gtp logo

Πληροφορίες τοπωνυμίου

Εμφανίζονται 67 τίτλοι με αναζήτηση: Κεντρικές σελίδες  στην ευρύτερη περιοχή: "ΧΙΟΣ Νομός ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ" .


Κεντρικές σελίδες (67)

Ανάμεικτα

ΑΓΙΑ ΕΡΜΙΟΝΗ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Εγκαταλείποντας τον Καρφά, ο δρόμος συνεχίζει την πορεία του ανάμεσα στο άρωμα των σχίνων και των θυμαριών, περνώντας απ' την Πλάκα, μεγάλο αμπελότοπο στα Γενοβέζικα χρόνια, για να καταλήξει στην Αγία Ερμιόνη. Παμπάλαιος και τούτος ο θαλασσόβρεχτος οικισμός με τις ιστορικές βότες του (σκέπαστρα για τις βάρκες που αργότερα έγιναν πρόχειρες καλοκαιρινές κατοικίες) στην άκρη του γιαλού και το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Ερμιόνης χτισμένο το 1754. Σε αυτή την περιοχή βρίσκεται το Μαντράκι. Ένα μικρό λιμανάκι στην αγκαλιά ενός αγκαθωτού βράχου, όπου βρίσκουν καταφύγιο οι ψαρόβαρκες από την μανία του Νοτιά.
  Στα χρόνια της Κατοχής ήταν φυλάκιο των Γερμανών αλλά και τόπος απ΄ όπου έπαιζαν την ζωή τους κορώνα-γράμματα οι βαρκάρηδες, αφού έπρεπε να κλέψουν την βάρκα από τον Γερμανό φύλακα και να μεταφέρουν πατριώτες στην Μέση Ανατολή.
  Σήμερα στην Αγία Ερμιόνη έχουν χτιστεί ξενοδοχεία, πανσιόν, ταβέρνες και κάθε λογής καταστήματα που εξυπηρετούν τον επισκέπτη. Είναι ένας υπέροχος τόπος αναψυχής.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ (Οικισμός) ΚΕΡΑΜΟΣ
Ο παραλιακός οικισμός των Αγιασμάτων βρίσκεται σε απόσταση 5 Km περίπου από την Κέραμο. Τα Αγιάσματα, που σήμερα κατοικούνται κυρίως το καλοκαίρι, αποτελούσαν κάποτε το εξαγωγικό λιμάνι των χωριών της περιοχής και κέντρο διακίνησης των μεταλλευμάτων αντιμονίου που παρήγαγαν τα μεταλλεία της Κεράμου. Φημίζονται για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών που αναβλύζουν κοντά στην παραλία. Στο χωριό λειτουργεί Υδροθεραπευτήριο το οποίο παρουσιάζει αξιοσημείωτη κίνηση επισκεπτών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Γεωργίου Συκούσης

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΥΚΟΥΣΗΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 78358
  Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση 11,5 χιλιομέτρων από την Χώρα (Χίο) στη Νότια απόληξη του κεντρικού ορεινού συγκροτήματος της Χίου σε υψόμετρο 340 περίπου μέτρων. Η θέση έχει λαμπρή θέα προς τον Κάμπο και τις Μικρασιατικές ακτές. Από μακριά φαίνεται κρεμασμένο στα φρύδια του βουνού κι από κει πάνω ανοίγεται ανατολικά ένα συναρπαστικό πλούσιο σε εναλλαγές τοπίο, που αγκαλιάζει τα Καμπόχωρα και προχωρεί παρασέρνοντας τα μάτια πάνω στα νερά του Αιγαίου Πελάγους. Από δω ξανοίγεις την Ανατολή και αναστενάζεις καθώς βλέπεις κατάντικρα την Αρχαία Ιωνία, την Ελληνική πόλη Κρήνη, που την λένε σήμερα Τσεσμέ και άλλες μικρές πολίχνες.
  Η καλλιεργήσιμη και βοσκήσιμη περιοχή του Αγίου Γεωργίου οριοθετείται από την Πλαγιά, την Κρήνα, τα Σκλαβιά Ανατολικά, από τον Έσω Κήπο, το Λυκούρι νότια, από Κουλούμπου, Γριλί, Σελάδα Δυτικά και την Ερεικανή, Κουμάρους, Προφήτη Ηλία προς Βορρά. Το χωριό πήρε το όνομα του από το παλιό Μοναστήρι που λειτουργούσε εκεί προς τιμή του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Ο προσδιορισμός ''Συκούσης'' πιστεύεται ότι προήλθε από το ''Συκούς'', όνομα αρχαιότερου οικισμού που υπήρχε στην ίδια τοποθεσία, από τον οποίο όμως δεν σώζεται τίποτα σήμερα. Την άποψη αυτή ενισχύει και η ανεύρεση ενός αρχαιολογικού ευρήματος όταν έσκαβαν για να κατασκευάσουν τους υπονόμους του χωριού στον Aγιο Νικόλαο, το 1960.
  Το χωριό παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τους μεσαιωνικούς οικισμούς της Χίου, κυρίως ως προς τη μορφή των σπιτιών. Από το παλιό μοναστήρι σώζονται ο ναός του Αγίου Γεωργίου, ο Σταυρός και ο Πύργος.Παλαιότερα κατά την γιορτή του Αγίου Γεωργίου 23 Απριλίου ή 3 Νοεμβρίου γινόταν γεύμα, για την παρασκευή του οποίου χρησιμοποιούσαν μεγάλα μαγειρικά σκεύη (Καζάνια).
  Δύο άλλοι μεγάλοι ναοί του χωριού είναι ο Aγιος Παντελεήμονας και ο Aγιος Νικόλαος. Στην καταστροφή της Χίου από τους Τούρκους κατέφυγαν εδώ 2.300 επαναστάτες Χιώτες. Οι Τούρκοι απέκλεισαν το χωριό και κατάσφαξαν τον κόσμο μεταξύ αυτών και τον περίφημο καθηγητή της Σχολής της Χίου, μαθηματικό Τσελεπή. Για την απελευθέρωση της Χίου το 1912, έγινε μάχη στο βουνό Κακή Ράχη και έπεσαν νεκροί 9 Τούρκοι και 2 Έλληνες των οποίων τα οστά φυλάσσονται ευλαβικά στο κοιμητήριο του Χωριού. Ήταν οι στρατιώτες Ιωάννης Πολύκαρπος και Βασίλειος Κουλτσιώτης. Στο χωριό υπάρχουν ανεμόμυλοι και πηγάδια από τα οποία αντλούσαν παλαιότερα οι κάτοικοι νερό.
  Σήμερα το χωριό υδρεύεται από την πηγή του Έξω Κήπου, της Πλατάνου και τη Λιμνοδεξαμενή.
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Γεωργίου έχει πληθυσμό κάπου 850 άτομα ενώ προπολεμικά ξεπερνούσε τις 2.000 ψυχές.
  Πολλοί Αγιοργούσοι βρίσκονται στην Αυστραλία και ακόμη περισσότεροι στην Αμερική. Κάποιοι απ’αυτούς επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι το χωριό.
Εδώ υπάρχει Δημοτικό Σχολείο με 50 μαθητές, Συνεταιρισμός, Μορφωτικός και Αθλητικός σύλλογος.
  Ο Aγιος Γεώργιος έχει γίνει ένα από τα πιο εύπορα χωριά της Χίου χάρη στην ακαταπόνητη εργατικότητα των κατοίκων του.
  Αυτοί ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και το εμπόριο. Πολλοί είναι ναυτικοί και αρκετοί Δημόσιοι υπάλληλοι.
  Το χωριό είναι μοναδικό από τα χωριά του Δήμου που παράγει μαστίχα. Η ετήσια παραγωγή ανέρχεται σε 10 τόνους περίπου και παραδίδεται στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Επίσης παράγονται ελαιόλαδο και αμύγδαλα.
  Εδώ λειτουργούν αναψυκτήρια και σύγχρονα κέντρα ψυχαχωγίας για την διασκέδαση των κατοίκων. Σ’ αυτά καταφεύγουν και πολλοί κάτοικοι από τις γύρω περιοχές.
  Επίσης υπάρχει και αναπαλαιωμένο κτίριο που λειτουργεί σαν ξενώνας.
  Από τα ήθη και έθιμα του χωριού ξεχωρίζουν οι Απόκριες. Ο φανός, του Αϊ-Γιάννη του Φανιστή και το καζάνισμα των σύκων.

Δημοτικό Διαμέρισμα Αμάδων

ΑΜΑΔΕΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22720 41495
Ταξιδεύοντας στο δρόμο από Καρδάμυλα προς Καμπιά το πρώτο χωριό που συναντάει ο επισκέπτης είναι οι Αμάδες, σε απόσταση 13 Km από τα Καρδάμυλα. Το χωριό διαθέτει άφθονα νερά και αξιόλογο φυσικό περιβάλλον. Σε απόσταση 4 Km περίπου από το χωριό υπάρχει παραλία με βότσαλα και πεντακάθαρα νερά. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την κρύα θάλασσα, τη μαγεία και την καθαρότητα του θαλασσινού νερού και του πανέμορφου βυθού της θάλασσας.

ΑΝΑΒΑΤΟΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Οι πρώτοι οικιστές του, κατά την παράδοση, επειδή η περιοχή είχε πολλά δάση, ήταν ειδικοί ξυλοκόποι που προσκάλεσε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος θ΄ ο Μονομάχος από την Κωνσταντινούπολη, για το κτίσιμο της Νέας Μονής. Οι πειρατικές όμως επιδρομές τους ανάγκασαν να αποσυρθούν για την ασφάλεια στο διπλανό απόκρημνο βράχο των 450 μέτρων ύψος.
  Εδώ έκτισαν ένα δεύτερο οικισμό με τετρακόσια σπίτια, σχολεία, Εκκλησίες, δικαστήρια, φυλακή με θαυμαστή αρχιτεκτονική, δουλεύοντας την πέτρα σε σχηματισμούς στενών τοξοτών παραθύρων και θυρών. Τα κτίσματα διασχίζουν μικροί γραφικοί δρομίσκοι.
  Ολόκληρο το χωριό με το φυσικό βράχινο τείχος αποτελεί οχυρό καστρόπυργο. Στην επανάσταση του 1822, ύστερα από γενναία αντίσταση οι Αναβατούσοι μαζί με άλλους Χιώτες που είχαν καταφύγει στο οχυρό για να σωθούν έγραψαν μία νέα Εθνική Εποποϊα, με αποκορύφωμα τις σκηνές του Χιώτικου Ζαλόγγου, που συνέθεσαν στα νοτιοανατολικά του Κάστρου, κοντά στην Εκκλησία της Παναγίας, οι γυναίκες του Ανάβατου, οι οποίες αντάλλαξαν τη ζωή με το τίμημα του ηρωικού θανάτου, για να μην από τους βαρβάρους επιδρομείς. Κι' όταν ολόκληρο το Καστροχώρι θάφτηκε στα χαλάσματα των φοβερών σεισμών του 1881, οι ταλαίπωροι Αναβατούσοι ανάστησαν στις παρυφές του βράχου τον νεότερο, τρίτου κατά σειρά, σημερινό οικισμό τους.
  Ο χώρος όμως εδώ, πέρα από τη ιστορικότητά του, αποκτά και ιδιαίτερη αξία από την ιδιόμορφη τεχνική των κτισμάτων. Εσωτερικά, στην αρχή της μοναδικής εισόδου του Κάστρου, στα ανατολικά, κυριαρχεί το κτιριακό συγκρότημα του Τριωφόρου. Αποτελείται από το Λουτρουβιό, το Διδακτήριο με τη δεξαμενή και την Εκκλησία της Παναγιάς.
  Το ισόγειο είναι το Ελαιοτριβείο, με τις τεράστιες πέτρες, στις οποίες συνθλίβονται οι ελιές για να βγει το λάδι. Πάνω σ' αυτό το Διδακτήριο (δύο δωμάτια, που αποτελούσαν το σχολείο) και δίπλα του η Δεξαμενή, στην οποία μεγάλα πήλινα κανάλια συγκέντρωναν τα νερά της βροχής, για να χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους σε περίπτωση αποκλεισμού του χωριού από τον εχθρό.
  Η στέγη της Δεξαμενής είναι το δάπεδο της Εκκλησίας της Παναγίας των Εισοδίων, με δίκλιτη στέγη, γιόρταζε στις 21 Νοεμβρίου. Σήμερα σώζεται μόνο το ένα κλίτος. Στο Ιερό βήμα υπάρχει η τοιχογραφία του Παντοκράτορα (17ος αιώνας) και στο νοτιοανατολικό δάπεδο διατηρούνται αιμάτινα ίχνη από την τουρκική ανθρωποσφαγή του 1822.
  Σε μικρή απόσταση προς τα βορειοδυτικά, λίγο πιο πάνω από την Εκκλησία, σώζεται η Φυλακή, το Δικαστήριο και το Κρυφό Σχολείο και στην υψηλότερη κορφή του Κάστρου, υπερήφανα διαφεντεύει η Καστροεκκλησία της Ακρόπολης, ο Ταξιάρχης. Η αρχική Εκκλησία πυρπολήθηκε το 1822 από τους Τούρκους. Στη θέση αυτή κτίστηκε άλλη μετά τις σφαγές και τους σεισμούς του 1881 καταστράφηκε και πάλι. Σήμερα έχε αναστηλωθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία.
  Μικρή απόσταση από τον Ταξιάρχη, βορειοδυτικά, βρίσκεται ερειπωμένο το σπίτι του Ψαρού στο οποίο οχυρώθηκαν οι Αναβατούσοι κι ανέτρεψαν την τουρκική επίθεση που έγινε από το ύψωμα Αμόνι. Η εκκλησία του σημερινού Ταξιάρχη, που γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου, στο σύγχρονο οικισμό, ανεγέρθηκε μετά τους σεισμούς του 1881.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ομηρούπολης


Αντίψαρα

ΑΝΤΙΨΑΡΑ (Νησάκι) ΧΙΟΣ
  Βρίσκονται λίγη απόσταση από το κυρίως νησί και έχουν περίμετρο 4 μίλια και εμβαδόν 3.5 τ. χιλιόμετρα. Είναι ακατοίκητο από πολλά χρόνια και μονάχα λίγοι βοσκοί έρχονται με τα κοπάδια τους. Υπάρχουν και μερικά ξωκλήσια, όπως ο Αγιος Ιωάννης.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Χίου.

ΑΡΜΟΛΙΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Τα Αρμόλια βρίσκονται 20 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και αποτελούν το κεντρικό σταυροδρόμι για τα νότια χωριά. . Οι κάτοικοι του χωριού φημίζονται για την δεξιότητά τους στην κατασκευή και διακόσμηση πήλινων αντικειμένων, όπως στάμνες, βάζα, γλάστρες κ.α Τα σπίτια στα Αρμόλια είναι μικρά, χτισμένα από πέτρα, το ένα πολύ κοντά στο άλλο.
  Αξίζει ο επισκέπτης να κάνει μία βόλτα μέσα στα σοκάκια και τα καλντερίμια του χωριού και να επισκεφθεί την εκκλησία της Παναγίας, που είναι ενωμένη με τον Αγιο Δημήτριο στην πλατεία του χωριού, όπου σώζεται ένα από τα πιο ωραία Τέμπλα (χρονολογείται το 1744).
  Προς τα βορειοδυτικά του χωριού, πάνω στην κορυφή του λόφου του Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολύχνων στο οποίο οι Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων. Χτίστηκε το 1446 από τον Ιερώνυμο Ιουστινιάνι.
  Αξίζει να επισκεφθείτε... Το κάστρο των Απολύχνων - επιγραφή που σώζεται εκεί αναφέρει ότι χτίστηκε το 1446. Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται εως τις μέρες μας σε καλή κατάσταση. Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις επάλξεις του.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

ΑΦΡΟΔΙΣΙΑ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
   Τα Αφροδίσια βρίσκονται στο βόρειο δυτικό μέρος του νησιού, σε απόσταση 55 χιλιομέτρων περίπου από την πόλη . Απέναντι ακριβώς και σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων βρίσκεται ο έτερος οικισμός της κοινότητας τα Χάλανδρα ( Χάλανδρα και Αφροδίσια αποτελούν μία κοινότητα ). Με βάση το οδικό δίκτυο, το χωριό συνορεύει στα ανατολικά με τον οικισμό "Εγρηγόρος", ενώ στα νότια με τον οικισμό "Κέραμος". Το χωριό είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους "Αμανή". Η κλίση του εδάφους είναι ανηφορική, γεγονός που καθιστά την κίνηση μέσα στο χωριό αρκετά κοπιαστική. Στο χαμηλότερο σημείο υπάρχει η κύρια είσοδος του χωριού, την οποία συναντά κάποιος ερχόμενος από τον οδικό δίκτυο Χαλάνδρων - Αφροδισίων. Αλλη μια είσοδος υπάρχει στον δρόμο που οδηγεί προς τον Εγρηγόρο, στην τοποθεσία "Αλώνια", όπου καταλήγει στον Ιερό Ναό του Αγίου Μάμαντος. Περιμετρικά του χωριού υπάρχουν πλούσια πευκοδάση. Εντός του χωριού υπάρχουν διάφορα δέντρα - ελιές, καρυδιές, αμυγδαλιές αλλά και οπωροφόρα δέντρα όπως μηλιές, αχλαδιές, ροδακινιές και άλλα. Δεν λείπουν και οι γραφικοί κήποι με τα λαχανικά. Ολα τα σπίτια του χωριού είναι γεμάτο λουλούδια ενώ επικρατεί η μαγευτική μυρωδιά του βασιλικού.

ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
   Τα περισσότερα σπίτια του χωριού είναι χτισμένα με πέτρα ενώ η οροφή είναι διακοσμημένη με κεραμίδια. Εξωτερικά, όλα έχουν βεράντα τον λεγόμενο "αξάτο". Ολες οι βεράντες έχουν αυτοσχέδιες "τέντες" οι οποίες δημιουργούνται είτε από κλήματα είτε από πλατάνια. Τα κλήματα αυτά κάθε άλλο παρά διακοσμητικά είναι αφού παράγουν πολλά και άριστης ποιότητας σταφύλια το καλοκαίρι. Η εξωτερική πλευρά της βεράντας είναι πάντοτε στολισμένη με βασιλικούς, γαριφαλιές και άλλα πολύχρωμα λουλούδια. Στο εσωτερικό του σπιτιού υπάρχει το τζάκι. Παλιότερα το τζάκι δεν χρησιμοποιείτο μόνο τον χειμώνα για την θέρμανση του σπιτιού αλλά και για το μαγείρεμα, όλες τις εποχές του χρόνου. Υποδομή για ηλεκτρικό ρεύμα δεν υπήρχε, ενώ κύρια πηγή φωτός ήταν κάποια γυάλινα κεραμίδια στην οροφή του σπιτιού. Ολα τα σπίτια έχουν πατάρι όπου φυλάσσονταν εποχιακά είδη. Ξεχωριστή σημασία έχει μέσα στο σπίτι το εικονοστάσι το οποίο αποτελείται από διάφορες εικόνες αγίων. Αυτή που δεν λείπει από κανένα σπίτι είναι φυσικά η εικόνα του προστάτη του χωριού, του Αγίου Μάμα. Η τουαλέτα του σπιτιού είναι παντού εξωτερική . Φυσικά ούτε λόγος για μπανιέρες και είδη υγιεινής. Για την καθαριότητα του σώματος χρησιμοποιούνταν η σκάφη, ενώ το ζεστό νερό είχε πρώτα βραστεί στο "τσικάλι" στο τζάκι. Το αποχετευτικό δίκτυο του χωριού παλιότερα ήταν σε πολύ κακή κατάσταση. Με το πέρασμα των χρόνων βελτιώθηκε σημαντικά, ώστε σήμερα να βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδ , τόσο από πλευράς υλικών μέσων αλλά και από πλευράς λειτουργικότητας. Στο κάτω μέρος του σπιτιού, στο υπόγειο, υπήρχε το "κατώι". Το κατώι χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη για υλικά αγαθά, ενίοτε δε και ως στάβλος για τα ζώα. Εκεί φυλάγονταν όλες οι τροφές αλλά και όλες οι τροφές για τα ζώα. Ακόμα και σήμερα διασώζονται σχεδόν όλα τα τεράστια πήλινα δοχεία που φυλάγονταν το λάδι της χρονιάς, οι λεγόμενες "σφίδες".

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ
   Δυστυχώς καμία επίσημη και αξιόπιστη πηγή δεν σώζεται μέχρι σήμερα, ώστε να αποδεικνύει εμπράκτως την προέλευση της ονομασίας του χωριού. Οι απόψεις είναι πολλές. Ολες βασίζονται σε προφορικές παραδόσεις οι οποίες διαιωνίστηκαν από στόμα σε στόμα χωρίς να τεκμηριώνονται αλλά και χωρίς να μπορούν να αποκλειστούν.
i) Αφροδίσια Μικράς Ασίας
  Στην Μικρά Ασία σε μικρή σχετικά απόσταση από τα παράλια, υπάρχει η Αρχαία πόλη "Αφροδίσια". Εντοπίζεται στην βορειοδυτική περιοχή της Καρίας ( μιας αυτοκρατορίας της αρχαιότητας ). Η πόλη λεγόταν επίσης και Νινόη, όνομα που προέρχεται από τον Νίνο, έναν Βαβυλώνιο κυβερνήτη και μία αρχαία θεά της Μεσοποταμίας. Γκέιρα (το σημερινό όνομα) είναι μάλλον μια εξέλιξη του αρχαίου ονόματος της περιοχής ( Καρία). Η πόλη ξεκίνησε ως ένας ταπεινός τόπος κατασκήνωσης των καραβανιών, τα οποία περνούσαν από εκεί με τελικό προορισμό την Εφεσο. Η πόλη συνέχισε να ακμάζει μέχρι τις αρχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ η παρακμή της άρχισε κατά την διάρκεια του πολέμου του 7ου αιώνα. Το μεγαλύτερο μέρος της Αφροδίσιας είναι εγκαταλελειμμένο.
ΙΣΤΟΡΙΑ:  Οι κάτοικοι των Αφροδισίων έχτισαν ένα Ναό αφιερωμένο στην θεά Αφροδίτη, την οποία οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν Venus. Τα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πολλοί διακεκριμένοι Ρωμαίοι διεκδίκησαν την κυριότητα του Ναού. Αυτή η σύνδεση των Ρωμαίων με τα Αφροδίσια, είχε σαν αποτέλεσμα μια πολύ προνομιακή μεταχείριση για την πόλη από την Ρώμη. Εχοντας την ευεργεσία των υψηλών προσωπικοτήτων (και των δωρεών τους) καθώς επίσης και ένα κοντινό λατομείο μαρμάρου, τα Αφροδίσια έγιναν το κέντρο της εκπαίδευσης και της γλυπτικής. Η πόλη γρήγορα μετατράπηκε σε μαρμαρένια, κάτι που είναι εμφανές ακόμα και σήμερα με το στάδιο, το θέατρο και το ωδείο που διασώζονται. Ενα σκαλιστό τείχος σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα στην κατασκευή του θεάτρου, φανερώνουν την κατάσταση της πόλης κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ.
ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΠΟΛΗΣ: Ακόμα και σήμερα σώζονται 2 μίλια από το τείχος περιμετρικά της αρχαίας πόλης. Το τείχος αυτό φτιάχτηκε περίπου το 260 π.Χ., πολύ πριν δηλαδή την εμφάνιση και βοήθεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην περιοχή. Το Θέατρο της Αφροδίσιας χτίστηκε τον πρώτο αιώνα π.Χ. και αφιερώθηκε ή στην οικογένεια του Χούλιο Κλαούντιο ή σε κάποιον Ρωμαίο Αυτοκράτορα της εποχής. Το Ωδείο, ένα μικρό θέατρο, κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα. Το πάτωμα της κυκλικής ορχήστρας όπου κάθονταν οι μουσικοί είναι καλυμμένο με μωσαϊκό. Στο εσωτερικό και το εξωτερικό του Ωδείου υπήρχαν πολλά αγάλματα και εξαιρετικά γλυπτά, τα οποία είχαν κατασκευαστεί από την σχολή γλυπτικής που βρίσκονταν ακριβώς δίπλα. Σε μια περιοχή όπου έχει εντοπιστεί μια πισίνα, εικάζεται ότι βρισκόταν το Γυμνάσιο. Αλλα μνημεία, πύλες, αγάλματα κτλ. φανερώνουν ότι η πόλη είχε έντονη παραγωγικότητα σε έργα γλυπτικής. Εξαιτίας των πολλών λεπτομερών "σαρκοφάγων" που βρέθηκαν, πιθανολογείται ότι αυτή ήταν η ειδικότητα της σχολής. Τέλος, υπάρχει και το Στάδιο, το οποίο σύμφωνα με τις διαστάσεις του εδάφους ( 860 x 200 πόδια), χωρούσε περίπου 30,000 θεατές.
Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ: Η καρδιά της θρησκευτικής ζωής της πόλης ήταν ο Ναός της Αφροδίτης, ο οποίος χτίστηκε και ξανακτίστηκε μεταξύ του 41 και του 130 π.Χ. Υπάρχουν 13 κολώνες στο μήκος και 8 στο πλάτος και το άγαλμα της θεάς στο εσωτερικό. Οι γλύπτες της περιοχής διακόσμησαν το Ναό με βάση τον Ιονικό Ρυθμό, με ανάγλυφα και αγάλματα. Η σχολή γλυπτικής βρισκόταν ακριβώς δίπλα στον Ναό και καταλάμβανε και ένα μέρος αυτού. Πολλά ημιτελή αγάλματα βρέθηκαν στην περιοχή μεταξύ του Ναού και του θεάτρου. Τα πολλά εργαλεία γλυπτικής που βρέθηκαν καθιστούν σίγουρη την ύπαρξη της σχολής. Το πάνω μέρος της σχολής ήταν ανοιχτό. Σήμερα δεν σώζεται τίποτα από εκείνο το σημείο. Η ύπαρξη του Ναού της Αφροδίτης φανερώνει μια κάποια σχέση με το χωριό. Η πιο επικρατέστερη από τις προφορικές παραδόσεις που σώζονται, κάνει λόγο για κάποιο άγαλμα της Αφροδίτης το οποίο υπάρχει θαμμένο κάπου, σε κάποιο σημείο του χωριού. Οι πιθανές τοποθεσίες είναι δύο : α) κάτω από το παλιό σχολείο και β) κάτω από το σπίτι του Γεώργιου και Μαρίας Σιταρά, στο κέντρο του χωριού. Μια παραπλήσια εκδοχή προκύπτει από χειρόγραφες σημειώσεις ενός εκ των δασκάλων του σχολείου, του κου Αποστόλου. Ο διδάσκων στο δημοτικό σχολείο Αφροδισίων αναφέρει: " Ο οικισμός λέγεται Αφροδίσια η ονομασία δε αυτή εξηγείται με δύο εκδοχάς. Η πρώτη εκδοχή στηρίζεται εις προφορικάς παραδόσεις, παλαιότερον υπήρχεν εδώ ναός της Αφροδίτης". Η εκδοχή αυτή αποτελεί σημαντικότατο στοιχείο στην προσπάθεια προσέγγισης της ηλικίας του χωριού αλλά και του προσδιορισμού των ιδρυτών .
ii) "Φρουδών"
  Ο δάσκαλος μέσα από τις σημειώσεις του, βασιζόμενος πάντα σε προφορικές παραδόσεις των παλαιότερων, παραθέτει και άλλη μία εκδοχή σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του χωριού: "Κατά την δευτέραν εκδοχήν η ονομασία του συνοικισμού οφείλεται εις την τοποθεσίαν του την υψηλήν - προέρχεται από την ονομασία φρουδών. Λέγει ακριβώς ο Παπά Χριστόφορος ο ιδρυτής του Μοναστηριού του Μυρσινιδίου "Μάμα σοφέ των φρουδών η Κώμη έχει σε". Δηλαδή τα Αφροδίσια παράγονται από την λέξη φρουδών "ψηλά μέρη"".
   Η άποψη αυτή ακόμα και στους παλαιότερους σημερινούς κατοίκους του χωριού είναι παντελώς άγνωστη, γεγονός που φανερώνει ότι η πιθανότητα να είναι αληθής είναι ελάχιστή .
iii) Τόπος απομόνωσης λεπρών
  Μια τρίτη και μάλλον παντελώς αβάσιμη εκδοχή είναι αυτή που αναφέρει ότι η τοποθεσία που είναι χτισμένο το χωριό, αποτελούσε τόπο απομόνωσης των λεπρών. Το γεγονός όμως ότι εκείνη την περίοδο οι ιατρικές γνώσεις των κατοίκων ήταν ελάχιστες αλλά και το ότι η λέξη "Αφροδίσια" ουδεμία σχέση είχε τότε με τα συνώνυμα νοσήματα, καθιστούν την παράδοση αυτή εξαιρετικά αμφίβολη.

Κείμενο: Νίκος Κορδιστός
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αμάνης


ΒΑΒΙΛΟΙ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Η ονομασία Βαβύλοι λέγεται πως προέρχεται από το γενουάτικο επώνυμο "βάβυλας" ενώ η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι το χωριό κτίστηκε από τους δούλους (κοπέλια - σκλαβιά) των γενουατών είχαν τους πύργους και τα κτήματα τους στην περιοχή (Κρίνα, Καρδαμάδα, Ανέμωνας, Σκλαβιά) Οι δούλοι όταν απελευθερώνονταν, άντρες πια, μαζί με την ελευθερία τους αποκτούσαν και το δικαίωμα να εγκαθίστανται στη γύρω περιοχή και να την καλλιεργούν. Αυτή η παράδοση και μια πιθανή επεξήγηση του τοπωνυμίου Σκλαβιά (σκλαβί =μικρός δούλος). Σε αυτή την περιοχή σώζονται ακόμα παλιά γενουάτικα αρχοντικά, καθώς, και η εκκλησία του Αγίου Ιωάννου των καθολικών.
  Πολλές και αξιόλογες και οι άλλες εκκλησίες που έχουν οι Βαβύλοι. Μεταφέρουν κι αυτές στο σήμερα, μέρος της θρησκευτικής παράδοσης του νησιού μας. Μέσα στο χωριό εντυπωσιακή είναι η μικρή εκκλησούλα της Υπαπαντής. Από έξω διακοσμημένη με σχέδια της περίφημης τεχνοτροπίας του Πυργούσικου "ξυστού" και μέσα αγιογραφημένες από τους σύγχρονους, ξένους αγιογράφους, με έντονα χρώματα και τεχνοτροπία πολύ διαφορετική από εκείνη των κλασσικών βυζαντινών.
   Στο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου πως υπήρχε ανάγλυφη παράσταση της Παναγίας με το Σωτήρα στη αγκαλιά της σώζεται όμως στο ανώφλι της δεξιάς θύρας του Αγίου Νικολάου μια άλλη παράσταση που απεικονίζει ένα έφιππο και ένα παιδί που κρατάει τα ηνία του αλόγου. Πιο πάνω ένα φίδι γλιστρά πάνω στον κορμό ενός δέντρου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καμποχώρων


ΒΑΣΙΛΕΩΝΟΙΚΟ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Το χωριό Βασιλεώνοικο βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλεως της Χίου, πρωτεύουσας του Νομού και πολύ κοντά στον Κάμπο. Η ονομασία Βασιλεώνοικο ή "ο Βασιλεώνοικος" είναι σύνθετη, αποτελούμενη από τις λέξεις βασιλέων και οίκος και προήλθε σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση από κατοικία βασιλέως που υπήρχε κάποτε στο χωριό. Αναφέρεται δε στην επιγραφή του Αττάλου η οποία βρέθηκε στη Μικρά Ασία. Στα 1881, ο καταστροφικός σεισμός που ισοπέδωσε όλο το χωριό, το οποίο σύμφωνα με την "Ιστορία της Χίου" του Γ. Ζολώτα αποτελούνταν από λίγα σπίτια με κεντρική εκκλησία, τη σημερινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Η τοπική παράδοση όμως λέει ότι στο χωριό υπήρχαν μόνο τρία σπίτια, στο λεγόμενο Τσιφλίκι της Σουλτάνας (Βαλιδέ Τσιφλίκ) κοντά στον Πύργο του Δοξαρά.
  Ο ναός του Αγίου Γεωργίου αποτελούσε τον πυρήνα του χωριού και ήταν μικρός με δύο μόνο παράθυρα. Μετά το σεισμό όμως, ανεγέρθηκε μεγαλοπρεπέστερος από τους ίδιους τους κατοίκους, οι οποίοι τότε διατηρούσαν τη φήμη, εκτός των καλύτερων κηπουρών και των ακόμη καλύτερων κτιστών.
  Τα σουλτάνικα κτήματα που βρίσκονταν σε εκείνη την περιοχή ενοικιάζονταν προς 200 γρόσια ετησίως, σαν φόρος στη Σουλτάνα. Οι ενοικιαστές είχαν και την υποχρέωση, μαζί με τους Δαφνούσους και τους Καρούσους, να επιβλέπουν και να συντηρούν τα υδραγωγεία της πόλης. Μετά τη σφαγή του 1770 στην Πελοπόννησο, κατέφθασαν στη Χίο οικογένειες από εκεί και εγκαταστάθηκαν στο Βασιλεώνοικο με την άδεια του Τούρκου επιστάτη (Αγά), αφού το χωριό έκλεινε με πύλες, οι οποίες άνοιγαν μόνο με την άδειά του.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καμποχώρων


ΒΕΡΒΕΡΑΤΟ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Μόλις 7,5 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου βρίσκεται ένα ακόμη χωριό του Δήμου Καμποχώρων, το Βερβεράτο. Περικυκλωμένο από τα άλλα χωριά, το συναντάει κανείς λίγο παραπάνω από το Χαλκειός, συνεχίζοντας το δρόμο προς τα Δυτικά. Αν και μικρό χωριό, μπορεί και ξεχωρίζει με τις καλές πηγές και τα άφθονα νερά του. Ορίζεται βόρεια από την περιοχή της Λαυρίνας, ανατολικά από το Χαλκειός, νότια από το Ζυφιά, και δυτικά από τον Προφήτη Ηλία. Για να καταλάβει κανείς πόσο ενωμένες είναι όλες αυτές οι τοποθεσίες μεταξύ τους, δεν έχει παρά να ανέβει σε ένα ύψωμα του χωριού, στη βουνώδη περιοχή των Πετράνων και να απολαύσει τη θέα που προσφέρεται από εκεί. Στους κόλπους του περικλείει λίγα μόνο σπίτια, αφού οι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 340 (απογραφή 1991). Ασχολούνται αρκετά με τη γεωργία και την παραγωγή κηπευτικών.
  Μετά από τη συνένωση των επιμέρους οικισμών του Δήμου, το παλιό κοινοτικό κατάστημα του χωριού "παρέδωσε" το κτίριό του στη Δ.Ε.Υ.Α.Κ. (Δημοτική Επιχείρηση Δήμου Καμποχώρων), η οποία βρίσκεται στο μέσο του κεντρικού εξωτερικού δρόμου. Στη διπλανή αίθουσα λειτουργεί το Αγροτικό Ιατρείο. Το χωριό διαθέτει επίσης ένα μικρό γήπεδο, το οποίο κατασκευάστηκε πρόσφατα. Μολονότι το χωριό έχει χάσει το "παλιό του χρώμα", καθώς ελάχιστα από τα παλιά ήθη και έθιμά του έχουν παραμείνει, συνεχίζει να διατηρείται ζωντανό. Πυρήνας των εκδηλώσεων είναι ο Μορφωτικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογός του, ο οποίος με τη βοήθεια των κατοίκων προσπαθεί να βρει ευκαιρίες για την αναβάθμιση της περιοχής.
  Αξιόλογη είναι η ιστορία του Βερβεράτου και η συμβολή του σε εκείνες τις δύσκολες, μαρτυρικές στιγμές των πολέμων. Το φανερώνουν άλλωστε τα ερείπια από τα οχυρά και τους Πύργους που σώζονται ως σήμερα. Η ονομασία του χωριού, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, προήλθε από το "Βερβέρης", επώνυμο ενός Ισπανού κατοίκου του. Ένας από τους πύργους του χωριού του ανήκε, αλλά δυστυχώς ο χρόνος έχει αφήσει σε εμάς ελάχιστα απομεινάρια από όλα αυτά τα παραδοσιακά κτίσματα για να τα θαυμάζουμε και να μεταφερόμαστε σε εκείνες τις εποχές... Από ψηλά τα μικρά σπίτια, επί το πλείστον διώροφα, που σχηματίζουν μεγάλα πυραμιδοειδή τετράπλευρα, φαίνονται συγκεντρωμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Γύρω τους τα πράσινα δέντρα ορίζουν ένα μεγάλο κύκλο που τα αγκαλιάζει και τα ανακουφίζει με τη δροσιά του το καλοκαίρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καμποχώρων


Δημοτικό Διαμέρισμα Βέσσης

ΒΕΣΣΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 73300
Η Βέσσα, απλώνεται στο κέντρο μιας μεγάλης γεωργικής λεκάνης και είναι ένα μεγάλο μεσαιωνικό χωριό με καλά διατηρημένη την πύλη, τη σφιχτή ρυμοτομία και τα ψηλά στενομέτωπα κτίρια που θυμίζουν πύργους. Αν και ο οχυρός του περίβολος έχει διασπαστεί το χωριό παραμένει εξολοκλήρου πετρόχτιστο, με αρκετά όμως μισοερειπωμένα και ακατοίκητα σπίτια. Είναι χαρακτηριστική η παρουσία στο χωριό αρκετών μεγάλων περιποιημένων σπιτιών, που πιθανώς κτίσθηκαν από εύπορους μετανάστες. Εκκλησίες του χωριού είναι η Παναγιά, ο Aγιος Δημήτριος και η Παναγιά η Πετρούσενα, η αρχαιότερη εκκλησία της Χίου κατά τους Βεσσιανούς.

