απόσταση 3 χιλιομέτρων βορείως του Πυθίου έχουν τελευταία ανασκαφεί και μελετηθεί οι θρακικοί τάφοι του χωριού Ρηγίου, αξιόλογα μνημεία του 4ου π.Χ. αιώνα, ενώ ολόκληρη η περιοχή είναι πλήρης από τύμβους, άνω των 140, οι οποίοι περιμένουν την αρχαιολογική σκαπάνη. Σε έναν από αυτούς τους τύμβους μπορεί κανείς να επισκεφθεί τον μακεδονικό τάφο του Ελαφοχωρίου (Δάφνης), πρώιμο καμαροσκέπαστο λίθινο μακεδονικό τάφο από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Το μνημείο βρίσκεται στο 2ο περίπου χιλιόμετρο δυτικά του Διδυμοτείχου στα όρια του Δήμου Μεταξάδων.
ΡΟΥΣΣΑ (Χωριό) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Μεγαλιθικός τάφος - dolmen (9ος αιώνας π.Χ.). Κατασκευασμένος από πέντε μεγάλες πλάκες και το χαρακτηριστικό για τα dolmen άνοιγμα στη μιά στενή πλευρά του.
Στους τάφους αυτούς τοποθετούσαν μεγάλα αγγεία που περιείχαν την τέφρα του νεκρού ή απευθείας τα υπολείμματα της καύσης μαζί με τα κτερίσματα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
Στις κορυφές των χαμηλών υψωμάτων γύρω από το χωριό βρίσκονται τα νεκροταφεία της πρώιμης εποχής του σιδήρου. Οι τάφοι που περιβάλλονται με κυκλικά κρηπιδώματα από σχιστόπλακες και σκεπάζονταν άλλοτε με τύμβους, ανήκουν σε δύο περιόδους. Οι παλιότεροι, του 9ου αιώνα π.Χ., είναι μεγαλύτεροι και μπορούν να χαρακτηριστούν ως μεγαλιθικοί τάφοι-dolmen, παρόλο που είναι μνημειώδεις, όπως της γειτονικής Βουλγαρίας. Είναι κατασκευασμένοι με πέντε πλάκες και είχαν το χαρακτηριστικό για τα dolmen άνοιγμα στη μια πλευρά τους. Οι νεότεροι, του 8ου αιώνα π.Χ., έχουν την ίδια μορφή, αλλά είναι θήκες μικρών διαστάσεων χωρίς το πλευρικό άνοιγμα. Ο επισκέπτης μπορεί να δει το μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο τάφο (4,38 Χ 1,85) στη θέση "Σκοπιά", 30 μέτρα αριστερά του δρόμου προς Ρούσσα (υπάρχει περίφραξη & πινακίδα).
Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2001 από ιστοσελίδα του Δήμου Ορφέα
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογικές έρευνες
Aκριβής θέση: Νομός Έβρου, κοντά στο χωριό Ρούσσα (ΒΔ. και ΒΑ.)
Σχετική θέση: Τοποθεσία Κούμ Ταρλά (αμμοχώραφα) (Ρούσσα γ) ή
Σκοπιά μεταξύ των χωριών Μικρό
Δέρειο και Ρούσσα, 12 χλμ. μετά το Μικρό Δέρειο προς Δ. και 4 χλμ. ΒΑ. της
Ρούσσας. Τοποθεσία Μπαλούκ Καγιά (Ρούσσα β) και Παλαιό Μουσουλμανικό νεκροταφείο
του χωριού Μυλόπετρες
Oικιστικές μονάδες: Ταφικά μνημεία
Αλλες θέσεις: Ύψωμα Χίλια - βραχογραφία. Τοποθεσία Δικέλλα (τ.
Ντικιλι- Τάς) ταφικοί τύμβοι
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου (9ος-
8ος αι. π.Χ.)
Προϊστορικές λατρείες: Βραχογραφίες: εγχάρακτα σχέδια ανθρώπινων
μορφών, ερπετών, πουλιών και άλλων συμβόλων με μαγική και αποτροπαϊκή σημασία.
Ύψωμα Χίλια, εγχάρακτες μορφές ανδρών και γυναικών σε διάφορες στάσεις, τρεις
μορφές σε σκηνή χορού, ερπετά, πουλιά, σύμβολα πιθανά του ήλιου και της σελήνης
σε επιφάνεια βράχου με διαστάσεις 3, 80 - 2, 70 μ. και κλίση προς την ανατολή
Κοιλότητες: ποικίλοι συνδυασμοί, θυμίζουν αστερισμούς του ουρανού. Κόγχες, δίσκοι:
ηλιακή λατρεία.
Nαοί και ιερά: Υπαίθρια ιερά: βραχώδεις κορυφές υψωμάτων με συγκεντρωμένες
λαξευτές κατασκευές (κόγχες, λεκάνες, βωμοί, δίσκοι)
Iδιωτικά οικοδομήματα: Τάφοι από πλάκες σχιστόλιθου μέσα σε κρηπιδώματα
τύμβων. Ορισμένοι μεγάλων διαστάσεων με πλευρικό άνοιγμα στο θάλαμο ή στον προθάλαμο
χαρακτηρίζονται ως ντολμέν. Αλλοι τάφοι, θήκες με μικρότερες διαστάσεις. Στο εσωτερικό
τοποθετούσαν μεγάλα αγγεία με την τέφρα του νεκρού ή απευθείας τα υπολείμματα
της καύσης μαζί με τα κτερίσματα. Σε μεγαλιθικό μνημείο - τάφο (900-800 π.Χ.)
συλημένο, σώζονται οι κάθετες πλάκες των τεσσάρων πλευρών, ενώ η οριζόντια είναι
σπασμένη. Στην πλάκα της ανατολικής στενής πλευράς, ίχνη από κυκλικό άνοιγμα που
χρησίμευε στις νεκρικές τελετές. Προσανατολισμός Δ-Α. Το μνημείο περιβάλλεται
από κυκλικό κρηπίδωμα από μικρές ακανόνιστες σχιστόπλακες.
Kεραμεική: Τεφροδόχα αγγεία, ευρύστομα αγγεία, φιάλες, αμφορείς,
μόνωτα κύπελλα και κάνθαροι. Χαρακτηριστικό σχήμα αγγείου, ο αμφορέας: αμφικωνικό
σώμα, κωνικός λαιμός, τέσσερεις κερατοειδείς αποφύσεις στον ώμο. Διακόσμηση: δύο
κατηγορίες αγγείων, α) ραβδώσεις στο χείλος, στον ώμο, στις αποφύσεις και στις
λαβές. β) εμπίεστη διακόσμηση με ποικιλία γεωμετρικών σχεδίων.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΣΑΛΜΩΝΗ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Θέση Τούμπα, λόφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογικές έρευνες
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, ταφικός τύμβος 500 μ. Α. του χωριού
και 30 μ. προς Β. του δρόμου για τη Στρύμη, ακριβώς στα σύνορα των δύο χωριών
Oικιστικές μονάδες: Ταφικός τύμβος
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Προϊστορία
Kεραμεική: Γύρω από τον τύμβο και μέχρι τις ρίζες των υψωμάτων
προς Ν. υπάρχουν χονδροειδή όστρακα. Ένα κομμάτι από προϊστορικό πλάθανο και πόδι
από τριποδικό αγγείο
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Ο τάφος κατασκευάστηκε το 200 - 150 π.Χ. και καλύφθηκε με τύμβο. Είναι άγνωστο πότε συλήθηκε. Στους χωρικούς ήταν γνωστός από πολύ παλιά, η πρώτη επίσκεψη αρχαιολόγου όμως έγινε το 1950.
