Εμφανίζονται 100 (επί συνόλου 121) τίτλοι με αναζήτηση: Ιστορία στην ευρύτερη περιοχή: "ΚΥΚΛΑΔΕΣ Σύμπλεγμα νήσων ΕΛΛΑΔΑ" .
ΔΡΥΟΣ (Χωριό) ΠΑΡΟΣ
Σήμερα είναι ένας από τους πιο γραφικούς παραλιακούς οικισμούς του
νησιού. Ομως η ιστορία του είναι μεγάλη, καθώς ξεκινάει από την αρχαιότητα (νεώσοικοι,
Πυργάκι) και κορυφώνεται
την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Εδώ συγκεντρώνονταν τα πλοία απ’ όλο το Αιγαίο,
για να καταβάλουν στον Καπουδάν πασά τον ετήσιο φόρο. Εδώ αγκυροβολούσαν ευρωπαϊκά
πλοία για να ανεφοδιαστούν με νερό, που ήταν άφθονο στο χωριό. Ακόμη έχει στέρνες.
Το 1652 έγινε μεγάλη ναυμαχία, κατά την οποία ο ενετικός στόλος νίκησε
τον τουρκικό.
Λένε ότι ο Δρυός αποτέλεσε και αγαπημένο θέρετρο των Τσάρων, οι οποίοι
κατέβαιναν στην παραλία με την άμαξά τους μέσα από την οδό των ερώτων με τις πικροδάφνες
στο πλάι.
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Πάρου (2003)
ΣΙΦΝΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Σαν προέκταση του Νεολιθικού, ο Κυκλαδικός Πολιτισμός αρχίζει περί
το 3200 π.Χ. και αναπτύσσεται για 1200 χρόνια σε τρεις φάσεις: την Αρχαία, τη
Μέση και την Ύστερη. Την παρουσία των Κυκλαδίτικων μηχανουργών, ναυπηγών και ναυτικών,
διαδέχονται ο Μινωικός και αργότερα ο Μυκηναϊκός πολιτισμός.
Η Σίφνος, μια σημαντική οντότητα της αρχαιότητας, έδωσε πολλά που
παραμένουν ανεξιχνίαστα και, αν κρίνουμε από το ανεπανάληπτο κάλλος των γλυπτών
του θησαυρού των Σιφνίων, θ’ άξιζε να ερευνηθούν.
Στην αρχαιότητα η Σίφνος γνώρισε μεγάλη οικονομική ευμάρεια εξαιτίας
των μεταλλείων χρυσού και αργύρου που βρίσκονταν στο νησί. Στην αρχή κατοικήθηκε
από Κάρες και Φοίνικες και τότε ονομαζόταν "Ακίς" ή "Μερόπια".
Αργότερα ονομάστηκε "Μίνωα" από τους Μίνωες που την κατοίκησαν. Στους
νεώτερους χρόνους κατοικήθηκε από τους Ίωνες όπου και γνώρισε μεγάλη άνθιση, η
οποία αποδεικνύεται από τον περίφημο θησαυρό των Σιφνίων, ο οποίος είναι σήμερα
ένα από τα σημαντικά εκθέματα του Μουσείου
των Δελφών. Προϊστορικά μνημεία υπάρχουν στο Καλαμίτσι, στον Αγιο Ανδρέα και
στον Αγιο Νικήτα.
Η Σίφνος πήρε μέρος στους Περσικούς Πολέμους και αργότερα έγινε μέλος
της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο, όπως και όλα τα
νησιά των Κυκλάδων, κατακτήθηκε
από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και κατά τη Βυζαντινή περίοδο ανήκε στο "Θέμα"
του Αιγαίου. Μεταξύ του 1207 και 1269 υπαγόταν στο Βενετικό Δουκάτο της Νάξου.
Το 1537 λεηλατήθηκε από τον Μπαρμπαρόσα, αλλά μόλις το 1617 κατακτήθηκε από τους
Τούρκους. Μέχρι τότε διοικείτο από τη δυναστεία των Γοζαδίνων. Η Σίφνος είχε ενεργό
συμμετοχή στην επανάσταση του 1821 κι απελευθερώθηκε το 1836, όπως όλα τα άλλα
νησιά των Κυκλάδων.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
των κοινοτήτων Απολλωνίας
και Αρτεμώνα.
ΜΗΛΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Dialogus (dialogos). A dialogue. As a form of literary composition, apart from its purely dramatic use, the dialogue plays an important part in the history of Greek and Roman letters. The vividness and pungency of rapid question and reply were fully appreciated by the earliest writers. The Homeric poems abound in passages whose great dramatic force is due to the use of this form. Herodotus continually employs it to give picturesqueness and life to his narrative; and this is true even of Thucydides, in whose history the so-called Melian dialogue at the close of the fifth book
The next summer Alcibiades sailed with twenty ships to Argos and seized the suspected persons still left of the Lacedaemonian faction to the number of three hundred, whom the Athenians forthwith lodged in the neighboring islands of their empire. The Athenians also made an expedition against the isle of Melos with thirty ships of their own, six Chian, and two Lesbian vessels, sixteen hundred heavy infantry, three hundred archers, and twenty mounted archers from Athens, and about fifteen hundred heavy infantry from the allies and the islanders. The Melians are a colony of Lacedaemon that would not submit to the Athenians like the other islanders, and at first remained neutral and took no part in the struggle, but afterwards upon the Athenians using violence and plundering their territory, assumed an attitude of open hostility. Cleomedes, son of Lycomedes, and Tisias, son of Tisimachus, the generals, encamping in their territory with the above armament, before doing any harm to their land, sent envoys to negotiate. These the Melians did not bring before the people, but bade them state the object of their mission to the magistrates and the few; upon which the Athenian envoys spoke as follows:--
The Melian Dialogue
This extract is from: Thucydides. The Peloponnesian War (ed. Richard Crawley, 1910). Cited Feb 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
Thucydides and the Ancient Simplicity: the Limits of Political Realism, by Gregory Crane, Department of Classics, Tufts University
ΠΑΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
After the Persian disaster at Marathon, the reputation of Miltiades,
already great at Athens, very much increased. He asked the Athenians for seventy
ships, an army, and money, not revealing against what country he would lead them,
but saying that he would make them rich if they followed him; he would bring them
to a country from which they could easily carry away an abundance of gold; so
he said when he asked for the ships. The Athenians were induced by these promises
and granted his request.
Miltiades took his army and sailed for Paros, on the pretext that
the Parians had brought this on themselves by first sending triremes with the
Persian fleet to Marathon. Such was the pretext of his argument, but he had a
grudge against the Parians because Lysagoras son of Tisias, a man of Parian descent,
had slandered him to Hydarnes the Persian. When he reached his voyage's destination,
Miltiades with his army drove the Parians inside their walls and besieged them;
he sent in a herald and demanded a hundred talents, saying that if they did not
give it to him, his army would not return home before it had stormed their city.
The Parians had no intention of giving Miltiades any money at all, and they contrived
how to defend their city. They did this by building their wall at night to double
its former height where it was most assailable, and also by other devices.
All the Greeks tell the same story up to this point; after this the
Parians themselves say that the following happened: as Miltiades was in a quandary,
a captive woman named Timo, Parian by birth and an under-priestess of the goddesses
of the dead, came to talk with him. Coming before Miltiades, she advised him,
if taking Paros was very important to him, to do whatever she suggested. Then,
following her advice, he passed through to the hill in front of the city and jumped
over the fence of the precinct of Demeter the Lawgiver, since he was unable to
open the door. After leaping over, he went to the shrine, whether to move something
that should not be moved, or with some other intention. When he was right at the
doors, he was immediately seized with panic and hurried back by the same route;
leaping down from the wall he twisted his thigh, but some say he hit his knee.
So Miltiades sailed back home in a sorry condition, neither bringing
money for the Athenians nor having won Paros; he had besieged the town for twenty-six
days and ravaged the island. The Parians learned that Timo the under-priestess
of the goddesses had been Miltiades' guide and desired to punish her for this.
Since they now had respite from the siege, they sent messengers to Delphi to ask
if they should put the under-priestess to death for guiding their enemies to the
capture of her native country, and for revealing to Miltiades the rites that no
male should know. But the Pythian priestess forbade them, saying that Timo was
not responsible: Miltiades was doomed to make a bad end, and an apparition had
led him in these evils.
Such was the priestess' reply to the Parians. The Athenians had much
to say about Miltiades on his return from Paros, especially Xanthippus son of
Ariphron, who prosecuted Miltiades before the people for deceiving the Athenians
and called for the death penalty. Miltiades was present but could not speak in
his own defense, since his thigh was festering; he was laid before the court on
a couch, and his friends spoke for him, often mentioning the fight at Marathon
and the conquest of Lemnos: how Miltiades had punished the Pelasgians and taken
Lemnos, delivering it to the Athenians. The people took his side as far as not
condemning him to death, but they fined him fifty talents for his wrongdoing.
Miltiades later died of gangrene and rot in his thigh, and the fifty talents were
paid by his son Cimon.
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΑΝΔΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
In this area (Chalkidiki) there were five cities, of which some were Greek, being colonies from Andros
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
It is said that Chionis also took part in the expedition of Battus of Thera, helped him to found Cyrene and to reduce the neighboring Libyans.
ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Το 1207, την Αντίπαρο κατέλαβε ο ανιψιός του δόγη της Βενετίας Ερρίκου
Δάνδολου, Μάρκος Α Σανούδος, ο οποίος μετέσχε στην Δ Σταυροφορία και ήταν από
τους πρωτοστάτες της εκτροπής της από τον αρχικό της στόχο, εκτροπής που είχε
ως αποτέλεσμα την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο Μάρκος Σανούδος κατέλαβε,
με την έγκριση της Βενετίας, τις Κυκλάδες, τις Σποράδες και άλλη νησιά του Αιγαίου,
ιδρύοντας το Δουκάτο του Αιγαίου Πελάγους με έδρα τη Νάξο. Η Αντίπαρος έμεινε
υπό την κυριαρχία του οίκου των Σανούδων μέχρι το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα,
οπότε πέρασε στα χέρια του οίκου Σομμαρίπα με το γάμο της Μαρίας Σανούδου, κυρίας
της Ανδρου, Νάξου και Αντιπάρου, με τον Γάσπαρι Σομμαρίπα. Στις αρχές του 15ου
αιώνα η Αντίπαρος ήταν πυκνοκατοικημένη - είναι γνωστό πως παρείχε στις γαλέρες
του δούκα της Νάξου 30 ναύτες.
Αργότερα όμως, ως αποτέλεσμα πειρατικών επιδρομών, ερημώθηκε τελείως.
Ο Κριστόφορο Μπουοντελμόντι, Φλωρεντινός κληρικός του 15ου αιώνα και από τους
πρώτους ελληνολάτρες περιηγητές της χώρας μας, αναφέρει στο έργο του «Το Βιβλίο
των Νησιών του Αιγαίου» πως στην Αντίπαρο υπήρχαν πολύ λίγοι κάτοικοι που ασχολούνταν
με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αναφέρει ακόμη πως το νησί ήταν γεμάτο αετούς
και γεράκια.
Το 1440, ο άρχοντας της Πάρου και της Ανδρου Κρουσσίνος Α Σομμαρίπας
δίνει την Αντίπαρο ως προίκα στην κόρη του Φραντζέσκα που παντρεύεται τον Λεονάρντο
Λορεντάνο. Ετσι, η Αντίπαρος αποσπάται από την κυριαρχία του δούκα της Νάξου και
περιέρχεται στην ισχυρή βενετική οικογένεια των Λορεντάνο. Ο Λεονάρντο Λορεντάνο
με δικά του έξοδα μετέφερε στην Αντίπαρο καλλιεργητές και έχτισε το περίφημο κάστρο.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από τουριστικό
φυλλάδιο της Κοινότητας
Αντιπάρου.
Οι κάτοικοι της Αντιπάρου ήταν μεταξύ των πρώτων από τις Κυκλάδες
που πήραν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση. Το 1823 συζητήθηκε, χωρίς όμως να δοθεί
συνέχεια, η παραχώρηση έναντι χρημάτων της Αντιπάρου, μαζί με την Πάρο, τη Νάξο
και τη Σίφνο, στους Ιωαννίτες Ιππότες. Το νησί έγινε και επίσημα τμήμα ελληνικού
κράτους με τα Πρωτόκολλα του Λονδίνου στις 3.2.1830 και 18.8.1832.
Αλλά και κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αντίπαρος πήρε ενεργό μέρος
στην Αντίσταση κατά των Γερμανών. Είχε μετατραπεί σε μυστική βάση των Συμμάχων
και είναι πολύ γνωστή η ιστορία του Β Παγκοσμίου Πολέμου η «Επιχείρηση Αντίπαρος»
με επακόλουθα συλλήψεις και εκτελέσεις Ελλήνων πατριωτών και Συμμάχων.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από τουριστικό
φυλλάδιο της Κοινότητας
Αντιπάρου.
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Γιος του Αυτεσίωνα από την Θήβα, ίδρυσε αποικία στο νησί Καλλίστη που μετά πήρε το όνομά του.
. . . the sons of Aristodemus were Procles and Eurysthenes, and although they were twins they were bitter enemies. Their enmity reached a high pitch, but nevertheless they combined to help Theras, the son of Autesion and the brother of their mother Argeia and their guardian as well, to found a colony. This colony Theras was dispatching to the island that was then called Calliste, and he hoped that the descendants of Membliarus would of their own accord give up the kingship to him. This as a matter of fact they did,taking into account that the family of Theras went back to Cadmus himself, while they were only descendants of Membliarus, who was a man of the people whom Cadmus left in the island to be the leader of the settlers. And Theras changed the name of the island, renaming it after himself, and even at the present day the people of Thera every year offer to him as their founder the sacrifices that are given to a hero.
This extract is from: Pausanias. Description of Greece (ed. W.H.S. Jones, Litt.D., & H.A. Ormerod, 1918). Cited Feb 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
A Spartan who colonized and gave name to the island of Thera.
ΔΗΛΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Of this design you will find that Caius Verres was not only a partaker, but was even the chief instigator. [46] He came to Delos. There from that most holy temple of Apollo he privately took away by night the most beautiful and ancient statues, and took care that they were all placed on board his own transport. The next day, when the inhabitants of Delos saw their temple plundered, they were very indignant. For the holiness and antiquity of that temple is so great in their eyes, that they believe that Apollo himself was born in that place. However, they did not dare to say one word about it, lest haply Dolabella (praetor urbanus) himself might be concerned in the business.
Now although Delos had become so famous, yet the razing of Corinth to the ground by the Romans increased its fame still more; for the importers changed their business to Delos because they were attracted both by the immunity which the temple enjoyed and by the convenient situation of the harbor; for it is happily situated for those who are sailing from Italy and Greece to Asia. The general festival is a kind of commercial affair, and it was frequented by Romans more than by any other people, even when Corinth was still in existence. And when the Athenians took the island they at the same time took good care of the importers as well as of the religious rites. But when the generals of Mithridates, and the tyrant who caused it to revolt, visited Delos, they completely ruined it, and when the Romans again got the island, alter the king withdrew to his homeland, it was desolate; and it has remained in an impoverished condition until the present time. It is now held by the Athenians.
This extract is from: The Geography of Strabo (ed. H. L. Jones, 1924), Cambridge. Harvard University Press. Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
After doubling the point of Malea and proceeding a hundred stades, you reach a place on the coast within the frontier of the Boeatae, which is sacred to Apollo and called Epidelium. For the wooden image which is now here, once stood in Delos. Delos was then a Greek market, and seemed to offer security to traders on account of the god; but as the place was unfortified and the inhabitants unarmed, Menophanes, an officer of Mithridates, attacked it with a fleet, to show his contempt for the god, or acting on the orders of Mithridates; for to a man whose object is gain what is sacred is of less account than what is profitable.This Menophanes put to death the foreigners residing there and the Delians themselves, and after plundering much property belonging to the traders and all the offerings, and also carrying women and children away as slaves, he razed Delos itself to the ground. As it was being sacked and pillaged, one of the barbarians wantonly flung this image into the sea; but the wave took it and brought it to land here in the country of the Boeatae. For this reason they call the place Epidelium. But neither Menophanes nor Mithridates himself escaped the wrath of the god. Menophanes, as he was putting to sea after the sack of Delos was sunk at once by those of the merchants who had escaped; for they lay in wait for him in ships. The god caused Mithridates at a later date to lay hands upon himself, when his empire had been destroyed and he himself was being hunted on all sides by the Romans. There are some who say that he obtained a violent death as a favour at the hands of one of his mercenaries. This was the reward of their impiety.
This extract is from: Pausanias. Description of Greece (ed. W.H.S. Jones, Litt.D., & H.A. Ormerod, 1918). Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΜΗΛΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
This year (424 BC) the Athenians chose as general Nicias, the son of Niceratus, and assigning to him sixty triremes and three thousand hoplites, they ordered him to plunder the allies of the Lacedaemonians. He sailed to Melos as the first place, where he ravaged their territory and for a number of days laid siege to the city.
(Perseus Project - Diodorus Siculus, Library 12.65.1)
The Athenians under the command of Nicias seized two cities, Cythera and Nisaea ; and they reduced Melos (416 BC) by siege, slew all the males from the youth upward, and sold into slavery the children and women.
(Perseus Project - Diodorus Siculus, Library 12.80.5)
In 416 an Athenian force beseiged the tiny city-state on the island of Melos situated in the Mediterranean south of the Peloponnese, a community sympathetic to Sparta that had taken no active part in the war, although it may have made a monetary contribution to the Spartan war effort. In any case, that Athens considered Melos an enemy had been made clear earlier when Nicias had led an unsuccessful attack on the island in 426. Now once again Athens in 416 demanded that Melos support its alliance voluntarily or face destruction, but the Melians refused to submit despite the overwhelming superiority of Athenian force. When Melos eventually had to surrender to the beseiging army, its men were killed and its women and children sold into slavery. An Athenian community was then established on the island. Thucydides portrays Athenian motives in the affair of Melos as concerned exclusively with the amoral politics of the use of force, while the Melians he shows as relying on a concept of justice to govern relations between states. He represents the leaders of the opposing sides as participating in a private meeting to discuss their views of what issues are at stake. This passage in his history, called the Melian Dialogue, offers a chillingly realistic insight into the clash between ethics and power in international politics.
This text is from: Thomas Martin's An Overview of Classical Greek History from Homer to Alexander, Yale University Press. Cited Sep 2002 from Perseus Project URL below, which contains bibliography & interesting hyperlinks.
ΝΑΞΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
...When these appointed generals on their way from the king reached the Aleian
plain in Cilicia, bringing with them a great and well-furnished army, they camped
there and were overtaken by all the fleet that was assigned to each; there also
arrived the transports for horses, which in the previous year Darius had bidden
his tributary subjects to make ready. Having loaded the horses into these, and
embarked the land army in the ships, they sailed to Ionia with six hundred triremes.
From there they held their course not by the mainland and straight towards the
Hellespont and Thrace, but setting forth from Samos they sailed by the Icarian
sea and from island to island; this, to my thinking, was because they feared above
all the voyage around Athos, seeing that in the previous year they had come to
great disaster by holding their course that way; moreover, Naxos was still unconquered
and constrained them.
When they approached Naxos from the Icarian sea and came to land (for
it was Naxos which the Persians intended to attack first), the Naxians, remembering
what had happened before,fled away to the mountains instead of waiting for them.
The Persians enslaved all of them that they caught, and burnt their temples and
their city. After doing this, they set sail for the other islands.
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΣΙΦΝΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
When the Lacedaemonians were about to abandon them, the Samians who had brought an army against Polycrates sailed away too, and went to Siphnus; for they were in need of money; and the Siphnians were at this time very prosperous and the richest of the islanders, because of the gold and silver mines on the island. They were so wealthy that the treasure dedicated by them at Delphi, which is as rich as any there, was made from a tenth of their income; and they divided among themselves each year's income. Now when they were putting together the treasure they inquired of the oracle if their present prosperity was likely to last long; whereupon the priestess gave them this answer:
"When the prytaneum on Siphnus becomes white
And white-browed the market, then indeed a shrewd man is wanted
Beware a wooden force and a red herald."
At this time the market-place and town-hall of Siphnus were adorned with Parian marble.
They could not understand this oracle either when it was spoken or at the time of the Samians' coming. As soon as the Samians put in at Siphnus, they sent ambassadors to the town in one of their ships; now in ancient times all ships were painted with vermilion; and this was what was meant by the warning given by the priestess to the Siphnians, to beware a wooden force and a red herald. The messengers, then, demanded from the Siphnians a loan of ten talents; when the Siphnians refused them, the Samians set about ravaging their lands. Hearing this the Siphnians came out at once to drive them off, but they were defeated in battle, and many of them were cut off from their town by the Samians; who presently exacted from them a hundred talents.
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Feb 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΔΗΛΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
The next summer the truce for a year ended, after lasting until the Pythian games. During the armistice the Athenians expelled the Delians from Delos, concluding that they must have been polluted by some old offense at the time of their consecration, and that this had been the omission in the previous purification of the island, which as I have related, had been thought to have been duly accomplished by the removal of the graves of the dead. The Delians had Atramyttium in Asia given them by Pharnaces, and settled there as they removed from Delos.
This extract is from: Thucydides. The Peloponnesian War (ed. Richard Crawley, 1910). Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΚΥΘΝΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Fugitive Dryopes were believed to have emigrated from Cythnus, a small island among the Cyclades, to Cyprus
ΑΝΔΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
17/5/1790
Μεταξύ Λάμπρου Κατσώνη (9 πλοία) και Τούρκων σε βοήθεια των οποίων είχαν έρθει και οι Αλγερινοί (σύνολο 27 πλοία). Παρά τις μεγάλες απώλειες του εχθρού ο Κατσώνης έχασε 4 πλοία και την ναυαρχίδα του «Αθηνά του Αρκτου» κει αναγκάστηκε να αναστείλει τις επιχειρήσεις του. Ο λαός έφτιαξε την παροιμιώδη φράση: Σαν σ' αρέσει Μπάρμπα Λάμπρο ξαναπέρνα από την Ανδρο.
ΝΑΞΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
With regard to the fighting of the land forces, such was the issue.
At sea about the same time occurred a great naval battle between Naxos and Paros,
of which the cause was as follows. Pollis, the admiral of the Lacedaemonians,
learning that a large shipment of grain was on its way to Athens in freighters,
lay in wait watching for the grain fleet as it put in to port, intending to attack
the freighters. The Athenian people, being informed of this, sent out a convoy
to guard the grain in transit, which in fact brought it safe to the Peiraeus.
Later Chabrias, the Athenian admiral, with the whole navy sailed to Naxos and
laid it under siege. Bringing his siege-engines to bear against the walls, when
he had shaken them, he then bent every effort to take the city by storm. While
these things were going on, Pollis, the admiral of the Lacedaemonians, sailed
into port to assist the Naxians. In eager rivalry both sides engaged in a sea-battle,
and forming in line of battle charged each other. Pollis had sixty-five triremes;
Chabrias eighty-three. As the ships bore down on one another, Pollis, leading
the right wing, was first to attack the opposing triremes on the left wing, which
Cedon the Athenian commanded. In a brilliant contest he slew Cedon himself and
sank his ship; and, in similar fashion engaging the other ships of Cedon and tearing
them open with the beaks of his ships, he destroyed some and others he forced
to flee. When Chabrias beheld what was happening, he dispatched a squadron of
the ships under his command and brought support to the men who were hard pressed
and so retrieved the defeat of his own side. He himself with the strongest part
of the fleet in a valiant struggle destroyed many triremes and took a large number
captive.
Although he had thus won the upper hand and forced all the enemies'
ships to flee, he abstained altogether from pursuit. For he recalled the battle
of Arginusae and that the assembly of the people, in return for the great service
performed by the victorious generals, condemned them to death on the charge that
they had failed to bury the men who had perished in the fight; consequently he
was afraid, since the circumstances were much the same, that he might run the
risk of a similar fate. Accordingly, refraining from pursuit, he gathered up the
bodies of his fellow citizens which were afloat, saved those who still lived,
and buried the dead. Had he not engaged in this task he would easily have destroyed
the whole enemy fleet. In the battle eighteen triremes on the Athenian side were
destroyed; on the Lacedaemonian twenty-four were destroyed and eight captured
with their crews. Chabrias then, having won a notable victory, sailed back laden
with spoils to the Peiraeus and met with an enthusiastic reception from his fellow
citizens. Since the Peloponnesian War this was the first naval battle the Athenians
had won. For they had not fought the battle of Cnidus with a fleet of their own,
but had got the use of the King's fleet and won a victory.
This extract is from: Diodorus Siculus, Library (ed. C. H. Oldfather, 1989). Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Το 1480 το νησί πέρασε στα χέρια του Δομένιγου Πιζάνι και, μαζί με
την Ανάφη και την Ιο αποτέλεσε κτήση της βενετικής οικογένειας των Πιζάνι. Το
1537 η Αντίπαρος μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες πέφτει στα χέρια των Οθωμανών
και του φοβερού πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.
Η Αντίπαρος παρέμεινε υπό τουρκικό ζυγό μέχρι το 1770, οπότε κατέπλευσε
στο νησί ο ρωσικός στόλος των αδελφών Ορλώφ. Την περίοδο 1770 - 74 η Αντίπαρος
και η Πάρος ρωσοκρατούνται, αλλά μετά τα ορλωφικά περιέχονται και πάλι υπό τον
τουρκικό ζυγό μέχρι την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Αντίπαρος υπέστη πολλές καταστροφές
όχι μόνο από τις επιδρομές των κατακτητών αλλά και των πειρατών. Χαρακτηριστικό
των συνθηκών διαβίωσης της εποχής είναι το τέλος του διαβόητου Γάλλου πειρατή
του 17ου αιώνα Ντανιέλ, ιππότη του Τάγματος της Μάλτας, και τα δραματικά γεγονότα
στο Δεσποτικό το 1675. Το έτος αυτό, δόθηκε ναυμαχία μεταξύ του Ντανιέλ και τουρκικών
πλοίων στα ανοικτά του Δεσποτικού, το οποίο ο πειρατής χρησιμοποιούσε ως ορμητήριο.
Ο ηττημένος πειρατής έβαλε φωτιά στο πλοίο του και αποβιβάστηκε στο Δεσποτικό
με το τσούρμο του, τάζοντας μεγάλα ποσά στους κατοίκους για να τον σώσουν. Αυτοί
όμως τον αλυσοδέσανε και τον παραδώσανε στα τουρκικά αγήματα. Οταν άλλοι Γάλλοι
πειρατές, όπως οι Οράνζ, Ονορά, και Υγκό ντε Κρεβελιέ, έμαθαν τα συμβάντα, κατέπλευσαν
στο νησί, αφού έφυγαν τα τουρκικά πλοία, το λεηλάτησαν και έσφαξαν τους κατοίκους.
Η καταστροφικότερη επιδρομή πειρατών στην Αντίπαρο ίσως ήταν αυτή του 1794, όταν
Κεφαλλονίτες και Μανιάτες πειρατές λεηλάτησαν το νησί και κατάσφαξαν και αιχμαλώτισαν
τους περισσότερους από τους κατοίκους, μεταξύ των οποίων και την κόρη του Γάλλου
υποπρόξενου.
Δυσβάστακτη στο μεταξύ ήταν αυτή την περίοδο η φορολόγηση των κατοίκων.
Το 1756, για να πληρώσουν το φόρο, οι Αντιπαριανοί αναγκάζονται να πουλήσουν τη
νησίδα Διπλό στον Παριανό Πέτρο Μαυρογένη και το Μυκονιάτη Τζωρτζή Μπάο, έναντι
100 ριαλίων.
Κι όμως, στα μαύρα εκείνα χρόνια, υπήρχε στην Αντίπαρο σχολείο, στο
οποίο τα παιδιά του νησιού μάθαιναν γράμματα. Σ' αυτό πήραν τα πρώτα φώτα της
παιδείας και της θρησκείας μεγάλοι άνδρες, μεταξύ των οποίων δεσπόζουν οι μορφές
του Νεόφυτου Μαυρομάττη, μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αρτης, και του Ανανία, του
ιεροδιακόνου που δίδαξε στα μέσα του 18ου αιώνα στην Πατριαρχική Ακαδημία και
θεωρείται από τους σοφότερους διδάσκαλους του Γένους.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από τουριστικό
φυλλάδιο της Κοινότητας
Αντιπάρου.
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Την περίοδο αυτή 1579-1821 υπάρχουν πέντε αυτοδιοικούμενα Καστέλια
στη Σαντορίνη: Του Σκάρου (μεσαιωνική πρωτεύουσα, στο βράχο απέναντι στο σημερινό
Ημεροβίγλι), του Αγίου Νικολάου
(σήμερα Οία), του Πύργου,
του Ακρωτηρίου και του Εμπορείου,
κτισμένα με φρουριακή κατασκευή για προστασία από τους πειρατές.
Η καταστολή της πειρατείας, με την παράλληλη ανάπτυξη του διαμετακομιστικού
εμπορίου και την εξαγωγή προϊόντων του νησιού και πολλοί Θηραίοι εγκαταστάθηκαν
και πλούτισαν στην Αλεξάνδρεια,
Κωνσταντινούπολη, Οδησσό
και σε άλλες πόλεις.
(Κείμενο: Μανώλης Λιγνός)
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου
Θήρας (2003-2004).
ΑΝΔΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Athos, a lofty mountain looking towards the Aegean sea. In it are various towns, Sane , an Andrian colony
Argilus , an Andrian colony
Like Argilos and Stagiros an Andrian foundation
Acanthus , a colony of the Andrians
ΝΑΞΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
With Chalkis, Naxos joined in the colonization of Sicily, where Naxos (founded 735 B.C.) took its name from the island.
Naxos was a Chalkidic colony accounted the earliest in Sicily (Thuc. 6. 3. 1), the Chalkidic oikist having Naxian emigrants with him. Kallipolis was a sub-colony from Naxos, probably situate (like the metropolis) on the E. coast.
Leontinoi was a settlement from Naxos of Sicily (a colony of Chalkis & Naxos island), remarkable, among all Sikeliote cities
Andromachus . . collected together the inhabitants of the city of Naxos (in Sicily, a colony of Naxos island), which Dionysius the tyrant had destroyed, and founded with them Tauromenium.
Catana was a colony from Naxos. It is an uninteresting town, the aneient remains having been buried by earthquakes and volcanic eruptions; but it is now the second city in Sicily in point of size.
Sixth century settlers from the island of Paros founded Kavalla and named it Neapolis
Parium , a city on the Propontis was founded by the Parians.
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
One generation before the Ionians set sail from Athens, the Lacedaemonians and Minyans who had been expelled from Lemnos by the Pelasgians were led by the Theban Theras, the son of Autesion, to the island now called after him, but formerly named Calliste.
This extract is from: Pausanias. Description of Greece (ed. W.H.S. Jones, Litt.D., & H.A. Ormerod, 1918). Cited Feb 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
On the island now called Thera, but then Calliste, there were descendants of Membliarus the son of Poeciles, a Phoenician; for Cadmus son of Agenor had put in at the place now called Thera during his search for Europa; and having put in, either because the land pleased him, or because for some other reason he desired to do so, he left on this island his own relation Membliarus together with other Phoenicians.
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Feb 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
. . . from the Minyans, who, being descendants of the Argonauts, were first driven out of Lemnos into Lacedaemon, and thence into Triphylia, and took up their abode about Arene in the country which is now called Hypaesia, though it no longer has the settlements of the Minyans. Some of these Minyans sailed with Theras, the son of Autesion, who was a descendant of Polyneices, to the island which is situated between Cyrenaea and Crete "Calliste its earlier name, but Thera its later," . . . and founded Thera, the mother-city of Cyrene, and designated the island by the same name as the city.
This extract is from: The Geography of Strabo (ed. H. L. Jones, 1924), Cambridge. Harvard University Press. Cited Feb 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΠΑΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Naxos was a rival of Paros and joined the Chalkidian forces during the Lelantine war (8th-7th c. B.C.). With Chalkis, Naxos joined in the colonization of Sicily, where Naxos (founded 735 B.C.) took its name from the island. During the war with Paros, which may be considered a part of the Lelantine war, a Naxian killed Archilochos.
ΝΑΞΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
...Certain men of substance who had been banished by the common people, went in
exile to Miletus. Now it chanced that the deputy ruling Miletus was Aristagoras
son of Molpagoras, son-in-law and cousin of that Histiaeus son of Lysagoras whom
Darius kept with him at Susa. Histiaeus was tyrant of Miletus but was at Susa
when the Naxians, who had been his guests and friends, arrived. When the Naxians
came to Miletus, they asked Aristagoras if he could give them enough power to
return to their own country. Believing that he would become ruler of Naxos if
they were restored to their city with his help and using as a pretext their friendship
with Histiaeus, he made them this proposal: "I myself do not have the authority
to give you such power as will restore you against the will of the Naxians who
hold your city, for I know that the Naxians have eight thousand men that bear
shields, and many ships of war. Nevertheless, I will do everything I can to realize
your request. This is my plan. Artaphrenes is my friend, and he is not only Hystaspes'
son and brother to Darius the king but also governor of all the coastal peoples
of Asia. He accordingly has a great army and many ships at his disposal. This
man, then, will, I think, do whatever we desire." Hearing this, the Naxians
left the matter for Aristagoras to deal with as best he could, asking him to promise
gifts and the costs of the army, for which they themselves would pay since they
had great hope that when they should appear off Naxos, the Naxians would obey
all their commands. The rest of the islanders, they expected, would do likewise
since none of these Cycladic islands was as yet subject to Darius.
Aristagoras came to Sardis and told Artaphrenes that Naxos was indeed
an island of no great size, but that it was otherwise a beautiful and noble island
lying near Ionia. Furthermore it had a store of wealth and slaves. "Therefore
send an army against that country," he said, "and bring back the men
who have been banished from there. If you so do, I have a great sum of money at
your disposal, over and above the costs of the force, for it is only fair that
we, who bring you, should furnish that. Furthermore, you will win new dominions
for the king, Naxos itself and the islands which are its dependents, Paros, Andros,
and the rest of those that are called Cyclades. [3] Making these your starting
point, you will easily attack Euboea, which is a great and a wealthy island, no
smaller than Cyprus and very easy to take. A hundred ships suffice for the conquest
of all these." "This plan which you set forth," Artaphrenes answered,
"is profitable for the king's house, and all your advice is good except as
regards the number of the ships. Not one hundred but two hundred ships will be
ready for you when the spring comes. The king too, however, must himself consent
to this."
When Aristagoras heard that, he went away to Miletus in great joy.
Artaphrenes sent a messenger to Susa with the news of what Aristagoras said, and
when Darius himself too had consented to the plan, he equipped two hundred triremes
and a very great company of Persians and their allies in addition. For their general
he appointed Megabates, a Persian of the Achaemenid family, cousin to himself
and to Darius. This was he whose daughter (if indeed the tale is true) Pausanias
the Lacedaemonian, son of Cleombrotus, at a later day betrothed to himself, since
it was his wish to possess the sovereignty of Hellas. After appointing Megabates
general, Artaphrenes sent his army away to Aristagoras.
Then Megabates, bringing Aristagoras from Miletus, the Ionian army,
and the Naxians, pretended to be sailing to the Hellespont, but when he came to
Chios, he put in with his ships at Caucasa so that he might cross with a north
wind to Naxos. Since it was not fated that the Naxians were to be destroyed by
this force, the following things took place. As Megabates was making his rounds
among the ships' watches, it chanced that there was no watch on the ship of Myndus.
Megabates, very angry at this, ordered his guards to find the captain of this
ship, whose name was Scylax, and thrust him partly through an oar-hole of the
ship and bound him there so that his head was outside the ship and his body inside.
When Scylax had been bound, someone brought word to Aristagoras, that his Myndian
friend was bound and being disgracefully treated by Megabates. Aristagoras then
went and pleaded with the Persian for Scylax, but since he obtained nothing that
he requested, he went and released the man himself. When Megabates learned this,
he took it very badly and was angry at Aristagoras. Aristagoras, however, said,
"But you, what have you to do with these matters? Did not Artaphrenes send
you to obey me and to sail wherever I bid you? Why are you so meddlesome?"
This response on the part of Aristagoras enraged Megabates, who, went night fell,
sent men in a boat to Naxos to tell the Naxians of the trouble in store for them.
Now the Naxians had no suspicion at all that it was they who were
to be attacked by that force. However, when they learned the truth, they immediately
brought inside their walls all that was in their fields, stored both meat and
drink in case of a siege, and strengthened their walls. The Naxians, then, made
all preparations to face the onset of war. When their enemies had brought their
ships over from Chios to Naxos, it was a fortified city that they attacked, and
for four months they besieged it. When the Persians had exhausted all the money
with which they had come, and Aristagoras himself had spent much beside, they
built a stronghold for the banished Naxians, and went off to the mainland in poor
spirits since still more money was needed for the siege.