Δημοτικό Διαμέρισμα Βικίου

ΒΙΚΙ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22720 41291
Το Βίκι βρίσκεται ανατολικά των Καμπιών και δυτικά των Καρδαμύλων σε απόσταση 16 Km από αυτά. Κτισμένο στις πλαγιές του Πελινναίου όπου συναντά ο επισκέπτης πανέμορφα δάση και πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Ακολουθώντας ο επισκέπτης το δασικό δρόμο που οδηγεί προς τις κορφές του Πελινναίου μπορεί να επισκεφθεί το Ορειβατικό Καταφύγιο που υπάρχει σ' αυτή την τοποθεσία (τα κλειδιά του καταφυγίου πρέπει να τα παραλάβει από τα γραφεία της διοίκησης του χωριού).

ΒΟΥΝΟΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Το Βουνό, χωριό το οποίο ανήκει στη ζώνη όπου ευδοκιμεί ο μαστιχοφόρος σχίνος, πήρε το όνομά του από την περίοπτη κορυφή στην οποία βρίσκεται. Aλλοτε στο χωριό υπήρχε μεγάλος πύργος που όμως δεν διασώθηκε από τους σεισμούς που έπληξαν την περιοχή. Στο χωριό υπάρχουν οι ναοί του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Γεωργίου, των Αγίων Αποστόλων και του Αγίου Νικολάου.

Δημοτικό Διαμέρισμα Βροντάδου

ΒΡΟΝΤΑΔΟΣ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
  O Βροντάδος, παραλιακή κωμόπολη κτισμένη μέσα σε ελαιώνες, ανθόκηπους, αμυγδαλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα, εκτείνεται Βόρεια των Λειβαδίων (Βόρειο προάστιο του Δήμου Χίου) και ανατολικά του όρους ''Αίπος''.
  Έχει 4.500 κατοίκους οι οποίοι, στην πλειοψηφία τους, είναι άριστοι ναυτικοί, έμποροι και επιστήμονες.
  Στην επανάσταση του 1821 πρόσφεραν πάμπολλες υπηρεσίες στον Ελληνικό στόλο. Σήμερα οι Βρονταδούσοι εφοπλιστές κατέχουν ακόμη πολλά εμπορικά πλοία, τιμώντας το Χιακό και το Ελληνικό γενικά ναυτικό στο οποίο υπηρετούν εκατοντάδες ναυτικοί από το Βροντάδο και τις γύρω περιοχές. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Χριστόφορος Κολόμβος επισκέφθηκε το Βροντάδο για να μελετήσει ναυτικούς χάρτες και να αντλήσει πληροφορίες από έμπειρους Βρονταδούσους ναυτικούς που τον βοήθησαν στο μεγάλο ταξίδι της ανακάλυψης της Αμερικής.
  Ο Βροντάδος έχει πολλούς ναούς, από τους οποίους διακρίνονται ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Γεωργίου, ο Nαός της Παναγίας Ερειθιανής με την περίτεχνη βοτσαλωτή αυλή και ο Nαός του Αγίου Μάρκου. Στο Βροντάδο έχει την έδρα του ο Δήμος Ομηρούπολης. Το Δημαρχείο είναι πραγματικό αρχιτεκτονικό αριστούργημα, δείγμα του αρχιτεκτονικού εκλεκτικισμού.
  Ο Φιλοπρόοδος Όμιλος Βροντάδου (ΦΟΒ) και η Προοδευτική Εκπολιτιστική Κοινωνική Ένωση Βροντάδου (ΠΕΚΕΒ) αποτελούν πνευματικά κέντρα με πολυδύναμη διάσταση και προσφορά. Και τα δύο διαθέτουν Μουσεία και συλλογές με έργα των Βρονταδούσων λαϊκών ζωγράφων Γλύκα και Κυλαδίτη.
  Στο ΦΟΒ ανήκει το Φαφάλειο Στάδιο και στην ΠΕΚΕΒ το ανοικτό κολυμβητήριο του Όρμου Λω με την ομώνυμη οργανωμένη πλαζ. O Όρμος Λω, για τα γαλάzια πεντακάθαρα νερά του έχει πάρει την Ευρωπαϊκή διάκριση της γαλάzιας σημαίας.

ΔΑΦΝΩΝΑΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Ο όμορφος και γραφικός αυτός οικισμός, βρίσκεται σκαρφαλωμένος στις πλαγιές του όρους Κακιά Σκάλα. Έτσι καμαρώνει από ψηλά όλα τα Καμπόχωρα, τον Κάμπο, τη θάλασσα, και ακόμη απέναντι τα παράλια της Ιωνίας (Μικρά Ασία). Το χωριό πήρε το όνομά του από τις δάφνες και απέχει από την πόλη της Χίου 9,5 χιλιόμετρα μέσω Χαλκειούς και 8 χιλιόμετρα μέσω Κόρης Γεφύρι και Ψαρόπετρας.
  Η παράδοση αναφέρει ότι το χωριό προέρχεται από παλιό οικισμό στα Πετρανά, στα Καναβουτσάτα ή στη Λαυρίνα. Στη σημερινή του θέση μεταφέρθηκε, πάντα κατά την παράδοση, τέλος του 10ου με αρχές του 11ου αιώνα.
Πολιούχος του χωριού είναι ο Aγιος Παντελεήμων, ο ναός του οποίου βρίσκεται στην είσοδο του χωριού με το ωραιότατο πέτρινο καμπαναριό, κτισμένο το 1900.
  Επίσης στο χωριό υπάρχει και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Ναός αρχαιότερος και πρώην ενοριακός, ο οποίος έχει επισκευασθεί και ανακαινισθεί πρόσφατα. Γύρω από το χωρίο υπάρχουν οι τοποθεσίες Στρατηγάτο, Βεσταρχάτο όπου υπήρχε αφθονία Μεσαιωνικού και παλαιότερου ελληνικού υλικού. Οι ονομασίες αυτές φανερώνουν τα σημάδια που άφησε η Γενουατοκρατία στην περιοχή, όπως το κατεστραμμένο Κάστρο στο κέντρο του χωριού, ο Πύργος στη Λαυρίνα, κ.α.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καμποχώρων


Δημοτικό Διαμέρισμα Ελάτας

ΕΛΑΤΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 73115
Η Ελάτα είναι ένα μικρό χωριό χτισμένο στην πλαγιά ενός απόκρημνου λόφου. Βρίσκεται 23 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη της Χίου και 8 χιλιόμετρα από το λιμάνι των Μεστών. Είναι μεσαιωνικό χωριό και μέχρι σήμερα σώζονται υπολείμματα των γωνιακών πύργων του κάστρου. Κοντά στην Ελάτα, σε απόσταση τριών χιλιομέτρων, βρίσκεται η γραφική παραλία της Αγίας Ειρήνης.

ΖΥΦΙΑΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Σε απόσταση περίπου 8 χλμ από την πόλη της Χίου, χτισμένο σε ψηλή τοποθεσία, λίγο πιο κάτω από τον Αγιο Γεώργιο τον Συκούση, είναι το μικρό χωριό Ζυφιάς. Οι Βασιλεωνοικούσοι το έλεγαν Ζοφιά, οι Αγιοργούσοι Τζουφιά. Αναφέρονταν σαν Ζοφιάδες ή Ζιφιά. Κάποιοι πιστεύουν πως η ονομασία προέρχεται από το επώνυμο Ζιφυφιάς και κάποιοι άλλοι από τον ZUFFE ή ZUFFORE (αραβικές λέξεις).   Περπατώντας στα μικρά σοκάκια του Ζυφιά, εντύπωση σου κάνει ο τρόπος που είναι κτισμένα, το ένα κολλημένο στο άλλο. Έιναι σπίτια που κτίστηκαν σε δύσκολους καιρούς, όταν το νησί υπέφερε από κατακτητές και οι κάτοικοι αναγκάζονταν πολλές φορές να πηδούν από στέγη σε στέγη για να γλιτώσουν.
  Ακόμη σε όλα τα παλιά κτίρια, που διατηρούνται ακόμη, μπορεί κάποιος να διαβάσει την χρονολογία κατασκευής τους, καθώς είναι χαραγμένη σε μαρμάρινες επιτοίχιες πλάκες, συνήθως πάνω από την κεντρική είσοδό τους. Χαρακτηριστική είναι εκείνη που βρίσκεται πάνω από την ξύλινη πόρτα του παλιού Δημοτικού Σχολείου (1869).
  Γεμάτος από ιστορικές τοποθεσίες ο Ζυφιάς, βάζει και αυτός ένα πετράδι στο πανέμορφο μωσαϊκο του νησιού μας. Στην "τρύπα", στα 1822 ο χωριανός Καστέλης με τις δύο κόρες κρύφτηκαν για να γλιτώσουν από την σφαγή, ενώ λίγο πιο κάτω κοντά στα "ελληνόσπιτα" ή "των ελλήνων σπιτάκια" βρίσκονται τα ερείπια του "Πύργου της Αγιάς". Σε αυτή την περιοχή που λέγεται "Καστέλια", με τον πύργο και τα διάφορα ερειπωμένα κτίσματα τριγύρω, είναι ολοφάνερη η παρουσία των Ενετών, που κι αυτοί περνώντας από το νησί άφησαν τη σφραγίδα τους και επηρέασαν πολλές φορές την αρχιτεκτονική μορφή πολλών κτιρίων.
  Σε αυτά τα κτίσματα, μετά τους κατασκευαστές τους, ήρθαν να κατοικήσουν οι Τούρκοι. Ένας Τούρκος Πασάς με το χαρέμι του, στον οποίο οι κάτοικοι του χωριού ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν φόρους (χαράτσι), "τα Πλιούσικα", όπως τους έλεγαν. Ως τα 1912 όμως πλήρωναν κι άλλο φόρο "τα Κρηνούσικα" στον πασα της περιοχής.
  Στην περιήγηση του Ζυφιά, ο επισκέπτης θα συναντήσει ακόμα και τρεις πολύ αξιόλογους Ναούς. Τον Ναό της Αγίας Παρασκευής, που όπως αναφέρεται πυρπολήθηκε στα 1822 και αναστηλώθηκε από τους ίδιους τους κατοίκους αργότερα και το Ναό της Παναγίας της Ελεούσας ή της Μεγάλης Ελεούσας που ανήκε στον οίκο Μάμουκα (1608-1622) και ψηλά πάνω από τη στέγη του ξεπρόβαινε ένας πύργος και τέλος το νεόκτιστο Ναό του Αγίου Εφραίμ. Γνωστό είναι και το νερό της Ελεούσας που ρέει ακόμα λιγοστό, χειμώνα - καλοκαίρι.   Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε πόσο είναι περήφανος ο Ζυφιάς για όλους τους κατοίκους του. Ανάμεσα τους πολλές ξεχωριστές φυσιογνωμίες, όπως αυτή του Κων/νου Αμαντου, Ακαδημαϊκου, συγγραφέα πολλών και συμαντικών έργων και καθηγητή της βυζαντινής ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καμποχώρων


ΘΟΛΟΠΟΤΑΜΙ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Το Θολοποτάμι κατέχει ζηλευτή θέση στις πλαγιές του λόφου του Προφήτη Ηλία, τριγυρισμένο από δροσερές και κατάφυτες τοποθεσίες. Το Θολόποτάμι χωρίζεται σε δύο συνοικίες, την Επάνω Γειτονιά, με εκκλησία του Σταυρού και την Κάτω Γειτονιά με τα στενά ανηφορικά δρομάκια να πλέκουν έναν ιστό γεμάτο οπτικές εκπλήξεις γύρω από τις εκκλησίες της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Αγίου Παντελεήμονα, του Αγίου Νικολάου και των Αγίων Βικτώρων. Στην περιοχή του Θολοποταμίου, αξίζει να επισκεφτεί κανείς την τοποθεσία του Αγίου Πέτρου, όπου κάτω από τον ναό βρίσκεται μικρή πηγή που θεωρούταν αγίασμα. Κοντά στην εκκλησία σώζονται λείψανα οχυρού.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Θυμιανών

ΘΥΜΙΑΝΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
  Εδρα του Δήμου Αγίου Μηνά. Προήλθε από την συνένωση τριών Μεσαιωνικών οικισμών, τα Βρανά (Αϊ Νικόλας), τα Αντριακιανά (Μαρουλού, Φακάς, Φραγκοβούνι) και τα Πατρίκια. Μέχρι το 1954 ονομαζόταν «Ευφημιανά», δηλαδή φημισμένος τόπος. Ηταν η περιοχή με τα πολλά λατομεία που έδινα την Θυμιανούσικη πέτρα, τον Πωρόλιθο με τα ζωηρά καφεκόκκινα χρώματα με την οποία κτίζονταν και διακοσμούνταν τα σπίτια, τα αρχοντικά και οι εκκλησίες όχι μόνο της Χίου αλλά και της απέναντι Μικρασιατικής Ακτής και των γύρω νησιών.
  Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (2000) του Δήμου Αγίου Μηνά.

Δημοτικό Διαμέρισμα Καλλιμασίων

ΚΑΛΛΙΜΑΣΙΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Δεκατρία (13) χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου βρίσκεται η Καλλιμασιά. Υπήρξε από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά χωριά οχυρωμένο με τείχη που έκλειναν περιμετρικά γύρω του. Το 1881 με τον καταστροφικό σεισμό καταστράφηκε εντελώς το χωριό και ανασυγκροτήθηκε σιγά-σιγά. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με την καλλιέργεια της μαστίχας. Ο γυναικείος Χειροτεχνικός Συνεταιρισμός του χωριού είναι ξακουστός για τα παραδοσιακά χιώτικα κεντήματά του. Στην Καλλιμασιά υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Πλακιδιώτισσας που θεμελιώθηκε το 1625. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, με τις καταστροφές του 1822 σφαγιάστηκαν περισσότερες από 600 μοναχές.

ΚΑΜΠΙΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Τα Καμπιά είναι ένα μικρό χωριό σε απόσταση 19 Km από τα Καρδάμυλα. Κτισμένο στη ΒΔ πλευρά του Πελινναίου και απέναντι από την Αμανή προσφέρει στον επισκέπτη πανοραμική θέα τόσο προς τα βουνά που το περιβάλλουν όσο και προς τη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου μεταξύ Χίου και Λέσβου.
  Σε κοντινό σημείο από το χωριό ξεκινάει διαμορφωμένο περιπατητικό μονοπάτι που διατρέχει το πανέμορφο Φαράγγι των Καμπιών σε μήκος 2,5 Km περίπου. Η διαδρομή στο φαράγγι των Καμπιών παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον προσφέροντας συνεχείς εναλλαγές τοπίου αφού διέρχεται από παλιές καλλιέργειες των κατοίκων του χωριού αλλά και δίπλα στην κοίτη του ποταμού ο οποίος διατηρεί νερό σχεδόν όλο το χρόνο. Η βλάστηση σε ορισμένα σημεία είναι πολύ πυκνή με την ιδιαίτερη ομορφιά της παραποτάμιας βλάστησης.
  Στη διαδρομή ο επισκέπτης συναντά πλατάνια, πικροδάφνες, μεγάλα δέντρα δρυός, κισσούς που αναρριχώνται στα δέντρα, ενώ οποιαδήποτε ώρα της ημέρας μπορεί να ακούσει τα αηδόνια που κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Η διαδρομή καταλήγει στην παραλία των Καμπιών όπου υπάρχει κιόσκι για ξεκούραση.
  Σε μικρή απόσταση και ανατολικά από τη διαδρομή συναντάμε το Κάστρο της Ωριάς, το εκκλησάκι της Παναγίας και της Αγίας Παρασκευής, ενώ δυτικά και λίγο μακρύτερα βρίσκεται το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

ΚΑΜΠΟΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Ο Κάμπος της Χίου είναι η πεδινή έκταση που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής σε μήκος 10 και πλάτος 2 περίπου χιλιομέτρων. Τα πετρώδη υψώματα που τον κλείνουν από δυτικά τροφοδοτούν τα υπόγεια νερά που κάνουν τον Κάμπο ένα απέραντο περιβόλι με κήπους και εσπεριδοειδή σε άμεση σχέση με την Χώρα. Ο Κάμπος αποτελεί ένα μοναδικό οικιστικό γεωργικό σύνολο σε ένα ευαίσθητο σημείο του ελληνικού και γενικότερα του ευρωπαϊκού χώρου, όπου συνυπάρχουν αρμονικά οι λειτουργίες της κατοικίας, της γεωργίας και συμπληρωματικών λειτουργιών, όπου είναι χωροθετημένα 200 περίπου κτήματα περιβαλλόμενα από υψηλούς και περίτεχνους μανδρότοιχους.
  Τα αρχοντικά που αντιστοιχούν σε κάθε κτήμα είναι εξαιρετικά δείγματα έργων τέχνης στο σύνολό τους, αλλά και στα επί μέρους μορφολογικά και αρχιτεκτονικά τους στοιχεία. Είναι υψίστης ιστορικής και αρχιτεκτονικής σημασίας μέσα στους αιώνες, τόσο αυτά τα ίδια, όσο και τα ισάριθμα βοηθητικά κτίσματα, οι περίτεχνες βοτσαλωτές αυλές, οι πέργκολες, τα μαγγανοπήγαδα, τα περιβόλια εσπεριδοειδών και τα αξιοθαύμαστα για την εποχή αρδευτικά συστήματα.
  Όλα αυτά αποτελούν ζωντανή πηγή πληροφοριών από τον 14ο αιώνα μέχρι σήμερα για τις πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές δομές της κοινωνίας της Χίου.
  Τον 14ο αιώνα αρχίζουν να μνημονεύονται εδώ εγκαταστάσεις της τοπικής αριστοκρατίας και της Μαόνας (Γενουάτες), σε πύργους που υψώθηκαν μέσα στα περιβόλια.
  Αργότερα, κατά τον 17ο έως τον 19ο αιώνα, τα σπίτια του Κάμπου αποτελούσαν την εξοχική κατοικία των πλούσιων εμπόρων της Χίου.
  Οι δρόμοι του Κάμπου είναι στενοί και περιβάλλονται από ψηλούς τοίχους που προστατεύουν τα δέντρα από την σκόνη και τον άνεμο ενώ διαφυλάττουν και την ιδιωτικότητα των κατοίκων.
  Η τοξωτή είσοδος με τις βαριές ξύλινες πόρτες οδηγεί στην αυλή.
  Η αυλή είναι συνήθως βοτσαλωτή με βαθύσκια δέντρα και λουλούδια ενώ σχεδόν πάντα μέσα στην αυλή βρίσκεται η στέρνα και το πηγάδι.   Ένα τυπικό Καμπούσικο αρχοντικό είναι διώροφο με μεγάλη πέτρινη σκάλα και την μια του πλευρά κατά μήκος του δρόμου. Ο κάτω όροφος είναι αποθήκη, ενώ οι κατοικήσιμοι χώροι βρίσκονται στον δεύτερο όροφο όπου η θέα δεν εμποδίζεται από τα δέντρα.
  Ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού.
  Πρόσφατα έχει αρχίσει μια σειρά από αναπαλαιώσεις τόσο από ιδιώτες όσο και από Δημόσιους Φορείς.
  Ο Δήμος Χίου έχει αναπαλαιώσει το Μαυροκορδάτικο, ένα παλιό αρχοντικό στο κέντρο της περιοχής. Αρκετά από τα αναπαλαιωμένα αρχοντικά χρησιμοποιούνται ως Ξενώνες καθώς η περιοχή παρουσιάζει μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον όχι μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά και την άνοιξη όταν όλη η περιοχή μυρίζει από τα άνθη των εσπεριδοειδών.
  Το τυπικότερο δείγμα ενός καμπούσικου αρχοντικού είναι το Κτήμα Αργέντη και που αποτελεί αναμφίβολα το γνωστότερο καμπούσικο αρχοντικό τόσο εντός όσο και εκτός της Χίου.
  Κάθε κτήμα έχει τουλάχιστον ένα πηγάδι. Σε κάθε πηγάδι υπήρχε ο Μάγγανος, ένα σύστημα αντλήσεως του νερού με ζώο. Μία αγελάδα ή ένα γαϊδουράκι δένονταν πάνω στο ξύλο που συνδέεται με τον οριζόντιο τροχό και γύριζε γύρω από το πηγάδι περιστρέφοντας τον οριζόντιο τροχό, ο οποίος περιέστρεφε με την σειρά του τον μεγάλο κατακόρυφο τροχό.
  Πάνω στον κατακόρυφο τροχό υπήρχαν δύο πολύ μεγαλύτερης περιμέτρου σύρματα στα οποία ήταν δεμένα κάποια δοχεία (τα συκλιά), τα οποία έφθαναν στο βάθος όπου ήταν το επίπεδο του νερού, το ανέσυραν στην επιφάνεια και το άδειαζαν στην σκάφη του πηγαδιού από όπου οδηγιόταν στην στέρνα.
  Η στέρνα είναι μια περίπου τετράγωνη ανοιχτή υδατοδεξαμενή. Το νερό τρέχει μέσα από περίτεχνες μαρμάρινες υδρορροές σε βαθιές γούρνες φτιαγμένες σε ολόσωμο μάρμαρο ή πέτρα. Έτσι γεμίζει η στέρνα και από εκεί μέσω ενός αρκετά σύνθετου αρδευτικού συστήματος ποτίζεται το περιβόλι.
  Από εδώ τρέχει το νερό του πηγαδιού και γεμίζει η στέρνα. Οι αυλόπορτες στον Κάμπο είναι στην πλειοψηφία τους τοξωτές. Το τόξο δημιουργείται από σκαλισμένη κόκκινη και κίτρινη πέτρα από τα Θυμιανά. Ο κεντρικός διάδρομος που διασχίζει το κτήμα, ιδιαίτερα στα μεγάλα κτήματα, είναι αρκετά φαρδύς ώστε να διασχίζεται άνετα από ένα γαϊδουράκι φορτωμένο με πορτοκάλια και μανταρίνια.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Χίου


Δημοτικό Διαμέρισμα Καρδαμύλων

ΚΑΡΔΑΜΥΛΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Tα Καρδάμυλα βρίσκονται 28 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου. Αποτελούνται από δύο (2) χωριά, τα πάνω Καρδάμυλα και το Μάρμαρο. Το πάνω χωριό είναι ο παλαιότερος οικισμός και φτάνει μέχρι τους πρόποδες ενός επικίνδυνου και απότομου λόφου. Τα περισσότερα σπίτια είναι χτισμένα από πέτρα που προσδίδει ένα παραδοσιακό χαρακτήρα στην μορφή του χωριού. Κύριο χαρακτηριστικό είναι τα μικρά σοκάκια και τα σκεπαστά που υπάρχουν γεγονός που κάνει ιδιαίτερα ευχάριστη την βόλτα του επισκέπτη. Το κάτω χωριό, Μάρμαρο, είναι παραλιακός οικισμός, χτισμένος στον πολύ όμορφο κόλπο των Καρδαμύλων. Πολλοί εφοπλιστές και ναυτικοί που κατάγονται από εδώ έχουν χτίσει πολλά μεγαλοπρεπή και αρχοντικά σπίτια που δίνουν μια ξεχωριστή ομορφιά στο μέρος. Κοντά στα Καρδάμυλα βρίσκονται οι βοτσαλωτές παραλίες του Ναγού και του Γιόσωνα, με πεντακάθαρα νερά, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη θάλασσα σε συνδυασμό με το μοναδικό φυσικό τοπίο της γύρω περιοχής, πλατάνια, πυκνή βλάστηση και καταρράκτες.

ΚΑΡΥΕΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Ωραίο χωριό αμφιθεατρικά κτισμένο με καλαίσθητα σπίτια, νοτιοδυτικά του Βροντάδου και δυτικά της πόλης Χίου. Το βασίλειο της δροσιάς με άφθονα νερά. Στο κέντρο του χωριού, που φθάνει σε δέκα λεπτά με λεωφορείο ή ταξί, κάτω από τα δροσερά πλατάνια και τις καρυδιές μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει νόστιμα μεζεδάκια με χιώτικο ούζο ή να πιει ένα βυζαντινό καφέ.
  Τα πανηγύρια των Ναών Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Αγίας Μαρκέλλας συγκεντρώνουν πολύ κόσμο το καλοκαίρι.
  Οι κάτοικοι είναι κτηνοτρόφοι, έμποροι, οικοδόμοι και δημόσιοι υπάλληλοι. Αρκετοί είναι απόδημοι, αλλά ποτέ δεν ξεχνούν τον τόπο τους. Συνολικά οι Καρυές έχουν 700 κατοίκους. Ακολουθώντας το δρόμο που οδηγεί στη Νέα Μονή αντικρίζουμε ψηλά, στην κορυφή της Πενθόδου, της Μονής ή τη Σκήτη του Αγίου Μάρκου. Ο τάφος του Παρθένιου, ιδρυτού και Ηγούμενου της Μονής, βρίσκεται μέσα στο γραφικό ναΐσκο αυτής, ενώ λίγα χιλιόμετρα δυτικότερα και πάνω από τη Νέα Μονή ευρίσκεται η Μονή των Αγίων Πατέρων.
  Στις Καρυές ανήκει και το Δρακοντόσπηλο με τις ανεξάρτητες επιγραφές που χρονολογούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια και μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία από πολύ παλιά. Ο Δήμος Ομηρούπολης στοχεύει στην εξερεύνηση του χώρου με την ανάθεση του έργου σε ειδικούς σπηλαιολόγους.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ομηρούπολης


ΚΑΡΦΑΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Karfas, with its beautiful beach, is the harbor (Skala) of Thymiana. Situated 5 km from the town of Chios, it has evolved into the largest tourist resort of the island. Every summer, thousands of vacationers gather on the beautiful beach to enjoy the cool waters of the day and play with its fine-grained sand. The beach of Karfas is surrounded by large hotel units catering to more demanding tastes but has also a number of inns and rented rooms.
  Being a tourist center, Karfas has an intense night life, Greek evenings are regularly organized at the various hotels; numerous bars and pubs, as well as discos, cater to those who like to dance.
  Close to Karfas, in the area of the village of Vavili, there is the church of the Virgin Krina (Panaghia Krena), one of the most dazzling examples of 12th century island religious architecture. Inside the church, the walls are covered with many layers of mural paintings. The upper layer is the work of Michail Chomatis, one of the last artists of the 18th century Cretan School. The Byzantine tower of Agelastos, situated in the same area, is also quite interesting.

This extract is cited Febr 2004 from the Chios Prefecture Tourism Committee URL below, which contains image.


ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
Katarraktis is a small fishing village located 15 km south of the town of Chios. It is a small, cozy port perfect for sailboats and fishing boats. The fishing boats provide the village with the fresh fish served by the taverns lined up alongside the harbor of Katarraktis. The village has a beautiful beach suitable for swimming.

Δημοτικό Διαμέρισμα Κεράμου

ΚΕΡΑΜΟΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Μεταξύ των ορεινών όγκων της Αμανής και του Πελινναίου, και μέσα σ' ένα περιβάλλον πυκνής και πλούσιας βλάστησης, προβάλλει η Κέραμος, ένα από τα σημαντικότερα χωριά της Αμανής, το οποίο αναπτύχθηκε για πολλές δεκαετίες με άξονα τις δραστηριότητες εξόρυξης των μεταλλευμάτων αντιμονίου που διαθέτει.
  Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση 14 Km περίπου από τη Βολισσό. Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί τις εξορυκτικές και μεταλλουργικές εγκαταστάσεις των μεταλλευμάτων αντιμονίου οι οποίες σώζονται και λειτουργούσαν παραγωγικά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '60. Οι στοές των μεταλλείων, τα κτίρια της επιχείρησης που το εκμεταλλευόταν μέχρι πρόσφατα, το χημείο, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας του μεταλλεύματος, ο φούρνος, η καμινάδα και ο εξοπλισμός των εγκαταστάσεων προβλέπεται ν' αξιοποιηθούν από τις τοπικές αρχές με σκοπό τη δημιουργία βιομηχανικού μουσείου αντιμονίου, το οποίο θα είναι το μοναδικό στο είδος του στο χώρο των Βαλκανίων.

ΚΟΙΝΗ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
Η Κοινή είναι το χωριό ανάμεσα στα χωριά Πατρικά, Φλατσιά, Βουνό, Παγίδα και Καλαμωτή γι’ αυτό και το όνομα Κοινή = γη των περικείμενων χωριών. Υπήρξε αξιόλογο Βυζαντινό κέντρο με πολλές εκκλησίες, πολλές από τις οποίες είναι σήμερα ερειπωμένες. Είναι γνωστό ότι η Κοινή ανήκει στα χωριά που έπαθαν πολύ μεγάλες καταστροφές τόσο στον καταστροφικό σεισμό του 1881 όσο και πριν από αυτόν. Οι Κοινούσοι στην πλειοψηφία τους είναι γεωργοί και ασχολούνται με τη μαστίχα που είναι η κύρια παραγωγή των Μαστιχοχωρίων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Κουρουνίων

ΚΟΥΡΟΥΝΙΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22740 71206
Τα Κουρούνια που είναι απο τα παλιότερα χωριά της Χίου βρίσκονται στην Βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Απο παλιές σφραγίδες που βρέθηκαν αποδεικνύεται ό,τι παλαιότερα τα Κουρούνια ονομάζονταν Κορώνια ή Κορώνη Απέχουν απο την πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού 56 χλμ. Διοικητικά ανήκουν στον Δήμο Αμανής με έδρα του Δήμου, την Βολισσό. Είναι χτισμένα στίς βόρειες παρυφές του όρους Αμανή σε υψόμετρο 450 μέτρων. Αποτελούνται απο δύο οικισμούς το Κάτω Χωριό και το "Φτενάδο" ή "Φτανάδο". Οι λιγοστοί εναπομείναντες μόνιμοι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία. Στα Κουρούνια παράγεται -έστω και σε μικρές ποσότητες σήμερα- το εκλεκτό "Κουρουνιώτικο" κρασί.

Δημοτικό Διαμέρισμα Λαγκάδας

ΛΑΓΚΑΔΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 74924
  Η Λαγκάδα βρίσκεται 16 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου, στο ΒΑ τμήμα του νησιού. Η φυσική της ομορφιά είναι ξεχωριστή καθώς συνδυάζει βουνό και θάλασσα. Είναι αμφιθεατρικά χτισμένη καταλήγοντας στον κόλπο της Λαγκάδας.
  Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι ο Aγιος Ιωάννης. Το παραδοσιακό όμως τοπικό πανηγύρι διοργανώνεται στις 17 Σεπτεμβρίου και είναι αφιερωμένο στην Αγία Σοφία, εκκλησία που βρίσκεται στην παραλία του χωριού.
  Η Λαγκάδα περιλαμβάνει τον οικισμό του Αγρελωπού, τον εγκαταλελειμένο οικισμό της Κυδιάντας, το Δελφίνι και την περιοχή των Κοίλων. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τους γευστικούς μεζέδες ή τον καφέ του σε ένα από τα παραδοσιακά καφενεία και ψαροταβέρνες που υπάρχουν στην παραλία της περιοχής.

Δημοτικό Διαμέρισμα Λιθίου

ΛΙΘΙΟ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 73201
Το Λιθί βρίσκεται 4 χιλιόμετρα βόρεια της Βέσσας και 23 χιλιόμετρα απόσταση από την πόλη της Χίου. Το χωριό πήρε το όνομά του από τους παλιούς ναυτικούς οι οποίοι ονόμαζαν την τοποθεσία αυτή "αληθινό παράδεισο" εξαιτίας της φυσικής της ομορφιάς. Ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο προς τα νοτιοδυτικά περνάμε από το Λιθί. Το χωριό βρίσκεται ψηλά από τις ακτές, με πράσινο και υπέροχη θέα στο πέλαγος. Η παραλία του Λιθιού είναι μια μεγάλη αμμουδιά με ένα πολύ όμορφο λιμανάκι στην άκρη του όρμου. Το τοπίο είναι μαγευτικό. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη θάλασσα με τα ήρεμα νερά της. Η περιοχή φημίζεται για τα πολύ ωραία και φρέσκα ψάρια και θαλασσινά που προσφέρονται στις ταβέρνες. Η κύρια ασχολία άλλωστε των κατοίκων είναι η αλιεία.

ΜΕΓΑΣ ΛΙΜΝΙΩΝΑΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Ο δρόμος συνεχίζει την πορεία του και πολύ γρήγορα καταλήγει στον Μέγα Λιμνιώνα. Το όνομα του δόθηκε από πολύ παλιά γιατί ο όρμος είναι προφυλαγμένος απ΄ τον Βοριά και χρησίμευε για φορτοεκφόρτωση εμπορευμάτων προς τα γύρω νησιά και την Μικρά Ασία. Όταν τον Μεσαίωνα οι πειρατές λυμαίνονταν τα ελληνικά παράλια, μια Τυρινή Παρασκευή ήρθαν εδώ να βγουν και να κουρσέψουν τα Θυμιανά. Οι Θυμιανούσοι έγκαιρα ειδοποιήθηκαν από τις Βίγλες (φυλάκια), τους έστησαν ενέδρα στον Στένακα και τους κατατρόπωσαν. Σε ανάμνηση αυτής της νίκης γίνεται η ξακουστή "Μόστρα" των Θυμιανών, κάθε χρόνο την Τυρινή Παρασκευή και την Τυρινή Κυριακή.
  Σ' αυτό το μέρος ήρθαν το 1822 τα στρατεύματα του Λυκούργου από την Σάμο για να ελευθερώσουν το νησί. Στα Θυμιανά ενώθηκαν με ντόπιους πατριώτες που τους οδήγησαν στους επαναστάτες. Δυστυχώς η αποστολή απέτυχε και η Χίος απελευθερώθηκε το 1912. Επίσης σ' αυτό το μέρος καθώς και σε όλο το μήκος των ακτών το 1922 έρχονταν κατά χιλιάδες οι πρόσφυγες κατά την Μικρασιατική Καταστροφή. Σήμερα τον επισκέπτη κερδίζει η φυσική ομορφιά του τοπίου και η πεντακάθαρη θάλασσα. Κι εδώ υπάρχουν όμορφα ταβερνάκια, ενοικιαζόμενα και κάθε είδους τουριστικά καταστήματα που προσφέρουν τα πάντα στον επισκέπτη που θα θελήσει να μείνει εδώ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

ΜΕΣΑ ΔΙΔΥΜΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τα χωριά Διδύμα (Μέσα και Έξω), βρίσκονται κοντά στο Μυρμήγκι και το Θολοποτάμι και μεταξύ της Παγίδας και Καλλιμασιάς και είναι μικρά χωριά που όμως άλλοτε στα χρόνια της Μεσαιωνικής Χίου είχαν μεγάλη ακμή. Η Μέσα Διδύμα είναι γενέτειρα του Ροΐδη. Εκεί υπάρχει και το αξιόλογο μοναστήρι της Αγίας Ματρόνας. Οι πρώτες μοναχές ήταν οι αδελφές του. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ο ηγούμενος Νικηφόρος της Χίου συνέθεσε εκεί τους 24 ύμνους στην Αγία Ματρόνα. Σήμερα στη μονή ζουν 2-3 μοναχές.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Μεστών

ΜΕΣΤΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 76290
Ένα από τα ωραιότερα χωριά του νησιού, τα Μεστά βρίσκονται 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Χίου. Πρόκειται για Μεσαιωνικό χωριό, χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο. Η περίτεχνη αρχιτεκτονική του πηγάζει από την Βυζαντινή Περίοδο και το ίδιο το χωριό είναι χτισμένο σαν ένα φρούριο - κάστρο. Τα σπίτια μικρά πέτρινα, το ένα δίπλα στο άλλο, σχηματίζουν στην εξωτερική περίμετρο του οικισμού ένα ισχυρό προστατευτικό τείχος. Η βόλτα στα μικρά σοκάκια του χωριού, κάτω από τις καμάρες που σχηματίζουν τα μπαλκόνια προσφέρει στον επισκέπτη μια μοναδική εμπειρία, με έντονη την παρουσία του 14ου αιώνα. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Μικρού Ταξιάρχη, θεωρείται περίτεχνο δείγμα της Χιώτικης ξυλογλυπτικής. Κατά την διάρκεια της Αποκριάς υπάρχει το γνωστό σε όλους τους Χιώτες έθιμο της αναπαράστασης του δικαστηρίου που γινόταν στα χωριά αυτά, τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, από τον Αγά.

