Πληροφορίες τοπωνυμίου

Αρχιτεκτονική κληρονομιά Αμπελακίων

ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ (Χωριό) ΛΑΡΙΣΑ

• http://www.ambelakia.org/english/arhitech/archit.h...

Το Θαλάσσιο Πάρκο

ΑΛΟΝΝΗΣΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ
  Αποκαλούνται ερημόνησα, αλλά είναι ένας κόσμος γεμάτος ζωή, αφού αποτελούν ιδανικό βιότοπο σπάνιας πανίδας και χλωρίδας.
  Βρίσκονται δίπλα στην Αλόννησο και αποτελούν τον πυρήνα του Θαλάσσιου Πάρκου. Η Περιστέρα, οι Δύο Αδελφοί, η Κυρά-Παναγιά, τα Σκάντζουρα, τα Γιούρα, το Πιπέρι και Ψαθούρα, είναι τα ερημόνησα.
  Το νησί Πιπέρι είναι το κέντρο του Πάρκου και η προσέγγιση εδώ είναι απαγορευμένη. Ο επισκέπτης μπορεί, σεβόμενος τους ισχύοντες περιορισμούς, να γνωρίσει από κοντά την περιοχή, να απολαύσει το ξεχωριστό φυσικό τοπίο του Πάρκου και, αν είναι τυχερός να συναντήσει τη μεσογειακή φώκια.
  Από την Αλόννησο η επίσκεψη στο Θαλάσσιο Πάρκο είναι εύκολη υπόθεση, καθώς οργανώνονται συνεχώς ημερήσιες εκδρομές στα Ερημόνησα. Η θαλάσσια εκδρομή στην Ψαθούρα, στο μοναστήρι της Κυράς-Παναγιάς ή στον όρμο του Πλανήτη, συντροφιά με τα δελφίνια, είναι μια ξεχωριστή εμπειρία.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο των Ε.Ο.Τ. - Νομαρχίας Μαγνησίας - Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Μαγνησίας (Ν.Ε.Τ.Π.).

Βιότοπος των Κουκουναριών

ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΕΣ (Παραλία) ΣΚΙΑΘΟΣ
  Ο Βιότοπος των Κουκουναριών βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Σκιάθου σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από την πόλη και το λιμάνι.
  Είναι ένας από τους τρεις σπάνιους βιότοπους που έχουμε στη χώρα μας. Οι άλλοι δύο βρίσκονται στον Σχοινιά του Μαραθώνα Αττικής και στην Μανολάδα Αχαϊας αντίστοιχα. Τρία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του μοναδικού αυτού βιότοπου. Η αμμώδης παραλία, το δάσος των Κουκουναριών (pinus pinea) και η λίμνη με τα ημίγλυκα νερά.
  Ο σπάνιος αυτός συνδυασμός δίνει το πανέμορφο τοπίο, στο οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεστε.
  Σε δύο αντιμαχόμενες εκδοχές, από παλαιοβοτανική άποψη αποδίδεται η προέλευση της Κουκουναριάς του πανέμορφου αυτού πεύκου που έχει κύρια χαρακτηριστικά τη σκακιοειδή ή επίπεδη κορυφή και το μεγαλύτερο ύψος (15-18 μέτρα), από το συχνότερα απαντώμενο είδος της χαλεπίου πεύκης (pinus halepensis).
  Η πρώτη υποστηρίζει ότι η κουκουναριά λόγω του ύψους της καλλιεργήθηκε από τους Ενετούς για να χρησιμοποιηθεί σαν πρώτη ύλη στη ναυπηγική.
  Η δεύτερη άποψη θέλει το σπάνιο αυτό είδος να είναι αυτοφυές σε βιότοπους που τους χαρακτηρίζουν συγκεκριμένες εδαφοκλιματικές συνθήκες.
  Από εδαφολογική άποψη προτιμά τα αμμώδη εδάφη με καλή αποστράγγιση και αρκετή υγρασία.
  Από κλιματική ένα ήπιο παραθαλάσσιο περιβάλλον όπου δεν παρατηρούνται απότομες και μεγάλες μεταβολές θερμοκρασιών, αλλά επικρατεί μεγάλη ηλιοφάνεια, καθόλη τη διάρκεια του έτους.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σκιάθου.

ΑΘΑΜΑΝΙΑ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•Βρύση στην κεντρική πλατεία του χωριού, η οποία παλιά ήταν σκεπαστή με κολώνες πέτρινες και στρογγυλεμένες άκρες
•Μπατάλα. Βρίσκεται κοντά στον Ι. Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, είναι η παλιότερη πέτρινη βρύση και το νερό της είναι πόσιμο.
•"Σουρωτό", βρίσκεται στη θέση "Πρόδρομος", έξω από το χωριό.
•Βρύση "Αγκαθάκι"
•Βρύση "Σγούρου", στην Κακαρδίτσα με πολύ κρύο νερό.

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/athamania_gr.asp?tpage...

ΓΑΡΔΙΚΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
-Της πλατείας (1832)
-Η βρύση «Γκούρα»

ΔΕΣΗ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
- Χοροστάσι, στην πλατεία του χωριού, πέτρινη και αναπαλαιωμένη από το 1940. Εκεί υπάρχει μνημείο του πάτερ Κοσμά
- Μπότσια, πέτρινη με γυριστή κοπάνα, χαμηλά προς το ποτάμι.
- Μπαντισουρίν(ου), χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων, ΝΑ του χωριού.
- Τσάμαρι, με ξύλινη κοπάνα , χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων, στα ΒΑ του χωριού.
- Νάνι (μικρή), κοντά στην Αγία Παρασκευή, προς το Μεσοβούνι. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της βρύσης είναι το πολύ κρύο νερό.
- Φαντιναμάρια, μεγάλη βρύση με γέρικο πλάτανο που έχει 15μ. περίπου περιφέρεια. Βρίσκεται στη μικρή πλατεία του χωριού.
- Μούμα (μάνα), στα τελευταία σπίτια του χωριού.
- Γκιγκόρ, (του Γρηγόρη), κοντά στην κατοικία του Απ. Τσιώλη

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αιθήκων

• http://www.dimosaithikon.gr/desi_gr.asp?tpage=desi...

ΝΕΡΑΪΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•Βαένι, στην κεντρική πλατεία του χωριού
•Βρωμοβρύση, στον παλιό δρόμο Νεραϊδοχωρίου-Πύρρας
•Καραγιάννη, στην κορυφή του χωριού κάτω από το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα
•Ταμπακού, στην κεντρική πλατεία κάτω από την εκκλησία (πέτρινο) Μπαταμάρι, πριν την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Η βρύση έχει και ποτίστρα.
•Κόκκαλη, απέναντι στη Μαρόσα - Παράγκα, με πέτρινη βρύση και ποτίστρα, βρίσκεται έξω από το χωριό, στην είσοδό του.
•Σουλεϊμάν, στο ξυλογέφυρο στη θέση "φτελιά". Από το σημείο αυτό περνούσαν τα καραβάνια για τα επόμενα χωριά .
•Βρύση Χάψα με επιγραφή στην οποία αναφέρεται και ένα ιστορικό γεγονός, ότι η βρύση κτίσθηκε από τον Πέτρο Αθ. Χάψα, ταγματάρχη πεζικού, που σκοτώθηκε στη μάχη του Κερέζ Ογλού Νταγ Σαγγαρίου, το 1921.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αιθήκων

• http://www.dimosaithikon.gr/neraidoxori_gr.asp?tpa...

Γέφυρα Κοράκου

ΑΝΘΗΡΟ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Κτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα από τον Αγιο Βησσαρίωνα.

Πετρόκτιστο γεφύρι (14ος αιώνας)

Πέτρινα Τοξωτά Γεφύρια

ΑΡΓΑΛΑΣΤΗ (Δημοτική ενότητα) ΝΟΤΙΟ ΠΗΛΙΟ
 Η απαράμιλλη αρχιτεκτονική των Ηπειρωτών μαστόρων και η τεχνική κατεργασίας της πέτρας είναι αποτυπωμένες στα πέτρινα τοξωτά γεφύρια του Πηλίου. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο κάθε γεφύρι εντάσσεται στο φυσικό περιβάλλον. Υπάρχουν τα ακόλουθα γεφύρια:
•Κατσιλοχώρι Βρίσκεται εντός της Αργαλαστής, στην είσοδο του χωριού.
•Ρέμα Ροδιάς. Βρίσκεται στη διαδρομή Αργαλαστή - Λεφόκαστρο.
•Λεφόκαστρο. Βρίσκεται εντός του οικισμού Λεφόκαστρου.
•Καρύδι. Το γεφύρι βρίσκεται στη διαδρομή Αργαλαστή - Ξινόβρυση.
•Αμμουρτσιά. Το γεφύρι βρίσκεται στη διαδρομή Αργαλαστή - Κάλαμος.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αργαλαστής

• http://www.argalasti.gr/attract_archit.htm

ΓΑΡΔΙΚΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
- Παπαχρήστου
- Καραθάνου (νεότερη ονομασία Αλεξίου) (1866). Τελευταία η γέφυρα μετονομάστηκε σε γέφυρα Γαρδικίου.

ΔΕΣΗ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
Μισοκατεστραμμένη πέτρινη γέφυρα στα ανατολικά πριν μπούμε στον οικισμό, από την οποία έχει απομείνει μόνο το αριστερό της βάθρο.

Τοξωτό γεφύρι

ΕΛΑΣΣΩΝΑ (Πόλη) ΛΑΡΙΣΑ

Τοξωτή γέφυρα

ΚΕΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΡΑΙΟΣ
  Στο κέντρο περίπου του χωριού Κερασιά βρίσκεται η λιθόκτιστη τοξωτή γέφυρα που συνδέει τα δύο τμήματα του χωριού στις όχθες του Κερασιώτη ποταμού. Αποτελείται από δύο άνισα τόξα κατασκευασμένα από καλοδουλεμένους γκριζοπράσινους σχιστόλιθους και ενισχυμένα με μεταλλικούς συνδέσμους. Το κατάστρωμα του δρόμου έχει έντονες κλίσες και είναι επενδεδυμένο με λιθόστρωτο "καλντερίμι" πλάτους περ. 3.00 μ.
  Κτίστηκε το 1886.
  Το 1988 κηρύχτηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
  Επισκευή της γέφυρας έγινε το 1993.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21305n/g213en07.htm... (1 φωτ.)

ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
Τα λιθόχτιστα τοξωτά γεφύρια στη Λέστιανη, το Λοζίνικο, στο Αλεβίζι, στην Κακονά και το γεφύρι της Καριάς, είναι αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Ιστοσελίδα Κοινότητας Μακρινίτσας
• http://users.otenet.gr/~makrin/nat_gr.htm (3 φωτ.)

Γεφύρι Μοσχολουρίου

ΜΑΣΧΟΛΟΥΡΙ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ

Γεφύρι του Μπεσιώτη

ΝΕΡΑΪΔΑ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Πετρόκτιστο.

Χατζηπέτρου

ΝΕΡΑΪΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
ή "Καμάρα Σμίξη", πέτρινο μονότοξο

Το πέτρινο "Γεφύρι της γριάς"

ΠΕΡΤΟΥΛΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
Βρίσκεται στο "φαράγγι της Μάνας", που διασχίζεται από τον παραπόταμο του Αχελώου και αποτελεί αξιόλογο μνημείο της περιοχής καθώς πάνω στο γεφύρι υπάρχουν σκαλισμένες παραστάσεις με εξαιρετική λεπτότητα και τέχνη.

Γεφύρι Πετρωτού

ΠΕΤΡΩΤΟ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ

ΠΕΥΚΗ (Χωριό) ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ
Αξιοθέατα δεν υπάρχουν, πλην μιας θολωτής πέτρινης γέφυρας στη θέση Μοκόση, η οποία εξυπηρετούσε την επικοινωνία της Ηπείρου με τη Θεσσαλία και γενικά με την κεντρική Ελλάδα κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μεταγενέστερα.

Ιστοσελίδα Δήμου Μαλακασίου
• http://www.dimos-malakasiou.gr/sights.asp?cat=4 (1 φωτ.)

ΠΥΛΗ (Κωμόπολη) ΤΡΙΚΑΛΑ
  Επί του Πορταϊκού ποταμού, στο ύψος της Πύλης, υπάρχουν, κοντά η μία στην άλλη, τέσσερις γέφυρες διαφορετικών εποχών (1514 έως 1981) και διαφορετικής τεχνικής (πέτρινη τοξωτή, δύο από μπετόν, κρεμαστή).
1) Η τοξωτή γέφυρα
  Βρίσκεται 1 χλμ. περίπου δυτικά της Πύλης και έχει κτιστεί το 1514 από τον άγιο Βησσαρίωνα. Η γέφυρα αυτή ήταν η μοναδική ως το 1936, που συνέδεε τον κάμπο με την περιοχή του Ασπροποτάμου. Είναι μονότοξη με μήκος 67 μ., πλάτος 2,05 μ., μέγιστο ύψος 30,50 μ. και ύψος στηθαίων 0,70 μ.
2) Η γέφυρα Κονδύλη
  Οι ανάγκες της εποχής οδήγησαν στην κατασκευή νέας γέφυρας για την αμαξιτή σύνδεση των Τρικάλων με τα ορεινά χωριά. Έτσι 1 χλμ. δυτικότερα της παλιάς τοξωτής γέφυρας κατασκευάστηκε μια νέα, σύγχρονη για την εποχή εκείνη, από μπετόν. Η κατασκευή της άρχισε τον Νοέμβριο του 1934 και τελείωσε τον Ιούνιο του 1936. Η γέφυρα αυτή, που μοιάζει με σαΐτα, έχει μήκος 45,30 μ., πλάτος 6 μ. και ύψος 22 μ. Στις 9 Ιουνίου 1943 οι αντάρτες, για να παρεμποδίσουν τα μηχανοκίνητα κατοχικά στρατεύματα, ανατίναξαν το αριστερό της βάθρο. Η γέφυρα έπεσε χωρίς να σπάσει. Αργότερα ανασηκώθηκε και αποκαταστάθηκε στην αρχική της θέση, όπου παραμένει έως σήμερα και εξυπηρετεί την επικοινωνία με τα χωριά της Πίνδου, αλλά και την Aρτα.
3) Η γέφυρα Γκίκα
  Κατασκευάστηκε το 1960-61 από οπλισμένο σκυρόδεμα και εξυπηρετεί μέχρι σήμερα πολλά χωριά στα ριζά του Κόζιακα. Έχει μήκος 170 μ.
4) Η κρεμαστή πεζογέφυρα
  Κατασκευάστηκε το 1981 για την εξυπηρέτηση των κατοίκων του συνοικισμού της Πόρτα - Παναγιάς, αλλά και των επισκεπτών της ομώνυμης βυζαντινής εκκλησίας. Έχει μήκος 120 μ. και στηρίζεται σε δύο πυλώνες ύψους 16 μ. Η ανάρτηση του καταστρώματος γίνεται με ευθύγραμμα προτεταμένα καλώδια και είναι η πρώτη γέφυρα στην Ελλάδα που κατασκευάστηκε με αυτή την τεχνική. Το πλάτος της είναι 2 μ. και το ύψος από την κοίτη του ποταμού 7 μ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Πύλης

• http://www.dimospylis.gr/gefyres.htm (2 φωτ.)

Γεφύρι του 18ου αιώνα

ΡΑΧΟΥΛΑ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ

Γέφυρα του Ληθαίου

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Κεντρική γέφυρα του Ληθαίου, παραπόταμου του Πηνειού, ο οποίος περνά μέσα από την πόλη.

Δάσος Κουρί

ΑΛΜΥΡΟΣ (Πόλη) ΜΑΓΝΗΣΙΑ

Το δάσος της Μερμιτζάλας

ΒΡΑΓΚΙΑΝΑ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Το δάσος της Μερμιτζάλας είναι από τα ομορφότερα της χώρας μας, με βαλανιδιές ως τη μέση και πιο ψηλά με έλατα. Αρχαίος ή ρωμαϊκός οικισμός λέγεται ότι υπήρχε στην περιοχή Κατούνα, απέναντι από την τοποθεσία "Αμπέλια".

• http://www.acheloos.gr/explore.htm

Τρένο Πηλίου, ο "Μουτζούρης"

ΑΝΩ ΛΕΧΩΝΙΑ (Κωμόπολη) ΒΟΛΟΣ

• http://www.volos-m.gr/cityguidenew/dromologia/tt_p...