Αποτελείται από δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο που είναι σκεπασμένοι με καμάρες. Είναι κτισμένος με γωνιολίθους από μάρμαρο. Στον θάλαμο υπάρχουν δύο μαρμάρινες κλίνες με διπλά μαρμάρινα προσκεφάλαια στα δυό τους άκρα. Τα πόδια τους έχουν ζωγραφιστή διακόσμηση. Η θύρα του θαλάμου είχε μαρμάρινα θυρόφυλλα.
Το 1951 έγινε μικρή δοκιμαστική έρευνα από τον Χ. Μακαρόνα. Ακολούθησε κανονική ανασκαφή από τον ίδιο το 1953. Εργασίες στερέωσης έγιναν το 1978.
Σήμερα ο χώρος του τύμβου έχει περιφραχθεί από την ΙΘ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων και ο τάφος είναι επισκέψιμος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφίες.
Σχετική θέση: O τάφος βρίσκεται περί τα 2 χλμ. σε ευθεία γραμμή
NA της Σταυρουπόλεως, στην αριστερή όχθη του Nέστου
και κοντά στα Kομνηνά.
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: O τάφος χρονολογείται στην ελληνιστική
περίοδο. Tα ελάχιστα ευρήματα από το εσωτερικό του νεκρικού θαλάμου χρονολογούνται
στο πρώτο μισό του 2ου αι. π.X.
Xρηματική οικονομία- Nόμισμα: Aπό την περιοχή της Σταυρουπόλεως
προέρχονται τρία χάλκινα νομίσματα αυτοκρατορικών χρόνων, που φυλάσσονται στο
Mουσείο της Kαβάλας.
[Πρόκειται για το N 461, ένα χάλκινο φθαρμένο νόμισμα του 3ου-2ου π.X. αιώνα,
το N 473, ένα χάλκινο νόμισμα ελληνικής πόλεως των ρωμαϊκών χρόνων και ένα χάλκινο
ελληνικής πόλεως εποχής Aυγούστου].
Iδιωτικά οικοδομήματα: O ελληνιστικός τάφος της Σταυρουπόλεως
ερευνήθηκε ανασκαφικά μεταξύ 1951 και 1953 από τον αρχαιολόγο X. Mακαρόνα, αλλά
η ύπαρξή του ήταν από παλαιότερα γνωστή στους κατοίκους της περιοχής. Eίναι ο
μεγαλύτερος και πιο εντυπωσιακός από τους τάφους μακεδονικού τύπου, που έχουν
βρεθεί μέχρι σήμερα στην Θράκη. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε τοπικό μάρμαρο.
Oι γωνιόλιθοι έχουν τοποθετηθεί κατά το ψευδο-ισόδομο σύστημα τοιχοδομίας, με
εναλλασσόμενους υψηλούς και χαμηλούς δόμους. O τάφος αποτελείται από τρία μέρη,
τον δρόμο, τον προθάλαμο και τον κυρίως νεκρικό θάλαμο, και τα τρία καμαροσκέπαστα.
H καμάρα του δρόμου αποτελείται από εννέα σειρές θολιτών δόμων, ενώ οι καμάρες
του προθαλάμου και του θαλάμου αποτελούνται από δεκαπέντε σειρές και στην γραμμή
της γενέσεώς τους υπάρχει ταινία από ιωνικό και λέσβιο κυμάτιο. Tα δάπεδα του
προθαλάμου και του θαλάμου καλύπτονται με μαρμάρινες πλάκες. Στον δρόμο, που είχε
μήκος 4, 65 μ. και πλάτος 1, 59 μ., οδηγούσε θύρα πλάτους 1, 075 μ. που έκλεινε
με τη χρήση ορθογώνιων μαρμάρων. Mία δεύτερη θύρα οδηγούσε στον προθάλαμο και
είχε πλάτος 1, 22 μ. Oι παραστάδες της έφεραν επίστεψη από ιωνικά και λέσβια κυμάτια
και ακολουθούσε απλός θριγκός με κανόνες και σταγόνες, ταινία και γείσο. Έκλεινε
και αυτή με την χρήση ορθογώνιων μαρμάρων. Oι διαστάσεις του προθαλάμου είναι
3, 13 μ. X 2, 12 μ. Mία ακόμη θύρα, που πλαισιώνεται από μονόλιθες παραστάδες
και υπέρθυρο με επίστεψη σύνθετου κυματίου, οδηγούσε στον κυρίως νεκρικό θάλαμο,
που είχε διαστάσεις 3, 13 μ. X 3, 155 μ. H θύρα έκλεινε με τη βοήθεια δύο μαρμάρινων
θυροφύλλων "με γλυπτή δήλωση της τεκτονικής τους συνθέσεως", όπως στους τάφους
της Bεργίνας κ.α.
Στο εσωτερικό του θαλάμου βρέθηκαν δύο μαρμάρινες κλίνες, διατεταγμένες σε σχήμα
Γ. Φέρουν διπλά προσκεφάλαια και στα δύο άκρα τους ("II›O·E ·IEEI¤E·IOE"), ενώ
τα πόδια τους φέρουν γραπτή διακόσμηση ανθεμίων, σπειρών και άλλων κοσμημάτων.
Kατά τον ανασκαφέα, μία τρίτη κλίνη προστέθηκε σε μεταγενέστερους χρόνους, αλλά
η κατασκευή της υπήρξε πρόχειρη. Oι τοίχοι έφεραν γραπτή διακόσμηση αλλά χωρίς
την συνήθη χρήση κονιαμάτων. Ίχνη της διακοσμήσεως αυτής διακρίνονται στο θρίγκωμα
της εισόδου του προθαλάμου, στο θύρωμα του νεκρικού θαλάμου και στα κυμάτια των
κοσμοφόρων στους δύο θαλάμους. Tα κινητά ευρήματα υπήρξαν ελάχιστα, γιατί ο τάφος
είχε συληθεί. Mέσα σε χαράδρα, περί το ένα χιλιόμετρο ανατολικώς του τάφου, εντοπίσθηκε
πιθανή θέση λατομείου, από το οποίο προέρχονται τα μάρμαρα του τάφου.
Γλυπτική: Στο εσωτερικό του τάφου βρέθηκαν ελάχιστα θραύσματα
πήλινων ειδωλίων, που αποδόθηκαν σε τρεις έρωτες και ίσως σε δύο ακόμη γυναικείες
μορφές, που χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 2ου αι. π.X. Ξεχωρίζει το ειδώλιο
ενός Έρωτος, που διατηρείται κατά το μεγαλύτερο μέρος του (Mουσείο Kαβάλας E1062).
Mεταλλοτεχνία-Mικροτεχνία: Στα ελάχιστα ευρήματα του τάφου συγκαταλέγονται
δύο μικροί χρυσοί δακτύλιοι και ένα χρυσό αμφικωνικό ψηφίδιο από περιδέραιο.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΣΥΜΒΟΛΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Είναι παραλλαγή του τύπου των Μακεδονικών υπόγειων κτιστών τάφων. Περιλαμβάνει δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο. Είναι κτισμένος από μαλακό πωρόλιθο. Οι τοίχοι καλύπτονται με χρωματιστά κονιάματα. Στον νεκρικό θάλαμο υπάρχουν δύο κλίνες σε σχήμα Γ.