Aristagoras had no way of fulfilling his promise to Artaphrenes, and
he was hard-pressed by demands for the costs of the force. Furthermore he feared
what might come of the failure of the army and Megabates' displeasure against
him. It was likely, he thought, that his lordship of Miletus would be taken away
from him. With all these fears in his mind, he began to plan revolt, for it chanced
that at that very time there came from Susa Histiaeus' messenger, the man with
the marked head, signifying that Aristagoras should revolt from the king. Since
Histiaeus desired to give word to Aristagoras that he should revolt and had no
other safe way of doing so because the roads were guarded, he shaved and branded
the head of his most trustworthy slave. He waited till the hair had grown again,
and as soon as it was grown, he sent the man to Miletus with no other message
except that when he came to Miletus he must bid Aristagoras shave his hair and
examine his head. The writing branded on it signified revolt, as I have already
said. This Histiaeus did because he greatly disliked his detention at Susa and
fully expected to be sent away to the coast in the case that there should be a
revolt. If, however, Miletus remained at peace, he calculated that he would never
return there.
With this intent, then, Histiaeus sent his messenger, and it chanced
that all these things came upon Aristagoras at one and the same time. He accordingly
took counsel with the members of his faction, stating his own opinion as well
as the message which had come to him from Histiaeus. All the rest spoke their
minds to the same effect, favoring revolt, with the exception of Hecataeus the
historian who, listing all the nations subject to Darius and all his power, advised
them that they should not make war on the king of Persia. When, however, he failed
to persuade them, he counselled them that their next best plan was to make themselves
masters of the sea. This, he said, could only be accomplished in one way (Miletus,
he knew, was a city of no great wealth), namely if they took away from the temple
at Branchidae the treasure which Croesus the Lydian had dedicated there. With
this at their disposal, he fully expected them to gain the mastery of the sea.
They would then have the use of that treasure and their enemies would not be able
to plunder it. The treasure was very great, as I have shown in the beginning of
my account. This plan was not approved, and they resolved that they would revolt.
One out of their number was to sail to Myus, to the army which had left Naxos
and was there, and attempt to seize the generals who were aboard the ships.
Iatragoras, who had been sent for this very purpose, craftily seized
Oliatus of Mylasa son of Ibanollis; Histiaeus of Termera son of Tymnes; Coes son
of Erxandrus, to whom Darius gave Mytilene; Aristagoras of Cyme, son of Heraclides;
and many others besides. Then Aristagoras revolted openly, devising all he could
to harm Darius. First he made pretence of giving up his tyranny and gave Miletus
equality of government so that the Milesians might readily join in his revolt.
Then he proceeded to do the same things in the rest of Ionia. Some of the tyrants
he banished, and as for those tyrants whom he had taken out of the ships that
sailed with him against Naxos, he handed them each over to their respective cities,
which he wished to please…
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΙΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
1. Αρχαίοι χρόνοι - προέλευση ονομασίας
Τα ευρύματα των αρχαιολογικών ανασκαφών στο λόφο του Σκάρκου αποδεικνύουν
την ύπαρξη ενός πρωτοκυκλαδικού οικισμού στην Ιο. Βρέθηκαν πολύ καλά διατηρημένοι
τοίχοι σπιτιών και πολλά αγγεία που πιστοποιούν την ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Από
την ύπαρξη υπολειμμάτων των τοίχους στη δυτική και βόρεια είσοδο της Χώρας, συμπεραίνουμε
ότι ο λόφος του κάστρου της Χώρας είχε κατοικηθεί από την αρχαϊκή εποχή. Υπάρχουν
ενδείξεις παρουσίας Καρών, Πελασγών, Αχαιών και Φοινίκων που έδωσαν και στο νησί
το όνομα Φοινίκη. Οι Ιωνες φτάνουν και εγκαθίστανται στην Ιο το 1050 π.χ. Ειπώθηκε
ότι το όνομα Ιος προέρχεται από τους Ιωνες κατι που γλωσσολογικά δεν ευσταθεί
γιατί σ' αυτή την περίπτωση το όνομα θα ήταν Ιωνία ή Ιωνίς. Αλλη εκδοχή για το
όνομα το ετυμολογεί από το φοινικικό "Ίιον" που σημαίνει σωρός από πέτρες, όμως
ούτε αυτό φαίνεται να ευσταθεί γιατί οι Φοίνικες κατοικούσαν και σε άλλα πολύ
πιο πετρώδη μέρη. Τέλος, πιο πιθανή φαίνεται η εκδοχή ότι το όνομα προέρχεται
από το λουλούδι ίον (μενεξές) το οποίο συναντιέται πολύ συχνά την άνοιξη.
2. Ομηρος
Η σύνδεση του νησιού με το θάνατο του ποιητή Ομηρου δημιουργεί ένα
μύθο που με την πάροδο του χρόνου γίνεται παράδοση. Επιγραφές και νομίσματα, αλλά
κυρίως κείμενα αρχαίων ιστορικών όπως ο Στράβων, ο Παυσανίας και ο Ηρόδοτος, βεβαιώνουν
ότι ο μεγάλος ποιητής πέθανε και ετάφη στην Ιο, στο νησί όπου είχε γεννηθεί η
μητέρα του Κλυμένη. Οι περιηγητές του 17ου εώς 19ου αιώνα δεν παραλείπουν να αναφέρουν
την έκδηλη διάθεση των κατοίκων του νησιού να δείχνουν στον κόσμο τον τάφο του
Ομήρου στην περιοχή του Πλακωτού.
3. Κλασσική περίοδος
Κατά την κλασσική περίοδο η Ιος για να προστατευτεί από τους Πέρσες
συνδέεται με την Αθηναϊκή Κοινοπολιτεία και εγκαθιδρύει δημοκρατικό πολίτευμα.
Οι επιγραφές εκείνης της εποχής δείχνουν ότι οι κάτοικοι μιλούσαν την ιωνική διάλεκτο
και τιμούσαν τον Πύθειο Απόλλωνα (προγονικό θεό τον Αθηναίων) και τον Φυτάλμειο
Ποσειδώνα (προστάτη των Ιώνων).
4. Ελληνιστικοί - Ρωμαϊκοί - Βυζαντινοί χρόνοι
Το 338 π.χ. μετά τη μάχη της Χαιρωνείας υποτάσσεται στους Μακεδόνες
και ανακτά την ανεξαρτησία της το 315 π.χ. οπότε και γίνεται ισότιμο μέλος στο
"Κοινό των νησιωτών". Αργότερα θα συμμαχήσει ενάντια στους Μακεδόνες με τον Πτολεμαίο
Φιλάδελφο (280 π.χ.) και τους Ρόδιους (220 π.χ.) που ήδη είναι σημαντική ναυτική
δύναμη στο Αιγαίο, ως τον 2ο αιώνα π.χ. οπότε καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους.
Αυτοί τη συμπεριλαμβάνουν στην "provincia insularum" και τη χρησιμοποιούν μαζί
με τη Γυάρο σαν τόπο εξορίας. Κατά τουσ βυζαντινούς χρόνους οι χριστιανοί χτίζουν
εκκλησίες επάνω στους αρχαίους ναούς χρησιμοποιώντας κίονες, μάρμαρα και επιγραφές
για να δώσουν κύρος στη νέα θρησκεία και να εξασφαλίσουν τη συνέχεια της λατρείας.
Μέχρι την εποχή της φραγκοκρατίας η Ίος θα υποφέρει από πειρατές, μια που το φυσικό
της προσφέρεται για ελλιμενισμό και προστασία όλων των πλοίων από τις κακές καιρικές
συνθήκες. Την επόχή αυτή όταν οι Νιώτες δουν ξένα πλοία κλείνονται στο κάστρο
και στέλνουν τις πιο γριές γυναίκες στο λιμάνι. Αν αυτές γυρίσουν τότε όλα είναι
εντάξει αν δεν γυρίσουν ξέρουν ότι πρέπει να ετοιμαστούν για πόλεμο.
5. Ενετοκρατία
Το 1204 η Ιος καταλαμβάνεται από τους σταυροφόρους και μέχρι τον
15ο αιώνα διοικείται από την οικογένεια Κρίσπι και ανήκει στο δουκάτο της Νάξου.
Οι Κρίσπι ξαναχτίζουν το κάστρο πάνω στα ερείπια του παλιού για την προστασία
του νησιού από τους πειρατές.
6. Τουρκοκρατία
To 1537 ο περίφημος πειρατής Μπαρμπαρόσα καταλαμβάνει το δουκάτο
της Νάξου, μαζί και την Ιο, για λογαριασμό των Τούρκων. Στα χρόνια που ακολουθούν,
το νησί υποφέρει τόσο από την τουρκική κατοχή όσο και απο τους πειρατές που συνεχίζουν
να λυμαίνονται το Αιγαίο. Διατηρεί όμως την ελληνική του ταυτότητα και το 1770
παίρνει το μέρος των Ρώσων κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο προκειμέμου να αποκτήσει
την ελευθερία του. Αυτή την εποχή αναφέρονται 1400 κάτοικοι στο νησί. Κατά την
διάρκεια της επανάστασης του 1821, η Ιος συμμετέχει με 24 εξοπλισμένα πλοία, ενώ
γίνεται στο νησί και ναυπήγηση πολεμικού πλοιίου. Αυτή την εποχή στην Ιο λειτουργεί
σχολείο με 100 μαθητές. Η απελευθέρωση έρχεται στις 10 Μαρτίου 1829 με την υπογραφή
πρωτοκόλλου της συνδιάσκεψης του Λονδίνου και την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΑΜΟΡΓΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Κατά την αρχαιότητα, n Αμοργός ήταν γνωστή με διάφορες ονομασίες,
όπως Υπερία, , Πλατάγη, Ψυχία, Καρκησία (από τον νάξιο οικιστή της Καρκήσιο).
Αναφέρεται επίσnς ως Τρίπολη, από τις τρεις πόλεις που υπήρχαν στο νησί (Aρκεσίvn,
Μινώα, Aιγιάλη
ή Μελανία). Η Aρκεσίνn βρισκόταν στο βορειοδυτικό άκρο του νnσιού, κοντά στη σημερινή
Κάτω Μεριά, η Αιγιάλη στη βορειοανατολική πλευρά, κοντά στα σημερινά Θολάρια,
και n Μινώα στον στον κόλπο των Καταπόλων,
όπου, σύμφωνα με το μύθο, βρίσκονταν τα θερινά ανάκτορα του βασιλιά τnς Κρήτnς
Μίνωα.
0πως προκύπτει απο τα ευρύματα των ανασκαφών, η συμμετοχή της Αμοργού
στη διαμόρφωση του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού (3200-2000 π.Χ) υπήρξε σημαντική.
Έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα 12 ακροπόλεις από την Πρωτοκυκλαδική περίοδο, καθώς
και ερείπια πολλών κατοικιών και νεκροταφείων. Οι ακροπόλεις ήταν χτισμένες σε
κορυφές λόφων ή σε βράχια, ώστε να ελέγχουν τα περάσματα, αλλά και να προστατεύονται.
Εκτός από τους οχυρωμένους οικισμούς υπήρχαν επίσης μεμονωμένες κατοικίες και
αγροκτήματα. Οι κάτοικοι του νnσιού ήταν αγρότες, ψαράδες, ναυτικοί και κυνηγοί.
Στα προϊστορικά νεκροταφεία, στις θέσεις Κάψαλα κοι Δωκαθίσματα, έχουν βρεθεί
πολλά κτερίσματα, όπως μαρμάρινα ειδώλια, κεραμικά και αντικείμενα μικροτεχνίας
(στα ειδώλια περιλαμβάνεται κι ένα γυναικείο το μεγαλύτερο απ' όσα έχουν βρεθεί
στις Κυκλάδες).
Το 2200-1900 π.Χ. περίπου ο πολιτισμός της Αμοργού επισκιάζεται απο
την Κρητική ηγεμονία στο Αιγαίο.
Έτσι το νησί μετατρέπεται σε σταθμό των Μινωιτών, οι οποίοι το αποικίζουν. Βαθμιαία,
η Αμοργός μετατρέπεται σε εμπορικό και ναυτικό κέντρο της Μινωικής Κρήτης (γύρω
στο 1500 π.Χ. ακμάζει η Μινώα). Οι οικισμοί της εποχής είναι παραθαλάσσιοι, οχυρωμένοι
και καλλά οργανωμένοι.
Μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης
(1650 π.Χ. περίπου) στην Αμοργό διεισδύουν οι Μυκηναίοι.
Κατα τη γεωμετρική περίοδο (9ος - 8ος αι. π.Χ.) Ιωνικά φύλα από τη Νάξο
αποικίζουν το νησί και ιδρύουν την Αρκεσίνη, στη χερσόνησο Καστρί. Τον 7ο αι.
π.Χ. Ίωνες της Μιλήτου ιδρύουν
την Αιγιάλη, στα βόρεια του νησιού. Οι τρείς μεγάλες πόλεις της Αμοργού, Μινώα,
Αρκεσίνη και Αιγιάλη άκμασαν κατά τους ιστορικούς χρόνους και αποτελούσαν κοινοπολιτεία
μέχρι τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Καθώς το νησί είχε αποικιστεί από Ίωνες ήταν φυσικό
να διατηρεί ιδιαίτερη σχέση με πολλές Ιωνικές πόλεις. Έτσι, σύντομα εξελίχτηκε
σε κόμβο επικοινωνιών και εμπορίου με τις πόλεις της Ιωνίας. Σταδιακά οι οικισμοί
προηγούμενων εποχών μετατράπηκαν σε πόλεις-κράτη, σύμφωνα με το πρότυπο που ίσχυε
στην Ελλάδα κατα την Αρχαϊκή περίοδο.
Κατά την Κλασική εποχή, n Αμοργός αναπτύσσει περισσότερο τις σχέσεις
της με τις Ιωνικές πόλεις, ενώ δnμιουργεiται και n κοινοπολιτεiα της "Τρίπολnς".
Το εμπόριο ανθεί, ενώ παρατηρείται έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. Το 478 π.X.
n Αμοργός προσχωρεi στην Aθnναϊκή Συμμαχiα, χάνοντας έτσι την αυτονομiα της. Το
337 π.X. n Αμοργός περιέρχεται στους Μακεδόνες,
οι oπoioι - χτίζουν οχυρωματικά έργα σε καiριες τοποθεσiες του νησιού.
Το 322 π.X. έγινε n Nαυμαxiα της Αμοργού, μια από τις σημαντικότερες
ναυμαχiες της αρχαιότητας, ανάμεσα στους Αθnναίους και τους στρατηγούς του Μεγάλου
Αλεξάνδρου. Στη ναυμαχiα αυτή n Αθήνα
ηττήθηκε και έχασε οριστικά τη ναυτική της nγεμονiα.
Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, n Αμοργός, όπως και τα περισσότερα νησιά των
Κυκλάδων, ήταν τόπος εξορίας. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, το νησί ανήκε στο
θέμα του Αιγαίου, όπως και τα άλλα νησιά των Κυκλάδων. Από τον 7ο έως τον 10ο
αι. η Αμοργός δοκιμάζεται από αλλεπάλληλες επιδρομές πειρατών, με αποτέλεσμα να
ερημώσουν οι παράκτιοι οικισμοί του νησιού. Κατά την περίοδο της Λατινοκρατίας,
n Αμοργός περιήλθε στους αδελφούς Ανδρέα και Ιερεμiα Γκίζι, και αργότερα (1309)
προσαρτήθηκε στο Δουκάτο του Αιγαίου. Το 1370 την κατέλαβε ο ενετικός στόλος.
Στα χρόνια που ακολούθησαν το νησί δοκιμάστηκε σκληρά από νέα κύματα πειρατικών
Επιδρομών, με αποτέλεσμα αρκετοι από τους κατοίκους του να καταφύγουν μαζικά στην
Kρήτη. Το 1446, μετά από συγκρούσεις μεταξύ ενετών ευγενών, κύριος του νησιού
έγινε ο κόμης της Αστυπάλαιας,
Ιωάννης Κουιρίνι. Ακολούθησαν επιδρομές Καταλανών και Τούρκων, και το 1537 το
νησί καταλήφθηκε από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Από την εποχή της Ενετοκρατίας
δεν σώζονται πολλά μνημεία. Τα πιο σημαντικά είναι το κάστρο στη Χώρα
και ένας τετράγωνος πύργος που δεσπόζει στο χωριό Θολάρια, ο οποίος και σήμερα
ονομάζεται Βίγλα.
Οι συνθήκες σχετικής ασφάλειας που επικράτησαν μετά την κατάληψη
του νησιού απο τους Τούρκους, σε συνδυασμό με σειρά πολιτικών, οικονομικών και
θρησκευτικών προνομιών τα οποία παραχωρήθηκαν από τον σουλτάνο, είχαν ως αποτέλεσμα
τη σχετική ανάπτυξη της Αμοργού. Το 1751 αναφέρεται η ίδρυση ελληνικής σχολής
στο μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας, ενώ κατα Ορλωφικά χρόνια το νησί καταλήφθηκε
(πρόσκαιρα) απο Ρώσους. Η Αμοργός προσχώρισε αμέσως στην επανάσταση του 1821.
Αρκετοί από τους κατοίκους πολέμησαν στην Πελοπόννησο και αλλού κατά των Τούρκων,
ενώ το ναυτικό του νησιού συμετείχε ενεργά στον Αγώνα. Μετά την άφιξη του Καποδίστρια
στην Ελλάδα, ιδρύθηκε στην Αμοργό το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο. Κατα τη δικτατορία
της 4ης Αυγούστου, η Αμοργός χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας πολιτικών αντιπάλων
του καθεστώτος.
ΑΝΑΦΗ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Αν και είναι μικρό νησί, έχει πλούσια ιστορία και μυθολογία. Πρωτοκατοικήθηκε από τον 8ο αιώνα π.Χ. από τους Δωριείς. το 1207 μ.Χ. περιήλθε σε διάφορούς Φραγκικούς οίκους όπως οι Φωσκωλοί, Γωζαδίνοι, Κρίσποι και Ποσάνοι.
Το 1537 το νησί λεηλατήθηκε από τον Χαιρεντιν Βαρβαρόσα. Για την προέλευση της ονομασίας του νησιού υπάρχουν δυο εκδοχές. Η μια συνδέεται με το μύθο τον Αργοναυτών. σύμφωνα με τον οποίο οι Αργοναύτες, καθώς επέστρεφαν από την Αργοναυτική εκστρατεία και ενώ κινδύνευαν από μια τρομερή τρικυμία αναφάνηκε ξαφνικά μπροστά τους το νησί και γι' αυτό το ονόμασαν Ανάφη. Η άλλη εκδοχή συνδέεται με την ανυπαρξία των φιδιών ( Αν-όφις ).