Αισθητικό άλσος

ΛΑΡΙΣΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Τρένο Πηλίου, ο "Μουτζούρης"

ΜΗΛΙΕΣ (Κωμόπολη) ΝΟΤΙΟ ΠΗΛΙΟ

• http://www.volos-m.gr/cityguidenew/dromologia/tt_p...

Ο "Μπαζέικος μύλος"

ΠΕΡΤΟΥΛΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
Στη δεξιά όχθη φαντάζει πλαγιαστή πλακανίθρα πάνω στην οποία βρίσκεται κουλουριασμένη πετρωμένη πέστροφα.

Μονή Αγίας Τριάδας Γιαννωτών

ΓΙΑΝΝΩΤΑ (Χωριό) ΕΛΑΣΣΩΝΑ
Τηλέφωνο: +30 24930 22245
Φαξ: +30 24930 25146

Τζαμί

ΕΛΑΣΣΩΝΑ (Πόλη) ΛΑΡΙΣΑ

Μονή Παναγίας Κεχριάς

ΚΕΧΡΙΑ (Παραλία) ΣΚΙΑΘΟΣ
Τηλέφωνο: +30 24270 23333
Φαξ: +30 24270 23333
  Η εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται σε μια κοιλάδα κατάφυτη από ελιές και πεύκα, εποπτεύοντας από ψηλά μια από τις ωραιότερες παραλίες της Σκιάθου, την Κεχριά. Από εδώ ξεκινά το ανηφορικό μονοπάτι που διασχίζει ρεματιές με παλιούς νερόμυλους και φτέρες, για να καταλήξει στη μονή της Κεχριάς. Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 16ο αι. και αφιερώθηκε στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σήμερα απομένει μόνο το κατάγραφο από τοιχογραφίες καθολικό του, που στη σωζόμενη μορφή του ανήκει στο 18ο αι.

Παλαιοχριστιανική βασιλική (6ος ή 7ος αιώνας)

ΛΑΡΙΣΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
ΛΟΦΟΣ ΦΡΟΥΡΙΟΥ
  Ερείπια τρίκλιτης Παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 6ου ή 7ου αιώνα. Η βασιλική κτίστηκε σε καμαροσκεπή τάφο, που εικάζεται από τους αρχαιολόγους ότι είναι ο τάφος του Αγ. Αχιλλείου και ο φερώνυμος ναός.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λάρισας.

Παναγία Πορταρέα

ΠΟΡΤΑΡΙΑ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
  Ο μονόχωρος ξυλόστεγος ναΐσκος της Παναγίας Πορταρέας στην Πορταριά χτίστηκε τον 16° αι. πάνω στο βυζαντινό μονίδριο της Παναγίας Πορταρέας.
  Εργασίες συντήρησης που έγιναν τα τελευταία χρόνια στο μνημείο απέδειξαν ότι από τον αρχικό βυζαντινό ναό διασώζονται στα χαμηλά μέρη της βόρειας, νότιας και ανατολικής πλευράς τμήματα της τοιχοποιίας και ότι αυτός είχε τις ίδιες διαστάσεις με εκείνες του ναού του 16ου αι. Η μικρή αυτή μονή ήταν όπως πληροφορούμαστε από τις πηγές, αρχαιότερη από την μονή Προδρόμου Νέας Πέτρας, στην οποία και ανήκε μετά την ίδρυση της ( (1972) η χρονολογία ανέγερσης της τοποθετείται με πολλή πιθανότητα στο πρώτο μισό του 13ου αι.) Στον ναΐσκο υπάρχουν τοιχογραφίες του 16ου αι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Πορταριάς

• http://www.portaria.gr/PanagiaPortarea.asp (1 φωτ.)

Μονή Αγίας Βαρβάρας

ΣΚΟΠΕΛΟΣ (Κωμόπολη) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ
  Η Αγία Βαρβάρα φρουριακή ως προν την εμφάνιση βρίσκεται κοντά στην γυναικεία Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Σε αντίθεση με την Μονή του Προδρόμου που κατοικείται απο τις μοναχές η Αγία Βαρβάρα είναι ακατοίκητη.
  Το καθολικό και οι πολύ ψηλοί τοίχοι του περιβόλου διατηρούνται στην αρχική τους μορφή ωστόσο τα κελιά είναι μεταγενέστερες κατασκευές.
  Η ημερομηνία κατασκευής του Μοναστηριού δεν είναι γνωστή, ωστόσο μια μαρμάρινη πλάκα που βρέθηκε φέρει το έτος 1697 αλλά το πιθανότερο είναι αυτή η επιγραφή να αναφέρεται σε επισκευή του καθολικού και όχι στην οικοδόμηση του Ναού. Η Αγία Βαρβάρα όπως φαίνεται απο την Μονή του Προδρόμου.
  Η κάτοψη του καθολικού που είναι σε σχήμα Τ, οι βαριές αναλογίες που παρατηρούνται και ο διαχωρισμός των τριών μερών του Ναού της Μονής σύμφωνα με τους αρμόδιους αρχαιολόγους της 7ης εφορείας βυζαντινών αρχαιοτήτων μεταξύ των οποίων και η κ. Ασπασία Ντίνα, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Ναός είναι πολύ παλαιότερος. Το σχέδιο της Μονής αποτελεί εξαίρεση σε σχέση με άλλους Ναούς της Σκοπέλου. Ανήκει στο σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο αλλά οι αναλογίες του τρούλου είναι βαριές.
  Το ξυλόγλυπτο, επίχρυσο τέμπλο που κοσμεί την Μονή είναι πολύ παλαιότερα απο την προαναφερθείσα χρονολογία που βρέθηκε στην μαρμάρινη πλάκα. Στη κορυφή του βρίσκεται ο Μέγας Σταυρός και κάτω απο αυτόν σε παράλληλες σειρές η Μεγάλη Δέηση, κληματίδα, 21 εικονίδια των μεγάλων εορτών υπό τοξύλλια, κληματίδα με τους 12 προφήτες και την Θεοτόκο στη μέση και στο τέλος οι εικόνες του τέμπλου.

Το Κουρσούμ Τζαμί

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
(Following URL information in Greek only)

• http://www.dimos-trikkaion.gr/theme.asp?p_id=44

Μονή Αγίου Αθανασίου Τσαριτσάνης

ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΗ (Κωμόπολη) ΕΛΑΣΣΟΝΑ
Τηλέφωνο: +30 24930 22245
Φαξ: +30 24930 25146

Μονή Αγίου Δημητρίου Τσαριτσάνης

Τηλέφωνο: +30 24930 22245
Φαξ: +30 24930 25146

Το Ηρώο της πόλης

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
(Following URL information in Greek only)

• http://www.dimos-trikkaion.gr/theme.asp?p_id=47

Το Κάστρο

ΣΚΙΑΘΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ
  Γύρω στα μέσα του 14ου αιώνα, λόγω των συνεχών πειρατικών επιδρομών, οι Σκιαθίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη Σκίαθο και να ιδρύσουν την πόλη τους στο Κάστρο, μια χερσόνησο στο βόρειο τμήμα του νησιού, η οποία ήταν ένα φυσικό φρούριο. Για να ενισχύσουν το φυσικό αυτό φρούριο, το έκλεισαν με τείχη διάσπαρτα με πολεμίστρες και κανόνια, τα οποία κυρίως προς την ξηρά, ήταν ισχυρότατα και πανύψηλα. Η επικοινωνία του φρουρίου με την ξηρά γινόταν με μια ξύλινη κινητή γέφυρα, η οποία ένωνε την πύλη του φρουρίου με το απέναντι ύψωμα. Σε περίπτωση ανάγκης αυρόταν προς το εσωτερικό του Κάστρου, μη επιτρέποντας έτσι την είσοδο στους εχθρούς. Πάνω από την πύλη υπήρχε μια ταράτσα με την απαραίτητη.
   Από την ίδρυσή του ως το 1453 το Κάστρο το εξουσίαζαν οι Βυζαντινοί, στη συνέχεια ως το 1538 οι Ενετοί και ως το 1821 οι Τούρκοι. Για ένα μικρό διάστημα γύρω στο 1660, το Κάστρο πέρασε και πάλι στα χέρια των Ενετών. Όλα αυτά τα χρόνια η ζωή των κατοίκων του ήταν πολύ δύσκολη και μερικές φορές ακόμα και μαρτυρική, αφού εκτός από τις συνεχείς επιδρομές των πειρατών και επίδοξων κατακτητών, αντιμετώπιζαν και το πρόβλημα της έλλειψης χώρου στο εσωτερικό του φρουρίου. Έτσι, τα σπίτια ήταν μικρά και χτισμένα το ένα πολύ κοντά στο άλλο. Παρ' όλα αυτά όμως, στο Κάστρο υπήρχαν περισσότερα από είκοσι εκκλησάκια, ως και τζαμί χωρίς μιναρέ από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, καθώς και οι απαραίτητες δεξαμενές για νερό, ενώ το Νεκροταφείο βρισκόταν έξω από την πόλη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Σκιάθου

• http://www.n-skiathos.gr/html/sights/kastro/kastro... (9 φωτ.)

Μπούρτζι

ΣΚΙΑΘΟΣ (Κωμόπολη) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ
  Το Μπούρτζι είναι μια μικρή χερσόνησος, η οποία χωρίζει στα δύο το λιμάνι της Σκιάθου και κατά το παρελθόν ήταν φρούριο. Το φρούριο ιδρύθηκε από τους αδελφούς Γκίζι, οι οποίοι κατέλαβαν τη Σκίαθο το 1207. Ήταν περιτειχισμένο με επάλξεις και πολεμίστρες και δεξιά και αριστερά της πύλης είχε δύο στρογγυλούς πύργους. Το ύψος του τείχους όμως, είναι αδύνατον να προσδιοριστεί από τα σημερινά απομεινάρια του. Ακόμα, στο φρούριο υπήρχε δεξαμενή και ένα εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, προστάτη των Ενετών, το οποίο πιθανότατα έχτισαν οι αδελφοί Γκίζι. Λόγω της εκκλησίας αυτής, το Μπούρτζι ονομαζόταν και "Καστέλλι του Αγίου Γεωργίου". Το φρούριο καταστράφηκε το 1660 όταν κατάλαβε το νησί ο Ενετός ναύαρχος Φραγκίσκος Μοροζίνι. Το 1823 μέσα από τις ερειπωμένες πολεμίστρες του οι κάτοικοι του νησιού, Σκιαθίτες και πρόσφυγες, κατάφεραν να απωθήσουν τον Τοπάλ-πασά.
   Μετά την απελευθέρωση, στο Μπούρτζι λειτούργησε το πρώτο λοιμοκαθαρτήριο του νησιού, ενώ το 1906 στο κέντρο της χερσονήσου χτίστηκε δημοτικό σχολείο, δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Στην είσοδό του βρίσκεται από το 1925 η προτομή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Σήμερα, το Μπούρτζι είναι πραγματικά ένας σπάνιος τόπος αναψυχής, κατάφυτο από πεύκα, πάντα δροσερό, με μαγευτική θέα. Από το παλιό φρούριο σώζονται λίγα υπολείμματα από τα τείχη, καθώς επίσης διακρίνονται αριστερά και δεξιά του δρόμου που οδηγεί στην είσοδο του παλιού σχολείου, οι θέσεις που βρίσκονταν η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και η δεξαμενή του φρουρίου.
   Το παλιό δημοτικό σχολείο έχει μεταμορφωθεί με πρωτοβουλία της σημερινής δημοτικής αρχής, σε πολιτιστικό κέντρο, με καλαίσθητες και λειτουργικές αίθουσες συνεδριάσεων και ένα ονειρικό πραγματικά θερινό θέατρο, στο οποίο κάθε καλοκαίρι δίνονται επιτυχημένες θεατρικές παραστάσεις. Ακόμα, μέσα στο Μπούρτζι λειτουργεί δημοτικό καφενείο, στο οποίο οργανώνονται ξεχωριστές βραδιές, που ταιρίαζουν με το ύφος και την ατμόσφαιρα της μικρής καταπράσινης χερσονήσου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Σκιάθου

• http://www.n-skiathos.gr/html/sights/mpourtzi/Mpou...

Μεσαιωνικό κάστρο

ΣΚΟΠΕΛΟΣ (Κωμόπολη) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

Το κάστρο των Τρικάλων

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Κτίστηκε από τον Ιουστινιανό στη θέση της αρχαίας ακρόπολης.

(Following URL information in Greek only)

• http://www.dimos-trikkaion.gr/theme.asp?p_id=41

Κάστρο Φαναρίου

ΦΑΝΑΡΙ (Κωμόπολη) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
  Το κάστρο του Φαναρίου είναι το μοναδικό σωζόμενο βυζαντινό κάστρο στη δυτική Θεσσαλία. Κτίστηκε στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, σε μια τοποθεσία ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας. Αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα οχυρά των βυζαντινών αυτοκρατόρων, αλλά και των Σέρβων που κατέκτησαν τη Θεσσαλία τον 14ο αιώνα. Μετά το 1453 οι Τούρκοι το καθιστούν ορμητήριο για τον έλεγχο του θεσσαλικού κάμπου και για την αναχαίτιση επιθέσεων των ενόπλων ομάδων από τα γειτονικά όρη.
(κείμενο: Π. Τσιαμούρας, Κ. Κοντογεώργου, Α. Αντωνίου)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Καρδίτσας.

ΠΟΡΤΑΡΙΑ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
Στη θέση Κάραβος. Σε απόσταση δέκα λεπτών βρίσκονται και οι πηγές.

ΑΡΓΑΛΑΣΤΗ (Δημοτική ενότητα) ΝΟΤΙΟ ΠΗΛΙΟ
Σημεία αξιόλογου ενδιαφέροντος χαρακτηρίζονται οι πολυάριθμες βρύσες που βρίσκονται σε όλους τους οικισμούς του Δήμου και παρουσιάζουν ιστορικό ενδιαφέρον λόγω των χαρακτηριστικών επιγραφών. Υπάρχουν οι βρύσες Κοένη, Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, Λεφοκάστρου και Κούβλου.

Ιστοσελίδα Δήμου Αργαλαστής
• http://www.argalasti.gr/attract_archit.htm

Αγία Μαρίνα

ΚΙΣΣΟΣ (Χωριό) ΖΑΓΟΡΑ-ΜΟΥΡΕΣΙ

Παπαγιάννη

Νταϊμάκι

ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
Οι κρήνες ξεπερνούν τις 50 τον αριθμό σ' ολόκληρη τη Μακρινίτσα και συμπληρώνουν τον πολεοδομικό της εξοπλισμό. Πολλές είναι διακοσμημένες με πλούσια λιθανάγλυφα.

Ιστοσελίδα Κοινότητας Μακρινίτσας
• http://users.otenet.gr/~makrin/wat_gr.htm (3 φωτ.)

ΣΤΑΓΙΑΤΕΣ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
Ένα ακόμη πράγμα για το οποίο πρέπει να είναι περηφανείς οι Σταγιάτες είναι τα πλούσια νερά τους. Στην κεντρική πλατεία βρίσκεται μια παραδοσιακή βρύση, η οποία χτίστηκε επί τουρκοκρατίας και επάνω της είναι τοποθετημένη μια πλάκα με την επιγραφή κάποιου Τούρκου, όπως αναφέρουν οι παλιοί, στην οποία, ο ίδιος ο Τούρκος, γράφει ότι η άρρωστη γυναίκα του γιατρεύτηκε από τα γάργαρα νερά της.

Ιστοσελίδα Δήμου Πορταριάς
• http://www.portaria.gr/aksioSta.asp (3 φωτ.)