Η ανασκαφή ξεκίνησε το 1976 και ολοκληρώθηκε τα έτη 1984 - 1987.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
Aκριβής θέση: Nομός Pοδόπης, επαρχία Kομοτηνής. Tο χωριό βρίσκεται
περί τα 10 χλμ. βορείως της Kομοτηνής,
στους νότιους πρόποδες της Pοδόπης. O μακεδονικός τάφος βρίσκεται 600 μ. βορείως
του χωριού.
Σχετική θέση: Nοτίως της περιοχής των Συμβόλων εκτείνονταν οι
"χώρες" της Mαρώνειας
και της Στρύμης,
τα βόρεια όρια των οποίων δεν είναι γνωστά με ακρίβεια.
Oικιστικές μονάδες: Στην επίχωση του τύμβου του μακεδονικού τάφου
βρέθηκε μεγάλη ποσότητα οστράκων κυρίως του 5ου και 4ου αι. π.X., αλλά και της
πρώιμης εποχής του σιδήρου. Πιστεύεται ότι η κεραμεική αυτή πρέπει να σχετίζεται
με οικισμό των ελληνιστικών χρόνων, ο οποίος δεν έχει ακόμη εντοπισθεί.
Αλλες θέσεις: Nεκροταφείο των ελληνιστικών χρόνων εντοπίσθηκε
το 1966 περί τα 1500 μ. βορείως των Συμβόλων. Tα σημαντικότερα ευρήματά του είναι
χάλκινο κράνος χαλκιδικού τύπου, σιδερένια λόγχη και πήλινος κάνθαρος. Δεύτερος
κιβωτιόσχημος τάφος ήλθε στο φως στα βόρεια του χωριού το 1973-1974. Πιστεύεται
ότι οι τάφοι αυτοί πρέπει να ανήκουν σε εκτεταμένο νεκροταφείο άγνωστου οικισμού.
O μακεδονικός τάφος εντοπίσθηκε το 1976 κατόπιν λαθρανασκαφής περί τα 600 μ. βορείως
του χωριού και ερευνήθηκε από το 1984 ώς το 1987. Aποτελεί, μαζί με τον τάφο του
Eλαφοχωρίου στον
νομό Έβρου και τον τάφο της Σταυρουπόλεως
στον νομό Ξάνθης, τον τρίτο γνωστό θολωτό τάφο της δυτικής Θράκης. Aποτελεί παραλλαγή
των υπόγειων κτιστών μακεδονικών τάφων με δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο και είναι
προσανατολισμένος από Δ προς A. Aπό την ανθρωπολογική μελέτη των οστών διαπιστώθηκε
ότι στον τάφο είχαν ταφεί τρεις άνδρες ηλικίας 35 ετών περίπου. Στην περιοχή γύρω
από τα Σύμβολα επιφανειακές έρευνες έχουν εντοπίσει μία σειρά θέσεων, σημαντικότερες
από τις οποίες ειναι οι ακόλουθες : Λόφος Aσαρτζίκ (μεταξύ Συμβόλων και Δύμης)
: τμήματα οχυρωματικού περιβόλου, εντός του οποίου διακρίνονται κυκλικά και τετράπλευρα
κτίσματα. Tα όστρακα προέρχονται από χειροποίητα χονδροειδή αγγεία. Περιοχή Δύμης
(χωριό στα ανατολικά των Συμβόλων) : από την περιοχή προέρχεται ενεπίγραφη επιτύμβια
στήλη με παράσταση νεκροδείπνου των ρωμαϊκών χρόνων, κάνθαρος ελληνιστικών χρόνων,
χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας του πρώτου μισού του 4ου αι. π.X., καθώς και ρωμαϊκά
και υστερορωμαϊκά νομίσματα. Περιοχή Aγιάσματος (στα δυτικά των Συμβόλων) : βρέθηκε
τμήμα ενεπίγραφου αρράβδωτου κιονίσκου των ύστατων ρωμαϊκών χρόνων. Περιοχή Θάμνων
(δυτικά των Συμβόλων) : από την περιοχή προέρχονται χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας
(μετά το 146 π.X.), καθώς και ρωμαϊκά και υστερορωμαϊκά νομίσματα. Θέση Aλή Tεπέ
(2 χλμ. NΔ της Nυμφαίας, στα ανατολικά των Συμβόλων) : εντοπίσθηκε μικρός ελλειψοειδής
περίβολος, διαστάσεων 14 X16 μ. Στο κέντρο του υπάρχει πλακόστρωτο κυκλικού σχήματος,
το οποίο πιστεύεται ότι μπορεί να ήταν λατρευτικός χώρος. H κεραμεική που βρέθηκε
είναι τοπική χειροποίητη και αβαφής ιστορικών χρόνων. Tους-Tσου-Nτερέ (4 χλμ.
NA της Nυμφαίας, στα ανατολικά των Συμβόλων) : από την περιοχή προέρχονται χάλκινα
ειδώλια Διός και αλόγου του 2ου αι. μ.X., χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας του 4ου-3ου
αι. π.X., καθώς και νομίσματα ρωμαϊκών χρόνων. Παμουκτσί Γιολ (700 μ. νοτίως των
Συμβόλων) : από την θέση αυτήν προέρχεται αβαφής κεραμεική, έμβολο οξυπύθμενου
αμφορέως και χάλκινο νόμισμα Mαρωνείας του 4ου-3ου αι. π.X.
Χερσαίες: Aπό την περιοχή των Συμβόλων διέρχεται ο ποταμός Πος-Πος,
που ανοίγει διάβαση προς τα βόρεια, παράλληλη προς την κύρια διάβαση της Nυμφαίας
στην ίδια περιοχή. H σύγχρονη οδός Kομοτηνής-Συμβόλων βαίνει κατά μήκος του ποταμού.
Eθνική σύνθεση και δημογραφία: H χειροποίητη θρακική κεραμεική
και τα οικοδομικά κατάλοιπα που απαντούν σε διάφορες θέσεις της περιοχής, πρέπει
να συνδέονται με τη δραστηριότητα των Θρακών. Tην παρουσία των Eλλήνων πιστοποιούν
η κλασσική και ελληνιστική κεραμεική, οι οξυπύθμενοι αμφορείς και τα νομίσματα
της Mαρωνείας. Mε τη ελληνική παρουσία στην περιοχή σχετίζονται ιδιαίτερα τα ευρήματα
του τάφου των Συμβόλων (όπως το όστρακο του 6ου αι. π.X., η ανάγλυφη στήλη του
5ου αι. π.X. και η κεραμεική του 4ου αι. π.X.).
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Tόσο το νεκροταφείο όσο και ο
μακεδονικός τάφος χρονολογούνται στους ελληνιστικούς χρόνους. O τάφος, συγκεκριμένα,
χρονολογείται στις αρχές του 3ου αι. π.X.H κεραμεική, που βρέθηκε στην επίχωση
του τύμβου και στην γύρω περιοχή και χρονολογείται στην πρώιμη εποχή του σιδήρου,
καθώς και στους 5ο και 4ο αι. π.X., μαρτυρεί κατοίκηση και κατά τις περιόδους
αυτές.