Ιστορικό μνημείο του νησιού είναι ο ναός του Απόλλωνα που βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Κάλαμος, όπου και η ιερά μονή της Ζωοδόχου Πηγής που είναι κτισμένη κοντά στον περίβολο του παλιού ναού. Οι αρχαιολογικοί χώροι της Ανάφης είναι: α) η αρχαία χώρα κτισμένη στη θέση Καστέλι, όπου βρίσκονται τείχη, αρχαία λείψανα, τάφοι και πολλά ακέφαλα αγάλματα και β) τα Κατελημάτσα, που αποτελούσαν το παλιό λιμάνι και σήμερα σώζονται εκεί πολλοί τάφοι που μαρτυρούν την ύπαρξη νεκροταφείου σε άλλες εποχές.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Αναπτυξιακού Συνδέσμου 21ης Γεωγραφικής Ενότητας
ΑΝΔΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Οι Φοίνικες ήταν από τους πρώτους κατοίκους της Ανδρου. Σύμφωνα με
κάποιους ιστορικούς, η πρωτεύουσα της Ανδρου ήταν η Φοινικική πόλη Αραδος η οποία
αργότερα μετονομάστηκε σε Ανδρος. Επειτα ήρθαν οι Κρήτες με αρχηγό τον Στρατηγό
Ανδρο.
Στην περιοχή της Ζαγοράς αναπτύχθηκε ένας από τους σημαντικότερους
πολιτισμούς του νησιού ο οποίος άκμασε την περίοδο 900-700 π.Χ. Κατά τη διάρκεια
της Αρχαϊκής, Κλασσικής και Ελληνιστικής περιόδου (600 π.Χ.-199 μ.Χ.) η Παλαιόπολη
ήταν η πρωτεύουσα του νησιού. Την περίοδο αυτή η Ανδρος συνετέλεσε με τον πνευματικό
και υλικό της πλούτο και ειδικότερα με τη ναυτική της δύναμη.
Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου, το νησί πέρασε μία περίοδο
παρακμής ενώ σημείωσε μία μικρή άνοδο αμέσως μετά, κατά τη διάρκεια της Αυτοκρατορίας
του Αδριανού. Κατά την αυτοκρατορία του Κωνσταντίνου, η Ανδρος αποτελούσε μέρος
του Βυζαντίου.
Η ευημερία της περιοχής οφειλόταν στο εμπόριο μεταξοσκώληκα με το
οποίο ασχολούνταν οι περισσότεροι κάτοικοι. Τα επάνω πατώματα των σπιτιών τους
χρησιμοποιούνταν για την καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα και την παραγωγή φίνων
μεταξωτών υφασμάτων τα οποία είχαν μεγάλη ζήτηση στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδος
και της Ευρώπης. Οι δε Ευρωπαίοι επιχειρηματίες επισκέπτονταν το νησί για να κάνουν
τις συναλλαγές τους.
Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Σταυροφόρους
το 1204, το Αιγαίο κατελήφθη από τους Βενετούς. Το νησί παρέμεινε κάτω από το
Βενετικό ζυγό μέχρι το 1566 οπότε και κατελήφθη από τους Τούρκους. Οι Βενετοί,
έκτισαν κάστρα, πύργους και παρατηρητήρια προκειμένου να προφυλάξουν το νησί από
τους πειρατές και τους Τούρκους. Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το νησί της Ανδρου το
1566. Χάρη όμως σε προνόμια που ίσχυαν από την αρχή της κατοχής το νησί παρέμεινε
αυτοδιοικούμενο.
Η λειτουργία των ελληνικών σχολείων στην Ανδρο ξεκίνησε τον 18ο αιώνα
σε μία προσπάθεια του Οθωμανικού καθεστώτος να δείξει ένα πιο φιλελεύθερο πρόσωπο.
Στις εκκλησίες και τα μοναστήρια οι παπάδες και οι μοναχοί δίδασκαν την ελληνική
γλώσσα καθώς και τις αξίες του Δυτικού Διαφωτισμού. Μαζί με αυτόν επήλθε και η
πνευματική αναγέννηση με τη μορφή του Θεόφιλου Καΐρη ο οποίος ύψωσε το λάβαρο
της επανάστασης στον πύργο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Ανδρο, στις 10
Μαρτίου του 1821.
Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, μία νέα αστική τάξη εμφανίστηκε αποτελούμενη
από τις οικογένειες εκείνων που ασχολούνταν με τη ναυτιλία. Οι καπετάνιοι έγιναν
πλοιοκτήτες και τα πλοία τους (με ονόματα που άρχιζαν με την λέξη ΑΝΔΡΟΣ κατά
κύριο λόγο) έκαναν το όνομα της Ανδρου διάσημο σε όλο τον κόσμο. Τα τελευταία
20 χρόνια, μαζί με τη ναυτιλία και τη γεωργία σημειώθηκε και μία ανάπτυξη στον
τουριστικό τομέα με τις θετικές της και αρνητικές της πλευρές η οποία κορυφώθηκε
τα τελευταία δέκα χρόνια.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Σύνδεσμου Δήμων Ανδρου
Α. Αρχαίοι χρόνοι
Το όνομα "Ανδρος" το νησί το οφείλει στο πρώτο οικιστή του,
τον Ανδρο, ένα από τους στρατηγούς του βασιλιά της Κρήτης Ροδάμανθυ. Ο τελευταίος
δώρισε το νησί στον Ανδρο, ο οποίος είχε θεϊκή καταγωγή. Ηταν γιός του Ανίου και
εγγονός του Απόλλωνα. Ανάθημα του Ανδρου σώζεται στο Μαντείο των Δελφών. Παλαιότερα
το νησί έφερε και τις ονομασίες Νωναγρία, Υδρούσσα, Λασία και Επαγρίς. Ολα αυτά
τα ονόματα δήλωναν την τότε φυσική κατάσταση του νησιού, που καλυπτόταν από μεγάλα
δάση με πυκνό δίκτυο από μικρά ρυάκια και χειμάρρους.
Το όνομα Ανδρος διατηρήθηκε μέχρι το 13ο αιώνα μ.Χ. Οι Φράγκοι, κατακτητές
τότε του νησιού, το μετονόμασαν σε Νήσο του Αγίου Ανδρέα, επειδή ο Αγιος Ανδρέας
ήταν πολιούχος του νησιού, χωρίς αυτό όμως να είναι καταγεγραμμένο σε κάποια ιστορική
έρευνα. Αρχαίοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες και οι Φοίνικες, οι Κρήτες κατά
τα μινωικά χρόνια, οι Αργείοι, οι Αιγύπτιοι και τέλος οι Ιωνες , που αποίκισαν
το νησί μετά την κάθοδο των Δωριέων. Λόγω του εύφορου εδάφους της, η Ανδρος γνώρισε
γρήγορα μεγάλη ανάπτυξη, ώστε κατά το β' ελληνικό αποικισμό (8ος αι. π.Χ), ίδρυσε
πολλές αποικίες στα παράλια της Χαλκιδικής και της Θράκης, μεταξύ των οποίων και
τα Στάγειρα, πατρίδα του Αριστοτέλη.
Ο σημαντικός οικισμός Ζαγορά, της Γεωμετρικής εποχής (900-700 π.Χ.),
αποτελεί απόδειξη της μεγάλης πολιτισμικής άνθισης. Κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα, η
πολιτισμική άνθιση συνεχίστηκε καθώς το νησί αποτελούσε ανεξάρτητη πολιτεία, με
δικά της νομίσματα. Στους Μηδικούς πολέμους καταλήφθηκε για δέκα χρόνια από τους
Πέρσες. Μετά την ήττα των Περσών στη Σαλαμίνα, η Ανδρος εντάσσεται στην Αθηναϊκή
Συμμαχία, στην οποία παραμένει μέχρι τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, στο τέλος του
οποίου αποστατεί προς τους Σπαρτιάτες. Μέχρι και τον 4ο μ.Χ. αιώνα, το κέντρο
του νησιού ήταν η πόλη Ανδρος, στα μέσα της δυτικής παραλίας, η σημερινή Παλαιούπολη.
Στους Μακεδονικούς και Ελληνιστικούς χρόνους, η Ανδρος ακολουθεί
τις τύχες των υπόλοιπων Κυκλάδων, ενώ το 199 π.Χ. καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους,
οι οποίοι αναγκάζουν τους τότε κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη και να καταφύγουν
στο Δήλιο της Βοιωτίας. Οι Ρωμαίοι απέβλεπαν τότε μόνο στη λεία από την κατάληψη
του νησιού, αλλά τον 1ο π.Χ. αιώνα το καταλαμβάνουν οριστικά και στο εξής υπάγεται
στην Επαρχία των Νήσων.
Β. Μεσαιωνικοί χρόνοι
Ηδη από τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια, τα γράμματα άκμαζαν στην Ανδρο.
Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος (412-485 μ.Χ.) δίδαξε εκεί για πολλά χρόνια.
Τον 9ο μ.Χ. αιώνα ιδρύθηκε στο νησί Φιλοσοφική Ακαδημία από το Μιχαήλ Ψελλό τον
Πρεσβύτερο. Κοντά του μαθήτευσαν πολλοί Αθηναίοι, μεταξύ των οποίων ο Λέων ο φιλόσοφος,
ο οποίος υπήρξε μεγάλος αστρονόμος και γεωμέτρης της εποχής.
Κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, το νησί γνωρίζει πολύ μεγάλη οικονομική
ακμή, αποτελώντας κέντρο βιοτεχνίας και εξαγωγής μεταξωτών υφασμάτων, τα οποία
με την επωνυμία εξάμιτα ή ζεντάτα ήταν περιζήτητα στη Δύση και αποστέλλονταν ως
δώρα στη Γερμανική αυτοκρατορική αυλή. Παράλληλα όμως, το νησί δέχεται ληστρικές
επιδρομές πειρατών (και Σαρακηνών), σε όλο το διάστημα του Μεσαίωνα.
Μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Φράγκους
(1204 μ.Χ), η Ανδρος περιήλθε σε Ενετική κυριαρχία με κυβερνήτη τον Μαρίνο Δάνδολο,
αργότερα το Μ. Σανούδο και κατόπιν τους απογόνους διαφόρων ηγεμονικών οίκων. Σε
πολλά σημεία υψώθηκαν πύργοι και κάστρα, τα οποία μέχρι σήμερα διατηρούνται εν
μέρει. Το 1416 και το 1468, η Ανδρος δέχθηκε την επίθεση του τουρκικού στόλου,
οπότε και λεηλατήθηκε άγρια. Το 1537 καταλήφθηκε από τον Χαϊρεδίν Βαρβαρόσσα,
με υποτέλεια φόρου στους Τούρκους, στους οποίους τελικά υποδουλώθηκε το 1579.
Γ. Νεώτεροι χρόνοι
Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας το νησί αποτέλεσε μέλος του σαντζακίου
των Κυκλάδων, υπό τον Καπουδά πασά. Αργότερα δόθηκε προνομιακά στη σουλτανομήτορα
(βελιδέ σουλτάνα) και από το 1774 στη Σάχ σουλτάνα, αδελφή του μετέπειτα σουλτάνου
Σελήμ. Απολάμβανε τότε εξαιρετικά προνόμια, διότι δε βρισκόταν πλέον σε άμεση
εξάρτηση από τον Καπουδά πασά, αλλά διοικείτο από ντόπιους κοτζαμπάσηδες. Την
τουρκική κυριαρχία διέκοψε για λίγο η κατάκτηση των Κυκλάδων από τους Ρώσους το
διάστημα 1770-1774.
Το 1821 κήρυξε στην Ανδρο την επανάσταση στις 10 Μαΐου ο περίφημος
διδάσκαλος του Γένους και κληρικός Θεόφιλος Καΐρης. Το νησί πρόσφερε στον αγώνα
πολύ σημαντικές υπηρεσίες σε άνδρες και εφόδια, όπως αυτό φαίνεται σε πολλά κείμενα
της εποχής. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτουργούν στο νησί δύο Σχολές,
η σχολή Ελληνικών Γραμμάτων στο Κάτω Κάστρο (Χώρα) και η σχολή Αγίας Τριάδας στο
Κορθί.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ανδρου
Σημαντική ήταν η παρουσία και η προσφορά της Ανδρου στα αρχαία χρόνια,
χάρη στον υλικό και πνευματικό της πλούτο, αλλά κυρίως, ακόμα και τότε, χάρη στη
ναυτική της δύναμη.
Ελάχιστα ευρήματα πολιτισμού της εποχής του λίθου και του χαλκού
υπάρχουν, που να πιστοποιούν την ύπαρξη οικισμού προϊστορικής περιόδου στο νησί.
Τις γνώσεις μας αντλούμε από τις μυθολογικές παραδόσεις. Επώνυμος οικιστής και
πρώτος βασιλιάς του νησιού ήταν ο Ανδρος. Αργότερα εποικίστηκε από τους Πελασγούς.
Αρχαιότητα
Κατά τους ιστορικούς χρόνους το νησί κατοίκησαν Ιωνες, που ίσως προήλθαν
από την Αθήνα, όπως
αναφέρει και ο Θουκυδίδης. Ο Λατίνος Πλίνιος ο Πρεσβύτερος διέσωσε μερικές από
τις ονομασίες που οι ποιητές απέδιδαν στην Ανδρο. Κατά το Μύρτιλο εκαλείτο Γαύρος
και μετέπειτα Αντανδρος. Ο Καλλίμαχος την αποκαλεί Λασία, άλλοι Υδρούσα, άλλοι
Nonagriam και Epagrim (λέξεις απροσδιόριστες στα ελληνικά). Οι ονομασίες αυτές
αποδίδουν περισσότερο φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου, τη βλάστηση, τα νερά, κ.ά.
Σημαντικές πληροφορίες για την Ανδρο κατά τη Γεωμετρική Εποχή μας
πρόσφερε η ανακάλυψη ενός σημαντικού οικισμού, σπάνιου για τους αρχαϊκούς χρόνους,
στο χώρο της Ζαγοράς.
Ο οικισμός άκμασε την περίοδο 700-500 π.Χ., η ζωή του δε, καθώς φαίνεται, έσβησε
απότομα.
Στη Ζαγορά αποκαλύφθηκαν 45 ορθογώνιοι χώροι-δωμάτια με αποθήκες
και αυλές, χτισμένοι με το διαχρονικό ανδριώτικο υλικό, το σχιστόλιθο. Τα δάπεδα
ήταν καλυμμένα με στρώμα πεπιεσμένου πηλού, όπως μέχρι και πρόσφατα συνηθιζόταν.
Ξύλινα δοκάρια και πλάκες σχιστολιθικές στήριζαν τα στρώματα πηλού της οροφής.
Αξιόλογο οικοδόμημα του οικισμού ήταν και ο μεταγενέστερος χρονικά
ναός, που μάλλον ήταν αφιερωμένος στη λατρεία της Αθηνάς.
Κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα η Ανδρος υπήρξε μητρόπολη τεσσάρων σημαντικών
αποικιών στην περιοχή της Χαλκιδικής
και του Στρυμωνικού Κόλπου.
Ηταν οι αποικίες Ακανθος,
Σάνη, Στάγειρος
και Αργιλλος. Κατά τον
Ηρόδοτο στη διάρκεια των Περσικών Πολέμων οι Ανδριοι, όπως και οι άλλοι νησιώτες,
φέρονται να "μήδισαν", παρέχοντας "γην και ύδωρ" στους Πέρσες.
Κέντρο, βασική πόλη και πηγή πληροφοριών για εμάς, είναι για τους
κλασικούς χρόνους ο οικισμός που ήταν χτισμένος στη θέση της σημερινής Παλαιόπολης.
Η πόλη φέρεται να ιδρύθηκε το 700 π.Χ. περίπου, όταν εγκαταλείφθηκε ο οικισμός
της Ζαγοράς. Συστηματικές ανασκαφές δεν έχουν ακόμα γίνει. Τυχαία, αλλά σημαντικά
ευρήματα, είναι ο Ερμής της Ανδρου (αντίγραφο ελληνιστικών χρόνων) και ο έμμετρος
ύμνος προς τη θεά Ισιδα, που ακόμη χρησιμεύει σαν υπέρθυρο οικίας στην Παλαιόπολη.
Υπήρχε επίσης ακρόπολη, λιμάνι, αγορά και ικανή οχύρωση. Εχουν σωθεί
περίπου 60 αργυρά και χάλκινα νομίσματα σε πολλά από τα οποία εικονίζεται ο Διόνυσος,
αγαπημένος θεός της Ανδρου.
Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο η Ανδρος παρατάχθηκε με πλοία και οπλίτες
στο πλευρό των συμμάχων της Αθηναίων. Ως μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας πλήρωνε
72000 δραχμές (12 τάλαντα) ως νησιώτικο φόρο στο συμμαχικό ταμείο.
Το 411 π.Χ. οι Ανδριοι αποσκίρτησαν από την Αθήνα, πήγαν με το μέρος
της Σπάρτης, αλλά επανήλθαν
και εντάχθηκαν στη Β' Αθηναϊκά Συμμαχία το 378 π.Χ.
Μετά τη μάχη στη Χαιρώνεια,
το 338 π.Χ., όπου πολεμούν μαζί με τους Αθηναίους, η πόλη-κράτος της Ανδρου πέρασε
στη μακεδονική κυριαρχία.
Κατά την Ελληνιστική ιστορική περίοδο, που ακολουθεί το θάνατο του
Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ανδρος καταρχάς βρέθηκε υπό άμεσο μακεδονικό έλεγχο και
συμμετείχε στο κοινό των νησιωτών. Από το 315 π.Χ. έως το 31 π.Χ., πέρασε διαδοχικά
κάτω από ρωμαϊκή, μακεδονική, πτολεμαϊκή και δεύτερη μακεδονική, υπό το Δημήτριο,
κυριαρχία. Το 199 π.Χ. ρωμαϊκά και περγαμηνά στρατεύματα αποβιβάστηκαν, πολιόρκησαν
και άλωσαν την Παλαιόπολη. Υπό την Πέργαμο των Ατταλιδών η Ανδρος παρέμεινε έως
ότου παραχωρήθηκε στους Ρωμαίους. Σημαντικό μνημείο των ελληνιστικών χρόνων αποτελεί
ο πύργος του Αγίου Πέτρου.