Φούρνος του Βελέντζα

ΑΛΛΗ ΜΕΡΙΑ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
  Είναι κτίσμα ισόγειο, λιθόκτιστο, με κάτοψη ορθογωνική διαστάσεων 9 x 12 μ. περίπου. Η στέγη του είναι ξύλινη και καλύπτεται από κεραμίδια "βυζαντινού" τύπου και μία περιμετρική ζώνη από σχιστολιθικές πλάκες. Στους πεσσούς ανάμεσα στα μεγάλα κουφώματα ο σπουδαίος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ ζωγράφισε εννέα τοιχογραφίες- οκτώ στο εσωτερικό και μία στην κύρια όψη του κτηρίου.   Kτίστηκε το 1897. Χρησιμοποιήθηκε ως αρτοποιείο και έπαψε να λειτουργεί το 1950. Η διακόσμησή του από τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο έγινε το 1910.
  Σήμερα ανήκει στην οικογένεια Σταύρου Μελίνη. Το 1965 χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
  Το κτήριο συντηρήθηκε το 1986. Ενισχύθηκαν οι τοιχοποιίες, αντικαταστάθηκε η στέγη, επιδιορθώθηκαν τα επιχρίσματα και έγινε χρωματισμός του μνημείου.
  Είναι κτίσμα ισόγειο, λιθόκτιστο, με κάτοψη ορθογωνική διαστάσεων 9 x 12 μ. περίπου. Η στέγη του είναι ξύλινη και καλύπτεται από κεραμίδια "βυζαντινού" τύπου και μία περιμετρική ζώνη από σχιστολιθικές πλάκες. Στους πεσσούς ανάμεσα στα μεγάλα κουφώματα ο σπουδαίος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ ζωγράφισε εννέα τοιχογραφίες- οκτώ στο εσωτερικό και μία στην κύρια όψη του κτηρίου.
  Kτίστηκε το 1897. Χρησιμοποιήθηκε ως αρτοποιείο και έπαψε να λειτουργεί το 1950. Η διακόσμησή του από τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο έγινε το 1910.
  Σήμερα ανήκει στην οικογένεια Σταύρου Μελίνη. Το 1965 χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
  Το κτήριο συντηρήθηκε το 1986. Ενισχύθηκαν οι τοιχοποιίες, αντικαταστάθηκε η στέγη, επιδιορθώθηκαν τα επιχρίσματα και έγινε χρωματισμός του μνημείου.
  Αποτελεί αποθηκευτικό-βοηθητικό χώρο της παρακείμενης κατοικίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21305n/g213en03.htm... (1 φωτ.)

Αρχοντικό του Γεωργίου Σβάρτς

ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ (Χωριό) ΛΑΡΙΣΑ
Τηλέφωνο: +30 24950 93302
   Το αρχοντικό Σβάρτς είναι ένα από τα σπουδαιότερα κοσμικά κτίρια του Ελλαδικού χώρου. Αποτελείται από τρεις ορόφους, όπου υπάρχει η αίθουσα υποδοχής, τα υπνοδωμάτια και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Χρονολογείται στα 1787 και παρουσιάζει πλούσια διακόσμηση (ζωγραφική και ξυλόγλυπτη).
   Tο Αρχοντικό άρχισε να κτίζεται το 1778 ως κατοικία του Προέδρου του Συνεταιρισμού των Αμπελακίων Γεωργίου Μαύρου Σβαρτς. Υπήρξε επίσης και η έδρα του Συνεταιρισμού αυτού, καθ' όλη τη διάρκεια της σαραντάχρονης και πλέον λειτουργίας του (1778-1820). Το 1965 αγοράστηκε από το Ελληνικό Κράτος και από τότε λειτουργεί ως επισκέψιμο μνημείο.
   Χαρακτηριστικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα, το αρχοντικό έχει κάτοψη σε σχήμα Γ και αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους, από τους οποίους ο ανώτερος φέρει προεξοχές (σαχνισιά). Στο εσωτερικό το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι οι τοιχογραφίες, που καλύπτουν όλους τους χώρους πάνω από ξύλινες επενδύσεις.
   Ο τοιχογραφικός διάκοσμος, έργο ζωγράφου γνωστού μόνο με τα αρχικά Λ.Λ., ολοκληρώθηκε το 1978. Αποτελείται από μικρές και μεγάλες συνθέσεις, με γεωμετρικό και φυτικό διάκοσμο καθώς και τοπία, που ξεχωρίζουν τόσο για τον πλούτο των θεμάτων τους όσο και για τη δεξιοτεχνία και την ποιότητα της εκτέλεσής τους.
   Το αρχοντικό Σβάρτς, δέχτηκε σχεδόν πλήρη αναστήλωση στις εξωτερικές πλευρές.
   Σήμερα λειτουργεί ως μουσειακός χώρος.

Παρθεναγωγείο

ΑΡΓΑΛΑΣΤΗ (Χωριό) ΝΟΤΙΟ ΠΗΛΙΟ
  Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το κτίριο του Παρθεναγωγείου (δωρεά Γ. Γεωργατζή), το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα και διευθυντής του στις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν ο φιλόλογος και ποιητής Κώστας Βάρναλης.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Αργαλαστής.

Το Ελληνομουσείο

ΖΑΓΟΡΑ (Κωμόπολη) ΜΑΓΝΗΣΙΑ
Η Ιστορία του σχολείου
  Τα γεγονότα που σημάδεψαν την εξελικτική πορεία του σχολείου και της παιδείας στη Ζαγορά από τότε και μετά είναι άμεσα συνδεδεμένα με δύο πρόσωπα, τον Ιωάννη Πρίγκο και τον Πατριάρχη Καλλίνικο.
  Οι Δημητριείς, οι τόσο προσεκτικοί σε επαίνους γράφουν: «Από τη Ζαγορά ευγήκαν κατά καιρούς άξιοι άνθρωποι πολλοί, εκείνοι όμως όπου είναι άξιοι να διαιωνιστεί το όνομα τους είναι μόνο δύο. Κωνσταντίνος Μαυρίκιος... και ο Ιωάννης Πρίγκος ο οποίος εχρημάτισε πραματευτής εις την Ολλανδία με πολλή φήμη και ευεργέτης της πατρίδας του ειπέρ τις άλλος...»
  Ο Πρίγκος ξενιτεύτηκε από νωρίς στη Σμύρνη, στην Αλεξάνδρεια, στη Βενετία, στο Αμστερνταμ όπου έζησε είκοσι χρόνια και τελικά επέστρεψε στην πατρίδα του το 1776. Η πίκρα του γιατί δεν έμαθε γράμματα και η πίστη του ότι τα γράμματα κάνουν ανθρώπους μια φράση που έγραψε πολλές φορές στα σημειώματά του τον βοήθησαν να ξεπεράσει τον ίδιο του τον εαυτό. Έμαθε μόνος του να γράφει και να διαβάζει και ανακάλυψε πως «είναι η σοφία σαν πλούτος και όποιος τον φυλάει τον πλούτο τον έχει όποιος δεν τον ψηφά και τον σκορπά τον στερείται».
  Με την επιθυμία να φανεί ωφέλιμος στην πατρίδα του, άρχισε να στέλνει βιβλία για το σχολείο που θυμόνταν ότι λειτουργούσε στον Αγ. Ιωάννη τον Πρόδρομο. Η αρχή έγινε το 1762. Το 1765 πληροφορείται ότι τα βιβλία μένουν αχρησιμοποίητα γιατί δεν ξέρει κανείς να τα διαβάσει, αφού το σχολείο έχει πάψει να λειτουργεί λόγω έλλειψη πόρων. Την ίδια περίπου εποχή, αρχίζει τις χρηματικές του ενισχύσεις για την επαναλειτουργία του σχολείου. Προηγουμένως όμως, θέλοντας να ενισχύσει τους 1.000 περίπου τόμους των βιβλίων, που με κόπους είχε στείλει, έφτιαξε "οικίαν λίθινη" πλάι στο σχολείο, για να στελεχωθεί η βιβλιοθήκη. Η επαναλειτουργία του σχολείου άρχισε το 1767. Όταν το 1776 επέστρεψε στη Ζαγορά, βοηθούμενος από τον Πατριάρχη Καλλίνικο, άνθρωπο μορφωμένο, σοβαρό και με μεγάλο κύρος, έπεισε και άλλους Ζαγοριανούς έμπορους να χρηματοδοτήσουν την ανέργεση νέου οικοδήματος για να στεγασθεί στο σχολείο.
  Το 1777 το νέο κτίριο είχε τελειώσει στην ίδια θέση που ήταν το παλιό, μπροστά από το εκκλησάκι του Προδρόμου. Είχε μια μεγάλη αίθουσα διδασκαλίας και επικοινωνούσε με το κτίριο της βιβλιοθήκης. Είχε ακόμα χώρους που χρησίμευαν για την διαμονή των δασκάλων, των μαθητών που ήταν από γειτονικά χωριά. Το νέο σχολείο ήταν ένα σημαντικό γεγονός όχι μόνο για τη Ζαγορά, αλλά και για το Πήλιο. Με τη διδακτική του ύλη σε πιο σύγχρονες βάσεις και την πλούσια βιβλιοθήκη που διέθετε, αποτελούσε πλέον σχολή, Ελληνομουσείο, όπως συνήθιζαν να ονομάζουν τότε τα ανώτερα σχολεία. Η λειτουργία του συνεχίστηκε μετά από αρκετές περιπέτειες μέχρι το 1790. Τότε άρχισαν να σφετερίζονται οι προεστοί τα χρήματα που είχε προικοδοτήσει ο Πρίγκος για το μισθό του δασκάλου και το σχολείο άλλοτε είχε δάσκαλο και άλλοτε όχι.
  Τώρα πλέον οι πλούσιοι Ζαγοριανοί έστελναν τα παιδιά τους στ' Αμπελάκια, που τότε ήταν στη μεγάλη τους ακμή και είχαν μια από τις καλύτερες σχολές. Το 1800 άρχισε η επαναλειτουργία του Ελληνομουσείου, για να σταματήσει πλέον οριστικά, τα πρώτα μετά την επανάσταση χρόνια. Οι δημογέροντες το 1876, γκρέμισαν το σχολείο και χρησιμοποίησαν τις πέτρες του, για να χτίσουν το περίβολο του νεκροταφείου της συνοικίας του Αγίου Γεωργίου και να στρώσουν το καλντερίμι που οδηγεί ως εκεί. Έτσι καταγγέλλει ο Γ. Κορδάτος. Ο Νικαρούσης αναφέρει ότι «η βιβλιοθήκη, ερειπωθήσα κατηδαφίσθη το 1886...». Ανεξάρτητα το πότε κατεδαφίσθηκε το σχολείο και η βιβλιοθήκη, εκείνο που έχει σημασία είναι ότι καταστράφηκε ένα μνημείο με ιστορική και καλλιτεχνική αξία. Ο γέρο εργολάβος Ζαφείρος Αγγελή Στεργίου που έκανε την κατεδάφιση διηγήθηκε πολλές φορές ότι η βιβλιοθήκη ήταν εσωτερικά ζωγραφισμένη και έμοιαζε με ναό. Μετά την κατεδάφιση το μόνο που απόμεινε ήταν το παράρτημα της βιβλιοθήκης όπου έμειναν οι δάσκαλοι. Αυτό ακριβώς το κτίσμα που σήμερα θεωρείται «Σχολείο του Ρήγα», κατά το 1942 κάηκε, με αποτέλεσμα να πέσει ο ένας τοίχος του. Αργότερα το Υπουργείο Παιδείας φρόντισε να ξαναχτιστεί το καμένο κομμάτι.
Η αρχιτεκτονική του ελληνομουσείου
  Το «Ελληνομουσείο» ανήκει στην λεγόμενη λαϊκή αρχιτεκτονική της Βορείου Ελλάδος και έχει κτιστεί με την τεχνική που κτίζονταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τα μεγάλα σπίτια-πύργοι του Πηλίου.
  Την εποχή εκείνη, οι κομπανίες των λαϊκών μαστόρων που ξεκινούσαν από την Ήπειρο και τα χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, περιόδευαν σε όλη την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο Πήλιο, σε κάθε γωνιά, υπάρχουν έργα με ανεξίτηλα σημάδια της παρουσίας τους, πότε μια υπογραφή και πότε ανάγλυφες ανδρικές μορφές, σύμβολο του πρωτομάστορα και σφραγίδα της οικοδομικής συντεχνίας. Στην εποχή που μας απασχολεί στην Ζαγορά, αλλά και σε όλο το Πήλιο, μάστοροι από το χωριό Ζουπάνι της Ηπείρου έχτιζαν εκκλησίες, βρύσες, σπίτια, γεφύρια. Γι αυτό το πιο πιθανό είναι, οι τεχνίτες που έχτισαν το Ελληνομουσείο να ήταν Ηπειρώτες. Η ανασφάλεια που επικρατούσε στη Ζαγορά εξαιτίας των Αρβανιτών και των Ελλήνων κλεφτών επέβαλε του τύπο της οχυρωμένης κατοικίας όπως είχε μεταμορφωθεί από τον οχυρό πύργο του μεσαίωνα στον τύπο κατοικίας με διατηρούμενο το φρουριακό χαρακτήρα μόνο στο ισόγειο ή και στον ημιώροφο.
  Το Ελληνομουσείο, τυπολογικά ανήκει σ' αυτήν την κατηγορία σπιτιών, με κάτοψη σε σχήμα Γ. Τα οικοδομικά υλικά και η τεχνική η οποία έχει εφαρμοστεί στο Ελληνομουσείο χαρακτηρίζονται από χονδρούς τοίχους του ισογείου (0,80 μ. περίπου) είναι χτισμένοι με μεγάλες πέτρες και τα κενά ανάμεσα τους γεμίζονται με μικρότερα λιθαράκια. Δεν υπάρχει συνεκτικό υλικό. Οι ξυλόδεσμοι (χατίλια) που ζώνουν το κτίριο, δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο στις γωνίες, αλλά εδράζεται ο ένας στον άλλο κι αφήνουν τις άκρες των ξύλων τους ορατές. Οι «κάλπες», τα κάθετα προς τους ξυλοδαρμούς ξύλα που τους συνδέουν κατ' αποστάσεις, φθάνουν μέχρι την εσωτερική επιφάνεια της τοιχοποιίας κι αφήνουν γυμνές τις άκρες τους. Αυτό γίνεται για να μην σαπίσουν τα ξύλα. Ξυλόδεσμοι υπάρχουν ακόμα στο ύψος των δοκαριών του πατώματος, καθώς και πάνω απ' τα υπέρθυρα των παραθύρων. Ο βορεινός τοίχος δεν έχει ξυλόδεσμους, τουλάχιστον στην εξωτερική του επιφάνεια. Στις γωνιές μεγάλες πέτρες ενισχύουν την κατασκευή. Η αργολιθοδομή των εξωτερικών τοίχων, συνεχίζεται στον όροφο σε όλες τις πλευρές εκτός από την ανατολική. Έτσι δένεται καλύτερα η οικοδομή. Η μείωση του πάχους των τοίχων στο όροφο έγινε για λόγους αντοχής και προς όφελος του εσωτερικού χώρου. Το δάπεδο του ορόφου, είναι από χοντρές σανίδες καρφωμένες απ΄ευθείας στα πατόξυλα. Τα μήκη τους είναι τυχαία με αποτέλεσμα η διάταξη που ακολουθούν να παρουσιάζεται ακανόνιστη. Όλα τα παράθυρα των οντάδων έχουν χονδρές κάσσες και ξύλινο κιγκλίδωμα. Τα εσωτερικά τους φύλλα ανοίγουν και ακουμπούν στο πάχος του τοίχου. Το κτίριο σήμερα είναι ότι απόμεινε από το συγκρότημα της βιβλιοθήκης και του σχολείου. Το σημερινό κτίριο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επικοινωνούσε στον όροφο με παραπλεύρως και προς Β, ευρισκόμενο κτίριο.
  Όταν έγινε η κατεδάφιση, το άνοιγμα από το οποίο γινόταν η επικοινωνία κλείστηκε με πέτρες. Οι πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι το κτίριο αυτό ήταν η βιβλιοθήκη. Πιθανόν το υπάρχον κτίσμα, η βιβλιοθήκη και το σχολείο με το οικοτροφείο του να σχημάτιζαν τη διάταξη Π, έτσι ώστε η εσωτερική, προφυλαγμένη από τον Βορρά και ανοικτή προς το Νότο αυλή άφηνε το φως και τη ζεστασιά του ήλιου να μπαίνουν ελεύθερα στους χώρους του συγκροτήματος.
  Το κτίσμα του "Ελληνομουσείου" με την αυστηρή φρουριακή μορφή στις τρεις όψεις του, τα μεγάλα πάχη των τοίχων, τα μικρά παράθυρα και την "εσωστρεφή" κτιριολογική διαμόρφωση του ισογείου, κατάλληλη για την άμυνα των ενοίκων, δείχνει καθαρά την καταγωγή του. Από τον βυζαντινό πύργο, το γνωστό ως αρβανίτικη κούκλα, που επικρατούσε στη Θεσσαλία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, κράτησε αυτά τα χαρακτηριστικά. Αλλά οι ρίζες του δεν ανοίγονται μόνο σε παραδείγματα του μεσαίωνα. Έχει κρατήσει κι από την αρχαία πλατυμέτωπη κατοικία με "προστώον" τα εν σειρά δωμάτια στον όροφο, τον ηλιακό κλεισμένο όμως με ελαφρά κατασκευή κι ακόμα την κατά μήκος κυρίαρχη διάσταση.
  Η μορφή του, αποτέλεσμα της συναντήσεως των δύο αυτών προτύπων όπως αλληλοσυμπλέχτηκαν στην μακρόχρονη εξελικτική τους πορεία είναι λιτή και σοβαρή. Το καθαρό κλειστό σχήμα και η αυστηρή επιφάνεια της αργολιθοδομής που διακόπτεται μόνον από τους οριζόντιους ξυλόδεσμους, τα ανοίγματα των παραθύρων και τις όψεις του είναι ορατές από το δρόμο βαρειές. Στην ανατολική πλευρά που βλέπει στην αυλή ο βαρύς αμυντικός χαρακτήρας της μορφής σπάει. Η μονοκόμματη λίθινη επιφάνεια της όψεως της ισογείου ελευθερώντας από το σκληρό ορθογωνικό σχήμα της κατόψεως και απλώνεται ελεύθερα, δημιουργώντας τα δύο σκέλη του Γ. Οι λευκές επιχρισμένες επιφάνειες των σαχνισιών επάνω στα ρυθμικά επαναλαμβανόμενα δοκάρια δίνουν ένα τόνο πιο ανθρώπινο στο κτίσμα. Και η "αστρέχα" , το γείσωμα της στέγης με την αρκετή έντονη προεξοχή της, τονίζει το τελείωμα των κάτασπρων επιφανειών. Τα μοναδικά στοιχεία που διακοσμούν την όψη είναι τα κεφάλια των φουρουσιών που στηρίζουν τα ξεπεταχτά και τα πολλά μικρά δοκαράκια (φτενόξυλα, μερτέκια) που αντιστηρίζουν την αστρέχα.
  Με τα αρχοντικά που συναντούμε στον μακεδονικό χώρο και που ακολουθούν την παραδοσιακή μεταβυζαντινή οικοδομική, όπως διαμορφώθηκε στα χρόνια της τουρκικής κατακτήσεως, δεν μπορούμε να πούμε ότι μοιάζει το "Ελληνομουσείο". Μόνο στην κάτοψη, ξεφεύγοντας από το αυστηρά γεωμετρικό σχήμα των Πύργων διαπλάστηκε ανάλογα με τις ανάγκες όπως κι εκείνα. Ούτε και ως προς την εσωτερική διακόσμηση μπορεί να συγκριθεί με τα αρχοντικά των αστικών κέντρων της Βόρειας Ελλάδας. Όπως λέει και ο καθηγητής Μέγας, αποτελεί την "προβαθμίδα" της εξελίξεως "της επιχωριγούσης εν τη Ανατολική Θεσσαλία οικοδομίας" που έφτασε στο αποκορύφωμα της στα μοναδικά αρχοντικά των Αμπελακίων. Απόδειξη αυτού είναι η ομοιότης της κατόψεως του "Ελληνομουσείου" με την κάτοψη του αρχοντικού του Δημ. Σβαρτς στα Αμπελάκια. Είναι γεγονός ότι και με τα αρχοντικά της Σιάτιστας παρουσιάζει ομοιότητα ως προς το σχήμα Γ της κατόψεως. Οι λόγοι άμυνας των αρχαιοκτισμένων αρχοντικών, που έμεναν αφύλακτα στις ληστρικές επιδρομές. Όμως η ομοιότης των κατόψεων του αρχοντικού του Δ. Σβαρτς και του Ελληνομουσείου δεν περιορίζεται μόνο στο σχήμα, αλλά και στην εσωτερική διάθρωση των χώρων. Έτσι θα μπορέσουμε να πούμε ότι το Ελληνομουσείο ανήκει στον προτελευταίο κρίκο της αλυσίδας των διαδοχικών μορφών, που ακολούθησε η λαϊκή μας αρχιτεκτονική για να καταλήξει στην κομψότητα της μορφής και τον πλούτο της εσωτερικής διακοσμήσεως των αρχοντικών.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ζαγοράς