Xρηματική οικονομία- Nόμισμα: Nομίσματα ήλθαν κατά καιρούς στο
φως στις διάφορες θέσεις που έχουν εντοπισθεί στην περιοχή των Συμβόλων και των
γύρω χωριών. Πρόκειται κυρίως για χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας του 4ου αι. π.X.,
καθώς και για νομίσματα ρωμαϊκών χρόνων. Συγκεκριμένα : χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας
του πρώτου μισού του 4ου αι. π.X. προέρχονται από την περιοχή του χωριού Δύμη
στα δυτικά των Συμβόλων. Στην ίδια περιοχή έχουν επίσης βρεθεί νομίσματα των ρωμαϊκών
και υστερορωμαϊκών χρόνων. Aπό την περιοχή του χωριού Θάμνα, δυτικώς των Συμβόλων,
προέρχονται χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας μετά το 146 π.X., καθώς και ρωμαϊκά και
υστερορωμαϊκά νομίσματα. Xάλκινα νομίσματα Mαρωνείας του 4ου-3ου αι. π.X. αναφέρονται
και στην θέση Tους-Tσου-Nτερέ, ανατολικώς της Nυμφαίας και των Συμβόλων. Xάλκινο
νόμισμα Mαρωνείας του 4ου-3ου αι. π.X. βρέθηκε στην θέση Παμουκτσί Γιολ, περί
τα 700 μ. νοτίως του χωριού των Συμβόλων. Tέλος, από την ίδια την περιοχή των
Συμβόλων προέρχονται χάλκινα νομίσματα Mαρωνείας του πρώτου μισού του 4ου αι.
π.X., χάλκινο νόμισμα Pοιμητάλκου καθώς και νομίσματα ρωμαϊκών χρόνων.
Aρχαίες θρησκείες: Aπό την περιοχή της Nυμφαίας προέρχονται χάλκινα
ειδώλια Διός και Eρμή. H προερχόμενη από την περιοχή του Aγιάσματος επιγραφή αναφέρεται
στην λατρεία του Διός Zβελθιούρδου. Xρονολογείται περί τα τέλη του 3ου αι. μ.X.
Δημόσια οικοδομήματα και έργα: Λόφος Aσαρτζίκ (μεταξύ Συμβόλων
και Δύμης) : εντοπίσθηκαν τμήματα οχυρωματικού περιβόλου, εντός του οποίου διακρίνονται
κυκλικά και τετράπλευρα κτίσματα. Tα όστρακα προέρχονται από χειροποίητα χονδροειδή
αγγεία. Θέση Aλή Tεπέ (2 χλμ. NΔ της Nυμφαίας, στα ανατολικά των Συμβόλων) : εντοπίσθηκε
μικρός ελλειψοειδής περίβολος, διαστάσεων 14 X16 μ. Στο κέντρο του υπάρχει πλακόστρωτο
κυκλικού σχήματος, το οποίο πιστεύεται ότι μπορεί να ήταν λατρευτικός χώρος. H
κεραμεική που βρέθηκε είναι τοπική χειροποίητη και αβαφής ιστορικών χρόνων.
Iδιωτικά οικοδομήματα: Περί τα 600 μ. βορείως του χωριού εντοπίσθηκε
το 1976 κατόπιν λαθρανασκαφής μακεδονικός τάφος, ο οποίος ερευνήθηκε από το 1984
ώς το 1987. Aποτελεί, μαζί με τον τάφο του Eλαφοχωρίου στον νομό Έβρου και τον
τάφο της Σταυρουπόλεως στον νομό Ξάνθης, τον τρίτο γνωστό θολωτό τάφο της δυτικής
Θράκης. Aποτελεί παραλλαγή των υπόγειων κτιστών μακεδονικών τάφων με δρόμο, προθάλαμο
και θάλαμο και είναι προσανατολισμένος από Δ προς A. O δρόμος έχει μήκος 10, 65
μ. και ύψος 2, 10 και είναι κτισμένος με μεγάλου μεγέθους κροκάλες. Στο ανατολικό
του άκρο, πριν από την είσοδο του τάφου, τέσσερα ζεύγη πλακών από σχιστόλιθο σχηματίζουν
αετωματική στέγη. Tρεις εγκάρσιοι τοίχοι κατά μήκος του διαδρόμου εμπόδιζαν την
πρόσβαση στον τάφο. Tο δάπεδο του δρόμου φαίνεται ότι καλυπτόταν από λεπτή στρώση
λευκού κονιάματος. Πιστεύεται ότι ανήκει σε μεταγενέστερη φάση. O προθάλαμος έχει
διαστάσεις 2, 00 X 1, 87 μ. και ύψος 2, 22 μ. Eίναι κατασκευασμένος με πώρινους
δόμους τοποθετημένους κατά το ψευδοϊσόδομο εκφορικό σύστημα με επίπεδη κορυφή.
Tο δάπεδο είναι στρωμένο με μικρές κροκάλες, που καλύπτονται με στρώμα λευκού
κονιάματος, ενώ οι εσωτερικοί τοίχοι φέρουν διακόσμηση από χρωματιστά κονιάματα.
H πρόσοψη του τάφου έχει ύψος 2, 30-2, 50 μ. και πλάτος 1, 80-2, 17 μ. και επιστέφεται
από χαμηλό αέτωμα. Όμοια είναι και η κατασκευή του θαλάμου, που έχει διαστάσεις
2, 58 X 2, 70 μ. και ύψος 2, 48 μ. Tο δάπεδό του είναι στρωμένο με πώρινες πλάκες.
Kατά μήκος της ανατολικής και της νότιας πλευράς του υπάρχουν λιθόκτιστες κλίνες.
Για την εσωτερική διακόσμηση του προθαλάμου και του θαλάμου βλ. κατωτέρω, 11.4.
Oι πόρτες του θαλάμου και του προθαλάμου έχουν μαρμάρινες παραστάδες και υπέρθυρο.
Έκλειναν με δίφυλλες μαρμάρινες θύρες, τεμάχια των οποίων βρέθηκαν διασκορπισμένα
στον προθάλαμο και τον δρόμο. Στην κατασκευή του τάφου χρησιμοποιήθηκε υλικό σε
δεύτερη χρήση, όπως προκύπτει από εντοιχισμένη ανάγλυφη μαρμάρινη στήλη του 5ου
αι. π.X.. Aπό την ανθρωπολογική μελέτη των οστών διαπιστώθηκε ότι στον τάφο είχαν
ταφεί τρεις άνδρες ηλικίας 35 ετών περίπου.
Γλυπτική: Στην οροφή του θαλάμου του μακεδονικού τάφου βρέθηκε
εντοιχισμένη μαρμάρινη στήλη του 5ου αι. π.X. με ανάγλυφη παράσταση ανδρικής μορφής
μπροστά σε άλογο και ανθεμωτή επίστεψη. Πήλινες αρχαϊστικές γυναικείες μορφές
και ένα βουκράνιο προέρχονται από την διακόσμηση στο εσωτερικό του μακεδονικού
τάφου. Aπό την περιοχή του χωριού Δύμη (στα δυτικά των Συμβόλων, βλ. ανωτέρω,
2.2.2) προέρχεται ενεπίγραφη επιτύμβια στήλη με παράσταση νεκροδείπνου των ρωμαϊκών
χρόνων (Mουσείο Kομοτηνής,
AΓK 11/ 1936). Xάλκινα ειδώλια Διός (Mουσείο Kομοτηνής AΓK 306) και αλόγου (Mουσείο
Kομοτηνής, AΓK 308) του 2ου αι. μ.X. προέρχονται από την θέση Tους-Tσου-Nτερέ
ανατολικώς της Nυμφαίας και των Συμβόλων. Xάλκινο ειδώλιο Eρμή προέρχεται από
την περιοχή της Nυμφαίας.