Βυζαντινή Περίοδος
Στα πρώιμα βυζαντινά χρόνια η Ανδρος εντάχθηκε διοικητικά στην επαρχία
Νήσων (με πρωτεύουσα τη Ρόδο).
Ο χριστιανισμός διαδόθηκε από τους πρώτους αιώνες στους κατοίκους της.
Η γεωγραφική θέση της πάνω στη βασική προς Κωνσταντινούπολη
θαλάσσια οδό, καθώς και η ανάγκη προστασίας της αυτοκρατορίας από αραβικές πειρατικές
επιθέσεις, έκαναν την Ανδρο σημαντικό κέντρο διοίκησης του "Θέματος του Αιγαίου
Πελάγους" και έδρα αυτοκρατορικών τελωνείων. Ανάλογη ήταν και η οικονομική
και πνευματική ακμή της περιόδου.
Γνωρίζουμε οτι περί το 820 μ.Χ. ο Λέων ο Μαθηματικός διδάχτηκε ρητορική,
φιλοσοφία και μαθηματικά στην Ανδρο, μελέτησε δε τις πλούσιες μοναστηριακές βιβλιοθήκες
του νησιού.
Ο 12ος αιώνας, περίοδος της δυναστείας των Κομνηνών, είναι η πιο τεκμηριωμένη
εποχή για το νησί. Πολύτιμες πληροφορίες μας παρέχουν ξένοι περιηγητές, που σταματούσαν
εκεί στο ταξίδι τους για τους Αγιους Τόπους.
Ο Αγγλοσάξωνας Seawurf, που πέρασε από την Ανδρο το 1204, μας πληροφορεί
πως η σηροτροφία και η επεξεργασία του μεταξιού γενικώς, ήταν η βασική ασχολία
των κατοίκων. Περιζήτητα ήταν κυρίως τα ανδριώτικα εξάτμιτα μεταξωτά, πολυτελή
βαριά υφάσματα, αλλά και τα αραχνούφαντα ζεντάτα, καθώς και τα σκινδάλια, που
ήταν λεπτές χρυσοκλωστές.
Ομως, παρά τη γενική ευημερία, γνωρίζουμε πως οι εχθρικές επιδρομές
συνεχίζονταν. Βενετοί, Νορμανδοί, Γενοάτες κατ' επανάληψη επιτέθηκαν και λεηλάτησαν
τον τόπο.
Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους η Ανδρος
έπεσε στον κλήρο των Ενετών. Το 1207 παραχωρήθηκε στον Μαρίνο Δάνδολο, συγγενή
του Δόγη της Βενετίας και παρέμεινε στην κυριαρχία τους ως το 1566. Οι Βενετοί
για να προστατέψουν το νησί από τις αλλεπάλληλες πειρατικές επιδρομές και από
τους Τούρκους, έχτισαν αμυντικούς πύργους, κάστρα, βίγλες.
Πρώτο και κύριο οχυρό επί Δάνδολου, στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο
του Βενετού δυνάστη, ήταν το Μέσα Κάστρο, που αποτέλεσε και τον πρώτο πυρήνα του
μετέπειτα Κάτω Κάστρου (Castel a basso), του μεσαιωνικού οικισμού της σημερινής
Χώρας. Η σημερινή ονομασία
Ρίβα επιβίωσε από την εποχή των Ενετών, μιάς και στην περιοχή αυτή υπήρχε η κύρια
αποβάθρα της Χώρας.
Εξακριβωμένοι βυζαντινοί ναοί της Ανδρου είναι οι εξής:
•Ο Ταξιάρχης της Μεσσαριάς
(1158)
•Ο Ταξιάρχης της Μελίδας
(11ος αιώνας)
•Ο Ταξιάρχης του Υψηλού (11ος αιώνας)
•Η Παναγία στο Μεσαθούρι (12ος αιώνας)
•Ο Αγιος Νικόλαος στο Κόρθι
(12ος αιώνας)
Βυζαντινές οχυρώσεις υπήρχαν κατά πάσα πιθανότητα στο σημερινό Κάστρο
της Φανερωμένης πάνω από του Κοχύλου, ενώ ερείπια πύργων υπάρχουν ψηλά στο χωριό
Μελίδα, καθώς και στη βάση του ναίσκου της Αγίας Σοφίας στον Παχύκαβο του Ορμου
Κορθίου.
Η δεύτερη μεσαιωνική οχύρωση που θεωρείται μεγαλύτερη και ισχυρότερη,
ήταν το Επάνω Κάστρο (Castel del alto). Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν το Επάνω
Κάστρο με το σημερινό Κάστρο της Φανερωμένης, άλλοι το τοποθετούν στην περιοχή
Παλαιοκάστρου πάνω από τον Ορμο
Κορθίου. Στο 19ο αιώνα ακόμα ξεχώριζαν στην περιοχή ερείπια οχυρώσεων, σπιτιών
και εκκλησιών, στέρνες, πηγάδια.
Μικρότερα κάστρα και οχυρώσεις υπήρχαν διάσπαρτα στο νησί. Τα ερείπιά
τους διακρίνονται ακόμα και σήμερα. Ανάμεσα σ' αυτά ο Πύργος του Μακροτάνταλου,
το Βρυόκαστρο στο Βαρίδι, το Καστελλάκι στις Γίδες.
Στην περίοδο της Ενετοκρατίας ανήκει και ο εποικισμός των Αλβανών, οι οποίοι
εγκαταστάθηκαν κυρίως στο βόρειο τμήμα της Ανδρου. Ενετικός πίνακας του 1470 αναφέρει
πως η Ανδρος κατοικείται από 2000 ανθρώπους, ενώ τουρκική αναφορά του 1567 μιλά
για 1800 κατοικίες Ρωμαίων και Αρβανιτών, καθώς και για 50-60 σπίτια Φράγκων.
Τουρκοκρατία
Η τουρκική κατάκτηση της Ανδρου έγινε το 1566 έπειτα από σύμφωνη γνώμη
των κατοίκων της. Το γεγονός αυτό της ηθελημένης υπαγωγής παρείχε ιδιαίτερα προνόμια
στο νησί. Την πραγματική διοίκηση στον τόπο μέχρι τον 17ο αιώνα ασκούσαν οι απόγονοι
βυζαντινών, φραγκικών και ανδριώτικων οικογενειών, που είχαν υιοθετήσει το φεουδαλικό
ενετικό σύστημα.
Η Ανδρος και αργότερα έχαιρε ευνοϊκής μεταχείρισης από τους Οθωμανούς.
Από τον 18ο αιώνα ανήκε ως "μαλικιανές", ένα είδος τιμάριου, στη Βαδιλέ
Σουλτάνα και το 1778 στην αδελφή του Σελίμ του Γ', Σαχ Σουλτάνα.
Οι Ανδριώτες πλήρωναν καθορισμένους φόρους και είχαν εξαιρεθεί από
αγγαρείες και άλλες πληρωμές, ήταν προστατευμένοι από τυχόν οθωμανικές επεμβάσεις,
είχαν εξασφαλίσει το ελεύθερο του εμπορίου και τα κληρονομικά τους δικαιώματα.
Την περίοδο 1770-1777 την Ανδρο, όπως και τις άλλες Κυκλάδες, έλεγχαν
οι Ρώσοι μέσω ενός ντόπιου άρχοντα, του λεγόμενου καντζιλλιέρη. Με την αναχώρηση
των Ρώσων πρωτοπαρουσιάστηκε στην Ανδρο ο θεσμός του κοτζάμπαση. Οι κοτζαμπάσηδες
του Κάτω Κάστρου και Κορθίου ήταν προεστοί εύποροι γαιοκτήμονες. Τις περισσότερες
φορές εκλέγονταν για ένα χρόνο και ήταν οι πραγματικοί διοικητές της Ανδρου.
Η οικονομία του τόπου εξακολούθησε να είναι αγροτική, στο Κάτω Κάστρο
όμως είχε αρχίσει να αναπτύσσεται μια νέα τάξη ναυτικών, οι "γεμιτζήδες",
που στο 19ο πια αιώνα πρόβαλε τις δικές της αξιώσεις. Το 1813 η Ανδρος είχε 40
καράβια χωρητικότητας 2800 τόννων και 400 περίπου ναυτικούς.
Στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι πληροφορίες αναφέρουν τη λειτουργία
ενός σχολείου, αυτού των Καπουτσίνων μοναχών, που ιδρύθηκε το 17ο αιώνα. Το 1768
ο αρχιεπίσκοπος Ανδρου Διονύσιος Καΐρης δημιούργησε το "Σχολείον Ελληνικών
Γραμμάτων". Στο Κόρθι από το 1814 λειτουργούσε το σχολείο της Αγίας Τριάδος.
Πρόσφατη Ιστορία
Το Μάιο του 1821 έπειτα από συγκέντρωση του λαού αποφασίστηκε η συμμετοχή
των Ανδριωτών στον αγώνα του υπόδουλου Γένους, με πολεμιστές, χρήματα και πολεμικά
καράβια. Το 1822 έως και το 1828 ξέσπασαν κοινωνικά κινήματα στο νησί, όπως αυτό
του Δημητρίου Μπαλή, με κύριες αφορμές την αβάσταχτη φορολογία που είχαν επιβάλει
οι τοπικοί άρχοντες.
Το νησί εξάλλου υπέφερε από την αποβίβαση σ' αυτό ατάκτων στρατευμάτων
των "λιάπηδων", που τρομοκρατούσαν κυρίως τους κατοίκους των χωριών.
Στα Οθωμανικά χρόνια παρατηρείται η αλματώδης ανάπτυξη της ναυτιλίας
στην Ανδρο, η οποία μετά το 1880 από ιστιοφόρος μετατράπηκε σε ατμήλατη, σύμφωνα
με τις νέες επιταγές. Η ανδριακή ναυτιλία κατόρθωσε να ξεπεράσει την κρίση των
δύο Παγκοσμίων Πολέμων και αποτελεί μέχρι τις μέρες μας βασική πηγή πλούτου για
τον τόπο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Κορθίου
ΙΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Κατά την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες ο Κυκλαδικός πολιτισμός.
Την ύπαρξή του μας μαρτυρούν και αρχαιολογικές ανασκαφές που έχουν γίνει τα τελευταία
χρόνια στην Ιο. Ο πρώιμος Κυκλαδικός κόσμος ήκμασε στο Αιγαίο πριν τη συγκρότηση
της Μινωϊκής Κρήτης και της Μυκηναϊκής Ελλάδας κατά την επόμενη 2η χιλιετία(μέση
και ύστερη εποχή του Χαλκού). Οι δραστήριες Κυκλαδικές κοινότητες έπαιζαν σημαντικό
ρόλο στα θαλάσσια δίκτυα επικοινωνίας και εμπορίου της 3ης χιλιετίας και άσκησαν
επιδράσεις στις γύρω περιοχές του Αιγαίου. Η Ιος (μία από τις νοτιότερες Κυκλάδες),
γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη διότι βρισκόταν σε καίριο σημείο των θαλασσίων δρόμων
προς την Κρήτη και τη νότια Ασία. Η ζωή συνεχίζεται στην Ιο και κατά τη 2η χιλιετία(μέση
και ύστερη εποχή του χαλκού), και κατόπιν μοιράζεται την ίδια τύχη με τα υπόλοιπα
νησιά των Κυκλάδων, τα οποία παύουν να έχουν αυτονομία και εκπίπτουν στη σφαίρα
επιρροής αρχικά των Μινωϊτών και στη συνέχεια των Μυκηναίων.
Η επιρροή των Μινωϊτών ξεκίνησε ως πολιτισμική και εξελίχθηκε σε
πολιτική. Το σκηνικό αλλάζει με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, γύρω στο
1650π.Χ., όπου καταστρέφεται και το μεγάλο αστικό της κέντρο, το Ακρωτήρι. Ετσι,
οι Μυκηναίοι αυτή τη φορά, επωφελούνται της καταστροφής και 50 χρόνια αργότερα
κυριαρχούν στις Κυκλάδες, συμπεριλαμβανομένης και της Ιου. Η μετάβαση από τους
Προϊστορικούς στους Ιστορικούς χρόνους παραμένει σκοτεινή για την Ιο, γιατί από
τις έρευνες δεν προήλθαν νέα στοιχεία γι΄ αυτή την περίοδο.
Κατά το τέλος της 2ης χιλιετίας π.Χ. εξαπλώθηκαν στη δυτική ακτή της
Μ. Ασίας και στα νησιά του Αιγαίου οι Ιωνες. Ο αρχηγός των οικιστών της Ιου φέρει
το όνομα Νηλεύς ο Κόδρου. Η Ιος τότε μετείχε στην ιωνική αμφικτιονία και το 543
υπάγεται, φόρου υποτελής, στους Αθηναίους. Αξιοσημείωτο είναι ότι, μετά τη μεταφορά
του Ταμείου της Ομοσπονδίας της Δήλου στην Αθήνα, η Ιος δε μετέσχε του αντιαθηναϊκού
συγκροτήματος "Κοινού των Νησιωτών", προβλέποντας ίσως και τη διάλυσή του, που
έγινε λίγο αργότερα. Στο συγκρότημα μετείχαν η Μήλος, η Ανάφη, η Κίμωλος και η
Φολέγανδρος(428-425 π.Χ.). Μετείχε όμως στο "Κοινό των Νησιωτών" που επανιδρύθηκε
από τους Πτολεμαίους, όπου και κατέφευγε όποτε υπήρχε ανάγκη, όπως προκύπτει από
επιγραφές που έχουν βρεθεί στο νησί. Την εποχή αυτή, όπως φανερώνει το πλήθος
των επιγραφών της, χαρακτηρίζει εξαιρετική ζωντάνια. Η Ιος έχει σχέσεις με την
Ανδρο, ανανεώνει φιλία με τη Ρόδο, στέλνει πρόξενους σε διάφορα μέρη, κόβει νομίσματα.
Αντίθετα επί Ρωμαίων υπάγεται στην "Επαρχίαν των Νήσων" που ίδρυσε
ο Βεσπασιανός, σαν τόπος εξορίας. Στην ίδια επαρχεία που διατηρούν οι Βυζαντινοί,
υπάγεται και μέχρι το 1207 μ.Χ., που περιλαμβάνεται στο δουκάτο της Νάξου, που
ίδρυσε ο Μάρκος Σανούδος. Κατά την εποχή αυτή, το ωραίο λιμάνι της Ιου, ήταν καταφύγειo
Γενοβέζων και Γουσμούλων πειρατών, που ήταν αντίπαλοι των Βενετών. Το 1269 ανακαταλαμβάνεται
από τον ιταλό ναύαρχο Λικάριο, που με εντολή του Μιχαήλ Η' του Παλαιολόγου τέθηκε
επικεφαλής του Βυζαντινού στόλου.
Το 1296 ο Δομινίκος Σκιάβι μετά την απόβασή του με τέσσερις γαλέρες
ανέκτησε την Ιο. Το νησί παρέμεινε στην κυριαρχία των Σκιάβι μέχρι την παραχώρησή
του αντί αποζημιώσεως στο Μάρκο Σανούδο τον Β' της Νάξου (1335). Διετέλεσε κάτω
από την κυριαρχία των Δουκών της Νάξου ως το 1371, που ο Φραγκίσκος Κρίσπος δολοφόνησε
τον Δούκα Νικόλαο Ντελλακάρτσερη, αναγορεύθηκε Δούκας, αναγνωρίστηκε από τη Βενετία,
δημιούργησε τη δυναστεία των Κρίσπων, που κυριάρχησε σχεδόν αδιάλειπτα ως το 1517.
Η πληθώρα των κληρονόμων του Φραγκίσκου Κρίσπου τους εξανάγκασε να διανείμουν
το Δουκάτο σε βαρωνικά τιμάρια. Ο πέμπτος γιος του πήρε μερίδιο την Ιο και την
προσαρτημένη Θηρασιά και δημιουργεί Δυναστεία στη Ιο σαν Μάρκος ο Α'. Είναι αυτός
που ανήγειρε το Κάστρο στην κορυφή του λόφου για προστασία από τις πειρατικές
επιδρομές.
Ο Μάρκος ο Κρίσπος ο Γ΄ είχε μόνο μία κόρη, την Ανδριάννα, και κατά
το γάμο της με τον ευπατρίδη Ενετό Αλοϊζιο Πιζάνι, η Ιος περιήλθε σαν προίκα στους
Πιζάνι το 1508. Το 1517, ο Αλοϊζιος Πιζάνι πλήρωσε 100 δουκάτα για να απαλλαγεί
από την πειρατική λαφυραγωγία και την αιχμαλωσία των κατοίκων. Εκείνα τα χρόνια
οι κάτοικοι διανυκτέρευαν κάθε νύκτα κλεισμένοι στο Κάστρο από το φόβο των πειρατών,
και το πρωί έστελναν πρώτα γριές γυναίκες να κατασκοπεύσουν αν υπάρχουν πειρατικά
καράβια στο λιμάνι, και μετά έβγαιναν.
Το 1536 συνήφθη συνθήκη μεταξύ Γαλλίας και Σουλτάνου, για τον αποκλεισμό
της Βενετίας από την περιοχή. Ενα έτος αργότερα, Ο Χαϊρεντιν Μπαρμπαρόσσας, κατέβηκε
από την Αίγινα και κατέλυσε μία μία όλες τις δυναστείες των Κυκλάδων.
Από το 1566 έχει πλέον επικρατήσει Τουρκοκρατία στα νησιά και στην
Ιο, που την ονόμασαν "Αϊνέ" και υπήχθη στον Καζάν των Αθηνών. Το 1558 ερημώθηκε
από 14 πειρατικές γαλλιότες με Βερβερίνους πειρατές οι οποίοι εξανδραπόδισαν τους
κατοίκους, λεηλάτησαν τα πάντα και εξαφάνισαν κάθε ίχνος ζωής, μέχρι το 1579.
Το 1579 αποικίσθηκε από 280 Αλβανούς μετά από διαταγή του μπεϊλέρμπεη των Κυκλάδων
Ουλούτζ Αλή ή Αλητζαλή λεγομένου, παλιννόστησαν δε τότε και οι επιζήσαντες παλαιοί
κάτοικοι.