Ιστοσελίδα Δήμου Ζαγοράς
• http://www.zagora.gr/HELLENIC_MUSEUM/em.htm (2 φωτ.)

Σχολείο

ΚΑΛΟΓΗΡΟΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
Λιθόκτιστο σχολείο, το οποίο χτίστηκε το 1908 επί δημάρχου Αιθήκων Νικολού Στουρνάρα, φιλοξενώντας έως 100 μαθητές σε περίοδο ακμής. Χαρακτηριστικά είναι τα ανάγλυφα σύμβολα που βρίσκονται σε εμφανή σημεία του λιθόκτιστου κτιρίου, όπως σταυρός, δάφνινο στεφάνι κ.α. Η τεχνική της κατασκευής και διακόσμησης είναι ενδεικτική της αγάπης για την πέτρα και της αξίας των παραδοσιακών υλικών για τη σωστή εναρμόνιση των κτιρίων με τη φύση και το μεράκι των μαστόρων.

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/kalogiroi_gr.asp?tpage...

Παλιό Δημοτικό Σχολείο

ΚΑΛΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΛΑΡΙΣΑ
Τηλέφωνο: +30 24950 51022
   Είναι λιθόκτιστο με ξύλινη στέγη καλυμμένη με κεραμίδια "βυζαντινού τύπου" και έχει εξωτερικές διαστάσεις 10 x 11 μ. περίπου. Αποτελείται από μία κύρια αίθουσα και δύο βοηθητικά γραφεία. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι η λιτότητα και η συμμετρία. Στην κύρια όψη το κεντρικό τμήμα προβάλλει ελαφρά και στέφεται με τριγωνικό αέτωμα τονίζοντας έτσι την είσοδο.
   Κτίστηκε το 1908 με δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού, όπως και πολλά άλλα Δημοτικά σχολεία την εποχή εκείνη.
   Το 1981 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
   Ολική επισκευή του κτηρίου έγινε την περίοδο 1987-1994. Αντικαταστάθηκε η στέγη, ενισχύθηκαν οι τοιχοποιίες, άλλαξαν τα πατώματα και τα κουφώματα και έγινε χρωματισμός

Ξενοδοχείο Αρνη

ΚΑΡΔΙΤΣΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Νεοκλασικό κτήριο, που κτίστηκε το 1920 από Γάλλο αρχιτέκτονα.

Δημοτική Αγορά Καρδίτσας

  Το Κτίριο της Δημοτικής Αγοράς είναι ένα κτίριο μνημειακού και επομένως συμβολικού χαρακτήρα. Ως αρχιτεκτονικό μνημείο αποτελεί "πολιτιστική" κληρονομιά όχι μόνο της Καρδίτσας αλλά όλων των χωρών. Ως ιστορικό και ιδεολογικό συμβόλαιο είναι μάρτυρας μιας εποχής, της πρώτης αστικής ανάπτυξης της Καρδίτσας. Εντός αυτών έχει και "εκπαιδευτικό χαρακτήρα" αφού ο "χώρος του" εμπεριέχει και υποβοηθά έναν ποιοτικό τρόπο ζωής, έναν εξανθρωπισμό της σχέσης δομημένο περιβάλλον - ζωή που είναι θεωρητικά και πρακτικά σήμερα, το ζητούμενο.
  Η διατήρηση αυτού του ιστορικού παρελθόντος και των ποιοτικών του χαρακτηριστικών ήταν η πρώτη επιλογή του Δήμου Καρδίτσας, που υλοποιήθηκε με τη διατήρηση των ήδη υπαρχόντων λειτουργικών, πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών της περιοχής προσαρμοσμένων όμως στις σύγχρονες απαιτήσεις λαμβάνοντας υπόψη τις νέες τάσεις της αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας.
  Η δεύτερη επιλογή μας ήταν η "αποκατάσταση" με την ευρεία έννοια του όρου και όπου αυτό είναι δυνατόν, των παραδοσιακών χρήσεων, των πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών ποιοτήτων της περιοχής και του επικοινωνιακού, πολυλειτουργικού της χαρακτήρα.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
  Το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς της Καρδίτσας κατασκευάστηκε το χρονικό διάστημα 1925-1930.
  Είναι πιθανότατα ένα από τα τελευταία έργα της εταιρείας Hennebique Francois του Coignet που κατασκεύασε αναρίθμητα έργα από σκυρόδεμα και γυαλί σ' ολόκληρη την Ευρώπη.
  Είναι εμφανέστατα γνήσιος απόγονος των έργων των μηχανικών που κατασκεύασαν από σίδερο και γυαλί κτίρια πραγματικά επαναστατικά, προορισμένα για χρήσεις δημόσιες, όπως αίθουσες εκθέσεων, ταχυδρομεία, στοές, περίπτερα και ημιυπαίθρια θέατρα.
  Ταυτόχρονα όμως το κτίριο είναι κτισμένο στις απαρχές του μοντέρνου κινήματος και απηχεί ήδη στις βασικές αρχές του, την πουριστική μηχανική αισθητική δηλαδή, που όμως παραμένει κλασσική στην έκφρασή της όπως και η τυπική Παλλαντιανή κάτοψη από την οποία προέκυψε η δομή της.
  Το κτίριο τοποθετήθηκε στον ιστό της πόλης με καθαρά πολεοδομικά κριτήρια. Τις τελευταίες δεκαετίες το κτίριο εκτός από την δραματική φυσική φθορά του και αντιμετώπιζε και τη συρρίκνωση των χρήσεων. Βρίσκονταν σε εμφανή κατασκευαστική και χρηστική αποσύνθεση. Είχε χάσει τη θέση που του αξίζει στην συνείδηση των Καρδιτσιωτών ως αρχιτεκτονικό μνημείο και ως ιστορικό και ιδεολογικό σύμβολο. Στο κτίριο της Αγοράς κάνει την πρώτη εμφάνισή του το Κράτος Πρόνοιας και η μοντέρνα αρχιτεκτονική.
  Ο κ.Τερτίπης, - κοσμοπολίτης δημοτικός σύμβουλος που έφερε τα σχέδια της αγοράς από το Παρίσι - είναι ο εκφραστής της θέλησης της πρόσφατα απελευθερωμένης από τον Οθωμανικό ζυγό πόλη, να γίνει μέτοχος του διεθνιστικού πνεύματος της εποχής, υιοθετώντας αυτούσιο ένα στοιχείο της έκφρασης του: Ένα δημόσιο κτίριο από την Ευρώπη.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
  Το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς,
•Είναι ένα απολύτως τετράγωνο κτίσμα με πλευρά κάτοψης 55μ.
•Το ελεύθερο ύψος 18μ.
•Η διάταξή του είναι πυραμιδωτή.
•Ισόγειο ύψους 5,90μ.
•Περιμετρικός διάδρομος ως όροφος ύψους 8,10μ.
•Στέγη που στηρίζεται σε φεγγίτη ύψους 11,50μ.
•Η στέγη είναι μεταλλική με γυάλινη πλήρωση.
•Τα δομικά στοιχεία κολόνες, δοκοί, πλάκες είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα.
  Πρόκειται για ένα κτίριο με καθαρή γεωμετρία και συμμετρία στους άξονες Ανατολή-Δύση-Βοράς-Νότος και αυστηρό κάναβο. Είναι κτίριο διαφανές και απόλυτα ορθολογικό, ένα καθαρό αρχιτεκτονικό έργο με αξιώματα σχεδιασμού που βασίζονται στα βασικά σχήματα της γεωμετρίας. Ο κατακερματισμός του ισογείου σε μικρά μαγαζιά, χωρισμένα σε δυο περιμετρικές ζώνες εσωτερική-εξωτερική και η προσθήκη στη δεκαετία του '60 του κτίσματος της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας έχουν αφαιρέσει από την κατασκευή την δύναμη, την ειλικρίνεια και την αντικειμενικότητά της.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καρδίτσας

Municipality of Karditsa WebPages
• http://www.karditsa-city.gr/AboutTown/DimotikiAgor... (4 φωτ.)

Πρώην κινηματογράφος "Παλλάς"

Νεοκλασικό κτήριο, που κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και αρχικά λειτούργησε ως ξενοδοχείο.

Δικαστικό Μέγαρο

Εργοστάσιο ζαχάρεως (1900)

ΛΑΖΑΡΙΝΑ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Σώζονται ερείπια του εργοστασίου αυτού, το οποίο ήταν το πρώτο στο είδος του στην Ελλάδα και αποτελεί μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς.

Κλειστή τούρκικη αγορά (Μπεζεστένι) - 15ος αιώνας

ΛΑΡΙΣΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Βρίσκεται στο λόφο Φρουρίου.

"Ο Μύλος του Παπά"

  Δίπλα στο Σταθμό Υπεραστικών Λεωφορείων (Γεωργιάδου 53). Συγκρότημα κτιρίων, που από το 1927 άρχισε να λειτουργεί σαν βιομηχανική μονάδα παραγωγής αλεύρων, η πιο εξελιγμένη για την εποχή της. Σήμερα, τα περισσότερα κτίρια έχουν αξιοποιηθεί για τη στέγαση πολλών πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λάρισας.

Ξενοδοχείο "Θεοξένεια"

ΠΟΡΤΑΡΙΑ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
  Στο κέντρο της Πορταριάς δεσπόζει το ξακουστό σε όλους «Θεοξένεια», το πολυτελέστερο ξενοδοχείο των Βαλκανίων της προπολεμικής περιόδου, το οποίο φιλοξένησε σημαντικά πρόσωπα της εποχής πριν την καταστροφή του από τους Γερμανούς στον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα στα χαλάσματα του «Θεοξένεια» πραγματοποιούνται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου, ο οποίος έχει σκοπό να διαμορφώσει τον κήπο του σε ανοικτό θεατράκι.
  Η λειτουργία του Μέγα «Θεοξένεια» άρχισε το 1905. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε σε τρία χρόνια από τον μηχανικό Μ. Αργύρη. Ο Κ. Αθανασάκης (ιδιοκτήτης) θέλησε να κατασκευάσει μια ξενοδοχειακή μονάδα που αντίστοιχη της δεν υπήρχε στα Βαλκάνια, με στόχο την φιλοξενία στο πανέμορφο χώρο του Πηλίου και της Πορταριάς κυρίως επιχειρηματιών και κοσμικών από το χώρο της Ελλάδος και της εγγύς Ανατολής, τους οποίους γνώριζε μέσω των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων στην Αίγυπτο.
  Πράγματι η λειτουργία του «Θεοξένεια» καθόρισε νέους τρόπους ξενοδοχείασης με ένα υψηλό επίπεδο ανέσεων. Τα 25 περίπου δωμάτια χαρακτηρίζονταν από πολυτέλεια και ανέσεις μοναδικές για εκείνη την περίοδο. Στο ισόγειο φιλοξενούνταν το εστιατόριο και η μεγάλη σάλα δεξιώσεων όπου οι βεγγέρες συνοδεία του «κλειδοκύμβαλου» διαδεχόταν η μια την άλλη κατά την θερινή περίοδο. Στο μπροστινό μέρος του ξενοδοχείου είχε διαμορφωθεί κήπος, στις αλέες του οποίου συχνά περπατούσαν οι ένοικοι του αλλά και επώνυμοι του Βόλου και της Πορταριάς. Στο πίσω μέρος υπήρχε διαμορφωμένος χώρος για τέννις και σιντριβάνι για την ψυχαγωγία των μικρών ενοίκων ενώ από εκεί ξεκινούσαν και οι παρέες καβάλα στα άλογα για τους ημερήσιους περιπάτους τους προς την κορυφή του Πηλίου.
  Το «Θεοξένεια» ήταν ένας λόγος που η Πορταριά στράφηκε προς τον τουρισμό ιδίως μετά το Βασιλικό διάταγμα του 1920 που τη χαρακτήριζε χώρου ιδιαιτέρου φυσικού κάλους μαζί με την Κηφισιά και την Ύδρα. Στις επώνυμες παρέες που συγκροτούνταν κάθε χρόνο την θερινή περίοδο στο «Θεοξένεια», σημαντική θέση κατέχει ο κύκλος του βουνού απαρτιζόμενος από λογοτέχνες.
  Η πορεία του ξενοδοχείου συνεχίστηκε ως το 1940 οπότε επιτάχθηκε από την Ιταλική διοίκηση και χρησιμοποιήθηκε ως διοικητήριο ενώ την χαριστική του βολή δέχτηκε τον Αύγουστο του 1944, όταν βομβαρδίστηκε η Πορταριά και κάηκαν πολλά από τα αρχοντικά της. Μεταξύ αυτών και το «Θεοξένεια», του οποίου σήμερα οι τοίχοι ορθώνονται σκεπασμένοι από κισσούς δίνοντας στον επισκέπτη μια άποψη του παρελθόντος του.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Πορταριάς

• http://www.portaria.gr/aksioPortariaTeoksenia.asp (3 φωτ.)