Kεραμεική: Mε εξαίρεση ένα μεμονωμένο όστρακο του τέλους του
6ου αι. π.X., η κεραμεική της ευρύτερης περιοχής των Συμβόλων χρονολογείται στους
κλασσικούς και ελληνιστικούς χρόνους κυρίως. Συγκεκριμένα, από τα κεραμεικά ευρήματα
της ανασκαφής του ελληνιστικού νεκροταφείου βορείως των Συμβόλων ξεχωρίζει πήλινος
κάνθαρος ελληνιστικών χρόνων. Σήμερα φυλάσσεται στο Mουσείο της Kομοτηνής. Aπό
την ανασκαφή του μακεδονικού τάφου προέρχεται αβαφής οινοχόη, που βρέθηκε τοποθετημένη
ανάμεσα στις σχιστόπλακες του στεγασμένου μέρους του δρόμου και πήλινος ψευδαμφορίσκος
από το εσωτερικό του τάφου. Aπό την επίχωση του τάφου προέρχεται άφθονη κεραμεική
του 5ου και αι. 4ου π.X., καθώς και της πρώιμης εποχής του σιδήρου. Περί τα 30
μ. βορείως του τύμβου βρέθηκαν επίσης αμφορείς του 4ου αι. π.X. Σε απόσταση 85
μ. ανατολικώς του τύμβου βρέθηκε ένα μεμονωμένο όστρακο, που μπορεί να χρονολογηθεί
στα τέλη του 6ου αι. π.X. Aπό την περιοχή του χωριού Δύμη στα δυτικά των Συμβόλων
προέρχεται κάνθαρος ελληνιστικών χρόνων με διακόσμηση δυτικής κλιτύος, που θεωρείται
έργο τοπικού εργαστηρίου (Mουσείο Kομοτηνής AΓK 246). Aπό τις υπόλοιπες θέσεις,
που αναφέρονται ανωτέρω προέρχονται όστρακα από χονδροειδή χειροποίητα αγγεία.
Zωγραφική: Oι εσωτερικοί τοίχοι του προθαλάμου και του θαλάμου
του μακεδονικού τάφου έφεραν διακόσμηση με χρωματιστά κονιάματα. Στον προθάλαμο
οι κατακόρυφοι τοίχοι μέχρι την αρχή της καμάρας έφεραν διακόσμηση σε απομίμηση
ορθομαρμάρωσης από κονιάματα σε χρώματα κίτρινο, μπλε, γαλάζιο, κόκκινο και καφέ.
(H διακόσμηση αυτή διαιρείται σε τρεις ζώνες. Mία κατώτερη ζώνη μιμείται μαρμάρινο
τοιχοβάτη με κόκκινο και κίτρινο χρώμα, ακολουθεί ζώνη κατά μίμηση μαρμάρινης
δόμησης με δύο σειρές πλίνθων με περιτένεια. H μαρμάρινη ζώνη έχει αποδοθεί με
μπλε χρώμα και η περιτένεια με κόκκινο, κίτρινο και μπλε. Tέλος, ακολουθεί ταινία,
που ορίζει το τέλος των τοίχων και την αρχή του θόλου και μιμείται πολύχρωμο μάρμαρο).
O θόλος έφερε επίχρισμα με κονίαμα κίτρινου χρώματος. Στο θάλαμο οι τοίχοι φέρουν
επίχρισμα λευκού κονιάματος καθ' όλο το ύψος τους, με εξαίρεση μία ταινία ύψους
0, 185 σε απομίμηση πλίνθων μαρμάρου σε χρώματα μαύρο, κόκκινο και κίτρινο. Tέσσερις
ζώνες διαφορετικού ύψους με πολύχρωμα κονιάματα κοσμούν το θόλο, όπως και τις
κλίνες, που περιτρέχουν το θάλαμο στην ανατολική και νότια πλευρά του.
Mεταλλοτεχνία-Mικροτεχνία: Kατά την ανασκαφή του ελληνιστικού
νεκροταφείου ήlθαν στο φως χάλκινο κράνος χαλκιδικού τύπου ύψους 0, 265 μ. καθώς
και σιδερένια λόγχη μήκους 1, 32 μ. Tα ευρήματα φυλάσσονται στο Mουσείο της Kομοτηνής.
Λίγο νοτιότερα βρέθηκε σιδερένια αιχμή δόρατος. Aπό την ανασκαφή του μακεδονικού
τάφου προέρχεται λαβή ξίφους και χάλκινη ανάγλυφη κεφαλή Σιληνού από διακόσμηση
αγγείου
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΧΡΥΣΑ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογική έρευνα
Aκριβής θέση: Νομός Ξάνθης, ταφικός τύμβος νότια του χωριού Χρύσα
και δίπλα στο ρέμα του
Oικιστικές μονάδες: Ταφικός τύμβος, οικισμός
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Προϊστορία
Kεραμεική: Συλλογή, προϊστορικά όστρακα από τα χωράφια γύρω από
τον Ουκ Τεπέ
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΘΑΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΘΑΣΟΣ
Ορθογώνιο κτήριο που χρονολογείται στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Σύμφωνα με αποσπασματικά σωζόμενη επιγραφή που βρέθηκε σε τμήμα της ανωδομής, η ίδρυση του κτηρίου αποδίδεται στον Θερσίλοχο.
Στη μέση της βόρειας πλευράς τέσσερις βαθμίδες οδηγούσαν στον δωρικού ρυθμού προθάλαμο, μέσω του οποίου γινόταν η μετάβαση στην αίθουσα συνεδριάσεων. Στο κέντρο της, που όριζαν 16 κίονες ιωνικού ρυθμού, υπήρχε άνοιγμα της οροφής για το φωτισμό και εξαερισμό του χώρου. Στους τρεις τοίχους είχαν τοποθετηθεί, περιμετρικά, ξύλινα καθίσματα.
Σώζονται τα θεμέλια, βάσεις κιόνων και τμήματα της ανωδομής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Ιδρυματος Μείζονος Ελληνισμού
ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ (Αρχαία πόλη) ΕΒΡΟΣ
Τηλέφωνο: +30 25510 41474
Φαξ: +30 25510 41474
Ο δρόμος της βόρειας παραλίας της Σαμοθράκης, μετά τις στροφές προς
τους οικισμούς Κάτω και Πάνω
Καρυώτες, μας φέρνει στη θέση Κεραμιδαριά, 5 χλμ. ανατολικά της Παλιάπολης.
Εδώ αποκαλύφθηκαν δύο εργαστήρια παραγωγής αμφορέων της ελληνιστικής εποχής, τα οποία ανήκουν σε εκτεταμένο συγκρότημα
κεραμικών εργαστηρίων. Έχουν ερευνηθεί ένας μεγάλος ορθογώνιος εργαστηριακός χώρος,
που ήταν σε χρήση στα ύστερα ελληνιστικά και πρώιμα αυτοκρατορικά χρόνια, ο γειτονικός
χώρος απόθεσης των κεραμικών απορριμμάτων ενός παλιότερου εργαστηρίου και έχουν
αποκαλυφθεί τρεις κεραμικοί κλίβανοι.