Κατά το Μάη του 1668, έφθασαν στην Ιο οι Γάλλοι αδελφοί Maximilien
Francois και Gabriel Ados de Themericourt, περιφερόμενοι ως τότε στο Αιγαίο. Επέβαιναν
σε δύο φρεγάτες με 24 και 22 πυροβόλα αντίστοιχα και είχαν και δύο ελαφρά πλοία
για συνοδεία. Για να επισκευάσουν τα πλοία τους, άδειασαν σε παραπήγματα όλα τα
τρόφιμα και τις αποσκευές τους στο μυχό του λιμανιού. Στις 2 Μαΐου 1668, ο παρατηρητής
τους είδε πάνω από το λόφο να πλησιάζουν 54 γαλέρες, του στόλου του Καπουδάν Πασά,
που έφερνε ενισχύσεις για την πολιορκία της Κρήτης. Η επίθεση έγινε από θάλασσα
και από στεριά, με την αποβίβαση 3.000 γενιτσάρων, που επιτέθηκαν στα παραπήγματα.
Ο αγώνας ήταν φοβερός! Ο Καπουδάν Καπετάν Μουσταφά, ο επικαλούμενος "Καπλάν" (τίγρης),
επιτέθηκε με λύσσα. Οι αδερφοί Themericourt έδρασαν με έξυπνο σχέδιο. Αφησαν τη
φροντίδα για την αντιμετώπιση του αποσπάσματος των γενιτσάρων σε δύο από τους
αξιωματικούς τους, ενώ αυτοί έδεσαν τα πλοία τους στις δύο άκρες του λιμανιού
και τα ένωσαν μεταξύ τους, ώστε να μη μπορεί να μπει άλλο σκάφος. Από εκεί έγινε
η μάχη που χαρακτηρίστηκε ως μυθιστορηματική. Ο Καπουδάν χάνει 500 άνδρες, 4 πλοιάρχους,
3 γαλέρες και "ο εκ μαλλωτού δέρματος μανδύας του τεμαχίζεται από τας σφαίρας",
εγκαταλείπει τον αγώνα, φεύγει επαίσχυντος προς την Κίμωλο, και την 6η Μαϊου,
με την εμφάνιση του στόλου των διωκτών του καταφεύγει τελικά στην Πάρο. Το μέρος
όπου έγινε η μάχη αυτή, ονομάζεται μέχρι και σήμερα "Μπουρλότο".
Την εποχή εκείνη, σύμφωνα με τις περιγραφές ξένων περιηγητών, η Ιος
είναι γεμάτη πυκνά δάση από δρυς, κέδρους και άλλα δέντρα, που υλοτομούσαν και
πουλούσαν κυρίως σε Σαντορίνη, και από εύφορες πεδιάδες, που εξασφάλιζαν αυτάρκεια
σε εξαιρετικής ποιότητας στάρι, ξερικά κηπευτικά, εποχιακά φρούτα και λάδι.
Λόγω του διαρκούς του αγώνα είτε με τους πειρατές, είτε με τους Φράγκους
είτε με τους Τούρκους, οι Κυκλάδες δεν ήταν δυνατόν να παίξουν σημαντικό ρόλο
στον Αγώνα για την επανάσταση, ούτε από άποψη έμψυχου υλικού, ούτε από άποψη υλικής
συμμετοχής. Οι πληθυσμοί ήταν αποδεκατισμένοι και οι φόροι δυσβάσταχτοι. Η συμμετοχή
όμως της Ιου στον Αγώνα του 1821 ήταν αξιόλογη, σχετικά με τον πληθυσμό και τις
συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί. Ο λόγιος Σπυρίδων Βαλέτας υπήρξε ένας από
τους δραστηριότερους Φιλικούς, και άλλοι κάτοικοι του νησιού προσέφεραν τις υπηρεσίες
τους στο ναυτικό αγώνα, αλλά και στις επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο και στη Στερεά.
Την 1η Μαρτίου του 1821 ο Παναγιώτης Αμοιραδάκης στέλνει έγγραφο στις αρχές της
Φιλικής Εταιρείας για να στείλουν ενόπλους για την υποστήριξη της Επανάστασης
στα νησιά. Ο ίδιος ύψωσε και τη σημαία της Επανάστασης στην Ιο. Η Ιος συμμετέχει
στη ναυμαχία στο Κουσάντασι (9.7.1821), στη Β' Εθνοσυνέλευση στο Αστρος (1823),
στη Γ' Εθνοσυνέλευση στην Τροιζίνα (1827) και στην Δ' στο Αργος.
Στη διάρκεια της Επανάστασης, και συγκεκριμένα το1827, ιδρύθηκε σχολή
στην οποία φοίτησαν εκατό μαθητές με δάσκαλο το Σίφνιο Νικόλαο Σπεράντζα, και
τον επόμενο χρόνο οικοδομήθηκε διδακτήριο.
Η Ιος περιήλθε στην Ελλάδα μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες σύμφωνα
με το πρωτόκολλο της συνδιάσκεψης του Λονδίνου της 10/22 Μαρτίου 1829.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ιητών
ΚΕΑ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Ο παλαιότερος μύθος ανατρέχει σε μια μακρυνή εποχή που οι φυσικές
και κλιματολογικές συνθήκες της Κέας ήσαν διαφορετικές από εκείνες των ιστορικών
χρόνων. Οργιαστική βλάστηση, αφθονία νερών, δροσερό, υγρό κλίμα. Ιδνικός τόπος
για κατοικία των Νυμφών, που ζούσαν τότε κοντά στις πολυάριθμες πηγές μέσα στα
δάση. "Υδρούσα" φαίνεται άλλωστε ότι ήταν η παλαιότερη ονομασία ή προσωνύμιο
του νησιού. Η περίοδος αυτή της ευημερίας για την Υδρούσα, διακόπηκε βίαια. Ένα
φοβερό λιοντάρι εμφανίστηκε στα βουνά και καταδίωξε τις έντρομες Νύμφες που, για
να σωθούν, κατέφυγαν στις βόρειες ακτές του νησιού και από εκεί απέναντι στην
Κάρυστο. Οι συνέπειες για
τον νησί ήταν ολέθριες. Περίοδος παρατεταμένης ξηρασίας άρχισε, τα νερά λιγόστεψαν
απελπιστικά και η βλάστηση συρρικνώθηκε. Το νησί βάδισε προς το μαρασμό και την
καταστροφή.
Σύμφωνα με τη Μυθολογία, κατά τον 16ο αιώνα π.Χ. έφτασε στο νησί ο
Αρισταίος, ο οποίος ήταν γιος του θεού Απόλλωνα και της παρθένου Κυρήνης. Ο Αρισταίος
πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στο νησί. Αφού το απάλλαξε από την ξηρασία, οργάνωσε
την κτηνοτροφία και δίδαξε στους κατοίκους του νησιού την τέχνη της μελισσοκομίας,
την κατεργασία της ελιάς κ.α. Για όλα αυτά τιμήθηκε από τους κατοίκους σαν θεός
και ονομάστηκε Αρισταίος Απόλλων.
Μύθος συνυφασμένος με την προέλευση της ονομασίας του νησιού (Κέως),
βεβαιώνει την προϊστορική εγκατάσταση Λοκρών από τη Ναύπακτο,
επικεφαλής των οποίων ήταν ο ήρωας Κέως, γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Ροδοέσσης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Τα πρώτα σημάδια οργανωμένης ζωής στην Κέα τοποθετούνται στην 4η π.χ.
χιλιετία, στο τέλος της νεολιθικής περιόδου και την απαρχή της εποχής του Χαλκού.
Στα βορειοδυτικά παράλια του νησιού μεταξύ των κόλπων Αγίου Νικολάου
και Οτζιά, πάνω στη μικρή βραχώδη χερσόνησο Κεφάλα, εντοπίστηκε οικισμός και νεκροταφείο
του 3.300 - 3.200 π.Χ. Το πανάρχαιο αυτό νεκροταφείο αποτελεί την "πρώτη
τεκμηρίωση συστηματικής ταφής" σ’ ολόκληρο το Αιγαίο.
Τα ευρήματα, με την ιδιάζουσα τεχνοτροπία τους, προαναγγέλουν με βεβαιότητα την
ανατολή του περίφημου Κυκλαδικού πολιτισμού και μαρτυρούν την επικοινωνία και
τις πρώτες πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις Κέας και ηπειρωτικής Ελλάδας.
Γύρω στα 2.500 π.Χ., περίοδο ακμής του Κυκλαδικού Πολιτισμού, ο οικισμός καλά
δομημένος και ανοχύρωτος, όπως άλλωστε όλοι οι αντίστοιχοι του, ανθεί.
Μετά το 2.000 π.Χ. ο κεντρικός οικισμός οχυρώνεται και ισχυροποιείται,
σε βάρος των μικροτέρων διάσπαρτων του νησιού. Η "είσοδος" του κρητικού
στοιχείου στην ζωή του τόπου, είναι τώρα εμφανής. Ο γηγενής πολιτισμός υποχωρεί
υπέρ του μινωϊκού, χωρίς όμως το κυκλαδικό "πνεύμα" να πάψει να επιτελεί
τον διαχρονικό του ρόλο πάνω στο νησί. Από τον 16 π.Χ. αιώνα, η Κέα γίνεται κόμβος
επικοινωνίας και διαμεσολάβησης του μινωϊκού με τον νεότευκτο μυκηναϊκό κόσμο.Στο
ίδιο πάντα επίκαιρο σημείο υπάρχει μια εντυπωσιακή μετεξέλιξη του οικισμού, σε
κρητο-μυκηναϊκό κέντρο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Προς τα τέλη του 12ου π.Χ. αιώνα, φαίνεται ότι άρχισε ο αποικισμός της Κέας από τους Ίωνες της Αττικής. Με αρχηγό τους τον Θερσιδάμαντα, εγκαταστάθηκαν στο νησί και γρήγορα αναμείχθηκαν με το ντόπιο στοιχείο. Κατά τη γεωμετρική περίοδο (11ος - 8ος αιώνας), μέχρι τις αρχές της αρχαϊκής, διαμορφώθηκε η ιωνική φυσιογνωμία της αρχαίας Κέω. Οι Κέοι συμβάλλουν στην καθιέρωση της Δήλου σε κυκλαδικό θρησκευτικό κέντρο, με τη διαρκή παρουσία τους σε μεγάλες ιωνικές γιορτές προς τιμή του Απόλλωνα. Προς το τέλος του 8ου αιώνα βρίσκεται κάτω από την επιρροή και επικυριαρχία της ισχυρής Ερέτριας. Κατά την αρχαϊκή περίοδο (7ος - 6ος αιώνας) βαθμιαία συγκροτούνται τέσσερεις αυτόνομες και ανεξάρτητες πόλεις, η Ιουλίδα, η Κορησία, η Ποιήεσσα και η Καρθαία. Οι κλασσικοί χρόνοι (5ος - 4ος αιώνας) βρίσκουν το νησί σε νέα εμποροναυτική άνοδο, με το λιμάνι της Καρθαίας να συναγωνίζεται σε ακμή εκείνο της Κορησίας.Το νησί εμφανώς εξαρτημένο από την Εύβοια και την Αττική, ανοίγεται τώρα προς το Αιγαίο. Οι περσικοί πόλεμοι βρίσκουν την Κέω πανέτοιμη, με τη μορφή της ομοσπονδίας, να δίνει τον "υπερ πάντων" αγώνα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Για πάνω από 100 χρόνια, το νησί βρισκόταν στο ιστορικό προσκήνιο, όταν οι συγκρούσεις μεταξύ του αιγυπτιακού κράτους των Πτολεμαίων και των άλλων επιγόντων βρίσκονταν σε πλήρη έξαρση. Το λιμάνι της Κορησίας ήταν μεγάλη βάση των ναυτικών επιχειρήσεων των Πτολεμαίων (μετά το 267), που για πολλά χρόνια κυριαρχούσαν στην Κέω. Μετά την επικράτηση του Αντιγόνου Γονατά σε βάρος των Πτολεμαίων (258 και 245), ενώ οι ποικιλώνυμες επιδρομές και λεηλασίες κλιμακώνονται, το νησί συνάπτει συνθήκες ισοπολιτείες (αμοιβαιότητα στην παροχή πολιτικών δικαιωμάτων, τις εμπορικές συναλλαγές κλπ.) με τους Αιτωλούς, που συγκροτούσαν τότε την εκτεταμένη Συμπολιτεία τους. Εξασφάλισε έτσι η Κέως, πρόσκαιρα έστω, την ασφάλεια της. Αφού μεσολάβησε βραχύχρονη μακεδονική κυριαρχία, τις τύχες της Κέω από το 203 - 202 και μέχρι το 167, ρύθμιζε η νέα θαλασσοκράτειρα Ρόδος. Στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., με τη Ρώμη ουσιαστικά επικυρίαρχη, Κείοι και Αθηναίοι συνεργάζονταν ξανά πασχίζοντας να διατηρήσουν την αυτονομία και την ταυτότητα τους. Ο Μάρκος Αντώνιος στη συνέχεια "δώρισε" το νησί στους Αθηναίους. Σ’ όλη την ελληνιστική περίοδο, οι εντεινόμενοι κίνδυνοι από τους επιδρομείς οδήγησαν στην ενδυνάμωση και επέκταση του προστατευτικού δικτύου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Πηγές του 7ου αιώνα τοποθετούν την Κέα στο βυζαντινό Θέμα της Ελλάδος,
ενώ από εκκλησιαστική άποψη ήταν ήδη έδρα ιδιαίτερης επισκοπής. Ο 9ος αιώνας βρίσκει
το νησί ν’ ανήκει διοικητικά στο Θέμα του Αιγαίου και τη ζωή του να περιορίζεται
σχεδόν αποκλειστικά στις μεσόγειες περιοχές του, για τον φόβο των πειρατών.
Τον 12ο αιώνα η γενική ανάκαμψη επηρεάζει θετικά και τις τύχες της
Κέας, όπως φαίνεται από την αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα στη
ναοδομία, και από τους σπουδαίους μαστόρους - ναοδόμους που η φήμη τους ξεπέρασε
τα όρια του νησιού (Θεοφύλακτος). Εκκλησιαστικά το νησί υπάγεται τώρα στη μητρόπολη
των Αθηνών. Η υποταγή της Κέας στους Φράγκους δεν έγινε αμαχητί. Μετά από επιτυχή
απόκρουση της πρώτης εισβολής (1204), το νησί καταλήφθηκε (1207) και δόθηκε διαιρεμένο
σε τέσσερα τμήματα, σε ισάριθμους Ενετούς ευγενείς.
Εξουθενωμένοι από τις επιδρομές, η Κέα καταλαμβάνεται το 1537 από
την τουρκική αρμάδα. Τούρκοι δεν εγκαταστάθηκαν στο νησί. Από τα πρώτα χρόνια,
αλλά και μετά την παγίωση της το 1566, η τουρκική διοίκηση ήταν ιδιαίτερα ανεκτική.
Ενθάρρυναν όμως οι Τούρκοι την εγκατάσταση στην Κέα Αλβανών εποίκων που ενίσχυσαν
τον συρρικνωμένο πληθυσμό της (τέλη 16ου αιώνα).
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Πρώτος ο μητροπολίτης Κέας Νικόδημος Ρούσσος ευλόγησε την κήρυξη της
Επανάστασης και τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στη Μολδοβλαχία. Το Πάσχα του 1821, την
ώρα της Ανάστασης, ο ιερέας και Φιλικός Αθανάσιος Χωματιανός ύψωσε τη σημαία του
αγώνα. Η "Κοινότης της Νήσου Τζίας" και η δημογεροντία, συνέβαλαν ενεργά
και άμεσα σε χρήμα και άλλα εφόδια (όπλα, τροφές κ.α.) στον εθνικό αγώνα, όπως
προκύπτει από διασωθέντα σχετικά έγγραφα της εποχής.
Τα πρώτα αντίποινα των Τούρκων σε βάρος των επαναστατημένων Ελλήνων,
είχαν σαν συνέπεια την εισροή και στη Τζιά χιλιάδων προσφύγων, κύρια από την κατεστραμένη
Χίο. Η απότομη κοσμοσυρροή
προκάλεσε στα 1823 φοβερή επιδημία πανώλης που αποδεκάτισε τον πληθυσμό (περίπου
2000 νεκροί).
Για ενάμισυ αιώνα περίπου και μέχρι τουλάχιστον τις αρχές της μεταπολεμικής
περιόδου, η Τζιά με σταθερό γενικά πληθυσμό κυμαινόμενο στους 5000 κατοίκους,
συγκρότησε βαθμιαία τη σύγχρονη κοινωνική και αρχιτεκτονική της φυσιογνωμία. Παρά
τα φοβερά χτυπήματα που ο ομαδικός ξενητεμός της τελευταίας 40ετίας κατάφερε στο
νησί, μειώνοντας στο 1/3 τον μόνιμο πληθυσμό, η Κέα μπορεί σήμερα να καυχηθεί
ότι είναι ένας από τους λίγους τόπους στον κόσμο που η βαριά ιστορική κληρονομιά
του κυριαρχεί στον περιβάλλοντα χώρο, υπακούοντας όμως πάντοτε στα κελεύσματα
μιας φύσης μυστηριακής και γοητευτικής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΝΑΞΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
1. Μυθολογία
Η μυθολογία συνδέει τη Νάξο με τον Δία, (ο Δίας ο Μηλώσιος, προστάτης
των ποιμνίων, λατρευόταν στην Νάξο), τη Σέμελη και τον καρπό του δεσμού τους τον
Διόνυσο. Ο Διόνυσος, ο θεός του κρασιού, του κεφιού και του θεάτρου, ανατράφηκε
(όπως αναφέρεται σε Ομηρικό Ύμνο) από νύμφες σε μια σπηλιά, στα Ναξιακά βουνά,
περιόδευε στα δάση του νησιού, στολισμένος με κισσό και δάφνη, ακολουθούμενος
από τις νύμφες και λατρευόταν στο βουνό Κόρωνος. Αλλος μύθος συνδέει τη Νάξο με
την Αριάδνη, κόρη του Μίνωα που βοήθησε τον Θησέα να σκοτώσει τον Μινώταυρο. Ο
Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη στη Νάξο, όπου αυτή παντρεύτηκε τον Διόνυσο. Το
στεφάνι του γάμου τους, το τοποθέτησε ο Διόνυσος ανάμεσα στα άστρα, σύμφωνα με
την "Θεογονία" του Ησιόδου.
2. Κάτοικοι
Το νησί κατοικήθηκε πριν από το 2000π.Χ. (πρωτοκυκλαδική περίοδος)
αρχικά από τους Θράκες και τους Πελασγούς και αργότερα από τους Κάρες. Τα τελευταία
χρόνια ανακαλύφθηκαν σε πολυάριθμα σημεία του νησιού θεμελιώσεις κατασκευών και
αγγεία της εποχής αυτής. Τρία από τα σημεία αυτά ανακαλύφθηκαν στην περιοχή της
Πόλης της Νάξου (Παλάτια, Γρόττα, Απλώματα). Αλλα ευρήματα στην περιοχή φανερώνουν
ότι η πόλη της Νάξου κατοικείται συνεχώς από την εποχή και μετά, επί 5.000 χρόνια,
και μπορεί να θεωρείται μία από τις πλέον παλιές πόλεις της Ελλάδας.