Μονή Αγίας Μαρκέλλας

ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΚΕΛΛΗΣ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Στο κεφαλοχώρι της Βολισσού βρίσκεται το κτιριακό συγκρότημα του Ι. Προσκυνήματος της Χιοπολίτισας Αγ. Μαρκέλλας. Εδώ είναι και ο τόπος που μαρτύρησε (1500 μ.Χ.).
  Η Αγία που 'χε καταγωγή από την Βολισσό ορφάνεψε σε μικρή ηλικία από μητέρα. Αργότερα οι σωματικές της καλλονές άναψαν αμαρτωλούς πόθους στο σαρκολάτρη πατέρα της, στις κτηνώδεις επιθυμίες του οποίου δεν ήθελε να υποκύψει γι' αυτό εγκατέλειψε το σπίτι και κατέφυγε στα βουνά.
  Ο παράφρων πατέρας την ανακαλύπτει. Βάζει φωτιά στην πυκνή βάτο που κρυβόταν και στη συνέχεια την καταδιώκει και με βέλος την πληγώνει. Εκείνη προσεύχεται και παρακαλεί να σχισθεί η πέτρα που πατά για να την σώσει. Η γη ανοίγει και την καταπίνει ως το στήθος. Ο σκληρός πατέρας την προφθάνει. Της αποκόπτει τους μαστούς και ύστερα την κεφαλή την οποία και ρίπτει στην θάλασσα.
  Το μέρος εκείνο που καθαγιάσθηκε από την αιμόφυρτη κεφαλή της Αγίας συχνά μετατρέπεται σε θαυματουργή πηγή με ιαματικό νερό. Και στον τόπο του κρησφύγετου της βάτου, η ευσέβεια των πιστών ύψωσε συμπαθητικό ναό αφιερωμένο στο όνομά της. Την ημέρα της εορτής 22 Ιουλίου, παρουσία των αρχών του νησιού και κοσμοσυρροής πιστών, γίνεται με κάθε επισημότητα, η λιτάνευση της Ιερής Εικόνας της και κάθε χρόνο η Αγία θαυματουργεί στη χάρη της.
  Μνημονεύουμε ενδεικτικά μερικά από τα πολλά θαύματά της σε παλαιότερους χρόνους (17ο και 18ο αιώνα), όσα αναγράφονται στο Χιακό Λειμωνάριο, όπως είναι: η θεραπεία των δυο ασθενών παιδιών (δυο ιερέων από τη Βολισσό), η σωτηρία από βέβαιο θάνατο γυναίκας μισοπεθαμένης στον Αγιο Γιώργη στο Φλώρι του Βροντάδου, το φως που χάρισε σε τυφλό παιδί, η ίαση σε ασθενή κοπέλα από τα Ψαρά που έπασχε από ανίατο νόσημα στο στόμα, η θαυματουργική επέμβασή της σε ανίκανο χρόνια πολλά να περπατήσει ασθενή, η θεραπεία παράλυτης γυναίκας κ.ά.
  Αλλά και τώρα τελευταία (Ιούλιος 1992) ο αυτόπτης μάρτυρας, αιδεσιμότατος Νικόλαος Μακρής μας ιστορεί τα ακόλουθα πρόσφατα περιστατικά, όπου η Αγία έκαμε την θαυματουργική παρουσίας της.
  Α) Ενώ ο ίδιος τελούσε, μπροστά σε προσκυνητές, την Παράκληση στο Αγίασμά της, την ώρα του Ευαγγελίου το νερό έβραζε και έχασε την αλμυρή του γεύση.
  Β) Σ' έναν από τους ευκαλύπτους του περιβόλου του ναού αποκόπηκε ένα χοντρό κλαδί. Στο σημείο της κοπής σχηματίστηκε το πρόσωπο κοπέλας με μαλλιά και φωτοστέφανο. (Εικάζεται) ότι είναι η μορφή της Αγίας).
  Εκτός όμως από τις παραπάνω μαρτυρίες, ο ναός είναι γεμάτος από αναρίθμητα αφιερώματα πιστών, που θεραπεύτηκαν κατά καιρούς, αδιάψευστοι μάρτυρες των θαυμάτων της Αγίας. Πλήθος κόσμου από όλα τα μέρη Ελλάδας συρρέει στο Ιερό Προσκύνημα της Αγίας Μαρκέλλας για να δεχθεί τις ευεργετικές της δωρεές.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίας Ματρώνης Χαλάνδρων

ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΜΑΤΡΩΝΗΣ ΧΑΛΑΝΔΡΩΝ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Κτίσθηκε το 1470 κοντά στην Μ. Διδύμα από τον ευγενή Ροίδη. Αυτός ήθελε να κτίσει πύργο εξοχικό, αλλά η Αγία στον ύπνο του, του υπέδειξε το κτίσιμο της Μονής. Οι πρώτες μοναχές ήταν οι δυο αδελφές του. Στην Τουρκοκρατία είχε πνευματικό καθοδηγητή τον όσιο Νικηφόρο τον Χίο, ο οποίος έγραψε και την ακολουθία των Χαιρετισμών (24 οίκοι) της Αγίας Ματρώνας. Σήμερα στη Μονή που γιορτάζει στις 20 Οκτωβρίου, μένουν 4 μοναχές.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίου Γεωργίου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Ιδρύθηκε τον ΙΘ αιώνα. Αξιόλογος είναι ο Ξενώνας με τις παραδοσιακές διακοσμήσεις των ξυστών που παριστάνουν τον Αδάμ και την Εύα. Μένουν δυο μοναχοί.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Φραγκοβουνίου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΦΡΑΓΚΟΒΟΥΝΙΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Βρίσκεται στο Φραγκοβούνι, λίγο πιο έξω από την πόλη. Ιδρύθηκε από τον Οσιο Παχώμιο το 1898. Εχει αυστηρό κανονισμό. Απαγορεύεται η είσοδος των ανδρών. Οι μοναχές, γύρω στις 30, ασχολούνται με την αγιογραφία, το κέντημα και την υφαντική. Πολλά θαύματα, κατά καιρούς, έγιναν στο Μοναστήρι.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίου Μάρκου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 79253
  Ιδρύθηκε το 1886 στο βουνό Πένθοδος από τον ασκητή Παρθένιο, που καταγόταν από τον Δαφνώνα της Χίου, σε προϋπάρχοντα, από το 1700, ερειπωμένο ναό του Ευαγγελιστή Μάρκου, πλησίον του οποίου σε μια σπηλιά ασκήτευσε ο Γέροντας. Σπουδαίες υπηρεσίες πρόσφερε η Μονή στον Ελληνικό στρατό κατά την απελευθέρωση του νησιού από τον Τουρκικό ζυγό το 1912. Γύρω στο 1900 στη Μονή αναπτύχθηκε η αγιογραφία. Σήμερα σώζεται πλούσια Βιβλιοθήκη. Υπάρχουν μόνο 2 μοναχοί.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίου Μηνά

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 31555
  Λίγο έξω απ' το χωριό, αριστερά από τον κεντρικό δρόμο, είναι το μοναστήρι του Αγίου Μηνά. Σημαντικό μνημείο, άμεσα συνδεδεμένο με την νεότερη ιστορία του νησιού, ιδρύθηκε το 1578 - 1586 από τον παπά Μηνά Κούμανο. Ηταν αντρικό μοναστήρι αλλά τα τελευταία χρόνια έγινε γυναικείο. Η μονή είναι χτισμένη στην κορυφή ενός λόφου πάνω από το Νεοχώρι, με θέα τα νότια χωριά απ' την μια πλευρά και τα παράλια του νησιού ως πέρα την Μικρά Ασία απ' την άλλη. Η μνήμη των Αγίων τιμάται στις 11 Νοεμβρίου, την μέρα που γιορτάζεται και η απελευθέρωση των νησιών του Βορειανατολικού Αιγαίου από τον Τουρκικό ζυγό το 1912.
  Είναι απαραίτητο για τον επισκέπτη να γνωρίζει την μεγάλη ιστορία της Μονής, έτσι ώστε να κατανοήσει την αξία και το μεγαλείο της. Οταν ο Τουρκικός στόλος ήρθε στη Χίο στις 30 Μαίου 1822, άρχισε η σφαγή των Χριστιανών. Γι' αυτό, 3000 περίπου γυναικόπαιδα από το Νεοχώρι, τα Θυμιανά, και τον Κάμπο, κλείστηκαν στο μοναστήρι, γιατί το θεωρούσαν ασφαλές καταφύγιο. Λίγοι πολεμιστές, από το Νεοχώρι ο Κωνσταντίνος Μονογιός, από τα Θυμιανά ο Ιωάννης Φατούρος, και μερικοί ακόμα, αποφάσισαν να υπερασπιστούν τα γυναικόπαιδα πεθαίνοντας.
  Ξημέρωνε Πάσχα, 2 του Απρίλη του 1822, όταν οι Τούρκοι κατάφεραν να μπουν στο Μοναστήρι. Εκαψαν, έσφαξαν, λεηλάτησαν. Ποτίστηκε με αίμα αθώων η γη και το άδικο έμεινε ανεξίτηλα αποτυπωμένο, απ' τα πόδια ενός μικρού παιδιού, πάνω στα μάρμαρα του ναού. «Εμαρτύρησε εδώ η Ελλάς», λεει ο ποιητής Ορφανίδης, ανάμεσα στους άλλους στίχους που προσπαθώντας να απεικονίσει το μέγεθος της καταστροφής. Στο παρεκκλήσι των Αγίων Σαράντα που υπάρχει η Μονή, είναι συγκεντρωμένα τα οστά των μαρτύρων για να θυμίζουν στους νεώτερους τη θυσία των προγόνων τους.
  Σήμερα στο μοναστήρι μένουν λίγες μοναχές που πάντα σε υποδέχονται φιλόξενα. Φεύγοντας από εκεί μαζί με την αξέχαστη εμπειρία της επίσκεψης, μπορείς να αγοράσεις και θαυμάσιες εικόνες, ζωγραφισμένες από τις μοναχές και πολλά αναμνηστικά μικροαντικείμενα.
  Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (2000) του Δήμου Αγίου Μηνά.

Μονή Αγίου Στεφάνου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Ιδρύθηκε το 1880. Κάτω από το σημερινό καμπαναριό προϋπήρχε μικρό εκκλησάκι του Αγίου Στέφανου. Αργότερα το Μοναστήρι ανέλαβε υπό την προστασία του ο Οσιος Παρθένιος, ο οποίος και φρόντισε για την ανοικοδόμηση του σημερινού ναού. Μια μοναχή σήμερα παραμένει φύλακας του Μοναστηριού, το οποίο γιορτάζει στις 27 Δεκεμβρίου, μνήμη του πρωτομάρτυρα Στέφανου.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίων Πατέρων

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 79390
  Είναι κτισμένη στο σπήλαιο που μόνασαν οι τρεις ιδρυτές μοναχοί της Ν. Μονής. Το 1688 το σπήλαιο δόθηκε στον Ιερομόναχο Ιερεμία, από την Κρήτη, όπου το διαμόρφωσε σε ναό και έκτισε κελιά. Το 1868 μετά το θάνατο του Ιερεμία, ο Ιερομόναχος Παχώμιος, από την Ελάτα της Χίου, ζήτησε τα ιερά κτίσματα τα οποία μετέτρεψε στο μεγαλύτερο μοναστικό κέντρο του νησιού. Στη Σκήτη άκμασε η αγιογραφία (1900). Σήμερα μονάζουν 4 μοναχοί.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου

ΜΟΝΗ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (Μοναστήρι) ΨΑΡΑ
  Κτίστηκε γύρω στον ΙΣΤ αιώνα. Επαιξε σπουδαίο ρόλο στην επανάσταση του 1822, αλλά καταστράφηκε από τους Τούρκους. Ανακαινίσθηκε από τον Ιερομόναχο Αθανάσιο το 1880 - 90. Το 1983 πέθανε και ο τελευταίος μοναχός. Κάθε χρόνο οι κάτοικοι του νησιού την 1η Αυγούστου μεταφέρουν το Εικόνισμα στο χωριό, κάνουν παρακλήσεις στα σπίτια και μετά τον Εσπερινό του Σωτήρος (6 Αυγούστου) το επαναφέρουν στο Μοναστήρι.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Μυρσινιδίου