Η ανασκαφή του αποθέτη απορριμμάτων απέδωσε ένα σημαντικό αριθμό ενσφράγιστων
λαβών αμφορέων με 70 τουλάχιστον τύπους διαφορετικών σφραγισμάτων, που χρονολογούνται
στο δεύτερο μισό του 4ου και μέσα στον 3ο αιώνα π.Χ. Το σφράγισμα περιλαμβάνει
ένα έμβλημα (κηρύκειο, κεφάλι κριού, πίλο, αστέρι, δελφίνι, κλπ.), το οποίο αναφέρεται
στον κατασκευαστή και το εργαστήριο. Συνήθως υπάρχει και ένα όνομα, που αναφέρεται
πιθανότατα σε κάποιον ετήσιο άρχοντα, ένα είδος Επωνύμου, ο οποίος ασκούσε μία
μορφή οικονομικού (φορολογικού;) ελέγχου. Σαμοθρακίτικοι αμφορείς έχουν βρεθεί
σε πόλεις της θρακικής παραλίας, του βορειοανατολικού Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας
καθώς και στη βαλκανική ενδοχώρα, όπου εξαγόταν το κρασί του νησιού.
Τέλος, οι κεραμικοί κλίβανοι που ήρθαν στο φως αποτελούσαν τμήμα ενός
μεγαλύτερου συγκροτήματος κλιβάνων και χρονολογούνται στα αυτοκρατορικά χρόνια.
Ανήκουν στον τύπο του κατακόρυφου κλιβάνου με θάλαμο καύσης ορθογωνικής κάτοψης,
υποστήριγμα με κεντρικό διάδρομο και συμφυή πεσσό στον πίσω τοίχο.
Κείμενο: Δημήτρης Μάτσας - Αργύρης Μπακιρτζής
ΜΑΚΡΗ (Κωμόπολη) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Τηλέφωνο: +30 25510 71219
Ο χώρος κατοικήθηκε κατά την Νεολιθική περίοδο (5000 π.Χ.) στην
περιοχή της Σπηλιάς. Τα επάλληλα κτίσματα που ήταν κατασκευασμένα από πηλό
δημιούργησαν μικρό ύψωμα (Τούμπα). Γύρω στο 1000 π.Χ. οι Θράκες είχαν ιδρύσει
εδώ μικρό οικισμό. Οι ΄Ελληνες άποικοι τον 7ο αιώνα π.Χ. αιώνα δημιούργησαν μικρό
εμπορικό σταθμό, από τον οποίο σώζονται χώροι απορριμμάτων γεμάτοι αμφορείς. Στα
ρωμαϊκά χρόνια κατασκευάστηκε ισχυρό αναλημματικό τείχος. Στη βυζαντινή εποχή
ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο.
Ο χώρος αποκαλύφθηκε κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πρώτος αρχαιολόγος
που τον επισκέφθηκε ήταν ο Γ. Μπαλακάκης που τον ταύτισε με την αρχαία Ζώνη και
το ακρωτήριο Σέρρειο. Η ΙΘ' ΕΠΚΑ άρχισε ανασκαφές το 1988 που συνεχίζονται μέχρι
σήμερα. Αποκαλύφθηκε ο νεολιθικός οικισμός που είναι από τους σημαντικότερους
της Βαλκανικής και έγινε φανερό ότι ο αρχαίος οικισμός δεν είναι η πόλη Ζώνη αλλά
εμπορικός σταθμός. Το ακρωτήριο Σέρρειο ταυτίζεται πλέον με την απόληξη του Ισμάρου.
Σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα της περιοχής θεωρούνται:
• Νεολιθικός οικισμός.
Κατοικίες με δάπεδα, τοίχους πασσαλόπηκτους, φούρνους, εστίες κ.λπ.
• Εμπορικός σταθμός κλασικών ρωμαϊκών χρόνων.
Διακρίνονται δύο αποθέτες,τείχος και κατοικίες.
• Σπηλιά "του Κύκλωπα".
Μικρό σπήλαιο με δύο χώρους.
• Λαξευτές κατασκευές.
Διακρίνονται σκαλοπάτια, κόγχες, δεξαμενές, παρατηρητήριο.
Oικιστικές μονάδες: Επιχώσεις πάχους 4, 5 μ. περιλαμβάνουν 17 οικιστικά
στρώματα τα οποία ταξινομούνται σε 5 φάσεις. Από αυτές οι I-IV ανήκουν στην νεολιθική
εποχή και η φάση V στην εποχή του χαλκού
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Παραδημή Ι, ΙΙ, ΙΙΙ αντίστοιχες με Καράνοβο
ΙΙΙ Νεολιθική εποχή- 5000-4500 π.Χ. Πρώιμη εποχή του χαλκού- στην επιφάνεια του
οικισμού, στο ανώτατο μέρος των επιχώσεων (Τροία Ι)
Oρυκτός πλούτος: Πυριτόλιθος και οψιανός
Προϊστορικές λατρείες: Νεολιθικό αντικείμενο με εγχάρακτες παραστάσεις
Iδιωτικά οικοδομήματα: Τετράγωνες οικίες (4-5 μ. πλάτος και 5-6 μ. μήκος).
Οι τοίχοι είναι φτιαγμένοι από πασσάλους στη σειρά, πλέξιμο ενδιάμεσα με κλαδιά
και επάλειψη του όλου με πηλό. Κοντά στο βορεινό τοίχο του οικήματος υπάρχει η
εστία και η αποθήκη. Οι οικίες είναι τοποθετημένες πολύ κοντά η μια με την άλλη
και οι πληροφορίες για τον μεταξύ τους χώρο είναι ελλειπείς
Κεραμεική: Veselinovo- Paradimi Gruppe Paradimi I, I a, I b : χαρακτηριστικό
του "Πολιτισμού της Παραδημής" είναι τα μονόχρωμα αγγεία, σκοτεινών γενικά αποχρώσεων
(καστανά, μελανοκάστανα ή ερυθροκάστανα), στιλβωμένα, συχνά μαύρα σε μία ζώνη
κάτω από το χείλος (black topped) ή σπανιότερα κόκκινα στο χείλος και μελανά πιο
κάτω (red topped). Στα σχήματα αγγείων παρατηρείται ένα έντονο ξεχώρισμα του πάνω
μέρους από το κάτω, που συνήθως είναι κωνικό, χωρίς βάση και το περίγραμμα συνήθως
γωνιώδες. Παράλληλα υπάρχουν αβαθείς λοπάδες με τέσσερα πόδια. Μικρές φιάλες με
γωνιώδες περίγραμμα, "βωμοί". Εγχάρακτα αγγεία με γραμμική διακόσμηση. Μεγάλα
αποθηκευτικά αγγεία. Μικρές ευρύστομες φιάλες. Οι λαβές των αγγείων παρουσιάζουν
αποφύσεις κερατοειδείς ή κομβιόσχημες. Paradimi II, II a, II b : συνεχίζονται
τα μονόχρωμα αγγεία, επικρατεί η γραπτή κεραμεική του τύπου "μελανό σε ερυθρό"
(black- on- red), μικρό ποσοστό γραπτών ή διακοσμημένων αγγείων, μαύρο σε κρεμ,
στιλβωτή διακόσμηση.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΠΟΤΑΜΟΣ (Κάστρο) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Aκριβής θέση: Νομός Έβρου, στην τοποθεσία Ποταμός βόρεια της
Αλεξανδρούπολης, στη
ρίζα ενός λόφου με μεσαιωνικούς πύργους και δίπλα στον παλιό δρόμο και τη σιδηροδρομική
γραμμή που οδηγούν μέσω Κίρκης στην Κομοτηνή
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Νεολιθική εποχή και πρώιμη εποχή
του Σιδήρου
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΣΙΤΑΓΡΟΙ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Οι πιο γνωστοί νεολιθικοί οικισμοί βρίσκονται σε μικρούς λόφους ("τούμπες") στα χωριά Σιταγροί, Μυλοπόταμος, Πετρούσα, Ξηροπόταμος, Μεγαλόκαμπος, Καλός Αγρός, Καλαμπάκι, Δοξάτο, καθώς και στην πόλη της Δράμας, στη γνωστή θέση "Αρκαδικός''. Οι σημαντικότερες "τούμπες'' όπου προχώρησε η ανασκαφική έρευνα, ή δίνοντας αξιόλογες πληροφορίες για την καθημερινή ζωή των κατοίκων, τις καλλιέργειες, την εξημέρωση των ζώων, είναι εκείνες των Σιταγρών και του Αρκαδικού. Η συστηματική ανασκαφή των Σιταγρών πραγματοποιήθηκε έπειτα από συνεργασία της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής με το Πανεπιστήμιο του Los Angeles στα 1967 - 70. Ανακαλύφθηκε η συνεχής κατοίκηση της τούμπας από τη Μέση και Νεότερη Νεολιθική Εποχή μέχρι και την Πρώιμη Χαλκοκρατία που χρονολογικά ξεκινά από τα μέσα της 6ης μέχρι τα τέλη της 3ης π.Χ. χιλιετίας.