3. Μετανάστευση
Αμέσως μετά, άρχισε η μεγάλη Ιωνική μετανάστευση από την ηπειρωτική
Ελλάδα προς τα νησιά του Αιγαίου και της δυτικής ακτής της Ανατολίας (δημιουργία
της Ιωνίας). Τον 8ον αιώνα οι Ίωνες των νησιών είχαν δημιουργήσει το θρησκευτικό
τους κέντρο στη Δήλο. Οι Ναξιώτες και οι άλλοι νησιώτες συγκεντρώνονταν κάθε χρόνο
στη Δήλο, τιμώντας τον Απόλλωνα με τραγούδια και χορούς και διαγωνισμούς μουσικής,
ποίησης και αθλητισμού.
4. Ακμή
Η Νάξος ακμάζει στον 8ον,7ον και ιδιαίτερα 6ον αιώνα π.Χ. Το Νησί
κυριαρχεί στο εμπόριο και τη γλυπτική, όπως μαρτυρούν τα αφιερώματα των Ναξίων
στη Δήλο, η Σφίγγα των Ναξίων στους Δελφούς, ο Οίκος των Ναξίων στους Δελφούς,
ο Οίκος των Ναξίων στη Δήλο κ.α.
5. Προϊόντα
Η ευφορία του νησιού ήταν πασίγνωστη και γι' αυτό ο Όμηρος την ονομάζει
ως 'Δίαν' (θεϊκή), ενώ ο Πίνδαρος 'λιπαρά' (εύφορη). Ξακουστό ήταν το νησί για
τα αμύγδαλα, το μέλι αλλά κυρίως για το κρασί του. Τόσο πολύ όπως φαίνεται ήταν
διαδεδομένη η αμπελουργία και τόσο ονομαστά ήταν τα κρασιά της Νάξου, ώστε μερικοί
από τους συγγραφείς ανέφεραν ότι υπήρχε ποταμός στη Νάξο απ' όπου έρεε "άκρατος
ευώδης οίνος" και βρύση απ' όπου "οίνος ρει μάλα ηδύς". Ο Αθηναίος αναφέρει ότι
το νέκταρ δεν ήταν γλυκύτερο του Ναξιακού οίνου. Ομοίως, ο Αρχίλοχος ο Πάριος
παραβάλλει το κρασί της Νάξου με νέκταρ.
6. Γραπτή ιστορία- Κλασσική αρχαιότητα
Η Νάξος εμφανίζεται στην γραπτή ιστορία στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ.,
όπου σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, έπαιζε ένα σημαντικό ρόλο στο ξέσπασμα των Περσικών
Πολέμων. Οι αριστοκράτες που κυβερνούσαν το νησί ανατράπηκαν το 546π.Χ. με την
βοήθεια των Αθηνών από τον τύραννο Λύγδαμη, επανήλθαν με την υποστήριξη της Σπάρτης
μετά από 20 χρόνια και ανατράπηκαν εκ νέου λίγα χρόνια μετά. Κατέφυγαν τότε για
βοήθεια στην Ιωνική πόλη της Μιλήτου, που κυβερνούσε ο Πέρσης σατράπης Αρισταγόρας.
Ο Αρισταγόρας ανάφερε το θέμα στον βασιλιά των Περσών Δαρείο, ο οποίος επιτέθηκε
στη Νάξο και πολιόρκησε τους οχυρωμένους κατοίκους της επί 4 μήνες, αλλά χωρίς
επιτυχία. Λίγο αργότερα οι Πέρσες νικήθηκαν στον Μαραθώνα και επέστρεψαν στην
Ασία αλλά συνέχισαν να κατέχουν τη Νάξο και άλλα νησιά. Παρά την κατοχή της Νάξου
από τους Πέρσες, τέσσερα ναξιακά πλοία ενώθηκαν με τον ελληνικό στόλο και διακρίθηκαν
στην ναυμαχία της Σαλαμίνας. Επίσης διακρίθηκαν και στην μάχη κατά των Περσών
το 479π.Χ. Η Νάξος στη συνέχεια συμμετείχε και στη Δηλιακή Συμμαχία υπό την ηγεμονία
των Αθηνών.
7. Ενετοκρατία- μέχρι σήμερα
Ένα καινούριο κεφάλαιο στην ιστορία της Νάξου άνοιξε στις αρχές του
13ου αιώνα, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης όπου υπογράφτηκε συμφωνία των
Λατίνων με τους Βυζαντινούς, σύμφωνα με την οποία τα νησιά του Αιγαίου περιήλθαν
στην κυριαρχία των Βενετών και του Μάρκου Σανούδου. Ο Μάρκος Σανούδος επιτέθηκε
και νίκησε τη Νάξο, εγκαταστάθηκε στη Χώρα όπου χτίστηκε το δουκικό παλάτι στο
Κάστρο. Το Δουκάτο του Αρχιπελάγους, όπως ονομάστηκε, κυβερνιόταν από Βενετούς
και από τον Μάρκο Σανούδο. Αργότερα μετά την δολοφονία του τελευταίου Σανούδου
επικράτησε η Δυναστεία των Κρίσπι και το 1566 Δούκας της Νάξου ορίστηκε ο Πορτογαλοεβραίος
ισχυρός άντρας Ιωσήφ Νάζι. Μετά τον θάνατο του, το νησί τέθηκε στην άμεση κυριαρχία
της Αυλής του Σουλτάνου. Τέλος οι Ναξιώτες συμμετείχαν στην Επανάσταση και τον
Αγώνα του 1821 και η Νάξος υπήρξε τμήμα του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους από την
πρώτη στιγμή της ίδρυσής του.
Πολιτισμός
Ο πολιτισμός της Νάξου την δεύτερη χιλιετία π.Χ. επιρεάστηκε βαθιά
από την Μινωική Κρήτη (Κρητική αποικία). Με την κατάρρευση του Μινωικού πολιτισμού
περί το 1.400π.Χ. οι Κυκλάδες περιέρχονται στην επιρροή της Μυκηναϊκής Ελλάδας,
η οποία με την σειρά της αποδυναμώθηκε τον 12ον αιώνα π.Χ.
Ένα κομμάτι του πολιτισμού της Νάξου αποτελούν τα παραδοσιακά υφαντά
και κεντήματα των γυναικών, τα οποία και απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινή
ζωή αλλά και θέματα παρμένα από τη μυθολογία, τη θρησκεία κ.α. Μια τέχνη με αρκετή
κάμψη που συνεχίζεται όμως χάριν των συνεταιρισμών και των μεμονωμένων τεχνιτών
Κωμιακής, Απειράνθου , Κορώνου και Μονής. Γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων κατοίκων
του νησιού, που ως γνωστό λάτρευαν το Θεό Απόλλωνα(θεό της μουσικής) και το Διόνυσο
(θεό της αμπέλου και του κεφιού), οι Ναξιώτες χρησιμοποίησαν το τραγούδι ως τρόπο
έκφρασης (χαρά, λύπη, νανούρισμα κλπ.), δημιουργώντας μια μοναδική ποικιλία στο
είδος του.
Είδη τραγουδιών :
-οι παραλογές, τα μοιρολόγια, τα λατρευτικά, τα νανουρίσματα,
-οι ρίμες, οι πατινάδες και τα κοτσάκια.
Τα τραγούδια μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά με το στόμα. Αλλά και η εκμάθηση
των σκοπών στα μουσικά όργανα γίνονταν από τον παλιότερο οργανοπαίκτη στον νεώτερο.
Τα όργανα που συναντάμε στην Νάξο, κυρίως στην ορεινή, είναι το σουβλιάρι, η τσαμπούνα,
το ντουμπάκι, το βιολί, το λαούτο και το κλαρίνο. Οι οργανοπαίκτες ήταν και είναι
κυρίως κάτοικοι του Νησιού. Μαζί με το τραγούδι βέβαια ήρθαν και οι χοροί όπως
:
-ο συρτός, ο μπάλλος ή αντικρυστός, καλαματιανός κ.α.
Τέλος τμήμα του πολιτισμού αποτελεί και ο αθλητισμός. Αρκετούς μεγάλους αθλητές
έχει να παρουσιάσει η Νάξος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΠΑΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
1. Πρωτοκυκλαδική περίοδος
Η συμβολή της Πάρου στη συνεχή πορεία του Ελληνικού Πνεύματος, είναι
γνωστή από την αρχαιότητα. Ερείπια Ναών, αγγεία και ειδώλια, μνημεία και αγάλματα,
μαρτυρούν την ιστορική της πορεία. Μια πορεία που ξεκινά από την Νεολιθική εποχή,
όπως μαρτυρούν οι ανασκαφές που έγιναν στο μικρό νησάκι, μεταξύ Πάρου και Αντιπάρου,
τον Σάλιαγκο και από τις οποίες ήρθε στο φως οικισμός της ύστατης Νεολιθικής περιόδου
(τέλος 5ης και αρχές 4ης χιλιετίας π.χ.). Οικισμοί που βρέθηκαν στην Πάρο με σπάνιας
ομορφιάς και αξίας κυκλαδικά ειδώλια, μας επιβεβαιώνουν, την ύπαρξη ενός σημαντικού
πολιτισμού στα νησιά κατά την Κυκλαδική Περίοδο και ιδίως την Πρωτοκυκλαδική.
Στη μέση και ύστερη Κυκλαδική περίοδο, η κυριαρχία του Μινωικού πολιτισμού των
Κρητών στο Αιγαίο, δεν ανέστειλε την εξέλιξη της Πάρου, η οποία φέρεται τώρα με
διάφορα ονόματα όπως Μινωίς, Υρία, Υλήεσσα, Καβαρνίς, Ζάκυνθος, Μήνωα, Δημητριάς,
Πλατεία. Το όνομα Πάρος προέρχεται από τον Πάρο, γιο του Παρρασίου από την Αρκαδία,
ο οποίος με άλλους αποίκους εγκαταστάθηκε στο νησί.
2. Ίωνες - Περίοδος ακμής
Αλματώδης ήταν η ανάπτυξη του νησιού με την εγκατάσταση των Ιώνων.
Η Πάρος αποκτά δύναμη και πλούτο και ξανοίγεται πλέον σε ευρύτερους χώρους με
την ίδρυση αποικιών στη Θάσο, στην Προποντίδα και την Αδριατική. Την περίοδο αυτή,
της ακμής και της δραστηριότητας των Παριανών στο βόρειο Αιγαίο, έζησε ο μεγάλος
ποιητής Αρχίλοχος ο Πάριος (7ος αιώνας π.χ.) που θεωρήθηκε ισάξιος του Ομήρου
και οι συμπατριώτες του τον τίμησαν σαν θεό, όπως μαρτυρούν οι επιγραφές που βρέθηκαν
στον Έλητα, που αποδεικνύουν ότι προς τιμήν του μεγάλου ποιητή υπήρχε τέμενος
και αποδίδοντο λατρευτικές τιμές. Την ίδια περίοδο η παριανή τέχνη βρίσκεται σε
μεγάλη ακμή. Ευρήματα με πλούσια γλυπτική διακόσμηση που βρίσκονται εντιχισμένα
ή εκτίθενται στο Μουσείο της Παροικιάς, το Ασκληπιείο και το Δήλιο, το μαρτυρούν.
3. Κλασσική περίοδος - Ρωμαϊκοί - Βυζαντινοί χρόνοι
Η έξαρση θα συνεχιστεί και στην κλασσική περίοδο και έχει σαν αφετηρία
το παριανό μάρμαρο, τον περίφημο "Λυχνίτη". Από τις στοές των αρχαίων Λατομείων
του Μαραθιού προήλθε το μάρμαρο, από το οποίο έγιναν τα αριστουργήματα της αρχαίας
Ελληνικής Τέχνης, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη και η Αφροδίτη της Μήλου. Αλλά και
στην περίοδο των κλασσικών χρόνων η ακμή της Πάρου συνεχίζεται. Αναπτύσσεται ιδιαίτερα
η γλυπτική με τους Αγοράκριτο, Σκόπα, Αριστίωνα. Από τον 5ο π.χ. αιώνα, η Πάρος
βρίσκεται στην επιρροή διαδοχικά των Περσών, των Αθηναίων, των Σπαρτιατών , των
Θηβαίων, των Μακεδόνων, των Πτολεμαίων, ενώ αρχίζει η παρακμή της. Η Ρωμαϊκή κυριαρχία
που ακολούθησε, κράτησε μέχρι την ίδρυση της Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου. Η μέχρι
τότε επικράτούσα ειδωλολατρεία εγκαταλείπεται και η Χριστιανική αλήθεια διαδίδεται
στο νησί από τον 4ο μ.χ. αιώνα.
4. Νεότερη ιστορία
Στην μετέπειτα περίοδο, η Πάρος ερημώνεται και γίνεται ορμητήριο
των Αράβων, ενώ από το 1207 αρχίζει η κατοχή των Φράγκων που θα κρατήσει μέχρι
το 1537. Κατά την περίοδο αυτή, χτίζεται το κάστρο της Παροικιάς, του Κέφαλου
και της Νάουσας. Με την πτώση της Ενετοκρατίας και την κατάληψη του Νησιού από
τον φοβερό Μπαρμπαρόσσα (1537) και την ερήμωση που ακολούθησε, το καταστραμμένο
πλέον νησί, θα κυριευθεί από τους Τούρκους (1560). Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
και στα πλαίσια των θρησκευτικών ελευθεριών του Σουλτάνου, ανθίζει η παραδοσιακή
αρχιτεκτονική με την ανέγερση σπιτιών και εκκλησιών. Ενεργά η Πάρος συμμετέχει
στην επανάσταση του 1821 (Μαντώ Μαυρογένους), αλλά και στη συνέχεια στους αγώνες
του γένους, στους απελευθερωτικούς πολέμους, στο έπος του 40, στην Εθνική αντίσταση,
αλλά και στον πνευματικό και πολιτιστικό στίβο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Εποχή του λίθου:
Παρά την διαπιστωμένη ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο ήδη από την 9η χιλιετία
π.Χ., μόνο κατά την νεολιθική εποχή (6800 - 3200 π.Χ.) τα νησιά του Αιγαίου κατοικήθηκαν
συστηματικά. Πρώτα ίχνη κοινωνικής ζωής στην Πάρο έχουμε στο νησάκι Σαλιαγκό,
μεταξύ Πάρου και Αντιπάρου, όπου εμφανίζεται ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς
του προϊστορικού Αιγαίου( 5 - 4 χιλιετία π.Χ.).
Εποχή του Χαλκού (3200 - 1100 π.Χ.):
Την εποχή του χαλκού (3200 - 1100 π. Χ ) εμφανίζονται στον ελληνικό
χώρο τρεις μεγάλοι πολιτισμοί: ο Κυκλαδικός (3200 - 2000 π.Χ.), ο Μινωικός (2000
- 1500 π.Χ.) και ο Μυκηναϊκός (1600 - 1100 π.Χ.). Στον λόφο του Κάστρου της Παροικιάς
εντοπίστηκαν λείψανα πρωτοκυκλαδικού οικισμού. Αξιόλογοι οικισμοί της ίδιας περιόδου
εντοπίστηκαν σε διάφορα σημεία της Πάρου (Κάμπος, Δρυός, Κουκουναριές, Πλαστήρας,
Γλυφά, Φάραγκας).
Την εποχή της Μινωικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, η Πάρος γίνεται ένα
μεγάλο στρατιωτικό και εμπορικό κέντρο του Μινωικού κράτους και εποικίζεται από
Κρήτες. Σύμφωνα με την μυθολογία ο αρχηγός των Κρητών που εποίκισαν το νησί είναι
ο Αλκαίος που έκτισε την πρώτη πόλη στη θέση της σημερινής Παροικιάς και της έδωσε
το τιμητικό όνομα Μινώα (βασιλική πόλη). Με την σταδιακή αποδυνάμωση της Μινωικής
Κρήτης, στην ηπειρωτική Ελλάδα εμφανίζεται η δύναμη των Μυκηνών. Στην Πάρο λείψανα
του Μυκηναϊκού πολιτισμού ανακαλύφθηκαν στο ύψωμα Κουκουναριές, κοντά στη Νάουσα
και στον λόφο του κάστρου της Παροικιάς.
Γεωμετρική εποχή (1100 - 700 π.Χ.):
Στο γύρισμα της χιλιετίας, μία ομάδα Αρκάδων με αρχηγό τον Πάρο εγκαθίσταται
στο νησί και του δίνει το όνομα του αρχηγού της. Λίγο αργότερα φθάνουν καινούργιοι
άποικοι, οι Ίωνες. Η Πάρος εξελίσσεται σε μεγάλη ναυτική δύναμη. Το εμπόριο του
μαρμάρου φέρνει πλούτη στο νησί. Αναπτύσσεται η γεωργία και η κτηνοτροφία.
Αρχαϊκή εποχή (700 - 480 π.Χ.):
Παριανοί ιδρύουν το 680 π.Χ. αποικία στην Θάσο και εκμεταλλεύονται
τα κοιτάσματα χρυσού των θρακικών παραλίων. Δημιουργούνται στην Πάρο φημισμένα
εργαστήρια γλυπτικής. Ιδιαίτερη άνθηση γνωρίζει τον 7ο π.Χ. αιώνα και η ποίηση
με κύριο εκπρόσωπο τον λυρικό ποιητή Αρχίλοχο που θεωρείται ισάξιος του Ομήρου.
Στην Ανατολή εμφανίζεται μία νέα δύναμη, οι Πέρσες.
Κλασική εποχή (480 π.Χ. - 323 π.Χ.):
Η ολιγαρχική εξουσία της Πάρου, δέχεται στο νησί τους Πέρσες και
ένα μεγάλο τμήμα του στρατού της ακολουθεί τον περσικό στόλο στις εκστρατείες
εναντίον της Ελλάδας. Μετά την ήττα των Περσών (480 π.Χ.), ο αθηναϊκός στόλος
με επικεφαλής τον Θεμιστοκλή φτάνει στο νησί και υποχρεώνει την Πάρο να γίνει
μέλος της αθηναϊκής συμμαχίας. Την εποχή αυτή ζουν και δημιουργούν οι φημισμένοι
Παριανοί γλύπτες Αγοράκριτος και Σκόπας. Η πόλη της Πάρου (στην θέση της σημερινής
Παροικιάς) έχει την εποχή αυτή 50.000 κατοίκους, θαυμάσια οικοδομήματα και ναούς,
θέατρο και στάδιο. Με το τέλος της κλασικής περιόδου, η Πάρος γίνεται σύμμαχος
των Μακεδόνων μέχρι τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου.