Κονάκι (19ος αιώνας)

ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ (Κωμόπολη) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
  Το Κονάκι, ήταν παλαιότερα η έδρα και η κατοικία του τοπικού Μπέη. Αναστηλώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και σήμερα στεγάζει τα εργαστήρια συντήρησης και καθαρισμού της ΙΓ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Βόλου. Στον αύλειο χώρο υπάρχει υπαίθρια συλλογή αρχαιοτήτων, ενώ περιοδικά οργανώνονται εκθέσεις φωτογραφικού υλικού αναφορικά με τις αρχαιότητες της περιοχής.
(κείμενο: Π. Τσιαμούρας, Κ. Κοντογεώργου, Α. Αντωνίου)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Καρδίτσας.

Δωροθέα Σχολή

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
  Πρόκειται για λιθόκτιστο κτήριο στεγασμένο με ξύλινη στέγη καλυμμένη με κεραμίδια "γαλλικού" τύπου. Έχει κάτοψη σχήματος "Π" και είναι διώροφο. Οι χώροι του είναι οι αναγκαίοι για την λειτουργία του ως σχολικό κτήριο: πέντε αίθουσες στο ισόγειο και αποθήκες και βοηθητικοί χώροι στο ημιυπόγειο. Χαρακτηριστικά στοιχεία στις όψεις του είναι τα μεγάλα ξύλινα παράθυρα που φέρουν σιδεριές και λίθινες κορνίζες, το διπλό κλιμακοστάσιο και η έντονα διακοσμημένη κύρια είσοδος.
  Κτίστηκε το 1875 με δωρεά 1500 χρυσών λιρών του ευεργέτη Δωρόθεου Σχολάριου.
  Το 1991 κηρύχτηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
  Επισκευή του κτηρίου έγινε το 1991.
  Το κτήριο ανήκει στο Δήμο Τρικκαίων και χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21305n/g213en10.htm... (1 φωτ.)

Το παλιό καρνάγιο

ΤΡΙΚΕΡΙ (Λιμάνι) ΝΟΤΙΟ ΠΗΛΙΟ

Νανοπούλειος Σχολή

ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΑ (Χωριό) ΖΑΓΟΡΑ-ΜΟΥΡΕΣΙ
Τηλέφωνο: +30 24230 49238
  Πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, όπως διαμορφώθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα στην περιοχή του Πηλίου. Είναι λιθόκτιστο με όψεις από εμφανή λιθοδομή, με ένα κεντρικό διώροφο τμήμα και δύο ισόγειες πλαϊνές προεκτάσεις. Η ξύλινη στέγη του καλύπτεται απο σχιστολιθικές πλάκες της περιοχής. Ο επιβλητικός όγκος του κτηρίου, τα φυσικά χρώματα των υλικών δομής του και οι ιδιαίτερα επιμελημένες κατασκευαστικές λεπτομέρειες δημιουργούν ένα αρμονικό σύνολο με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον του Πηλίου.
  Κτίστηκε το 1909 με δωρεά του ευεργέτη Νικ. Νανόπουλου και πρωτολειτούργησε ως Οικονομικό Γυμνάσιο.
  Το 1985 χαρακτηρίστηκε ως Έργο Τέχνης.
  Εργασίες επισκευής του κτηρίου έγιναν το 1993.
  Στον όροφο του κεντρικού τμήματος στεγάζεται το Δημοτικό Σχολείο του χωριού.

Τύμβος πεσόντων

ΔΡΑΚΕΙΑ (Χωριό) ΠΗΛΙΟΝ
  Η Δράκεια είναι γνωστή για την προσφορά της στον αγώνα κατά των Γερμανών μια και το Δεκέμβριο του ’43 οι κατακτητές εκτέλεσαν ομαδικά 118 πατριώτες.
  Γι’ αυτή την προσφορά της εντάχθηκε πρόσφατα στον κατάλογο των "ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ", και ο Δήμος Αγριάς συμμετέχει στο ΔΙΚΤΥΟ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ, για την ανάδειξη και προβολή του ιστορικού αυτού γεγονότος. Ο τύμβος των πεσόντων αποτελεί σημείο αναφοράς του χωριού όπου οι επισκέπτες μπορούν να αποτίσουν φόρο τιμής.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Μαγνησίας.

ΚΙΣΣΟΣ (Χωριό) ΖΑΓΟΡΑ-ΜΟΥΡΕΣΙ
Προτομές Ρήγα Φεραίου
Μνημείο πεσόντων 1940
Αναμνηστική στήλη σχολείου Ρήγα Φεραίου

Μνημείο του Ιπποκράτη

ΛΑΡΙΣΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
  Απέναντι από το πάρκο Αλκαζάρ. Αποκαλύφθηκε ο τάφος του Ιπποκράτη, στο σημείο όπου σήμερα υπάρχει μαρμάρινος ανδριάντας, έργο του Γεωργίου Καλακαλά και ιατρικό μουσείο (ιδρυτής: Δημήτριος Παλιούρας).
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λάρισας.

Αρχοντικό Ζαφειρίου

ΑΓΙΟΣ ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ (Οικισμός) ΒΟΛΟΣ
  Ισως ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά νεοκλασσικά δείγματα πηλιορείτικης δόμησης, υψηλής αισθητικής έκφρασης.
  Το σπίτι της Γαρυφαλιάς Ζαφειρίου στον Αγιο Ονούφριο, αποτελεί δικαιολογημένα το «κόσμημα» του Δήμου Ιωλκού και δεν θα μπορούσε παρά να είναι σήμερα αυτό ακριβώς, που και η Δημοτική Αρχή της Ιωλκού καμαρώνει πως διαθέτει, ένα σημαντικό δηλαδή Κέντρο Πολιτισμού, για ολόκληρη την περιοχή και για τη Μαγνησία.
   Την «υποδοχή», περιήγηση και «φιλοξενία» στους χώρους του Αρχοντικού Ζαφειρίου αφήνουμε να κάνει, με τη δικαιωματική χρήση της γραφίδας του επαϊοντος, ο ίδιος ο Προϊστάμενος της 5ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων, αχιτέκτονας μηχανικός, κ. Δημήτρης Παλιούρας, ο οποίος σε ένα του σύντομο πόνημα για το Αρχοντικό, περιγράφει και τις τάσεις της εποχής που το δημιούργησε.
Περιγραφή του κτηρίου
  Το σπίτι κτίστηκε γύρω στα 1895, όπως προκύπτει από τον έλεγχο των συμβολαίων αγοραπωλησίας του. Βρίσκεται στον κεντρικό πυρήνα του οικισμού και στα δεξιά του κεντρικού ασφαλτόδρομου, λίγο πριν την κεντρική πλατεία (του Αγίου Ονουφρίου).
  Είναι κτισμένο στη γωνία ενός στενόμακρου οικοπέδου, εμβαδού 916,40 τ.μ., έχει μεσημβρινό προσανατολισμό και αποτελείται από την κύρια κατοικία και το παράσπιτο, που είναι σε επαφή με τη δυτική όψη.
 Αναπτύσσεται σε τρεις στάθμες, το ισόγειο, τον όροφο και το ημιϋπόγειο και είναι λιθόκτιστο και στεγασμένο με ξύλινη τετρακλινή στέγη, καλυμμένη με κεραμίδια βυζαντινού τύπου (λούκια). Το εσωτερικό της στέγης είναι διαμορφωμένο σε μικρή σοφίτα, η οποία φωτίζεται από μια ειδικά διαμορφωμένη κατασκευή πάνω από τη νότια κλίση της στέγης.
  Η κατοικία έχει εξωτερικές διαστάσεις 10,20 Χ 8,90 και το παράσπιτο 4,30 Χ 4,30 μ. και το πάχος των λιθοδομών της είναι περί τα 0,70 μ.
  Η κάτοψή του έχει τριμερή διάταξη των χώρων της, στο ισόγειο με ένα διαμπερή διάδρομο στο κέντρο, στην αρχή του οποίου βρίσκεται η κυρία είσοδος, η οποία διαχωρίζεται από τον υπόλοιπο διάδρομο με ένα ξύλινο τζαμωτό ανεμοφράκτη και στο βάθος του το ξύλινο κλιμακοστάσιο για την κάθετη επικοινωνία των ορόφων. Δεξιά και αριστερά του διαδρόμου υπάρχουν από δύο δωμάτια, ενώ στο βάθος της δεξιάς πλευράς υπάρχει και ένας μικρός χώρος υγιεινής, ο οποίος επικοινωνεί κάτω από την ξύλινη σκάλα.
  Στον όροφο, η σκάλα οδηγεί σε ένα μικρό προθάλαμο, όπου στα αριστερά του βρίσκεται η κουζίνα και μπροστά της το καθιστικό. Δεξιά του προθάλαμου υπάρχει ένα δωμάτιο και μπροστά του προθάλαμου υπάρχει η μεγάλη σάλα, η οποία λειτουργούσε ως το σαλόνι του σπιτιού.
  Το υπόγειο έχει και αυτό τριμερή διάταξη, η οποία διαμορφώνεται από τα λιθόκτιστα στοιχεία της φέρουσας κατασκευής του και χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες. Επικοινωνούσε απ' ευθείας με την αυλή, με τη δεύτερη είσοδό του που βρίσκεται στη δυτική όψη, όπως επίσης και με το παράσπιτο με εσωτερικό λιθόκτιστο κλιμακοστάσιο.
  Η πρόσοψή του οργανώνεται συμμετρικά στον κατακόρυφο άξονα συμμετρίας και είναι λιτή χωρίς πολλά διακοσμητικά στοιχεία.
  Στο κέντρο του ισογείου υπάρχει η είσοδος, η οποία είναι ξύλινη ταμπλαδωτή, με οριζόντιο τζαμωτό φεγγίτη πάνω της, ο οποίος προστατεύεται από περίτεχνη σφυρήλατη σιδεριά. Πλαισιώνεται από δυο λίθινες παραστάδες στο μισό ύψος τους, ενώ στην ερχική τους μορφή θα πρέπει να συνέχιζαν με τραβηχτό επίχρισμα μέχρι την κορυφή του ανοίγματος και θα κατέληγαν σε επίκρανα που θα στήριζαν το ψευδοεπιστήλιο, τη ζωφόρο και το γείσο, σύμφωνα με τις διαμορφώσεις των εισόδων αυτήν την περίοδο.
  Δεξιά και αριστερά της εισόδου υπάρχει από ένα παράθυρο, ενώ η ίδια διάταξη των ανοιγμάτων επαναλαμβάνεται και στον όροφο.
  Το ισόγειο χωρίζεται αισθητικά από τον όροφο με οριζόντιο γείσο διαμορφωμένο με κυμάτια, ενώ οι γωνιές του ορόφου διαμορφώνονται με παραστάδες που καταλήγουν σε επίκρανα, που φαίνονται να στηρίζουν το επιστήλιο, τη ζωφόρο και το γείσο του κτηρίου, κατασκευασμένα με εργαλεία από τραβηχτά επιχρίσματα.
  Στο κέντρο του ορόφου, πάνω από την κύρια είσοδο, υπάρχει μικρό μπαλκόνι, το οποίο στηρίζεται σε δυο μαρμάρινα λιθανάγλυφα φουρούσια, τα οποία φέρουν τη μαρμάρινη λιθανάγλυφη μπαλκονόπλακα και προστατεύεται από την περίτεχνη σιδεριά, η οποία αποτελείται από σφυρήλατα και χυτά στοιχεία.
  Οι υπόλοιπες όψεις του είναι απλές, χωρίς ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία, αφού σ' αυτές τις κατασκευές η έμφαση δινόταν πάντα στην πρόσοψή τους.
  Τέλος, τα ζεστά χρώματα της ώχρας, του ξύλου και του κεραμιδιού δημιουργούν ένα αρμονικό και ενδιαφέρον χρωματικό σύνολο, το οποίο σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα μορφολογικά και δομικά του στοιχεία και την αρμονική ένταξη στο περιβάλλον του, το καθιστούν ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα δείγματα αστικής αρχιτεκτονικής στην περιοχή του Πηλίου.
Η Ζωγραφική διακόσμηση
  Η ακτινοβολία της καινούργιας καλλιτεχνικής έκφρασης στη ζωγραφική διακόσμηση των σπιτιών που διαμορφώθηκε στα μεγάλα αστικά κέντρα, μεταδόθηκε σιγά - σιγά και στην περιφέρεια. Οι λόγοι της επικράτησης αυτής της τεχνοτροπίας ήταν κυρίως η αναφορά της στην αρχαιότητα, που ήταν πηγή υπερηφάνειας και αισιοδοξίας για τη μικρή, φτωχή και κατεστραμμένη Ελλάδα από τη μακροχρόνια σκλαβιά της. Ετσι και στην περιοχή του Πηλίου, η ακτινοβολία του νεοκλασσικού Βόλου δημιουργεί ένα ρεύμα για την εσωτειρκή διακόσμηση των σπιτιών κυρίως με οροφογραφίες που μιμούνταν τα αστικά πρότυπα.
  Τη διακόσμηση αυτών των σπιτιών αναλάμβαναν κυρίως ντόπιοι κοσμηματογράφοι, που δημιουργούσαν πολλές φορές ενδιαφέροντα ζωγραφικά σύνολα, όπως ο Ι. Καρδάσης στο Αρχοντικό του Ιωαννίδη στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας και η ζωγραφική διακόσμηση της οικίας Ζαφειρίου που εξετάζουμε, ο καλλιτέχνης της οποίας, μέχρι στιγμής, μας είναι άγνωστος.
  Ενδεχομένως, όμως, με τον καθαρισμό και των υπολοίπων ταβανιών και κυρίως της σάλας του ορόφου, η οποία θα ήταν διακοσμημένη με μεγαλύτερη επιμέλεια από τους υπόλοιπους χώρους, οι οποίοι έχουν ασβεστοχρισθεί μεταγενέστερα, να μας αποκαλύψουν και την ταυτότητα του καλλιτέχνη.
  Η ζωγραφική διακόσμηση της οικίας Ζαφειρίου εντοπίζεται κυρίως στις οροφές, με παραστάσεις φυτικών κυρίως μοτίβων, νεκρές φύσεις, παραστάσεις αρχαίων μνημείων όπως ο Παρθενώνας, διάφορες πόλεις όπως η Νεάπολι με τον Βεζούβιο κ.λπ. Σε ορισμένα δωμάτια, ο ζωγραφικός διάκοσμος κατεβαίνει και στην ανώτερη ζώνη των κάθετων τοίχων, δημιουργώντας ένα είδος ζωφόρου με ανάλογα των οροφών διακοσμητικά μοτίβα.
  Η κατάσταση διατήρησης των ζωγραφικών επιφανειών είναι αρκετά καλή, χρειάζονται στερέωση για προληπτικούς λόγους και κυρίως χρειάζονται καθαρισμό από τους ρύπους, αισθητική αποκατάσταση εκεί που απαιτείται και καθαρισμό των οροφών που έχουν ασβεστοχρισθεί».
  Όπως ο κ. Δημ. Παλιούρας μας πληροφορεί, καταλήγοντας την αναφορά του στο Αρχοντικό Ζαφειρίου, «5η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων από την αρχή της ίδρυσής της, άρχισε να ασχολείται με την οικία Ζαφειρίου και ήδη από το 1981 ενέκρινε μελέτη επισκευής και αποκατάστασης του σπιτιού και δανειοδότησε τις εργασίες με ευνοϊκούς όρους».
  Στη συνέχεια, την πρότεινε για χαρακτηρισμό στο Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο με την Υ.Α. 1730/2761/7.685 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 408/β/4.7.85 ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1469/50 «Περί ειδικής κατηγορίας οικοδομημάτων και έργων τέχνης μεταγενεστέρων του 1830». Αργότερα, με υπόδειξη της Εφορείας, η οικία Ζαφειρίου αγοράστηκε από το Δήμο Ιωλκού, ο οποίος (ήδη) στεγάζει σ' αυτή διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ιωλκού

• http://www.iolkos.gr/zafeiriou.htm (4 φωτ.)