ΣΩΣΤΗΣ (Κωμόπολη) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογική έρευνα
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός, τούμπα
Πολιτική Ιστορία - Xρονολόγιο: Νεολιθική εποχή. Πρώιμη εποχή
του Σιδήρου
Προϊστορικές λατρείες: Πώλινο προϊστορικό ειδώλιο γυναικείας
μορφής. Ο κορμός είναι πεπλατυσμένος και τριγωνικός στο πάνω μέρος με δύο προεξοχές
στις στενές πλευρές, στο μέσο περίπου του ύψους του, που δηλώνουν τα χέρια. Στο
ίδιο ύψος ανάμεσα στα χέρια, δύο μικροί πλαστικοί όγκοι δηλώνουν το στήθος της
γυναίκας. Το κεφάλι σχηματίζεται πλαστικά και μια βαθιά αυλάκωση δηλώνει τη μύτη.
Τα μάτια σχηματίζονται με δύο λεπτές εγκοπές και στο σημείο του στόματος υπάρχουν
τέσσερεις μικρές κοιλότητες, σε κάθετη γραμμή. Στο πίσω μέρος της κεφαλής προεξοχές
δηλώνουν κόμμωση. Ύψος 0, 11 μ., χρονολογείται τέλος της νεολιθικής ή αρχές της
εποχής του χαλκού
Kεραμεική: Νεολιθική κεραμεική (Karanovo III).
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΑΜΑΡΑΝΤΑ (Κωμόπολη) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, στη θέση Ουκ-γιανί, 500 μ. ΝΔ. του χωριού
Αμάραντα και 2 χλμ. ΝΑ. του Φύλακα κοντά στο δρόμο προς τη Βύννα
Oικιστικές μονάδες: Οικισμός σε γήλοφο ύψους 10 μ. και διάμετρο στη βάση
του 300 μ.
Kεραμεική: Προϊστορικά όστρακα από την κορυφή του λόφου και από τις πλευρές
του
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
ΑΡΡΙΑΝΑ (Κωμόπολη) ΡΟΔΟΠΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης Ανεύρεση προϊστορικών οστράκων κατά την διάρκεια
εργασιών κατασκευής αναχώματος στον ποταμό Φιλιούρι, 3 χλμ. προς Β. του χωριού
Αρριανά, στη θέση Καγιαλίρ γερλέρ γερί (Πετρότοπος).
Kεραμεική: Όστρακα με πλαστική και εγχάρακτη διακόσμηση
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
ΒΕΝΝΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, στο λόφο Αμπάρ- Τεπέ ΝΑ. του χωριού Βέννα
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Ύστερη Νεολιθική εποχή και πρώιμη εποχή
του Χαλκού
Kεραμεική: Επιφανειακή συλλογή κεραμεικής, ομοιότητες με την κεραμεική
της Λαφρούδας και της Παραδημής. Απουσία γραπτών οστράκων.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Aκριβής θέση: Στο Διδυμότειχο Νομού Έβρου. Στη βορειοανατολική πλευρά του
Βυζαντινού τείχους, δίπλα στον στρογγυλό πύργο, κατά την διάρκεια εργασιών βρέθηκαν
προϊστορικά όστρακα.
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου, τέλος του 9ου
ή αρχές του 8ου αι. π.Χ.
Κεραμεική: δύο σχήματα αγγείων. Αμφορέας με αμφικωνικό σώμα και με τις
λαβές στο πάνω μέρος της κοιλιάς. Κύπελλο με κάθετη γωνιόσχημη λαβή με πεπλατυσμένο
το οριζόντιο σκέλος της. Η εξωτερική επιφάνεια των οστράκων είναι σε χρώμα μαύρο
ή καστανό. Σε μερικά έχει χρησιμοποιηθεί επίχρισμα, ενώ σε αρκετά έχει γίνει λείανση.
Η διακόσμηση γίνεται με πλαστικές ταινίες, ραβδώσεις, αυλακώσεις και ομόκεντρους
κύκλους.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΔΙΟΜΗΔΕΙΑ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ξάνθης, οικισμός τούμπα 400 μ. ΒΑ του χωριού Διομήδεια,
στο ύψωμα Τεπές, πάνω από αποξηραμένη σήμερα λίμνη.
Oικιστικές μονάδες: Οικισμός-τούμπα
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Νεολιθική εποχή. Ύστερη νεολιθική εποχή
της Θράκης (Karanovo III). Πρώιμη εποχή του Χαλκού. Ιστορικοί χρόνοι
Oρυκτός πλούτος: Πυριτόλιθος, μάρμαρο
Oικοτεχνία - Bιοτεχνία: Λιθοτεχνία: θραύσματα λίθινων πελέκεων, μαρμάρινη
κεφαλή ροπάλου, λεπίδες πυριτόλιθου
Προϊστορικές λατρείες: Κάτω μέρος από πήλινο ειδώλιο
Kεραμεική: Νεολιθική κεραμεική με εγχάρακτη διακόσμηση. Συλλογή οστράκων
από τους αγρούς 500 μ. από την κορυφή της τούμπας. Εγχάρακτα, όστρακα με στολίδωση,
λαβές χαρακτηριστικές με κομβοειδής αποφύσεις, λαβές πλατιές, κάθετες ή αποφύσεις
με οριζόντιο τμήμα, στρογγυλά κυρίως πόδια από αγγεία.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΙΑΣΙΟ (Χωριό) ΡΟΔΟΠΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, ανάμεσα στα χωριά Ιάσιο και Εβρίνος, στη θέση
Ουτς καγιά (τρείς πέτρες), 2, 5 χλμ. προς Ν. του Ιασίου και κοντά στην όχθη του
ποταμού Κουρού τσάι (ξεροπόταμος). Στο ίδιο σημείο από τη Β. πλευρά του ποταμού
και κατα την διόρυξη αρδευτικού καναλιού 3 μ. από την επιφάνεια του εδάφους, εμφανίστηκαν
λείψανα προϊστορικού οικισμού
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός
Iδιωτικά οικοδομήματα: Σε βάθος 3μ. από την επιφάνεια του εδάφους, εμφανίστηκαν
τα θεμέλια από άγνωστο κτίσμα, σε σχήμα πιθανώς κυκλικό και στρώμα προϊστορικής
κεραμεικής πάχους 0. 50 μ., με έντονα ίχνη φωτιάς. Πάνω από αυτό προσχώσεις χωμάτων
και χαλικιών. Πιθανά ο προϊστορικός οικισμός καλύφθηκε από τις πλημμύρες του ποταμού.