ΜΟΝΗ ΜΥΡΣΙΝΙΔΙΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 92780
  Κτισμένη επάνω στην άκρη του βράχου, που ατενίζει τη στενή λωρίδα του Αιγαίου προς τις Μικρασιατικές ακτές, μοιάζει να ακουμπά επάνω στα κύματα. Βρίσκεται λίγο βορειότερα της κωμόπολης Βροντάδου και απέχει επτά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της νήσου. Είναι αφιερωμένη στην Κυρία Θεοτόκο των Μυρτιδίων, που τιμάται στις 24 Σεπτεμβρίου. Θεωρείται μαζί με τη Νέα Μονή και τη Μονή του Αγίου Μηνά από τα πιο ιερά προσκυνήματα της Χίου.
  Τη Μονή ίδρυσε το 1887 στην τοποθεσία Παληόπυργος της Περιφερείας Βροντάδου και κάτω από τις υπώρειες του όρους Αίπους, ο ιερομόναχος Χριστοφόρος Σερέμελης, αποθησαυρίζοντας εκεί την Εικόνα της Παναγίας που βρήκε κοντά στη θάλασσα.
  O Xριστόφορος Σερέμελης, που γεννήθηκε στον Βροντάδο τον Οκτώβριο του 1849, αισθάνθηκε από πολύ ενωρίς το Χέρι του Θεού να τον οδηγεί στον ασκητικό του βίο. Με την άδεια του Μητροπολίτη Χίου επέτυχε να πραγματοποιήσει τον διακαή του πόθο και έκτισε τον Ιούλιο του 1887 επάνω στο βράχο έναν ευκτήριο οίκο.
  Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των προσερχομένων να εγκαταβιώσουν μαζί του μοναχών συνέχισε να κτίζει κελλιά και συγχρόνως ξεκίνησε να διαμορφώνει τον ευκτήριο οίκο σε Μονή. Το έτος 1897 άρχισε την οικοδόμηση Ναού, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια. Παρά τις παρεμβληθείσες από την τοπική τουρκική διοίκηση δυσκολίες ο Ναός κτίσθηκε σε ωραίο βυζαντινό ρυθμό με θόλο και αφιερώθηκε στην Παναγία την Μυρτιδιώτισσα, όπου η Μονή οφείλει την επωνυμία της. Τα εγκαίνια ετέλεσε με μεγαλοπρέπεια στις 4 Ιουλίου του 1900 ο τότε Μητροπολίτης Χίου Κωνσταντίνος Δεληγιάννης.
  Στο υψηλό και θεοπρεπές έργο του ο Χριστοφόρος, που στο διάστημα αυτό χειροτονήθηκε Αρχιμανδρίτης και ανέλαβε την Ηγουμενία της Μονής, εργάσθηκε άοκνα. Διοίκησε το Μοναστήρι του με περισσή σύνεση, δικαιοσύνη και αυστηρότητα. Η ανδρώα Μονή της Παναγίας του Μυρσινιδίου επί των ημερών του εγνώρισε αίγλη και ακμή και έχαιρε σεβασμού από ολόκληρον τον χιακό λαό, του οποίου οι μνήμες από την τουρκική λαίλαπα της σφαγής ήταν νωπές και οι πληγές από τον καταστροφικό σεισμό του 1881 ανοιχτές.
  Παράλληλα με την πνευματική και κοινωνική του δράση ο Θεοφίλητος Λευίτης εφρόντισε και για την πολιτιστική ανάπτυξη των πιστών με την ίδρυση Βιβλιοθήκης στη Μονή, η οποία περιελάμβανε παλαιά και αξιόλογα έγγραφα, καθώς και βιβλία διαφόρων εκδόσεων. Ως Ηγούμενος περιερχόταν τα απέναντι από τη Χίο Μικρασιατικά παράλια για το κήρυγμα του Θείου Λόγου, και συγχρόνως συγκέντρωνε ό,τι πολύτιμο συναντούσε κι έκρινε ότι έπρεπε ως κειμήλιο να διασωθεί. Σε κάποια περιοδεία του μάλιστα επέτυχε το βελούδινο, χρυσοκέντητο επιτραχήλιο, το αποδιδόμενο στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριο Ε΄, το οποίο φυλάσσεται στη Μονή.
  Με τη δική του φροντίδα κτίσθηκε μέσα στον περίβολο της Μονής και άλλος Ναός αφιερωμένος στον προστάτη του ´Αγιο Χριστοφόρο, ο οποίος εγκαινιάσθηκε το 1904.
  Σύμφωνα με την υπ' αριθμόν 159 και ημερομηνία 12 Αυγούστου 1898 Κτητορική Πράξη, που έγινε στη Μητρόπολη Χίου, παραχωρήθηκε στον Αρχιμανδρίτη Χριστόφορον Σερέμελη ο ευρισκόμενος στη θέση Κοίλα του χωριού Λαγκάδα Ναός των Αγίων Αναργύρων ως μετόχι της Μονής Μυρσινιδίου. Στη Μονή ανήκει ακόμη ο Ναός του Αγίου Μακαρίου στο Βροντάδο, που παλαιότερα ήταν μονύδριο, αφιερωμένο στους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.
  Στη Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ο ιδρυτής και κτήτοράς της έζησε είκοσι έξη χρόνια αγιότητας. Ο Κύριος της ζωής και του θανάτου τον εκάλεσε κοντά Του στις 3 Μαίου του 1921. Τάφηκε στη νοτιοδυτική πλευρά του Ναού.
  Διάδοχος σύμφωνα με την τελευταία θέληση του Ηγουμένου Χριστοφόρου, ορίσθηκε ο από τη μικρή ηλικία ευρισκόμενος κοντά του ο δραστήριος και φιλόπονος Αμβρόσιος Μίχαλος από το χωριό Εγρήγορος της περιφερείας Κουρουνίων.
  Και ο νέος Ηγούμενος της Μονής Μυρσινιδίου Αμβρόσιος προσείλκυσε με την κατά Θεόν πολιτείαν του και το εξαίρετο ήθος του, τον σεβασμό, την αγάπη και την εκτίμηση των μοναχών της Μονής και των σε αυτή προσερχομένων ευσεβών προσκυνητών. Μαζί με τα πνευματικά του καθήκοντα, που τον ανέδειξαν "ο των καλών ζηλωτήν και του Θεού εργάτην αληθή" προέβη σε έργα προόδου για τη Μονή. Αγόρασε από τη κοινότητα Βροντάδου τα γύρω από τη Μονή δασώδη και χέρσα τμήματα γης και τα μετέτρεψε από φτωχά και άγονα σε καλλιεργήσιμα και καρποφόρα, ώστε να προσπορίζεται η Μονή για τη ζωάρκεια των σε αυτή διαβιούντων μοναχών έσοδα.
  Αλλά ούτε και τη Βιβλιοθήκη της Μονής παραμέλησε.
  Κατά εισήγηση του ιστοριοδίφη Ανδρέα Πολεμίδη υιοθέτησε απόκλειστικό πρόγραμμα, σύμφωνα με το οποίο συγκέντρωνε στη Βιβλιοθήκη κάθε τι που γράφτηκε και αφορούσε τη Χίο. Για να ενισχύσει μάλιστα την κίνηση αυτή ο Ανδρέας Πολεμίδης απέστειλε μεγάλον αριθμό βιβλίων στη Μονή, όπου εκτός των άλλων περιείχοντο τούρκικα έγγραφα, αφορώντα την ιστορία της Χίου, το χρονικό της πυρπολήσεως της τούρκικης ναυαρχίδας από τον Κανάρη, τόμοι της εφημερίδας "Παγχιακή", το Χιακόν Γλωσσάριον του Αλεξ. Βλαστού, διάφοροι επιμνημόσυνοι λόγοι του Ανδρέα Πολεμίδη, που αφορούν τη Χίο, εκθέσεις επί της δημοτικής και αστικής παιδεύσεως της Χίου και άλλα.
  ´Ετσι, κατά την άποψη του Ανδρέα Πολεμίδη η Βιβλιοθήκη της Μονής Μυρσινιδίου στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 εφύλασσε επιμελώς ταξινομημένους χιλιάδες τόμους βιβλίων μέσα σε καλώς κατάσκευασμένες βιβλιοθήκες, που εστεγάζετο σε κατάλληλες αίθουσες΄ και "ήγαγεν την Βιβλιοθήκη της Μονής εις πνευματικόν Ελικώνα".
  ´Αξια μνείας και επαίνου είναι ακόμη η πολύτιμη συμβολή και συμπαράσταση του Ηγουμένου Αμβροσίου στα οδυνηρά και αξιοθρήνητα χρόνια της γερμανικής κατοχής, τόσο στον τομέα της φιλανθρωπίας όσον και στην Εθνική Αντίσταση με σοβαρό κίνδυνο πολλές φορές και της ίδιας της υπάρξεώς του και της Μονής.
  Η δυσπραγία και οικονομική κρίση που εξερράγη τότε ήταν πρωτοφανής. Η πείνα και η δυστυχία εμάστιζαν ολόκληρη την Ελλάδα και το νησί.
  Τη μεγάλη μάχη του για την ανακούφιση της πείνας και της δυστυχίας έδινε με τα πενιχρά του μέσα νυχθημερόν ο αγωνιστής της πίστεως και της πατρίδας, ο Ηγούμενος της Μονής Μυρσινιδίου Αμβρόσιος. Στο Μοναστήρι του κατέφευγαν εξαθλιωμένες και συντετριμμένες οικογένειες, για να ζητήσουν τροφή και προστασία κι εκείνος έδινε απλόχερα ό,τι μπορούσε να μοιραστεί μαζί τους από τα λιγοστά προιόντα από τα χωράφια του.
  Κυνηγημένοι από την απειλή του θανάτου από ασιτία πολλοί άνθρωποι ζητούσαν τη βοήθεια του, για να περάσουν στις απέναντι Μικρασιατικές ακτές. Και τότε ο τολμηρός Ηγούμενος ανέλαβε τον αγώνα της διαπερασίωσης πολλών κατοίκων της περιοχής, καθώς και άλλων από διάφορα μέρη της Χίου, τους οποίους με μικρές βάρκες εφρόντιζε τις αφέγγαρες νύχτες να διαπεραιωθούν απέναντι στη Μ. Ασία και κατόπιν να διασκορπισθούν σε πόλεις της Μέσης Ανατολής, της Κύπρου, της Αιγύπτου, ώστε να τύχουν συμμαχικής προστασίας ή να καταταγούν στον στρατό των συμμάχων.
  Σε συνεργασία με τον εγκαταστηθέντα από ομάδα κατασκοπείας στον Βροντάδο ασύρματο, ερχόταν σε επαφή με το αρχηγείο της Μέσης Ανατολής και, αψηφώντας τον κίνδυνο από το γερμανικό φυλάκιο, που είχε εγκατασταθεί πολύ κοντά στον όρμο της Βρύσης του Πασά, εφρόντιζε να φυγαδευτούν στην απέναντι ακτή φυγάδες εκτός από τη Χίο, από διάφορα μέρη της Ελλάδας που για τον σκοπόν αυτό έφταναν στο νησί. Οι απομεμακρυσμένες από την πρωτεύουσα της Χίου ακτές της Μονής Μυρσινιδίου και του Μηλιγγά έγιναν σιωπηλοί μάρτυρες των μεγάλων εκείνων στιγμών. Στο Μοναστήρι του κρύφτηκαν και με τη βοήθειά του κατόπιν φυγαδεύτηκαν στα Μικρασιατικά παράλια σύμμαχοι, αξιωματικοί και στρατιώτες ´Αγγλοι και Νεοζηλανδοί, για να φτάσουν στη συνέχεια στη στρατιωτική τους βάση και να ενωθούν με το συμμαχικό στρατό. Οι πολύτιμες και πολλαπλές υπηρεσίες του γενναίου πατριώτη και Ηγουμένου του Μυρσινιδίου προκάλεσαν τον θαυμασμό των συμμάχων, οι οποίοι ετίμησαν τη Μονή με επαίνους και τιμητικά έγγραφα, όπως η Νεοζηλανδική Κυβέρνηση, ο ´Αγγλος Στρατάρχης Αλεξάντερ, πολλές Αντιστασιακές Οργανώσεις, Ελληνικές και ξένες.
  Το έτος 1948 τον Ηγουμένο Αμβρόσιο, το οποίον ο Κύριος εκάλεσεν κοντά Του και ενταφίασαν στην είσοδο του Καθολικού, διεδεχθη στη Μονή ο ιερομόναχος και μετέπειτα Αρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Γεραζούνης.
  Kαι ο τρίτος κατά σειρά Ηγούμενος της Μονής, που έφερε το όνομα του ιδρυτού και κτήτορά της αποδείχθηκε άξιος συνεχιστής του έργου των προκατόχων του, υπερασπιστής και θεματοφύλακας των ιερών και οσίων. Με τις θεάρεστες αρετές του διεφύλαξε και επαύξησε το κύρος και την ακτινοβολία της Μονής, στην οποία καθημερινά συνέρρεαν πλήθος ευσεβών προσκυνητών, για να προσκυνήσουν τα Ιερά Λείψανα, τα κειμήλια και τα άλλα είδη ευλαβείας, που κοσμούν τη Μονή.
  To μοναστηριακό συγκρότημα της Μονής συμπληρώνουν η Τράπεζα, το μαγειρείο, ο ξενώνας, αίθουσα φιλοξενίας, βοηθητικοί χώροι. ´Εξω από τον περίβολο υπάρχει το νεκροταφείο της Μονής. Επάνω στον βράχο και έξω από τον περίβολο είναι τοποθετημένος υψηλός, μαρμάρινος Σταυρός ορατός και από τη θάλασσα δίπλα Κυματίζει η γαλανόλευκη. Τα διερχόμενα από το σημείο αυτό εμπορικά κυρίως πλοία χαιρετούν με τους συριγμούς τους την ηρωική Μονή του Μυρσινιδίου με τους δυο γαλάζιους τρούλλους του Καθολικού, όπως υψώνονται ανάμεσα ανάμεσα στα πράσινα φυλλώματα του αλσυλίου, τα οποία έρχονται σε αρμονικό δέσιμο με το γαλάζιο της θάλασσας και συγχρόνως χαιρετούν την πατρίδα, τη γαλανόλευκη. Στο κάτω μέρος του βράχου υπάρχει μικρός όρμος για τις ανάγκες της Μονής. Κατά την εποχή που αρχίζει το ψάρεμα επαγγελματίες κυρίως ψαράδες φέρνουν τα ψαροκάικκα τους για Ευλογία. Πολύ γραφική είναι η εικόνα της Ευλογίας αυτής, όπου ο ιερέας με τα μαύρα ράσα και το πετραχείλι να ανεμίζει στην αύρα της θάλασσας, με το σιδερένιο δοχείο στο χέρι, το Ευαγγέλιο και το βασιλικό, στέκεται επάνω στο κατάστρωμα του καικιού και ψάλλει την Ακολουθία του Αγιασμού. Οι τελούμενες στη Μονή ιερές Ακολουθίες διεξάγονται κατά το Τυπικό του Αγίου Σάββα, το οποίο εισήχθηκε από τον ιδρυτή της Χριστοφόρο Σερέμελη. Οι πανηγύρεις που τελούνται είναι:
  Στις 24 Σεπτεμβρίου, Εορτή της ευρέσεως της Ιερής Εικόνας της Παναγίας μέσα στις Μυρσινιές στα Κύθηρα, όπου τιμάται με πανηγυρικό Εσπερινό και Αγρυπνία την παραμονή και Αρχιερατική Θεία Λειτουργία την ημέρα της εορτής.
  Στα εννιάμερα της Παναγίας, στις 23 Αυγούστου, που τελείται Εσπερινός και Αγρυπνία την παραμονή και εορταστική Θεία Λειτουργία την ημέρα της εορτής.
  Της Ζωοδόχου Πηγής, κινητή εορτή, που τιμάται την Παρασκευή της Διακαινησίμου του Πάσχα με περιφορά των Αγίων Εικόνων.
  Του Αγίου Χριστοφόρου στις 9 Μαίου, που πανηγυρίζει το παρεκκλήσιο της Μονής. Η Θεία Λειτουργία τελείται στον κυρίως Ναό του Καθολικού της Μονής από τον σύλλογο των οδηγών των τροχοφόρων που έχουν τον ´Αγιο Προστάτης τους.
  Των Αγίων Πάντων επίσης κινητή εορτή μετά το Πάσχα, που Τελείται στο παρεκκλήσιο, το οποίο βρίσκεται μέσα στον περίβολο της Μονής και είναι αφιερωμένο στους Αγίους Πάντες.
  Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονται τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Χαραλάμπους, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Νικολάου του Χιοπολίτου, του Αγίου Γεωργίου του Νεομάρτυρος και τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Στη Μονή φυλάσσονται ακόμη τα παράσημα, τα μετάλλια και διπλώματα, με τα οποία ετιμήθη ο Ηγούμενος Αμβρόσιος Μίχαλος.
  Μετά την "κοίμηση" του τελευταίου Ηγουμένου Χριστοφόρου Γεραζούνη το 1994 η Μονή δε βρίσκεται σε ιδιαίτερη άνθηση. Γίνονται όμως σοβαρές προσπάθειες ανάκτησης της παλιάς της αίγλης. Στα διακονήματα της μικρής Αδελφότητος, με τη σημαντική προσφορά πνευματικού έργου στους πιστούς περιλαμβάνεται η συντήρηση και ανακαίνιση των κτισμάτων.
Κείμενο: Πόπη Χαλκιά-Στεφάνου

Μονή Πλακιδιώτισσας

ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΠΛΑΚΙΔΙΩΤΙΣΣΗΣ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Βρίσκεται κοντά στην Καλλιμασιά. Ιδρύθηκε το 1625. Ονομάζεται έτσι από τις πλάκες που έβγαζε η περιοχή. Τιμάται στο όνομα της Δεκαπενταυγουστιανής Παναγιάς. Στις τρομερές σφαγές του 1822, από τις 600 μοναχές της, άλλες σφαγιάσθηκαν και άλλες εγκατέλειψαν το Μοναστήρι. Μια από τις λιγοστές που επέστρεψαν, η Καταφυγή Μαστρογιαννάκη, με θαυματουργικό τρόπο βρήκε το εικόνισμα της Παναγιάς. Σήμερα η μονή έχει 3 μοναχές.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Ταξιαρχών

ΜΟΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 61469
  Ιδρύθηκε το 1305, προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το 1306 μετονομάσθηκε σε «Μονή Ταξιαρχών» ύστερα από θαυματουργή εύρεση της Εικόνας του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο Ιερομόναχος Παρθένιος από τον Μωριά, όταν ιστόρησε την εικόνα, την αφιέρωσε στη Μονή και την έριξε στην θάλασσα. Το κύμα την έφερε στην παραλία Θυμιανών. Οι Θυμιανούσιοι που την βρήκαν αποφάσισαν να κτίσουν Εκκλησιά για να την τοποθετήσουν. Ο αρχάγγελος όμως, στον ύπνο τους, τους υπέδειξε να την φέρουν στο Μοναστήρι. Τα σημερινά μοναστικά κτίσματα είναι μεταγενέστερα, γιατί η Μονή στους φοβερούς σεισμούς του 1881 έπαθε μεγάλες καταστροφές. Σήμερα εδώ μένουν 8 μοναχές και γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Νέα Μονή Χίου

ΝΕΑ ΜΟΝΗ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 79391, 79370

Ακολουθώντας τον ανηφορικό δρόμο που οδηγεί προς το κέντρο του νησιού και δυτικά της πρωτεύουσας, ανάμεσα σε δάση και πηγαία τρεχούμενα νερά, φθάνουμε στο μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής. Βρίσκεται σε σημείο με εξαιρετική θέα μεταξύ της δυτικής και ανατολικής ακτής προς τα Μικρασιατικά παράλια και σε απόσταση 15 χλμ από τη Χώρα.

Είναι το πιο σπουδαίο από τα μοναστήρια του νησιού και μνημείο διεθνούς σημασίας. Θεωρείται μεγαλούργημα της καλλιτεχνίας και έχει αποτιμηθεί «ως ίσον ταις πρωτίσταις οικοδομαίς των επτά θαυμάτων». Κτίσθηκε επάνω στο Προβάτειο ´Ορος στη μέση του σχηματισμού της νήσου σε σχήμα Χ από τον Κωνσταντίνο το Μονομάχο. Κατά την παράδοση ανεγέρθηκε στο σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα της Θεοτόκου από τους τρεις ασκητές Νικήτα, Ιωάννη και Ιωσήφ άκαυστη μέσα σε καιόμενη μυρσίνη.

Το γεγονός συνέπεσε με την εξορία του Κωνσταντίνου του Μονομάχου στη Λέσβο. Θέλημα της Παναγίας, όμως, ήταν να επανέλθει ο Μονομάχος ως αυτοκράτορας στη Βασιλεύουσα· αυτό ήταν το αποκαλυπτικό όραμα των τριών ασκητών, οι οποίοι έσπευσαν στη Μυτιλήνη για να το γνωστοποιήσουν στον Κωνσταντίνο. Ο εξόριστος αυτοκράτορας χάρηκε με την πρόρρηση των μοναχών και τους υποσχέθηκε, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, να κτίσει στο σημείο εύρεσης της εικόνας μεγαλοπρεπή ναό για τη Βασίλισσα των Oυρανών, όπως ήταν η επιθυμία τους. Για να είναι όμως σίγουροι οι μοναχοί και να έχουν τη δυνατότητα να υπενθυμίσουν στον Μονομάχο την υπόσχεσή του, ζήτησαν και πήραν μαζί τους το αυτοκρατορικό χρυσόβουλλο δαχτυλίδι του.

Η προφητεία των τριών μοναχών εκπληρώθηκε, όταν στο θρόνο του Βυζαντίου ανήλθε το 1042 η Ζωή, η οποία ανακάλεσε από την εξορία τον Μονομάχο και με νόμιμο γάμο τους τον ανεκήρυξε επίσημα αυτοκράτορα. Όταν οι μοναχοί πληροφορήθηκαν το γεγονός ταξίδεψαν στη Κωνσταντινούπολη και ζήτησαν από τον αυτοκράτορα, δείχνοντάς του το δακτυλίδι σημαντήρα, την τήρηση της υπόσχεσής του.

Ο Κωνσταντίνος τήρησε με γενναιοδωρία τις υποσχέσεις του. Πρότεινε μάλιστα στους μοναχούς να περιηγηθούν τη Βασιλεύουσα και να διαλέξουν όποιο σχέδιο ναού επιθυμούν, εκτός από εκείνον της Αγίας του Θεού Σοφίας. Κατά μία εκδοχή οι ασκητές διάλεξαν το σχέδιο του Ναού των Αγίων Αποστόλων, αριστούργημα τέχνης, κτισμένο την εποχή του Ιουστινιανού τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά δεδομένα, το Καθολικό της Νέας Μονής κτίσθηκε με πρότυπο το Ναό των Αγίων Σεργίου και Βάκχου της Κωνσταντινούπολης, χωρίς να είναι γνωστοί οι λόγοι για τους οποίους δεν εκπληρώθηκε η αρχική επιθυμία τους.

Η οικοδόμηση του Καθολικού άρχισε στο τέλος του 1042 ή αρχές του 1043 και κράτησε δώδεκα χρόνια με βασιλικές μισθοφορίες και δαπάνες «του βασιλέως έτι ζώντος». Ο Μονομάχος όχι μόνο κάλυψε όλες τις δαπάνες για την κατασκευή της Μονής, αλλά έστειλε από τη Βασιλεύουσα στη Χίο έναν κορυφαίο αρχιτέκτονα - του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται πουθενά - και πολύτιμο υλικό, ό,τι πιο εκλεκτό διέθετε η αυτοκρατορία.

Ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής κείται μέσα σε πευκόφυτη χαράδρα του Προβατείου ´Ορους σε ανώμαλο τραπεζοειδές σχήμα με θέα προς τη θάλασσα. Αποτελείται από πολυάριθμα κτίσματα: το Καθολικό, την Τράπεζα, την Κινστέρνα, τον Πύργο, το Καμπαναριό, τη Βιβλιοθήκη, τα Κελιά, το Τρίκλινο και τα δύο παρεκκλήσια, του Αγίου Παντελεήμονα και του Τιμίου Σταυρού. Σαφή εικόνα για ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα έχουμε από την περιγραφή και τα σχεδιάσματα του Ρώσου μοναχού και αγιογράφου Βασίλη Μπάρσκυ, ο οποίος αφού επισκέφθηκε πέντε φορές τη Χίο, περιέγραψε και σχεδίασε τη Μονή κατά την εξάμηνη παραμονή του σε αυτή το 1705.

Στο κέντρο των κτισμάτων βρίσκεται το Καθολικό, πoυ είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο αρχιτεκτονικός του τύπος είναι ελλαδικός, οκταγωνικός, και αποτελεί το σπουδαιότερο υπόδειγμα του λεγόμενου νησιώτικου οκταγωνικού τύπου ναού, γνωστού μόνο στη Χίο και την Κύπρο. Η στήριξη του τρούλου είναι οκταγωνική, ενώ ο κυρίως ναός παραμένει τετράγωνος, απλός χωρίς εξωτερικά στηρίγματα. Στο τετράγωνο της κάτοψης έρχονται να προστεθούν το τριμερές και καμαροσκέπαστο ιερό και οι δύο νάρθηκες.


Δημοτικό Διαμέρισμα Νενητών

ΝΕΝΗΤΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 61451
Τα Νένητα, ένας μεγάλος οικισμός, απλωμένος στην επίπεδη στέψη μιας πλατιάς ράχης, από όπου εποπτεύει τους ελαιώνες και την ακτή, απέχει περίπου 18 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους τα Νένητα ήταν το μεγαλύτερο χωριό από όλα τα Μαστιχοχώρια με 2,5 χιλιάδες κατοίκους, ενώ σήμερα αριθμεί περίπου 1000 κατοίκους. Τα Νένητα θεωρούνται το πολιτιστικό κέντρο των Μαστιχοχωρίων. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ιδιαίτερα τα μαστιχόδεντρα. Πάνω από τα Νένητα βρίσκεται το νεώτερο μοναστήρι των Ταξιαρχών. Αλλοι ναοί της περιοχής είναι του Αγίου Γεωργίου και οι Αγιοι Ανάργυροι. Συνοικισμοί των Νενήτων είναι τα Γρίδια και η Βοκαριά που βρίσκονται κοντά στην παραλία. Η Βοκαριά είναι το κοντινότερο σημείο στις μικρασιατικές ακτές.

Δημοτικό Διαμέρισμα Νενητουρίων

ΝΕΝΗΤΟΥΡΙΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Ιδιόρρυθμα χωροταξικά κατανεμημένοι και σαφώς οροθετημένοι οι τέσσερις οικισμοί Χαμέτος, Ψαρός, Κοσμάδος και Αντραχλιάς συναποτελούν το χωριό με κοινό σημείο αναφοράς την εκκλησία του Ταχιάρχη, πετρόκτιστο κιόσκι και καμπαναριό, που γιορτάζει στις 6/9. Στις όχθες του ποταμού, που ανά δύο χωρίζει τους οικισμούς, το ξωκλήσι της Παναγιάς της Ευαγγελίστριας είναι χτισμένο σε θολωτή υπερυψωμένη βάση και οι παλιοί νερόμυλοι έχουν πια σιγήσει.
  Γραφική παραλία του χωριού, ο Aγιος Γιώργης, έχει παμπάλαιο εκκλησάκι αφιερωμένο στην μνήμη του.

Δημοτικό Διαμέρισμα Νεοχωρίου

ΝΕΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 31415

ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ (Σύμπλεγμα νήσων) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
  Ανατολικά της Χίου, απέναντι από την Λαγκάδα, βρίσκεται το νησιωτικό σύμπλεγμα των Οινουσσών. Η όμορφη πόλη του νησιού, Αιγνούσα, χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε ένα απότομο λόφο, αποτελείται από ψηλά παραδοσιακά και πολυτελή σπίτια, με στενά δρομάκια, πλακόστρωτα. Το καλοκαίρι το νησί έχει πολλή κίνηση, αφού πολλοί Οινουσσιώτες έρχονται για διακοπές. Από τις Οινούσσες κατάγονται πολλές εφοπλιστικές οικογένειες. Στο νησί υπάρχουν πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια. Η εκκλησία όμως που ξεχωρίζει στο κέντρο της πόλης, είναι η όμορφη εκκλησία του Αγίου Νικολάου με τα πολλά αφιερώματα. Τρία (3) χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την πόλη, συναντάει κανείς το υπέροχο μοναστήρι του Ευαγγελισμού. Το ησυχαστήριο χτίστηκε το 1962 σε βυζαντινό ρυθμό από δύο εφοπλιστικές οικογένειες. Οι θρησκευτικές τοιχογραφίες που το κοσμούν έχουν φτιαχτεί από τον διάσημο αγιογράφο, Φώτη Κόντογλου, και είναι μοναδικές. Οι 18 καλόγριες που ζουν σ' αυτό και το φροντίζουν, έχουν καταφέρει να δώσουν στο μοναστήρι τη μορφή ενός επίγειου παράδεισου. Το ησυχαστήριο του Ευαγγελισμού, οι υπέροχες παραλίες, περιμετρικά του νησιού, σε συνδυασμό με την καθαρή θάλασσα, είναι δυνατά κίνητρα για κάποιον να επισκεφτεί το νησί.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Οινούσσες

ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
  Ενα νησί με ονόματα Αγνούσσα και Εγνούσσα, Οινόεσσα, Οινούσσα, Οινούσσαι, πιο πιθανό η ρίζα του ονόματος να βρίσκεται στο κρασί που πολύ παλιά έδιναν τα αμπελάκια στους χωματόλοφους. Ο Γ. Ζολώτας στην Ιστορία της Χίου λεει: «Οινούσσαι: το βόρειο μέρος του πορθμού της Χίου φράσσει ως εγκάρδιος μάνταλος το σύμπλεγμα των Οινουσσών εξ' επτά μικρών νησίδων εκτεινομένων προς βορειανατολικήν διεύθυνσην. Και μεταξύ μεν της Χίου και Οινουσσών αφίεται ως εικώς στενή τις διάβασις, ην διαχωρίζει πάλιν η σκοπελώδης νησίς Στρόβιλος μεταξύ δε των Οινουσσών και της Ερυθραίας (Καραμπουρνού) το διάστημα είναι ευρύ διπλάσιον ίσως». Συνολική έκταση 14 τ. χιλιόμετρα και περίμετρος 22 χιλιόμετρα. Γεμάτο λόφους και κάμπους στα Νότια και τα Δυτικά με γκρεμούς απότομους στα Βόρεια και Ανατολικά που κατεβαίνουν προς τη θάλασσα και σχηματίζουν «βάλες». Οι πρόσφυγες από τη Μικρασία, μέχρι και λίγα χρόνια πριν, ήταν οι καλύτεροι αμπελουργοί. Ομως η θάλασσα άνοιξε τις πόρτες της, έτσι η Αιγνούσα έγινε μια από τις πιο σπουδαίες ναυτικές μονάδες στην παγκόσμια αγορά. Η πόλη αμφιθεατρικά χτισμένη βρίσκεται στο Μανδράκι και οι δυο λόφοι είναι ο Προφήτης Ηλίας και η Ακρόπολη.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Χίου.

Δημοτικό Διαμέρισμα Ολύμπων

ΟΛΥΜΠΟΙ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 76310
Τριάντα ένα χιλιόμετρα νότια από την πόλη της Χίου και έξι χιλιόμετρα μετά το Πυργί, συντάει κανείς ένα ακόμη μεσαιωνικό χωριό, τους Ολύμπους. Πρόκειται για μεσαιωνικό χωριό με έντονα τα στοιχεία από εκείνη την εποχή. Η ενότητα στους εξωτερικούς τοίχους των ακραίων σπιτιών που λειτουργούσαν σαν τείχη προσδίδει φρουριακό χαρακτήρα στην όψη του χωριού. Υπάρχει κι εδώ κεντρική πύλη, αμυντικός πύργος, ο οποίος διατηρείται μισοερειπωμένος, στενά δρομάκια με θολωτά πέτρινα τόξα πάνω τους που συνέδεαν τα σπίτια μεταξύ τους. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η μικρή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογο δείγμα της τέχνης του 18ου αιώνα. Ο επισκέπτης αξίζει να δει την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που σώζεται από την παλιά μεσαιωνική περίοδο σε πολύ καλή κατάσταση.

ΟΜΗΡΟΥΠΟΛΗ (Δήμος) ΧΙΟΣ
  Ο Δήμος Ομηρούπολης λειτούργησε την 1-1-1991, προήλθε δε από εθελοντική συνένωση του πρώην Δήμου Βροντάδου και των πρώην Κοινοτήτων Καρυών, Αυγωνύμων και Αναβάτου. Από 1-1-1999 στον Δήμο Ομηρούπολης έχουν ενταχθεί και οι Κοινότητες Λαγκάδας, Συκιάδας και Σιδηρούντας. Καταλαμβάνει ολόκληρο σχεδόν το κεντρικό κομμάτι της Χίου και έχει πληθυσμό περίπου 6.000 κατοίκων εκ των οποίων οι 4.500 διαμένουν στο Βροντάδο που είναι η έδρα του Δήμου και όπου βρίσκεται το Δημαρχείο και οι λοιπές Κρατικές Υπηρεσίες.   Την ονομασία του ο Δήμος την έλαβε από τον πλέον γνωστό παγκοσμίως Έλληνα ποιητή, τον Όμηρο, και τούτο διότι, κατά την παράδοση, αυτός έζησε και δίδαξε τα ποιήματα του σε περιοχή του Βροντάδου, τη γνωστή ''ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑ'' όπου βρίσκεται και η ''ΠΕΤΡΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ'' δηλαδή το διδασκαλείο του ποιητή.
  Στα όρια του Δήμου βρίσκονται αξιόλογα ιστορικά διατηρητέα μνημεία με πλέον σημαντικά τη Βυζαντινή Ιερά Νέα Μονή και το γνωστό παγκοσμίως οικισμό του Αναβάτου.
  Ο Δήμος Ομηρούπολης διαθέτει ωραίες παραλίες τόσο στα ανατολικά (Όρμος Λω, Δασκαλόπετρα), όσο και στα δυτικά (όρμος Ελίντας), αξιόλογα δάση, βιότοπους (περιοχή Κλειδούς) οι κάτοικοι του δε ασχολούνται με τη ναυτιλία, το εμπόριο, τις υπηρεσίες, την αλιεία και την κτηνοτροφία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ομηρούπολης


ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΓΙΑΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Προχωρώντας τον Κεντρικό δρόμο, λίγο πιο κάτω στα αριστερά, συναντάμε ένα μικρότερο δρόμο που οδηγεί στην Αγία Φωτιά. Σε λίγο αντικρίζουμε τον ναό της Αγίας Φωτεινής. Η παράδοση λέει πως το εκκλησάκι αυτό χτίστηκε στην θέση μιας βάτου. Οι Νεοχωρούσοι, πολλά βράδια έβλεπαν φωτιά στην βάτο και όταν κάποτε τόλμησαν να πλησιάσουν βρήκαν την εικόνα της Αγίας Φωτεινής. Σ' αυτό ακριβώς το σημείο χτίστηκε η εκκλησιά και στις 12 Αυγούστου, ημέρα που βρέθηκε η εικόνα γίνεται μεγάλη γιορτή.
  Προχωρώντας συναντάμε την παραλία της Αγίας Φωτεινής. Μία ωραιότατη παραλία με βότσαλο και καθαρά γαλαζοπράσινα νερά. Η περιοχή είναι πανέμορφη, γεμάτη με παραδοσιακά ταβερνάκια, ενοικιαζόμενα και κάθε είδους τουριστικά καταστήματα που προσφέρουν τα πάντα στον επισκέπτη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

ΠΑΤΡΙΚΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Η ακριβής χρονολογία που χτίστηκε το χωριό παραμένει άγνωστη. Παρόλα αυτά ταξιδιώτες και ιστορικοί αναφέρουν ότι τα Πατρικά πρέπει να κατοικήθηκαν γύρω στο 1050. Η παράδοση θέλει την πρώτη οικογένεια που εγκαταστάθηκε στην συγκεκριμένη περιοχή, να φεύγει από την Καλαμωτή με σκοπό να βρεί ένα τόπο με καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες. Ήρθαν λοιπόν στην κορυφή του λόφου κι έχτισαν τον πρώτο πύργο. Αυτό είναι το πρώτο σπίτι του χωριού που σώζεται μέχρι σήμερα.
  Η μορφή του χωριού είναι αυτή ενός τυπικού χωριού - κάστρου. Τα σπίτια είναι χτισμένα δίπλα - δίπλα, σχεδόν ενωμένα, χωρίς παράθυρα ή εξωτερικές πόρτες. Την ίδια αρχιτεκτονική συναντάμε και σε άλλα χωριά εκείνης της περιόδου που χτίζονταν με αυτό τον τρόπο για να προστατεύονται από τους εχθρούς - πειρατές. Ακόμη και σήμερα σώζονται τα πέτρινα μπαλκόνια στα σπίτια.
  Οι δύο εκκλησίες του χωριού, η μία του Αγίου Νικολάου και η άλλη του Ταξιάρχη διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Είναι χτισμένες από πέτρα και ξεχωρίζουν από τα σπίτια λόγω του χαμηλότερου ύψους τους. Η Βόλτα στα καλντερίμια του χωριού προκαλεί δέος στον επισκέπτη καθώς τον μεταφέρει σε άλλες εποχές.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Πιτυούντος

ΠΙΤΥΟΥΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22720 23364
  Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τη λέξη "πίτυς" που σημαίνει πεύκο στην αρχαία ελληνική γλώσσα και καταδεικνύει την παλαιότητα του χωριού. Aλλωστε μία από τις ονομασίες που είχε η Χίος κατά την αρχαία εποχή ήταν "Πιτυούσα", που σημαίνει αυτή που έχει πεύκα.
  Το σημερινό χωριό είναι μικρό και κατοικείται κυρίως από κτηνοτρόφους και λίγους μικροκαλλιεργητές. Το χωριό ανήκει στο Δήμο Καρδαμύλων και βρίσκεται στη μέση περίπου του δρόμου που συνδέει το δρόμο Χίου - Βολισσού (από το 21ο Km) με το δρόμο Χίου - Καρδαμύλων (στο 20ο Km περίπου).
  Είναι κτισμένο σε οροπέδιο στις πλαγιές του βουνού Όρος σε ένα μοναδικό περιβάλλον ανάμεσα από βουνά και λαγκάδια.Τα τόξα και οι θόλοι που διακρίνονται ακόμη σε παλιά σπίτια δείχνουν ότι το Πιτυός ήταν χτισμένο όπως τα νότια χωριά της Χίου, με μεσαιωνικό δηλαδή χαρακτήρα.
  Στο χωριό σώζονται παλιός βυζαντινός Πύργος, ανεμόμυλος και αρκετές εκκλησιές. Λειτουργεί ξενώνας ο οποίος πρόσφατα δημιουργήθηκε σε παλιό πετρόκτιστο κτίσμα.

Δημοτικό Διαμέρισμα Πυργίου

ΠΥΡΓΙ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
  Το "ζωγραφιστό χωριό", όπως το αποκαλούν πολλοί λόγω των περίτεχνων διακοσμητικών μοτίβων στις προσόψεις των οικημάτων, είναι το μεγαλύτερο και για πολλούς το σημαντικότερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου. Παρ' όλες τις αλλοιώσεις που επέφεραν σ' αυτό ο χρόνος και οι ανθρώπινες επεμβάσεις, το Πυργί αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα ζωντανό θρύλο μεσαιωνικού τύπου. Η πολεοδομική του διάρθρωση και η αρχιτεκτονική του μορφή προκαλεί τεράστιο ιστορικό ενδιαφέρον. Η οχυρωματική του διάταξη είναι αντιπροσωπευτική για την αντιμετώπιση των εχθρικών επιδρομών.
  Στο Πυργί σώζονται πολλά ιστορικά μνημεία. Ο ναός των Αγίων Αποστόλων αποτελεί ένα άριστα διατηρημένο βυζαντινό μνημείο. Η ανέγερση του τοποθετείται στον 13ο με 14ο αιώνα. Παρόλα αυτά, τόσο τα εξωτερικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία όσο και οι τοιχογραφίες που κοσμούν τις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων, διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Υπάρχουν ακόμη και ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, χτισμένη το 1694, ο ναός του Ταξιάρχη που χρονολογείται το 1680 και το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του 19ου αιώνα, όλα σε πολύ καλή κατάσταση.
  Εκείνο όμως που θα γοητεύσει τον επισκέπτη με την πρώτη ματιά είναι τα Πυργούσικα σπίτια με τα "ξυστά",την χαρακτηριστική διακόσμησή τους. Η τεχνική αυτή του εξωτερικού στολισμού αγαπήθηκε από τους ντόπιους και για τον λόγο αυτό την διατήρησαν ζωντανή μέχρι τις μέρες μας. Περπατώντας στα στενά γραφικά δρομάκια του χωριού, ο επισκέπτης είναι σαν γυρνά αιώνες πίσω, στα χρόνια του Μεσαίωνα. Η μυρωδιά της μαστίχας το καλοκαίρι είναι διάχυτη παντού. Αυτές τις σπάνιες εικόνες παίρνει μαζί του για πάντα κάθε ταξιδιώτης εγκαταλείποντας το χωριό.

ΣΑΛΑΓΩΝΑΣ (Παραλία) ΧΙΟΣ
Salagonas is a bay located about 6 Km. south of Olympoi, between Aghia Dynami and Avlonia.