Αρχοντικό Χατζηαναστάση

ΑΝΑΚΑΣΙΑ (Κωμόπολη) ΒΟΛΟΣ
  Το αρχοντικό Χατζηανάσταση, γνωστό σήμερα ως οικία Κοντού και Μουσείο Θεόφιλου, βρίσκεται στην Ανακασιά του Δήμου Ιωλκού, στα βορειοανατολικά της κεντρικής πλατείας και συγκεκριμένα στην οδό Μουσείου Θεόφιλου αρ. 211. Αρχικά το Αρχοντικό ήταν ιδιοκτησίας της οικογένειας Χατζηαναστάση μέχρι και το 1905 που το αγόρασε ο Ανωβολιώτης μυλωνάς Γιάννης Κοντός.
  Αμέσως μετά την αγορά ο νέος ιδιοκτήτης προέβει σε διάφορες οικοδομικές εργασίες εκσυγχρονισμού της νέας κατοικίας του και προσαρμογής της στα τρέχοντα αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής, που αλλοίωσαν σε σημαντικό βαθμό την αρχική αρχιτεκτονική σύνθεση του κτηρίου.
  Το 1912, σε συνέχεια των οικοδομικών εργασιών, ξεκίνησε και ένα πρόγραμμα ζωγραφικής διακόσμησης της σάλας του τελευταίου ορόφου από τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ. Με τους σεισμούς του 1955 που έπληξαν την περιοχή, το Αρχοντικό έπαθε εκτεταμένες καταστροφές, τόσο στον φέροντα οργανισμό, όσο και στα επί μέρους στοιχεία και κυρίως στις τοιχογραφίες, πολλές από τις οποίες θρυμματίσθηκαν και έπεσαν στο πάτωμα.
  Το 1962 το υπουργείο Πολιτισμού για να προστατεύσει αυτό το μοναδικό μνημείο για την περιοχή, το χαρακτήρισε με την Υ.Α. 7998/1.8.62 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 279/β/9.8.62 «ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο» συμφωνά με τις διατάξεις του Ν. 1469/50 «περί ειδικής κατηγορίας οικοδομημάτων και έργων τέχνης μεταγενέστερων του 1830» και το 1965 το αγόρασε προκειμένου να το χρησιμοποιήσει για αρχαιολογικούς σκοπούς.
   Ακολούθησαν το 1966 οι εργασίες αναστήλωσης του Αρχοντικού, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1967 και παράλληλα έγινε και η συντήρηση των τοιχογραφιών, από εξειδικευμένα συνεργεία του Υπουργείου Πολιτισμού.
   Με τους σεισμούς του 1980 που έπληξαν για δεύτερη φορά την περιοχή της Μαγνησίας τα τελευταία χρόνια, το Αρχοντικό έπαθε εκ νέου και άλλες ζημιές, πολύ μικρότερης έκτασης όμως, που έδωσαν την αφορμή για νέο πρόγραμμα οικοδομικών εργασιών αποκατάστασης των ζημιών συντήρησης των τοιχογραφιών και διευθέτησης του περιβάλλοντα χώρου, που εκτελέστηκαν από την 5η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ, οπότε το Αρχοντικό απέκτησε τη σημερινή του όψη.
Η αρχιτεκτονική του κτηρίου
  Το Αρχοντικό στην αρχική του μορφή ήταν τριώροφο, λιθόκτιστο στο μεγαλύτερο μέρος του, εκτός από μεγάλα τμήματα του τελευταίου ορόφου που είναι κατασκευασμένα από ελαφριά κατασκευή (τσατμάς). Η ελαφριά αυτή κατασκευή προεξέχει προς όλες τις κατευθύνσεις, έξω από το λίθινο περίγραμμα του κτηρίου δημιουργώντας τα γνωστά σαχνισιά της κλασικής Πηλιορείτικης Αρχιτεκτονικής. Είχε φρουριακό χαρακτήρα και διατηρούσε πριν τις επισκευές του 1905, όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις οχυρωματικές κατοικίες του δευτέρου μισού του 18ου και του πρώτου μισού του 19ου αιώνα στην περιοχή του Πηλίου.
  Από τις μεταγενέστερες οικοδομικές εργασίες που έγιναν στο κτήριο, όλα τα μπάζα εναποτέθηκαν στην μπροστινή του αυλή με αποτέλεσμα το ισόγειο να μεταβληθεί σε ημιυπόγειο, η δε κύρια όψη του να χάσει τον πυργοειδή της χαρακτήρα.
  Οι βασικές μεταβολές που έγιναν στην κάτοψη του ισογείου κατά τις εργασίες του 1905, ήταν η μετατόπιση του κλιμακοστασίου από την σάλα του ισογείου στο πίσω μέρος του σπιτιού και η μεταφορά της σάλας από την αριστερή στη δεξιά πλευρά του κτηρίου με αντίστοιχη μετακίνηση και του χειμωνιάτικου δωματίου.
  Στο μεσοπάτωμα έγιναν οι περισσότερες μεταβολές με κυριότερες από αυτές την κατάργηση της μετωπικής σάλας και τη διαμόρφωση ενός στενόμακρου διαδρόμου στο κέντρο της κάτοψης, στο βάθος του οποίου μεταφέρθηκε το νέο κλιμακοστάσιο, ενώ τα δωμάτια διαμορφώθηκαν δεξιά και αριστερά του διαδρόμου. Ένα από τα δωμάτια, το βορειοανατολικό, μετασκευάστηκε σε σύγχρονη για την εποχή του κουζίνα, ενώ διευρύνθηκαν και όλα τα παράθυρα της στάθμης αυτής. Επίσης έγινε η μετατροπή του κεντρικού παραθύρου με τη φουσκωτή σιδεριά σε κύρια είσοδο του σπιτιού με την προσθήκη και του εξω­τερικού λιθόκτιστου κλιμακοστασίου.
  Στον τελευταίο όροφο οι μεταβολές ήταν πολύ μικρότερης έκτασης και εντοπίζονται στη μετατόπιση του κλιμακοστασίου από την μετωπική σάλα, στο βάθος του στενού κάθετου σκέλους της, μπροστά από την υπερύψωση του χώρου αυτού, ενώ σφραγίσθηκαν και όλοι οι πολύχρωμοι γύψινοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα.
  Στην πρόσοψη του σπιτιού και κυρίως στους κατώτερους ορόφους προστέθηκαν νεοκλασσικά μορφολογικά στοιχεία, όπως τα κυφωτά επιχρίσματα του ημιυπόγειου, τα επιχρίσματα με τις ραβδώσεις στο μεσοπάτωμα, οι διακοσμητικές ταινίες από τραβηχτά επιχρίσματα μεταξύ των ορόφων, τα πλαίσια των παραθύρων και το περίτεχνο νεοκλασικό περιθύρωμα της νέας εισόδου.
Η ζωγραφική του κτηρίου
Το 1912 άρχισε η ζωγραφική διακόσμηση του σπιτιού και συγκεκριμένα της σάλας του δευτέρου ορόφου, από τον ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ. Στο φιλόξενο αυτό σπίτι του μυλωνά Γιάννη Κοντού ο Θεόφιλος θα βρει καταφύγιο και κάτω από την ασφάλειά της προστασίας του ιδιοκτήτη θα δημιουργήσει ένα από τα σημαντικότερα και πιο ολοκληρωμένα έργα του. Στην τοιχογραφία που έχει θέμα «Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης συναθροίζει εις την Λίμνην Λέρνην τους νικητάς του Δράμαλη το 1822», διαβάζουμε την υπογραφή του και το έτος κατασκευής της. Η τοιχογραφία αυτή πιστεύουμε πως είναι η πρώτη που κατασκευάστηκε και ακολούθησαν οι υπόλοιπες, οι οποίες σύμφωνα με μαρτυρίες των πρώην ιδιοκτητών έγιναν σταδιακά και διήρκεσαν μερικά χρόνια.
  Το ζωγραφικό πρόγραμμα της οικίας Κοντού χωρίζεται σε δυο ζώνες: Την κάτω ζώνη που φθάνει μέχρι τα μισά περίπου των παραθύρων και την πάνω που φθάνει μέχρι λίγο κάτω από το ταβάνι.
  Στην κάτω ζώνη ο Θεόφιλος ζωγράφισε διάφορα διακοσμητικά θέματα, όπως μια μεγάλη ποικιλία από γλάστρες με λουλούδια και πουλιά, συντριβάνια, αγρίμια και σκηνές κυνηγίου, ενώ στα αριστερά της σκάλας πλάι στην πόρτα του δωματίου ζωγράφισε τον Γιάννη Κοντό καβάλα στο άλογο του.
  Ακολουθεί η πάνω ζώνη στην οποία βρίσκονται 14 μεγάλοι πίνακες με θέματα παρμένα από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 για τα οποία χρησιμοποίησε ως πρότυπα, κατά κύριο λόγο, τους πίνακες του ζωγράφου Peter Fon Ess.
  Στις τέσσερις παραστάδες της στενής κεραίας της σάλας, ο Θεόφιλος ζωγράφισε τέσσερις θεούς του Ολύμπου, τον Αρη, την Αφροδίτη, τον Ερμή και την Αθηνά.
  Στον τυφλό τοίχο ζωγράφισε μια μεγάλη τοπιογραφία με θέμα την Ανακασιά και στο βάθος τη Μακρινίτσα με τον κάραβο της Πορταριάς στο πλάι της.
  Στα τμήματα πάνω από τα παράθυρα και τις πόρτες, γέμισε τα κενά με θέματα ανάλογα της κάτω ζώνης, όπως γλάστρες με λουλούδια και πουλιά, βασιλικούς θηραιούς, διάφορα ερπετά κ.ά.
   Το ζωγραφικό έργο της οικίας Κοντού και κατ' επέκταση ολόκληρο το έργο του ζωγράφου της περιόδου του Βόλου, είναι έντονα επηρεασμένο από την βυζαντινή τέχνη, αφού τα πρώτα διδάγματα του, ο ζωγράφος τα πήρε από τον παππού του, που ονομάζονταν Κωνσταντής Ζωγράφος και ήταν ένας από τους ονομαστότερους αγιογράφους της Λέσβου.
  Η επιρροή αυτή φαίνεται στις έντονες διαβαθμίσεις των τόνων σε σκούρα και φωτεινά χρώματα που μας δίνουν ένα έργο τελείως διαφορετικό από αυτό της περιόδου της Μυτιλήνης στο οποίο χρησιμοποιούνται περισσότεροι ενδιάμεσοι τόνοι και το οποίο πολλοί μελετητές του το θεωρούν και πιο ώριμο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ιωλκού

• http://theofilos.iolkos.gr (12 φωτ.)

Το σπίτι της οικογένειας Μπαταγιάννη (1866)

ΓΑΡΔΙΚΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ

ΔΕΣΗ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
-Του Διάκου, στο πάνω άκρο του χωριού. Το μεγαλύτερο μέρος του αρχοντικού έχει καταρρεύσει.
-Του Κωτούζα, καθώς φτάνουμε στο τέλος του χωριού. Το αρχοντικό διατηρείται ανέπαφο.
-Το Πατρικέικο, χτισμένο στα 1620.
-Το σχολείο του χωριού , το οποίο διατηρείται και σήμερα

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/desi_gr.asp?tpage=desi...

Αρχοντικό Τριαταφύλλου

ΔΡΑΚΕΙΑ (Χωριό) ΠΗΛΙΟΝ

Αρχοντικό του τσιφλικά Χ. Ζωγράφου

ΛΑΖΑΡΙΝΑ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ

Το σπίτι του Παπαδιαμάντη

ΣΚΙΑΘΟΣ (Κωμόπολη) ΒΟΡΕΙΟΙ ΣΠΟΡΑΔΕΣ
  Το σπίτι που γεννήθηκε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στις 4 Μαρτίου του 1851 δεν υπάρχει σήμερα. Πουλήθηκε και οι αγοραστές του το κατεδάφισαν. Ο Παπαδιαμάντης μεγάλωσε και πέθανε στο καινούριο σπίτι που έχτισε ο πατέρας του το 1860, όπως αναφέρει η εντοιχισμένη επιγραφή σε έναν τοίχο του. Αυτό το σπίτι βρίσκεται 100 περίπου μέτρα μέσα από την ανατολική παραλία της πόλης, σε ένα στενό δρόμο που είναι αδιέξοδος, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι πάροδος της σημερινής οδού Παπαδιαμάντη. Είναι δίπατο, με ανώγι και το κατώγι του. Το κατώγι του είναι ένας άβερτος χώρος με ένα πηγάδι στη μέση. Το ανώγι αποτελείται από τρία δωμάτια και μία στενόμακρη είσοδο που οδηγεί στα τρία δωμάτια. Αριστερά, καθώς μπαίνουμε είναι το χειμωνιάτικο δωμάτιο με το ιστορικό τζάκι του. Εκεί πέρασε τις επιθανάτιες στιγμές του ο μεγάλος ένοικος του σπιτιού. Πάνω στο τζάκι υπήρχαν δύο ραφάκια με τις κούπες και τα φλυτζάνια του σπιτιού. Το μικρότερο προς τα δεξιά δωμάτιο ήταν στην αρχή παπαδικό. Εκεί ο παπάς Αδαμάντιος, ο πατέρας του Αλέξανδρου, είχε τα βιβλία και τα άμφιά του. Αργότερα, το πήρε ο Αλέξανδρος και το έκανε γραφείο και υπνοδωματιό του. Ήταν σωστό κελλί μοναστηριού με ένα παράθυρο, ένα χωνευτό ντουλαπάκι στον τοίχο και το στενό κρεβάτι του. Απέναντι ακριβώς από την είσοδο βρίσκεται η σάλα του σπιτιού με μοναδική πολυτέλεια ένα χρωματιστό ρόμβο στο ταβάνι. Το σπίτι είναι ένα γενικά απλό, λιτό και απέριττο νησιώτικο σπίτι. Σήμερα η παλιά είσοδος του σπιτιού που ήταν προς τη Δυτική πλευρά είναι κλεισμένη πια. Η είσοδος του σπιτιού έχει μεταφερθεί στην Ανατολική πλευρά, όπου οι επισκέπτες ανεβαίνουν στο σπίτι-μουσείο από μια εξωτερική ξύλινη σκάλα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Σκιάθου

• http://www.n-skiathos.gr/html/sights/papadiamantis... (4 φωτ.)

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (Χωριό) ΕΛΑΤΗ
-Το δάσος του Αγίου Νικολάου (βιότοπος για αρκούδες, λύκους και πέρδικες)
-"Μικρό κελαράκι" (50μ από το χωριό, η πρόσβαση γίνεται από μονοπάτι): μέσα στο ελατόδασος του Αγίου Νικολάου. Χώρος όπου συχνάζουν κυρίως οι ηλικιωμένοι, το καλοκαίρι όμως γίνεται στέκι της νεολαίας με υπαίθρια πικ- νικ και φωτιές
-"Μεγάλο κελαράκι"', (70μ από το χωριό): θέα στον Καμναϊίτικο ποταμό, το Δροσοχώρι και το Γαρδίκι (δασικός δρόμος με καλή πρόσβαση)

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/agiosnikolaos_gr.asp?t...

ΒΡΟΝΤΕΡΟ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•Βρύση "Κόρπου": χώρος στάσης (κιόσκι, ξύλινοι πάγκοι, καταπράσινα λιβάδια που διασχίζονται από ποταμάκια, λιμνούλες).
•Κορυφές: "Καζάρκα" (1500 μ. υψ.) "Λάπατο" (1600 μ. υψ.) "Φούρνοι"
•Περιοχές: "Βοϊδόπουλο", (δασικός δρόμος και 200 μ. μονοπάτι)
•"Ράχη Μπέλλου" (δασικός δρόμος καλής βατότητας).
•"Μάνες" (στο ψηλότερο σημείο του χωριού)

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/vrontero_gr.asp?tpage=...