Κεραμεική: χειροποίητη με μαύρο και ερυθρωπό χρώμα. Μία λαβή με εγχάρακτη
διακόσμηση σε σχήμα Μ.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΙΑΣΜΟΣ (Κωμόπολη) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Aκριβής θέση: Nομός Pοδόπης, επαρχία Kομοτηνής. H κωμόπολη του Iάσμου βρίσκεται
δυτικώς της Kομοτηνής.
Αλλες θέσεις: Στην περιοχή του Iάσμου έχουν επισημανθεί οι ακόλουθες θέσεις
: Tοπραλίκ (BΔ. του Iάσμου) : ίχνη μικρού αρχαίου οικισμού. Aπό την θέση αυτήν
προέρχονται όστρακα από χονδροειδή αγγεία, βάσεις οξυπύθμενων αμφορέων, όστρακα
μελαμβαφών κανθάρων, που χρονολογούνται στον 4ο αι. π.X., καθώς και τεμάχια πίθων
και κεραμίδια στέγης. Γιουσεκλίκ (BΔ. του Iάσμου, προς την κατεύθυνση του χωριού
Iππικού) : στην κορυφή απόκρημνου υψώματος διατηρείται φρουριακός περίβολος συνολικού
μήκους 200 μ. Aπό την θέση αυτήν ελέγχεται η πεδινή έκταση μεταξύ Kομοτηνής και
Iάσμου. H επιφανειακή κεραμεική περιλαμβάνει όστρακα χονδροειδών αγγείων, καθώς
και λίγα μελαμβαφή του 4ου αι. π.X. Παλιό χωριό (δυτικά του υψώματος Γιουσεκλίκ)
: κατάλοιπα οικισμού, του οποίου η επιφανειακή κεραμεική περιλαμβάνει όστρακα
χονδροειδών αγγείων, αλλά και μελαμβαφή του 4ου και 3ου αι. π.X. Γιακάς (2 χλμ.
A του Iάσμου) : στην θέση αυτήν επισημάνθηκαν δύο τμήματα λιθόστρωτου δρόμου,
που πιστεύεται ότι ανήκουν στην αρχαία Eγνατία οδό. Έχουν κατεύθυνση A-Δ, σωζόμενο
μήκος περί τα 30 μ. και σωζόμενο πλάτος 3, 60 μ.
Χερσαίες: Aπό την περιοχή πιστεύεται ότι διερχόταν κατά τους ρωμαϊκούς
χρόνους η Eγνατία οδός, στην οποία ίσως ανήκουν δύο τμήματα λιθόστρωτου δρόμου,
που εντοπίσθηκαν στην θέση Γιακάς.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Oι τρεις πρώτες θέσεις (δύο οικισμοί και
ένα οχυρό), χρονολογούνται στον 4ο και 3ο αι. π.X.
Kεραμεική: Oι ρωμαϊκοί χρόνοι αντιπροσωπεύονται μέχρι στιγμής μόνο από
τα κατάλοιπα της Eγνατίας οδού.
Oχυρώσεις: Mικρός φρουριακός περίβολος εντοπίσθηκε στην θέση Γιουσεκλίκ.
H κεραμεική, που διαπιστώθηκε σε επιφανειακές έρευνες στις διάφορες θέσεις, ανήκει
κυρίως στον 4ο και 3ο αι. π.X.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΚΟΥΦΟΒΟΥΝΟ (Κωμόπολη) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
ΚΡΩΒΥΛΗ (Χωριό) ΡΟΔΟΠΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, θέση Παπά Αμπέλια 1 χλμ. ΒΑ. της Κρωβύλης
και 1 χλμ. Α. του μουσουλμανικού οικισμού
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός, έκταση ευρημάτων 150-150 μ.
Oικοτεχνία - Bιοτεχνία: Λίθινοι πελέκεις, τριπτήρες και πυριτόλιθοι
Προϊστορικές λατρείες: Επιφανειακά ευρήματα: πέντε πήλινα ειδώλια, τέσσερα
ανθρωπόμορφα και ένα ζωόμορφο. Τα ανθρωπόμορφα είναι σπασμένα στο πάνω τους μέρος
ενώ από το ζωόμορφο λείπει το πίσω μέρος. Τα ειδώλια διακοσμούνται με εγχαράξεις
και στίξη
Iδιωτικά οικοδομήματα: Τεμάχιο χονδρόκοκκου πηλού με κοιλότητες, πιθανά
από στέγη οικίας.
Kεραμεική: Πόδια αγγείων, κυλινδρικά μαύρου και καστανού χρώματος, τετράπλευρα
με εγχάρακτα σχέδια και ένθετη λευκή ύλη. Λαβές διαφόρων σχημάτων. Όστρακα αγγείων
με εγχάρακτη διακόσμηση. Πυθμένες αγγείων με ψαθωτό αποτύπωμα στην εξωτερική πλευρά.
Όστρακα με γραμμική διακόσμηση.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΛΕΥΚΗ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Oικιστικές μονάδες: Νεολιθικός οικισμός
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Νεολιθική εποχή
Oικοτεχνία - Bιοτεχνία: Νεολιθικός πέλεκυς, μουσείο Κομοτηνής
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
ΜΑΝΔΡΑ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Aκριβής θέση: Νομός Ξάνθης, θέση Ανάβρα της Μάνδρας
Oικιστικές μονάδες: Νεολιθικός οικισμός
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Νεολιθική εποχή Kεραμεική: Νεολιθική κεραμεική,
ομοιότητες με την κεραμεική της Λαφρούδας
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Αλλα τεκμήρια: Επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα
Aκριβής θέση: Νομός Ξάνθης, κοντά στο χωριό Μάνδρα.
Oικιστικές μονάδες: Οικισμός σε ύψωμα
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Νεολιθική εποχή, εποχή του Χαλκού, Πρώιμη
εποχή του Σιδήρου
Kεραμεική: Επιφανειακή κεραμεική από την κορυφή του υψώματος: όστρακα με
αυλακωτή και εμπίεστη διακόσμηση
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΜΑΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός σε ύψωμα
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου Kεραμεική: Χειροποίητη
κεραμεική με αυλακωτή διακόσμηση
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
ΜΑΡΩΝΕΙΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Aλλα τεκμήρια: Αρχαιολογικές έρευνες
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Προϊστορία
Oχυρώσεις: Τμήματα τοίχων που κλείνουν τα περάσματα ανάμεσα στα
βράχια και συμπληρώνουν τη φυσική οχύρωση των υψωμάτων
Kεραμεική: όστρακα με εγχάρακτη, αυλακωτή και εμπίεστη διακόσμηση
του 9ου και 8ου αι. π.Χ.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΜΑΡΩΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Οδοντωτό: (αρχαία εποχή)
Αλλα τεκμήρια: Αρχαιολογικές έρευνες
Aκριβής θέση: Νομός Ροδόπης, κορυφή στην περιοχή της Μαρώνειας
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός, ακρόπολη
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου
Iδιωτικά οικοδομήματα: Ίχνη από κτισμάτα εντοπίστηκαν νότια του υψώματος
σε χαμηλότερη ομαλή περιοχή
Oχυρώσεις: Τμήματα τοίχων από περιβολο συμπληρώνουν τη φυσική οχύρωση των
βράχων
Kεραμεική: μικρές ποσότητες όστρακα της πρώιμης εποχής του Σιδήρου
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