Δημοτικό Διαμέρισμα Σιδηρούντος

ΣΙΔΗΡΟΥΝΤΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Η Σιδηρούντα είναι χωριό χτισμένο πάνω σε ύψωμα στη δυτική πλευρά της Χίου και προσφέρει στον επισκέπτη πανοραμική θέα στη θάλασσα του Αιγαίου. Από εδώ μπορεί κανείς να απολαύσει το υπέροχο ηλιοβασίλεμα, πίνοντας τον καφέ του στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού.
  Η Σιδηρούντα περιλαμβάνει τις περιοχές του Μετοχίου και των Πραστειών. Σε ωραία κοιλάδα με πλατάνια και πηγαίο νερό, χαμηλότερα από το χωριό, βρίσκεται ο παλιός ναός του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, ενώ στα Πραστειά πάνω στον παράκτιο χωματόδρομο που καταλήγει στο Μάναγρο σώζεται σε καλή κατάσταση ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου. Περιμετρικά της Σιδηρούντας υπάρχουν οι ωραιότερες παραλίες του νησιού, παρθένες ακόμη από την ανθρώπινη παρέμβαση, με κύριο χαρακτηριστικό τους την καταπράσινη θάλασσα και τα καθάρια νερά.

ΣΚΛΑΒΙΑ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Νοτιοδυτικά των Βαβύλων και σε απόσταση 2 χλμ. βρίσκονται τα Σκλαβιά που ανήκουν στους δήμους Καμποχώρων και Ιωνίας. Περιοχή με πηγαία νερά, φυσικό κάλλος και ωραία θέα προς τα Καμποχώρια και την θάλασσα. Εδώ κατά το διάστημα της Γενουατοκρατίας υπήρχε μεγάλο κτήμα με εξοχική διαμονή, ίσως μάλιστα των ίδιων των Ιουστινιάνι. Σήμερα η περιοχή βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη και τα κτήρια σε ερείπωση.
  Μια πύλη με συμμετρικές σκάλες ανόδου στο δώμα, οδηγούσε σε δρόμο πλαισιωμένο με σειρές κυπαρισσιών που έφερνε στο πύργο, την στέρνα και το σπίτι. Η εσωτερική σκάλα, το γενικό συμμετρικό σχήμα και η ιδιότυπη θολοδομία πιστοποιούν την παλαιότητα του σπιτιού και το καθιστούν πολύ ενδιαφέρον (για τους ειδικούς τουλάχιστον) σαν πρόδρομο των κατοικιών του Κάμπου. Το συγκρότημα συμπληρώνεται με μια καθολική εκκλησία (του Αγίου Ιωάννου) ερειπωμένη επίσης καμαροσκέπαστη με οξυκόρυφη στέγη, περιορισμένου ενδιαφέροντος. Ένα άλλο παρεκκλήσιο (της Παναγίας) καταστρεμμένο σήμερα κτίστηκε σύμφωνα με επιγραφή 1427.
  Οι τουλίπες είναι το σήμα του Δήμου. Οι κάτοικοι της Χίου τους αποκαλούν "λαλάδες" και τις βρίσκουμε ανθισμένες κάθε Μάρτιο, τόσο στα Σκλαβιά όσο και σε άλλες περιοχές του Δήμου όπως ο Δαφνώνας και το Χαλκειός. Δύο είδη τουλίπας φύονται στη Χίο, η Tulipa Clusiana και η Tulipa Aegenensis.

Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καμποχώρων


Δημοτικό Διαμέρισμα Σπαρτούντος

ΣΠΑΡΤΟΥΝΤΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Μετά τα Φυτά, στο δρόμο από Κατάβαση προς τα Καμπιά, και σε απόσταση 44 Km από την πόλη της Χίου βρίσκεται η Σπαρτούντα.Είναι ένα από τα ορεινά χωριά του Πελινναίου, στις πλαγιές του οποίου είναι κτισμένη. Χαρακτηρίζεται από το φυσικό κάλλος της δασώδους περιοχής που την περιβάλλει και τα άφθονα νερά που αναβλύζουν από τις πλαγιές του βουνού. Από τη Σπαρτούντα ξεκινούν αρκετά φυσικά μονοπάτια που προσφέρουν μοναδικές συγκινήσεις στους περιηγητές και τους επισκέπτες της περιοχής. Μοναδικής ομορφιάς είναι η διαδρομή "Λατομείο - του Αγγέλου το νερό - Αμιθούντα - κορυφή Πελινναίου". Η κορυφή του Πελινναίου αποτελεί το υψηλότερο σημείο της Χίου με υψόμετρο 1.297 m.

Δημοτικό Διαμέρισμα Συκιάδας

ΣΥΚΙΑΔΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 74404
Η Συκιάδα, είναι χωριό χτισμένο πάνω σ' ένα σχεδόν άγονο ύψωμα σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου. Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού είναι ναυτικοί. Στο δημοτικό διαμέρισμα της Συκιάδας ανήκει ο παραλιακός οικισμός "Παντουκιός". Πρόκειται για ένα ήσυχο λιμανάκι, αλιευτικό καταφύγιο, στον κόλπο του Παντουκιούς, με μία ψαροταβέρνα κι ένα καφενείο. Το φυσικό τοπίο προσφέρει στον επισκέπτη απίστευτη ησυχία και γαλήνη. Επίσης στην Συκιάδα ανήκει η τοποθεσία "Αγιος Ιωάννης Θόλος" και η παραλία του Αγίου Ισίδωρου όπου υπάρχει οργανωμένος χώρος για camping.

Δημοτικό Διαμέρισμα Καμποχώρων

ΧΑΛΚΕΙΟ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Το Χαλκειός, στο Νοτιοανατολικό τμήμα του όμορφου νησιού μας και στο μέσο των Καμποχώρων, χαρακτηρίζεται ως κέντρο του Δήμου, μεταξύ των επτά οικισμών. Βρίσκεται σε απόσταση 6,5 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου, με την όποια συγκοινωνεί οδικό δίκτυο. Η καλλιεργήσιμη έκταση του καλύπτει τις 3,972 στρέμματα, χωρίς να υπολογιστούν σε αυτά οι μεγάλες εκτάσεις των βοσκότοπων του Κορακάρη, Μισόβουνου και Μύλων.
  Πάντα χαρακτηρίζονταν "κεφαλοχώρι" με πλούσια γεωργική παραγωγή σε σιτηρά, δημητριακά, κηπευτικά εσπεριδοειδή, ελαιόλαδο, αμύγδαλα και τα φημισμένα χαλκούσικα κουκιά. Παλαιότερα είχε παραγωγή κρασιού και καπνού, όχι όμως και σήμερα. Το σχολικό κέντρο Δήμου Καμποχώρων, στο κεντρικό εξωτερικό δρόμο του Χαλκειούς στη θέση του παλιού Φλοίσκειου Παρθεναγωγείου, είναι πενταθέσιο. Σε αυτό φοιτούν και από τους οικισμούς του Δήμου εκτός από του Βερβεράτου και των Βαβύλων που διατηρούν τα δικά τους μονοθεσία σχολεία. Στο Χαλκειός βρίσκεται και ο πρότυπος παιδικός σταθμός Καμποχώρων που στεγάζεται κάτω από τις αίθουσες του Δημαρχείου.
  Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ακριβή ιστορικά στοιχεία για περίοδο που πρωτοκατοικήθηκε το Χαλκειός, οι Πύργοι, οι στοές και τα παλιά του κτίσματα δηλώνουν την ύπαρξή του πριν τον Μεσαίωνα. Δύο εκδοχές δικαιολογούν το όνομα Χαλκειός. Η πρώτη αναφέρει ότι ονομάστηκε Χαλκειός εξαιτίας του ερυθρόφαιου χρώματος του εδάφους από τον πυρόλιθο (χαρκού- χαρκί - χαλκού). Η επικρατέστερη όμως, εκδοχή είναι αυτή είναι αυτή που υποστηρίζει ότι το όνομα προήλθε από τους παλιούς κατοίκους του χωριού, χαλκουργούς- γανωματάδες, που είχαν χαλκουργεία τους στην μέχρι σήμερα σωζόμενη τοποθεσία των "Ατσίγγανων" στο "ίσιο δρόμο" ή "γλυφό". Το όνομα Χαλκειός αναφέρεται επίσης ως ονομασία προαστίου στο Πυργί της Χίου.
  Οι δρόμοι ήταν στενοί, με κεντρικό εκείνο που περνάει από το Ναό της Παναγίας (χωριοεκκλησσιάς), κατευθύνεται ανατολικά προς την πλατεία, το Λιβάδι και συνεχίζοντας νοτιοανατολικά ενώνεται πάλι με τον έξω δρόμο του Αγίου Ανδρέα. Από τους πύργους που υπήρχαν μέσα στο διπλό τείχος -οχυρό, σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια του ενός. Αξίζει όμως ιστορικά να αναφερθούν οι τοποθεσίες στις οποίες βρίσκονταν: O πρώτος βόρεια του Ναού της Παναγίας, ο δεύτερος στο μέσο του χωριού στην τοποθεσία που παλιά ονομαζόταν ''Κιτράκη''και ο τρίτος στο νότιο τμήμα, στην τοποθεσία ''Έμπολος''.
  Η περιήγηση στο χωριό αρχίζει από την είσοδο όπου σήμερα υπάρχει το Δημοτικό Αναψυκτήριο και οι Δημοτικές Αθλητικές Εγκαταστάσεις. Ένας ανηφορικός δρόμος, που ξεκινάει από κει σε οδηγεί στο εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής και λίγο παραπάνω, μέσα σε ένα μικρό δάσος, βρίσκεται η Ιερά Μονή της Αγίας Σκέπης. Η παλιότερη ονομασία της περιοχής είναι "Λαζαρέττο" και ήταν ο τόπος της απομόνωσης των λεπρών.
  Κάτω ακριβώς από την περιοχή αυτή ήταν η "Αμμουδιά" ή Λίμνη, μέρος που λίμναζαν τα νερά του χειμώνα και όπου έπλεναν τα ρούχα τους οι πρόσφυγες. Συνεχίζοντας τον κεντρικό δρόμο συναντάς τον Αγιο Ανδρέα και λίγα μέτρα παρακάτω τον δρόμο για το κέντρο του χωριού με παρακαμπτηρίους στα δεξιά, που οδηγούν στις μικρές συνοικίες των 2 Μύλων, του εξωκλησιού του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Ιωάννη Προδρόμου. Απέναντι από τον Αγιο Ανδρέα, υπήρχε παλαιότερα νερόμυλος, όμως σήμερα διατηρείται μόνο το κτίσμα της μεγάλης στέρνας.
  Μπαίνοντας πια στο χωριό, συναντάς το ιδιωτικό εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, που επί Τουρκοκρατίας λειτουργούσε σαν "κρυφό σχολείο "και απέναντι, του ακριβώς, βλέπεις το διώροφο κτίσμα που στεγάζει το Αγροτικό ιατρείο, ενώ παλιότερα φιλοξενούσε και το κοινοτικό κατάστημα. Στην πλακόστρωτη πλατεία του "Λιβαδιού", γίνονταν όλες οι πολιτικές εκδηλώσεις και τα γλέντια του χωριό όπως η Μόστρα, η αναπαράσταση του ζευγολάτη, οι φωτιές του Αγίου Ιωάννη του Φανιστή και ο κλύδωνας, δεν διατηρούνται πια και το μόνο που σε μεταφέρει στο κλίμα εκείνων των εποχών είναι τα πετρόχτιστα σπίτια, βαλμένα το ένα πάνω στο άλλο.
  Ανατολικά του Λειβαδιού η συνοικία "των Νησιωτών" πήρε το όνομα της από τους κατοίκους άλλων νησιών που εγκαταστάθηκαν εδώ μετά την σφαγή του 1822. "Φονιάς" ονομάζονταν παλιά ο δρόμος που βγάζει στην χωριοεκκλησιά της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Η πόλη της Χίου

ΧΙΟΣ (Πόλη) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
Η πόλη της Χίου, διοικητικό, οικονομικό και πνευματικό κέντρο ολόκληρου του νησιού, αποτελεί την πρωτεύουσα του, κατοικείται από 30,000 κατοίκους και είναι κτισμένη στα ανατολικά παράλια του νησιού. Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι το νησί κατοικείται από το 6000 π.Χ. Η πόλη της Χίου κτίστηκε από Ίωνες λίγο πριν το 1000 π.Χ. Μπορούμε λοιπόν να πούμε με βεβαιότητα ότι η ιστορία της πόλης ξεπερνά τα 3000 χρόνια. Από την ίδρυση της μέχρι σήμερα γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής και η κάθε νέα οικοδόμηση της κάλυπτε τον ίδιο γεωγραφικό χώρο. Για το λόγο αυτό στη σύγχρονη πόλη, συνυπάρχουν και βρίσκονται σε αλλεπάλληλα στρώματα όλα εκείνα τα στοιχεία της μακροχρόνιας πορείας της και αποτελεί η Χίος -όπως και οι άλλες ελληνικές πόλεις- ζωντανή απόδειξη του Ελληνικού και Αιγαιακού πολιτισμού δια μέσου των αιώνων.
Κατά την αρχαιότητα η πόλη της Χίου γνώρισε περιόδους οικονομικής και πνευματικής ακμής. Θεωρείται πατρίδα του μεγαλύτερου ποιητή της αρχαιότητας, του Ομήρου. Ήταν διάσημη για το πανίσχυρο ναυτικό της, μεγάλο εμπορικό κέντρο με τεράστια συμβολή στις επιστήμες και στις τέχνες και αποτελούσε τη σπουδαιότερη πόλη της Ελληνικής Ιωνίας. Κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους η Χίος παρήκμασε αλλά κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Βυζαντίου ανασυντάχθηκε και έγινε για μεγάλο χρονικό διάστημα μια από τις σπουδαιότερες επαρχίες του. Το 1346 κατελήφθη από τους Γενοβέζους. Το 1566 οι Οθωμανοί Τούρκοι αφού είχαν κατακτήσει την Βυζαντινή Αυτοκρατορία έδιωξαν τους Γενοβέζους, κατέλαβαν αυτοί τη Χίο και τη διατήρησαν υπό την κατοχή μέχρι το 1912 οπότε η Χίος ελευθερώθηκε και ενώθηκε ξανά με την Ελλάδα.
Η σημερινή πόλη διέρχεται περίοδο ακμής. Οι κάτοικοι της ασχολούνται με τη ναυτιλία -είναι πατρίδα των περισσοτέρων Ελλήνων εφοπλιστών- το εμπόριο, τη γεωργία, την αλιεία και τα τελευταία χρόνια με τον Τουρισμό αφού οι φυσικές ομορφιές και τα ιστορικά μνημεία της άρχισαν να προκαλούν και να προσκαλούν επισκέπτες από την Ελλάδα και πολλές άλλες χώρες Τα σημάδια των ιστορικών περιόδων της πόλης που μπορεί κανείς να απολαύσει είναι πολλά. Τα ιστορικά ευρήματα που στεγάζονται στο Αρχαιολογικό και Βυζαντινό μουσείο, οι παλαιοχριστιανικοί ναοί, το Βυζαντινό Κάστρο, τα Παλάτια των Γενοβέζων στην περιοχή του Κάμπου ανάμεσα σε περιβόλια με εσπεριδοειδή, η περίφημη Βιβλιοθήκη Κοραή, το ναυτικό μουσείο, τα νεοκλασσικά οικοδομήματα αποτελούν στολίδια και υπερηφάνεια της.
Εκτός όμως από τα ιστορικά της μνημεία η πόλη της Χίου προσφέρει ώρες ξεκούρασης και χαράς στις όμορφες καθαρές παραλίες της, στον Δημοτικό Κήπο, στο πολυσύχναστο λιμάνι της, στις γραφικές ταβέρνες με φρέσκα ψάρια, στον Κάμπο με τα Περιβόλια του. Παράλληλα η Χίος έχει αναδειχθεί στο σπουδαιότερο πνευματικό κέντρο του Ανατολικού Αιγαίου λόγω της έντονης πολιτιστικής διάθεσης των κατοίκων της αλλά και της ύπαρξης του Ομηρείου Πνευματικού Κέντρου Δήμου Χίου, του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ) Βορείου Αιγαίου και της Δημοτικής Πινακοθήκης. Η Χίος προσφέρει με χαρά την ικανοποίηση στους φιλόξενους κατοίκους και επισκέπτες της να «γράφουν» στο Αιγαιοπελαγίτικο φως και στο Αιγαιοπελαγίτικο κύμα τη δική τους προσωπική περιπλάνηση, στην ιστορία της, στον πολιτισμό της, στο μέλλον της. Το Γραφείο Τουρισμού του Δήμου της Χίου με χαρά προσφέρει κάθε χρήσιμη πληροφορία και υποστήριξη στους επισκέπτες της πόλης μας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Χίου


ΨΑΡΑ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
  Τα Ψαρά μαζί με τα Αντίψαρα βρίσκονται βορειοδυτικά της Χίου (48) ναυτικά μίλια. Τα δύο αυτά νησάκια μαζί με κάποια άλλα γειτονικά ακατοίκητα όπως το Δασκαλειό, το Κάτω Νησί και ο Αγιος Νικόλαος αποτελούν ένα μικρό σύμπλεγμα. Ακτοπλοϊκώς τα Ψαρά συνδέονται με το λιμάνι των Λημνιών και το λιμάνι της Χίου. Το χειμώνα έχουν γύρω στους πεντακόσιους (500) κατοίκους ενώ τα Αντίψαρα κατοικούνται μόνο το καλοκαίρι. Η ιστορία που έχει γράψει το νησί στον Αγώνα του 1821 είναι μεγάλη. Μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες ήταν τότε η τρίτη ναυτική δύναμη στην Ελλάδα. Από τον τόπο αυτό κατάγονταν πολλοί μεγάλοι αγωνιστές. Στο βόρειο μέρος του νησιού είναι το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, με μια αξιόλογη βιβλιοθήκη.
  Ο επισκέπτης θα χαρεί την ηρεμία και την ησυχία που αποπνέει ο τόπος αυτός σε συνδυασμό με τις όμορφες ακρογιαλιές με την πεντακάθαρη θάλασσα του νησιού. Στο γραφικό λιμανάκι, σε μια από τις φιλόξενες ταβέρνες του νησιού, μπορεί να γευτεί κανείς τους σπιτικούς μεζέδες και τα φρέσκια ψάρια.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου

Έχετε τη δυνατότητα να δείτε περισσότερες πληροφορίες για γειτονικές ή/και ευρύτερες περιοχές επιλέγοντας μία από τις παρακάτω κατηγορίες και πατώντας το "περισσότερα":

GTP Headlines

Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.

Εγγραφείτε τώρα!
Greek Travel Pages: Η βίβλος του Τουριστικού επαγγελματία. Αγορά online

Αναχωρησεις πλοιων

Διαφημίσεις

ΕΣΠΑ