ΔΕΣΗ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
- Καταρράκτες στην "Κρέμαση" (4 χλμ. από τον οικισμό)
- Σπήλαιο "Λέγκως" (υπόγειος ποταμός με σταλακτίτες μοναδικής ομορφιάς)
- Κάμπινγκ στο πασχαλιώρι ( το δάσος της Δέσης, όπου υπάρχει βλάστηση από έλατα, οξυές, βελανιδιές, πλατάνια και βρίσκουν καταφύγιο αγριόγιδα, λύκοι, αρκούδες και ζαρκάδια).

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/desi_gr.asp?tpage=desi...

ΔΡΟΣΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
- Καταρράκτης "Μάνα του νερού"
- Θέση "Κερασιά" στο δάσος και "Σταυρός"
- Κάμπινγκ στα γύρω οροπέδια
- Θέσεις "Κόκα" και "Απιδιές":300 μ σχεδόν κάθετα πάνω από την κοίτη του Αχελώου (που θα καλυφθεί από το φράγμα)

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/drosoxori_gr.asp?tpage...

ΚΑΛΟΓΗΡΟΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•"Λιβάδια": θέση στο δάσος με πηγή και βρύση (πανηγύρι του προφήτη Ηλία). Ενδείκνυται για πικ-νικ.
•Κορυφή "Τσινύκα": (1.300 μ. υψ.)
•Κορυφή "Μαυροπουλίου": (1.721 μ. υψ.).
•Σπηλιά Νεράιδας και "Αράϊδας"
• Δάσος των Καλογηρίον: στάση στις πηγές Λαύρου, Σκλήθρα, Γκούρα και Μεσοχώρι.

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/kalogiroi_gr.asp?tpage...

ΝΕΡΑΪΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
- "Το γεφύρι της Σμίξης" ή Μονοπάτι της Σκάλας ( 1650-1652): χτίστηκε από την οικογένεια των Χατζηπετραίων. Το μονοπάτι που ξεκινάει από το ξυλογέφυρο είναι πλακόστρωτο και υπάρχει τοίχος για να προστατεύει τους πεζούς.
- Το κακόρεμα

Τα Περτουλιώτικα λιβάδια

ΠΕΡΤΟΥΛΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
  Το Περτούλι, περιτριγυρισμένο από τα ξακουστά βουνά Νεράϊδα, Κόζιακας, Λουπάτα και Αυγό και γεμάτο από πυκνά δάση, καταπράσινα λιβάδια, αγριολούλουδα που με την πολυχρωμία τους ξεπετάγονται δίπλα στα ψηλά έλατα και τα τρεχούμενα νερά του χειμάρρου που γεμίζουν με υδρόβια φυτά, δεν θα ήταν υπερβολή να μιλήσουμε για ένα ορεινό παράδεισο. Στη χλωρίδα του Περτουλίου ξεπηδά ένας καλλωπιστικός θάμνος που σπάνια συναντάται στην Ελλάδα, ενώ είναι πολύ γνωστός σε δυτικές περιοχές της Ευρώπης όπως και στην Γιουγκοσλαβία, το Λιβούρνο.
  Η φυσική υπερβολή κορυφώνεται στα Περτουλιώτικα λιβάδια όπου ζώα βόσκουν αμέριμνα ενώ το καταπράσινο λαμπυρίζει κάτω από το εκτυφλωτικό φως είτε του λαμπερού ήλιου είτε του πυκνού χιονιού.
  Τα Περτουλιώτικα λιβάδια έχουν συνδεθεί με το ετήσιο αντάμωμα των Σαρακατσαναίων, που διοργανώνεται στα τέλη Μαΐου και γίνεται το σημείο συνάντησης των Σαρακατσαναίων των Βαλκανίων.
  Λογής-λογής βιότοποι αποτελούν μνημεία του περιβάλλοντος όπως το δάσος της Μάνας όπου τα ζαρκάδια και τα ελάφια κάνουν παρέα στους επισκέπτες τους. Επίσης οι οργανωμένοι χώροι με βρύσες και καθιστικά ανάμεσα στα δάση προσφέρονται για εκδρομές απόδρασης και πικ-νικ. Η μέρα ενός επισκέπτη μπορεί να γεμίσει με έναν απλό περίπατο μέσα στο απέραντο πράσινο, με ορειβασία, ιππασία, ποδηλασία, δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μέσα στον καθαρό αέρα.
  Στο Περτούλι επίσης λόγω της απέραντης δασώδους έκτασης με τις σπάνιες ποικιλίες των δένδρων , το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης οριοθέτησε μια περιοχή ως Πανεπιστημιακό δάσος, για πρακτική εξάσκηση των φοιτητών του τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος με ξύλινες κατασκευές που χρησιμοποιούνται ως καταλύματα και εργαστηριακοί χώροι.
  Η συνέχεια της διαδρομής μας αφήνει άναυδους, με την εικόνα που δημιουργούν τα Περτουλιώτικα λιβάδια. Παντού πράσινο, όπου γυρίσεις το βλέμμα σου αντικρύζεις πανύψηλα έλατα και τρεχούμενα νερά. Από δω πηγάζει ο παραπόταμος του Αχελώου Βαλόρεμα ή Ξεριάς ή Περτουλιώτικος, ενώ ένα φυσικό μονοπάτι οδηγεί στο καταφύγιο «Χατζηπέτρος» σε υψόμετρο 1738μ., δημιούργημα του ΕΜΟΤ.
  Ο ορειβάτης που καταφέρνει να φθάσει ως εκεί ξεκινώντας από τα Λιβάδια Περτουλίου και συγκεκριμένα από το γραφικό εκκλησάκι των Αγ. Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, θα συναντήσει τη βρύση Μπακόλα, σε μισή ώρα θα αγγίξει την ψηλότερη κορυφή του Κόζιακα, την Φούρκα ή Χατζηπέτρος ή Αστραπή (υψόμ. 1901 μ.) και σε μιάμιση ώρα ακολουθώντας ένα φυσικό μονοπάτι θα φθάσει στο ομώνυμο καταφύγιο, δημιούργημα του ΕΜΟΤ, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1738μ. Από εδώ θα γνωρίσει όλο τον Θεσσαλικό κάμπο, την οροσειρά Χασίων-Αντιχασίων, τα Μετέωρα αλλά και πολλές κορυφές της Πίνδου.
  Τα Περτουλιώτικα λιβάδια συνδέονται άμεσα με την οροσειρά του Κόζιακα που εκτείνεται δυτικά της πόλης των Τρικάλων και σε μήκος 24 χιλιόμ. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστός ως Κερκέτιον Όρος, μοιάζει με θεϊκό τείχος έτσι όπως απλώνεται και σύμφωνα με τους ερευνητές δημιουργήθηκε από ιζήματα πριν από 160 εκατομμύρια χρόνια. Μυτερές σαν ξίφη κορυφές, βουνοπλαγιές γεμάτες σπήλαια, φαράγγια, λεκανοπέδια και ρέματα, που προκαλούν τους πολύ τολμηρούς και αυτούς που αγαπούν το ανεξερεύνητο να τα πλησιάσουν. Ο συγγραφέας Αλέκος Χατζηγάκης δίνει ακριβώς την εικόνα του Κόζιακα με την εξής περιγραφή: « Κι όταν το βουνό λούζεται στο δειλινό απ' του ήλιου τις χρυσές ακτίνες ο θεατής έκπληκτος αντικρίζει ένα πλατύ χρυσαφί σε σιρίτι ελαφρά επαργυρωμένο-χρυσοασημένιος χείμαρρος- να ξεκινά από την πιο ψηλή ράχη, την και να φτάνει ως την τελευταία ακρόρραχη, την Κίσσα, απ' την κορυφή της οποίας τινάζονται σε σχήμα αναποδογυρισμένου χωνιού οι τελευταίες αχτίνες του ήλιου, δίνοντας μεγαλόπρεπη όψη ηφαιστείου σε δράση. Και πέρα στο βάθος των βουνών του Ζυγού ο ουράνιος θόλος παρουσιάζει την ονειρεμένη πολιτεία στην οποία θα ποθούσε να ζήσει ο κάθε ονειροπόλος».
  Ακολουθώντας την τεθλασμένη γραμμή της οροσειράς του Κόζιακα το ανθρώπινο μάτι στέκεται σε ένα βραχώδη και απότομο κώνο, που είναι η πιο ψηλή κορυφή η γνωστή Μαρόσα ή Όρνιο (ύψ.2020μ.), συνεχίζοντας συναντά την κορυφή Λουπάτα με ύψος 2066μ. και τέλος στο πιο ψηλό σημείο 2148 μ., την κορυφή Αυγό. Για να φθάσει ο ορειβάτης στη γραφική Μαρόσα και από κει στο Αυγό, πρέπει να ξεκινήσει από το κοντινό Νεραϊδοχώρι και από κει να κατέβει στην Πύρρα. Αλλά και από δω μέσα από φυσικά μονοπάτια οδηγείσαι απευθείας στο Αυγό απ' όπου γνωρίζεις όλες τις κορυφές της Πίνδου, τον Κόζιακα, τα Τζουμέρκα, τα Αγραφα και στο βάθος να πιάσει με το μάτι του το φιδίσιο αφρώδες πέρασμα του Αχελώου.
  Μια άλλη κορυφογραμμή, πραγματικός κώνος, που αξίζει να γνωρίσει κανείς είναι αυτή της Κακαρδίτσας, το μεγαλύτερο βουνό της νότιας Πίνδου που βόρεια συνδέεται με το Περιστέρι (Λάκμος), κοντά στο Χαλίκι, και νότια με τα Τζουμέρκα. Η Κακαρδίτσα με υψόμετρ. 2429μ. αποζημιώνει τον επισκέπτη της καθώς από τη δυτική πλευρά της μεταφέρεται στην γειτονική Ήπειρο, όπου είναι σκαρφαλωμένα τα παραδοσιακά και ξακουστά χωριά, Καλαρρύτες, Συράκο, Ματσούκι, Μελισσουργοί ενώ στην ανατολική νοιώθει στο σπίτι του, αφού όπου και να στρέψει το βλέμμα του βλέπει να ξεφυτρώνουν σαν αετοφωλιές τα χωριά Γαρδίκι, Αθαμανία, Αγία Παρασκευή, Μηλιά, Παλαιοχώρι Γαρδικίου και Αρματωλικό. Πολλές διαδρομές οδηγούν στην Κακαρδίτσα με πιο κοντινή αυτή από το Γαρδίκι, διάρκειας τεσσάρων ωρών, ενώ πιο ομαλά αλλά μεγαλύτερης διάρκειας είναι εκείνη που ξεκινά από το χωριό Νεράϊδα.
  Η ανάβαση στην Κακαρδίτσα κατά τη διάρκεια της νύχτας μοιάζει με ένα εξωπραγματικό θέαμα, βλέπεις την λίμνη των Ιωαννίνων με τα φώτα της πόλης της να λαμπυρίζουν και να κάνουν τα νερά της να μοιάζουν με ένα απέραντο κόκκινο ενώ η απόλαυση αυτή κορυφώνεται με την ανατολή του ηλίου που το φως της αντανακλάται στις υπόλοιπες κορυφές της Πίνδου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αιθήκων

• http://www.dimosaithikon.gr/aksiotheata_1_gr.asp?t...

•Πανεπιστημιακό Δάσος Περτουλίου (όπου διαβούν σπάνια ζώα και αναπτύσσεται μια μεγάλη ποικιλία ειδών χλωρίδας)
•Περτουλιώτικα λιβάδια (οροπέδια): Διασχίζονται από τον "Ξεριά" ή "Περτουλιώτικο" ποταμό που τα χωρίζει σε εξαιρετικά μαιανδρικά σχήματα (ντόπια ονομασία "κουλούρια". Ονομασία είναι τα "κουλούρια" της "Χάϊδως", του "Χατζηγάκη", το "Πηγαδούλι")
•Λίμνη Κόζιακα: ανάμεσα στις κορυφές "Αστραπή"' και "Αρβανίτες"' (1.500-1.600 υψ)
•Φαράγγι της Μάνας: διασχίζεται από τον παραπόταμο του Αχελώου και αποτελεί βιότοπο για αρκούδες, λύκους και ελάφια
•Κατασκηνωτικός χώρος της Αγίας Κυριακής στο Περτούλι: προσφέρεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να κατασκηνώσουν κοντά στο δάσος
•Καταφύγιο "'Κερκέτιον"

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αιθήκων

• http://www.dimosaithikon.gr/pertouli_gr.asp?tpage=...

ΠΥΡΡΑ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•"Καζάνια" (σπήλαιο) με υπόγειο καταρράχτη στον Καμναϊτικο ποταμό
•"Σαρμανίτσα" (σπήλαιο) με υπόγειο καταρράχτη στον Καμναϊτικο ποταμό
•"Καμάρα" (παλιό πέτρινο γεφύρι)

Το άλσος του Προφήτη Ηλία

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
(Following URL information in Greek only)

• http://www.dimos-trikkaion.gr/theme.asp?p_id=51

ΚΑΤΩΧΩΡΙ (Χωριό) ΒΟΛΟΣ
Eνα από τα Μουσειακά του μνημεία είναι και το Δημοτικό Ελαιοτριβείο το οποίο ο Δήμος έχει διαμορφώσει σε μουσείο, καθώς διατηρεί τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας με όλα τα μηχανήματα που χρησιμοποιούσαν από τον 19° αιώνα.

Ιστοσελίδα Δήμου Πορταριάς
• http://www.portaria.gr/aksioKati.asp (3 φωτ.)

ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ

Ιστοσελίδα Δήμου Πύλης
• http://www.dimospylis.gr/neromyloi.htm (2 φωτ.)

ΑΘΑΜΑΝΙΑ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
Νερόμυλος, ο οποίος ανακαινίστηκε μέσω προγράμματος leader και που μπορεί άνετα να λειτουργήσει.
Ξύλινος οικισμός, βρίσκεται δίπλα στο ρέμα μέσα στο χωριό, χρονολογείται στα 1820 και έχει κριθεί διατηρητέος.

ΑΡΓΥΡΙΟ (Χωριό) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δύο παραδοσιακοί νερόμυλοι που σώζονται εδώ -ο ένας μάλιστα λειτουργεί- και η νεροτριβή στο ρεύμα Πλατανιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νερόμυλος του Αργυρίου πρόκειται σύντομα να αναπαλαιωθεί με δαπάνη της ΑΕΓΕΚ-Ενέργεια Α.Ε.

• http://www.acheloos.gr/argyri.htm#watermill

ΔΕΣΗ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
Πετρόκτιστος νερόμυλος, κοντά στο ποτάμι, κάτω από τον οικισμό. Σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση εγκατάλειψης.

ΚΑΛΟΓΗΡΟΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•Παλιός νερόμυλος στον Καλογερίτη ποταμό ο οποίος λειτουργούσε τα παλιότερα χρόνια εξυπηρετώντας τις ανάγκες των γύρω χωριών.
•Νερόμυλος του χωριού ο οποίος λειτουργεί και σήμερα για τους κατοίκους του χωριού, αλέθοντας σιτηρά.

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/kalogiroi_gr.asp?tpage...

ΡΟΠΩΤΟ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ

Municipality of Pyli WebPage
• http://www.dimospylis.gr/neromyloi.htm (1 φωτ.)

Συνοικία Βαρούσι

ΤΡΙΚΑΛΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
(Following URL information in Greek only)

• http://www.dimos-trikkaion.gr/theme.asp?p_id=40

Παυσίλυπο

ΚΑΡΔΙΤΣΑ (Πόλη) ΘΕΣΣΑΛΙΑ
  Το Παυσίλυπο ήταν και είναι ένας χώρος όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει λίγη ανάπαυση. Να ξεφύγει από το καθημερινό του άγχος και να περάσει ευχάριστα και δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του. Συγκεκριμένα το Παυσίλυπο γίνεται καθημερινά ένας χώρος κοινωνικών επαφών. Προσφέρει ερεθίσματα για προβληματισμό. Φέρνει τον άνθρωπο κοντά στη φύση, ώστε να γνωρίσει και να απολαύσει την πολυπλοκότητα και την εξέλιξή της. Βοηθάει στο να συνειδητοποιήσει κανείς την ανάγκη σεβασμού και φροντίδας για το περιβάλλον στο οποίο ζει. Το Παυσίλυπο ήταν και είναι ο ιδανικότερος χώρος για κοινωνικές - πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
Αναδρομή στη δημιουργία και εξέλιξη του Παυσίλυπου
  Το Παυσίλυπο, αυτή η ζωντανή ιστορία των 100 χρόνων και πάνω, έγινε η ταυτότητα και το σημείο αναφοράς για τους ντόπιους και για όσους επισκέπτονται την πόλη της Καρδίτσας. Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και σε οδικό άξονα που είναι αδύνατον να περάσει απαρατήρητο. Η σκέψη της δημιουργίας του Παυσίλυπου έγινε στα τέλη του περασμένου αιώνα, το 1892 επί Δημάρχου Στέργιου Χ. Λάππα. Ο τόπος του Παυσίλυπου αρχικά ήταν χέρσος με ένα μικρό ποταμάκι, το μυλαύλακα και διάφορα μικρά χαντάκια. Ανήκε σε αγρόκτημα (τσιφλίκι) της συνοικίας Καμινάδων και είχε έκταση 165 στρέμματα.
  Σ' αυτό το χώρο γίνονταν τότε η εβδομαδιαία ζωαγορά και οι ετήσιες εμποροζωοπανηγύρεις στις 21 Μαΐου εορτή των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης και στα τέλη του Οκτώβριου, γιορτή του Αγίου Δημητρίου και είχε διάρκεια οκτώ ημερών. Το Παυσίλυπο, αυτός ο πνεύμονας πρασίνου της Καρδίτσας που η απόστασή του από την κεντρική πλατεία είναι ελάχιστη και όμοιό του δεν υπάρχει σε καμία άλλη επαρχιακή πόλη της Ελλάδας, σχεδίασε το 1900 ο μηχανικός Γεώργιος Φώσκολος που έφερε τότε ο Δήμαρχος Στέργιος Λάππας.
  Η προπολεμική περίοδος υπήρξε κατά γενική ομολογία η ενδοξότερη εποχή του Παυσίλυπου. Εκείνο το διάστημα το Παυσίλυπο ήταν η πολιτιστική και ψυχαγωγική καρδιά της πόλης, καθώς συγκέντρωνε καθημερινά πάρα πολύ κόσμο και αποτελούσε χώρο συνάντησης των Καρδιτσιωτών, που απολάμβαναν τις ομορφιές του ξακουστού τότε και αξέχαστου σήμερα "πάρκου του Παυσίλυπου". Ένα από τα μεγάλα προβλήματα του Παυσιλύπου και της Καρδίτσας γενικότερα ήταν η ύδρευση και άρδευση.
  Η άρδευση αρχικά γίνονταν από τον μυλαύλακα που περνούσε μέσα από το πάρκο και για ένα διάστημα μάλιστα, όταν είχε καταστραφεί ο τούρκικος πήλινος αγωγός που μετέφερε νερό από την Παπαράντζα, ύδρευε τους Καρδιτσιώτες, που πήγαιναν τις νυχτερινές ώρες και έπαιρναν νερό.
  Επίσης στις αρχές του αιώνα στο βορειοδυτικό τμήμα του Παυσίλυπου, πενήντα μέτρα μακριά από τον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης υπήρχε το πηγάδι του Λάππα που υδρεύονταν εκτός από τους κατοίκους της πόλης και αρκετοί χωρικοί που έρχονταν στην Καρδίτσα για την εβδομαδιαία αγορά και το ζωοπάζαρο που γίνονταν στο βόρειο τμήμα του Παυσίλυπου. Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1901-1902. Τότε ο Δήμαρχος Στέργιος Χ. Λάππας έκανε το υδραγωγείο στην Παπαράντζα, το πρώτο στη Θεσσαλία, και μετέφερε νερό με σιδηροσωλήνες στην πόλη.
  Μετά τον πόλεμο, επειδή οι ανάγκες του νερού στην πόλη είχαν αυξηθεί, το Δημοτικό Συμβούλιο με Δήμαρχο τον Αθανάσιο Μπλατσούκα, αποφασίζει και ανεγείρει το 1953 στο δυτικό τμήμα του Παυσίλυπου υδατόπυργο αρδεύσεως και καταβρέγματος ο οποίος πότιζε το Παυσίλυπο και εφοδίαζε τους καταβρεχτήρες του δήμου οι οποίοι στη συνέχεια κατέβρεχαν τους τότε χωμάτινους δρόμους. Ο δήμαρχος Καρδίτσας Στέφανος Μπαϊρακτάρης στις 9.4.1914 τοποθέτησε στο αριστερό τμήμα του Παυσίλυπου μέσα στη δενδροφυτεία το Ηρώο των Πεσόντων . με τα ονόματα των νεκρών Καρδιτσιωτών στους διάφορους αγώνες του έθνους το οποίο παρέμεινε εκεί μέχρι στις 25.10.1925, οπότε και μεταφέρεται μπροστά στο χώρο του Ι.Ν. Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης ενώ μεταπολεμικά μετακινείται ξανά για να καταλήξει στη σημερινή του θέση.
  Μετά τον Γ. Φώσκολο που έφερε ο Στέργιος Λάππας για το σχεδιασμό του ανθώνα του Παυσιλύπου, ο Δήμαρχος Καρδίτσας Χατζημήτρος, μέσα στην δημιουργική του προσπάθεια να αναπτύξει την πόλη μεριμνά προσωπικά, ώστε το Παυσίλυπο να αναβαθμιστεί ακόμη πιο πολύ αισθητικά για ψυχική ηρεμία και σωματική ανακούφιση.
  Τα πρώτα πλήγματα για το Παυσίλυπο άρχισαν το 1932 όταν αρκετή έκταση από την βορειοδυτική γωνία αποκόπηκε και παραχωρήθηκε για την ανέγερση του 3ου Δημοτικού Σχολείου παρόλο που υπήρχαν αρκετοί ελεύθεροι δημοτικοί χώροι εκείνη την εποχή για την εγκατάστασή του. Η δεύτερη αλλά μικρότερη παρέμβαση, έγινε στο δυτικό τμήμα του, πίσω από τον Ι.Ν. των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις 11.2.1934 επί Δημαρχίας Κ. Χατζημήτρου, οπότε και κατασκευάστηκε εκεί το πολυιατρείο. Το 1951, επειδή ένα τμήμα του Παυσίλυπο στη νότια πλευρά καταλάμβανε μέρος επί της οδού Υψηλάντου, η Δημοτική Αρχή εκείνης της περιόδου 1951 - 1954 με Δήμαρχο τον Αθανάσιο Μπλατσούκα αντί να φροντίσει να μετατοπίσει την οδό Υψηλάντου νοτιότερα μιας και ο χώρος ήταν ελεύθερος χωρίς να προκαλέσει βλάβες στο υπάρχον περίπτερο, που με μια μικρή δαπάνη θα εκσυγχρονίζονταν εξυπηρετώντας έτσι και τις πιο αυξημένες ανάγκες της πόλης για πολλά ακόμα χρόνια, προτίμησε να φτιάξει καινούριο κτίσμα στο κέντρο της δενδροφυτείας και να μεταφέρει ταυτόχρονα την εβδομαδιαία ζωαγορά που γίνονταν στο βορειοδυτικό τμήμα της φυτείας μπροστά στο χώρο του εθνικού σταδίου, όπου σήμερα είναι το αθλητικό πάρκο, επεκτείνοντας έτσι τη ακόμη περισσότερο τη δενδροφυτεία του Παυσίλυπου προς το βορρά. Επίσης, προέβη μαζί με την κατεδάφιση του παλιού περιπτέρου και στο κόψιμο των αιωνόβιων δένδρων με τη δικαιολογία ότι θα αντικατασταθούν με ευγενέστερα δένδρα χωρίς να λάβει υπ' όψιν ότι τα αιωνόβια δένδρα δεν καταστρέφονται ποτέ χωρίς λόγο. Ευτυχώς όμως, μετά από έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων σώθηκαν μερικά στη νοτιοανατολική πλευρά.
  Η μαρμάρινη προτομή του Νικολάου Πλαστήρα που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κλ. Λουκόπουλος βρίσκεται στο μέσον του αριστερού τμήματος του Παυσίλυπου ανάμεσα στα δύο έλατα. Ανεγέρθη με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου το Δεκέμβριο του 1952 επί Δημάρχου Αθαν. Μπλατσούκα.
   Ο Βάιος Τζέλλας που ανέλαβε Δήμαρχος στα μέσα της δεκαετίας του 1950 (22.1.1955) αποτελείωσε το νεοαναγειρόμενο μικρό κέντρο αναψυχής στη δενδροφυτεία του αριστερού τμήματος του Παυσίλυπο καθώς και την ανύψωση και τσιμεντόστρωση του αύλιου χώρου μπροστά στο νέο κέντρο αναψυχή. Εκείνη την εποχή τα αυτοκίνητα ήταν μετρημένα στα δάχτυλα και οι ιδιοκτήτες τους, που ήταν κατά πλειοψηφία τους γιατροί και δικηγόροι, πήγαιναν βόλτα τις Κυριακές και γιορτές μέσα στο Παυσίλυπο και γύρω από τη νέα πλατεία του αναψυκτήριου, μάλλον για επίδειξη κι όχι για τέρψη.
  Οι Μούσες, αυτά τα ωραία αγάλματα που κάποτε στόλιζαν την πλατεία Ομόνοιας των Αθηνών, απομακρύνθηκαν από εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1950 όταν έγινε η αναμόρφωση του χώρου. Ο τότε Δήμαρχος Βάιος Τζέλλας με συντονισμένες ενέργειες πέτυχε τη δωρεά από τον Δήμαρχο Αθηναίων Στρατηγό Παυσανία Κατσώτα, τεσσάρων αγαλμάτων των Μουσών: Θάλεια, Αγλαΐα, Ερατώ και Κλειώ μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν πάνω σε πέτσινα βάθρα στο αριστερό τμήμα του Παυσίλυπου. Επί Δημαρχίας Ιωάννου Τσικρίκη (1959 - 1964) κρίθηκε περιττός ο Ανθώνας το δεξιού τμήματος του Παυσιλύπου και ολόκληρη η έκτασή του ισοπεδώθηκε και έγινε μια ασφαλτοστρωμένη πλατεία.
  Η ίδια δημοτική αρχή αποφάσισε την ίδρυση Αρχαιολογικού Λαογραφικού Μουσείου παραχωρώντας το πρώην κτίριο της Δημαρχίας, (πολυιατρείο κ.λπ. ) στα δυτικά του αριστερού τμήματος του Παυσίλυπου (Ευτυχώς για τους Καρδιτσιώτες ανεβλήθη η ίδρυσή του). Μετά την μεταπολίτευση ο νεοεκλεγείς Δήμαρχος Χαράλαμπος Γιούτσικος κατά τη διάρκεια της θητείας του (1975 - 1982) ανακαίνισε το κέντρο του Παυσίλυπου πλακοστρώνοντας τους αύλιους χώρους μπροστά στο αναψυκτήριο και τα πεζοδρόμια επί της οδού Λαρίσης (Δ. Τερτίπη) και έβαλε το φράκτη που έφραζε το Παυσίλυπο σαν στρατόπεδο.
   Μετά από μια περίοδο εγκατάλειψης, αποφασίστηκε να γίνει νέα αναμόρφωση επί Δημάρχου Δημ. Αρχοντή στις 18.7.1984 που προκηρύσσει πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό. Η προκήρυξη του διαγωνισμού ζητούσε πρωταρχικά την ενοποίηση του Παυσίλυπου με την πλατεία Πλαστήρα και μετατροπη των γύρω δρόμων σε πεζόδρομους. Πράσινο ψηλό και χαμηλό, βελτίωση και επέκταση του ήδη υπάρχοντος, δημιουργία ανθόκηπου για αναψυχή και ψυχαγωγία για όλες τις ηλικίες, υπαίθριο χώρο για συναυλίες στο πρώην Δημοτικό Ωδείο, χώρους πάρκινγκ, σχολικό κήπο στην αυλή του 3ου Δημοτικού Σχολείου, παιδική χαρά. Η μελέτη προέβλεπε να γίνει όλη η περιοχή ένας μεγάλος καλλωπιστικός κήπος, που να χρησιμεύει ως τόπος περιπάτων και αναψυχής.
Το Παυσίλυπο σήμερα
  Η τελευταία αναμόρφωση του Παυσίλυπου στηριγμένη στη μελέτη του Αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1986 άρχισε να γίνεται το 1992 επί Δημάρχου Αθανασίου Κανταρτζή με χρηματοδότηση από το νόμο 1262. Οι εργολάβοι του έργου έκαναν πολλές μετατροπές στο αρχικό σχέδιο, τόσο στο πάρκο όσο και στο κτίριο, το οποίο έχει κάποιες παραλείψεις και δυσκολεύει στη λειτουργία του.
   Ανεξάρτητα πάντως από τις επί μέρους καταργήσεις, παραλείψεις και καθυστερήσεις, η ουσία είναι ότι έγινε μια καλή δουλειά και παραδόθηκε στη ΔΕΤΑΚ (Δημοτική Επιχείρηση Τουρισμού Αναψυχής Καρδίτσας) που έχει τη διαχείρισή του από το 1994. Στη νέα αναμόρφωση του χώρου το παιδικό παιχνίδι στο Παυσίλυπο δεν περιορίζεται σε μια μόνο περιοχή αυτής της πλούσιας οργανωμένης παιδικής χαράς, αλλά γίνεται σ' όλο το πάρκο καθώς και στη μεγάλη υπαίθρια σκακιέρα.
   Η Καρδίτσα φημίζεται για τη μεγάλη της αγάπη στο σκάκι. Γι' αυτό και οι Αρχοντες του τόπου μας που είναι κι αυτοί σκακιστές, δεν παρέλειψαν να φτιάξουν μια μεγάλη υπαίθρια σκακιέρα εφάμιλλη άλλων Ευρωπαϊκών πόλεων, στο νότιο τμήμα του Παυσίλυπου στην πλατεία Πλαστήρα εκεί που ήταν το στρογγυλό γυάλινο περίπτερο. Η σκακιέρα αυτή διαθέτει περιμετρικά κερκίδες 80 περίπου ατόμων και έτσι τα παιδιά μπορούν ν' απολαμβάνουν άφοβα και χωρίς κινδύνους το παιχνίδι και το φυσικό περιβάλλον. Περπατώντας στον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης, στην οδό Λαρίσης (Δ. Τετρίπη) και παράλληλα στη διαμορφωμένη πλατεία Ν. Πλαστήρα στο Παυσίλυπο και τον κεντρικό δρόμο μέσα στο πάρκο που είναι ανισόπεδος και επιστρωμένος με ασφαλτικό κόκκινο ταρτάν για μαλακό βάδισμα, καθώς και στα δρομάκια από βότσαλα που βρίσκονται ανάμεσα στη δενδροφυτεία, τα λουλούδια, το πράσινο και τα απομονωμένα μικρά καθίσματα, έχεις μια διαφορετική εικόνα, αντίθετη με το επίπεδο του ανοιχτού χώρου.
  Οι πεζοδρομήσεις που έγιναν στους γύρω δρόμους μεταξύ Παυσίλυπου και καταστημάτων κατήργησαν τους αυτοκινητόδρομους, επέτρεψαν την κυκλική "βόλτα" μπροστά στα ζαχαροπλαστεία, τις ταβέρνες, τα ουζοπωλεία, τις πιτσαρίες και προσέφεραν τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Οι κοινόχρηστοι χώροι υγιεινής (τουαλέτες) στεγάζονται σε ένα μικρό κτίσμα μαζί με τα κλουβιά των παγωνιών στο κέντρο του Παυσίλυπου πίσω από το αναψυκτήριο. Επί Δημαρχίας Χρήστου Τέγου (νυν Δήμαρχος) κατασκευάστηκαν αργότερα με βάση το σχέδιο που προϋπήρχε και καλύφθηκε το πίσω μέρος τους με επιχωματώσεις, καλλωπιστικούς θάμνους και λουλούδια δημιουργώντας έτσι ένα ωραίο αισθητικά σύνολο…

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καρδίτσας

Ιστοσελίδα Δήμου Καρδίτσας
• http://www.karditsa-city.gr/AboutTown/AlsosPausilu... (6 φωτ.)