Ελληνιστική εποχή (323 π.Χ. - 167 π.Χ.):
Η περίοδος που μεσολαβεί από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι
την υποταγή των διαδόχων του στους Ρωμαίους είναι εποχή συγκρούσεων και ανακατατάξεων.
Νέα βασίλεια διεκδικούν την κυριαρχία στις Κυκλάδες. Για πολλά χρόνια η Πάρος
ανήκει στην κυριαρχία των Πτολεμαίων.
Ρωμαϊκή εποχή (167 π.Χ. - 330 μ.Χ.):
Η Πάρος και οι υπόλοιπες Κυκλάδες μαζί με ένα μεγάλο τμήμα της ηπειρωτικής
Ελλάδας αποτελούν επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η ανάπτυξη ανακόπτεται.
Το νησί χρησιμοποιείται σαν τόπος εξορίας..
Βυζαντινή εποχή (330 - 1204):
Ο χριστιανισμός απλώθηκε στην Πάρο από τον 4ο αιώνα όπως προκύπτει
από τα κατάλοιπα των παλαιοχριστιανικών εκκλησιών και μνημείων. Τότε κτίστηκε
και η πρώτη εκκλησία της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, με εντολή της Αγίας Ελένης.
Από τον 10ο αιώνα η Πάρος βρίσκεται στο επίκεντρο πειρατικών επιδρομών που προκαλούν
εκτεταμένες καταστροφές.
Ενετοκρατία (1204 - 1537):
Η Πάρος εντάσσεται στο Δουκάτο του Αιγαίου (1207) και περιέρχεται
διαδοχικά σε διάφορες βενετσιάνικες οικογένειες. Οι κάτοικοι του νησιού δουλεύουν
στα χωράφια σαν δουλοπάροικοι χωρίς να ορίζουν την γη ενώ εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται
από πειρατικές επιδρομές και λεηλασίες. Η Νάουσα γίνεται βάση πειρατών. Την περίοδο
της ενετοκρατίας κτίζεται το κάστρο της Παροικιάς, της Νάουσας και του Κέφαλου
(Μάρπησσα).
Τουρκοκρατία ( 1537 - 1821):
Με την κατάληψη του νησιού από τον φοβερό πειρατή Μπαρμπαρόσα (1537)
και την ερήμωση που ακολουθεί κλίνει το κεφάλαιο της ενετοκρατίας για την Πάρο.
Το κατεστραμμένο πλέον νησί κυριεύεται από τους Τούρκους (1560). Κατά την διάρκεια
των ρωσοτουρκικών πολέμων (1770 - 1777) ο ρώσικος στόλος χρησιμοποιεί τον ασφαλή
όρμο της Νάουσας σαν ορμητήριο για να επικρατήσει στο Αιγαίο.
Νεώτερη ιστορία:
Η Πάρος παίρνει ενεργό μέρος στην ελληνική επανάσταση (1821). Οι
Κυκλάδες μαζί με την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα αποτελούν τον πυρήνα του
ελεύθερου ελληνικού κράτους. Ιδιαίτερα δοκιμάστηκε η Πάρος την περίοδο της γερμανικής
κατοχής. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι Παριανοί αναγκάζονται να μεταναστεύσουν
αρχικά στον Πειραιά και αργότερα στο εξωτερικό. Γύρω στο 1960 αρχίζει μία καινούργια
περίοδος ανάπτυξης για την Πάρο, που βασίζεται κυρίως στον τουρισμό.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Πάρου
ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ (Χωριό) ΣΥΡΟΣ
Ο Όμηρος αναφέρει ότι υπήρχαν στη Σύρο
δύο πόλεις. Η μια απ' αυτές εντοπίζεται στις περιοχές Ποσειδωνία- Φοίνικα.
Ήταν η αρχαιότερη και καταστράφηκε νωρίς. Λέγεται μάλιστα ότι ήταν αποικία των
Φοινίκων. Τη θέση της προσδιορίζουν λίγα λείψανα κτισμάτων, τάφων και αρχαίων
αντικειμένων που βρέθηκαν κατά καιρούς στην ευρύτερη περιοχή της Χαλέπας καθώς
και η νεκρούπολη των προϊστορικών χρόνων. Πρόκειται για το λόφο όπου σήμερα βρίσκεται
ο Ναός του Αγίου Πέτρου των Καθολικών, ο οποίος λέγεται ότι κτίστηκε το 1871 στα
ερείπια του παλιού ιερού, αφιερωμένου στο θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα.
Από την περίοδο 3200 π.Χ., οικισμοί υπάρχουν στις θέσεις Κοσκινά και
Χονδρά στη Βάρη δίπλα στη θάλασσα. Εκεί βρέθηκαν άφθονα εργαλεία από οψιδιανό
φερμένο από τη Μήλο
καθώς και κεραμικά. Κατά τον Aron υπάρχει πιθανότατα εδώ ο κρίκος που συνδέει
την όψιμη κυκλαδική περίοδο με την πρώιμη του Χαλκού.
Πιθανολογείται ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Φοίνικες, όμως αργότερα
εκδιώχθηκαν από τους Ίωνες και στη δική τους λατρεία αποδίδεται η ύπαρξη του του
ιερού του Ποσειδώνα, προστάτη της θάλασσας. Επίσης θεωρείται πιθανό, ο οικισμός
των "Ποσειδείων" να είχε ως επίνειο τον οικισμό του Φοίνικα. Η εικασία αυτή επιβεβαιώνεται
ύστερα από τη διενέργεια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας από την κα Αγγελική
Σίμωσι, αρχαιολόγο εναλίων αρχαιοτήτων, στο θαλάσσιο χώρο του σημερινού λιμενίσκου
του Φοίνικα, κατά την οποία εντοπίστηκε λιμενικό έργο, καθώς και πολλές συστάδες
αγγείων που θεωρείται ότι ανήκουν στους ρωμαϊκούς χρόνους.
Η ζωή επιστρέφει πολύ αργότερα στο χώρο. Δειλά στην αρχή, με τους
ξωμάχους που παλεύουν από το ξημέρωμα με κόπο και πείσμα να καλλιεργήσουν τη βραχώδη
και άνυδρη συριανή γη. Τα λιγοστά κτίσματα που υπάρχουν είναι θεμωνιές (καλύβες),
σε απόμερα σημεία και μακριά από τα αδιάκριτα μάτια των πειρατών. Φτιαγμένες με
ξερολιθιά, χάνονται μες το πετρώδες τοπίο. Κάθε βράδυ ή το Σάββατο οι πιο θαρρετοί
επιστρέφουν κατάκοποι στις εστίες τους, "στο Κάστρο" (Aνω
Σύρος). Ο μεσαιωνικός αυτός οικισμός - ο μοναδικός οικισμός που υπήρχε στη
Σύρο αυτήν την εποχή και που αποτελείται από εξ ολοκλήρου σχεδόν καθολικό πληθυσμό
- χρησιμεύει με τη φυσική του οχύρωση και τις επτά πόρτες του σαν καταφύγιο για
τους λιγοστούς κατοίκους της εποχής.
Η Σπηλιά του Ρόζου με τα μυκηναϊκά ευρήματα μας δίνει τη συνέχεια
μαζί με τους θρύλους και τα μυθικά πέπλα που τη θέλουν κρυψώνα θησαυρών με φύλακα
μια Νεράιδα.
Από τον 3ο αιώνα μ.Χ. η ευημερία μεταβαίνει στις αγροτικές περιοχές.
Εκείνες που είχαν πιο εύφορο έδαφος είχαν περισσότερο πληθυσμό σε αντίθεση με
τις λιγότερο γόνιμες. Την Βυζαντινή ακολούθησε η Ενετική κυριαρχία κατά την οποία
η Σύρος υπαγόταν στο δουκάτο του Αιγαίου. Οι επιδρομές των πειρατών δεν σταμάτησαν
παρόλο που το νησί είχε την προστασία των Φράγκων και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Η διαρκώς αυξανόμενη κυριαρχία της Οθωμανικής Κυριαρχίας στο Αιγαίο, είχε ως κατάληξη
την κατάληψη της Σύρου το 1537 από τους Τούρκους. Η τουρκική διοίκηση στο νησί
περιοριζόταν πάντα στην είσπραξη φόρων, ενώ παράλληλα άρχισε να αναπτύσσεται η
αυτοδιοίκηση.
Η αρχαία Ποσειδωνία, τόπος λατρείας του Ποσειδώνα, ονομάστηκε κατά
την ενετική εποχή Ντελλαγκράτσια από τον μικρό ναό της Παναγίας της Χάριτος (Madonna
Della Grazia).
Μετά το 1823, όταν εξαλείφθηκε ο κίνδυνος των πειρατών που λυμαίνονταν
όλα τα νησιά του Αιγαίου,
η Ντελλαγκράτσια άρχισε να κατοικείται μόνιμα από τους βρακοφόρους κατοίκους της.
Το 1821, μετά την κήρυξη της Επανάστασης, το νησί προσέφερε προστασία στους επιζήσαντες
από τις καταστροφές της Κάσου,
της Χίου και των Ψαρών.
Οι νέοι κάτοικοι είναι στη συντριπτική πλειοψηφία ναυτικοί και έμποροι, που αρχικά
στεγάζονται σε πρόχειρα παραπήγματα. Σιγά - σιγά αναπτύσσεται γύρω από το λιμάνι
μια καινούργια πόλη, που το 1826 θα πάρει το όνομα «Ερμούπολη» μετά από δημοψήφισμα
των κατοίκων της. Η ίδρυση του Ελληνικού Κράτους συμπίπτει χρονικά με την ανάδειξη
της Ερμούπολης σε διεθνές κέντρο εμπορικών και άλλων συναλλαγών μεταξύ Δυτικής
Ευρώπης, Μεσογείου και Ανατολής.
Την περίοδο αυτή αναπτύχθηκε σημαντική ναυπηγική δραστηριότητα και
πολλά ιστιοφόρα κατασκευάσθηκαν στους Συριανούς ταρσανάδες. Η πρώτη ναυτιλιακή
εταιρεία δημιουργήθηκε στη Σύρο το 1856 με την ονομασία «Ελληνική Ατμοπλοΐα».
Οι πρώτες βιομηχανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα ιδρύθηκαν επίσης στη Σύρο: βυρσοδεψεία,
σιδηρουργεία, αλευροποιία, κλωστοϋφαντουργία.
Όμως καθώς φτάνουμε στο τέλος του 19ου αιώνα η οικονομία του νησιού
κλονιζόταν. Αιτία οι διεθνείς εξελίξεις στο ναυτιλιακό εμπόριο, αλλά και στη βιομηχανία.
Η περίοδος της Κατοχής και οι συνέπείες της, επέφεραν οριστική καθίζηση στην κοινωνική
και οικονομική ζωή της πόλης. Σε καμία περίπτωση όμως οι κάτοικοι δεν το έβαλαν
κάτω. Τα συντρίμμια από τους βομβαρδισμούς έγιναν και πάλι οικήματα και αυτά που
υπέστησαν ζημιές επισκευάσθηκαν. Παρά το γεγονός ότι η κοινωνική θέση του νησιού
έχει ριζικά αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες, η Σύρος κατόρθωσε να διατηρήσει
πολύ υψηλό βιοτικό επίπεδο. Αλλά και οι μνήμες αυτού του τόσο σημαντικού παρελθόντος
της, διατηρούνται έντονες, με αδιάψευστο μάρτυρα την ξεχωριστή αρχιτεκτονική φυσιογνωμία.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Ποσειδωνίας
ΣΙΚΙΝΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Η αρχαία ονομασία τον νησιού ήταν Οινόη, εξαιτίας της εκτεταμένης
αμπελοκαλλιέργειας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν οι γυναίκες της Λήμνου επαναστάτησαν
και έσφαξαν όλους τους άνδρες τον νησιού, η κόρη τον βασιλιά Θόαντα Υψιπύλη, για
να σώσει τον πατέρα της, τον έβαλε σε ένα πιθάρι που το έριξε στη θάλασσα. Το
πιθάρι αυτό παρασύρθηκε από τα κύματα κι έφτασε στις ακτές της Οινόης (Σίκινου),
όπου μερικοί ψαράδες έσωσαν τον Θόαντα. Από την ένωση τον Θόαντα με μια ναϊάδα
γεννήθηκε ο Σίκινος κι από αυτόν πήρε το όνομα τον το νησί.
Από τους αρχαιότατους ακόμη χρόνους και μέχρι την απελευθέρωση της
Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό, το νησί άλλαξε πολλούς κατακτητές. Τον 10ο αι.π,Χ.
τη Σίκινο αποίκησαν οι Ιωνες. Στους ρωμαϊκούς και αργότερα στους βυζαντινούς χρόνους,
η Σίκινος περιέπεσε σε αφάνεια ενώ οι συνεχείς επιδρομές των πειρατών στην περιοχή,
την αποδυνάμωναν όλο και περισσότερο. Ακολούθησαν Ενετοί, Ρώσοι -για σύντομο χρονικό
διάστημα- και Τούρκοι. Η ένωση του νησιού με την υπόλοιπη Ελλάδα ήρθε το 1829.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Αναπτυξιακού Συνδέσμου 21ης Γεωγραφικής Ενότητας
ΣΥΡΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Περίπου 3.000 χρόνια π.Χ., στα νησιά των Κυκλάδων
αναπτύχθηκε ο Πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός.
Το κλίμα των νησιών που ήταν αρκετά καλό, τα μέταλλα, καθώς και το
μάρμαρο που υπήρχε στη γη τους, βοήθησαν να αναπτυχθεί αυτός ο πολιτισμός που
είναι από τους αρχαιότερους στην Ελλάδα.
Οι Κυκλαδίτες έγιναν σπουδαίοι ναυτικοί και τεχνίτες. Ταξίδεψαν και ανέπτυξαν
εμπορικές σχέσεις με τις γύρω περιοχές.
Ο Πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός χωρίζεται σε τρεις περιόδους. Σημαντικότερη
είναι η δεύτερη περίοδος που ονομάστηκε πολιτισμός Κέρος
- Σύρος (2800 - 2200 π.Χ.), και κατά την οποία αναπτύχθηκε περισσότερο η Σύρος.
Ο αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας πραγματοποίησε τις μεγαλύτερες ανασκαφές
στο νησί.
Ο σπουδαιότερος οικισμός της Σύρου αυτή την εποχή, ήταν ο οικισμός
στην περιοχή Χαλανδριανή
στο βόρειο μέρος του νησιού. Από τα ερείπια των κατοικιών, από τα τείχη που υπήρχαν
και τους πολλούς τάφους που ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι, συμπεραίνουμε πως ο οικισμός
αυτός ήταν πολύ σπουδαίος. Ήταν φτιαγμένος στην κορυφή του λόφου. Γύρω απ’
τον οικισμό υπήρχε τείχος με πύργους σε πολλά σημεία του.
Στη Χαλανδριανή,
οι ανασκαφές έφεραν στο φως πολλούς τάφους της εποχής του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού.
Έχουν σχήμα κυκλικό ή ορθογώνιο, είναι χτισμένοι με μικρές πέτρες και είναι σκεπασμένοι
με μια πλάκα. Μαζί με το νεκρό τοποθετούσαν πολλά αντικείμενα της καθημερινής
του ζωής, όπως αγγεία, ειδώλια, περιδέραια, όπλα, εργαλεία κ.ά.
Ίχνη οικισμών βρέθηκαν και σε άλλες περιοχές της Σύρου, όπως στη θέση
"Αγία Θέκλα" στα Χρούσσα,
ή στα Χοντρά στη θέση "Κοσκινάς" κοντά στη Βάρη,
για τον οποίο εικάζεται ότι ίσως να ήταν ο αρχαιότερος οικισμός της Σύρου. Εκεί
βρέθηκαν διάφορα εργαλεία από οψιδιανό και κομμάτια αγγείων.
Οι Κυκλαδίτες ήταν σπουδαίοι τεχνίτες. Έφτιαχναν αγγεία, κοσμήματα
και διάφορα άλλα σκεύη. Όμως τα σπουδαιότερα δημιουργήματά τους ήταν τα μαρμάρινα
ειδώλια που βρέθηκαν σε πολλά νησιά των Κυκλάδων. Παρίσταναν κυρίως γυναίκες,
με τα πόδια ελαφρώς λυγισμένα, τα χέρια σταυρωμένα κάτω από το στήθος και κεφάλι
σε σχήμα λύρας.
´Αλλα χαρακτηριστικά αντικείμενα της εποχής αυτής είναι τα "τηγανόσχημα"
σκεύη με την εγχάρακτη διακόσμηση από σπείρες και απλοϊκά καράβια, για τα οποία
δε γνωρίζουμε ποια ήταν ακριβώς η χρησιμότητά τους. Ίσως τα χρησιμοποιούσαν για
θρησκευτικούς σκοπούς.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Οι γνώσεις μας για το νησί σ' αυτή την περίοδο είναι λίγες. Ξεχωρίζει
η αναφορά του Ομήρου στη "Συρίη", που σημαίνει "ευτυχισμένο νησί",
και που οι περισσότεροι ιστορικοί παραδέχονται ότι πρόκειται για τη Σύρο. Στην
Οδύσσεια, ραψωδία Ο, στίχοι 403-414, ο χοιροβοσκός του Οδυσσέα, Εύμαιος, αφηγείται
τις περιπέτειες της ζωής του, περιγράφοντας το νησί απ' όπου κατάγεται :
"Υπάρχει ένα νησί, αν το χεις ακουστά, που λέγεται Συρίη,
της Ορτυγίας άνωθεν, όπου οι τροπές του ήλιου.
Δεν έχει πολλούς κατοίκους αλλ' είναι καρποφόρο
Έχει βοσκές και πρόβατα, κρασιά και άφθονο σιτάρι.
Οι άνθρωποί της δεν γνωρίζουν πείνα
ούτε προσβάλλονται από στυγερή αρρώστια.
Όταν γεράσουν βρίσκουν θάνατο γλυκό
από τα βέλη του αργυρότοξου Απόλλωνα και της Αρτέμιδας.
Δυο στο νησί υπάρχουν πόλεις
που δίκαια τα αγαθά χωρίζουν.
Σ’ αυτές βασίλευε ο πατέρας μου ο Κτησίος,
ο γιος του Ορμένου που έμοιαζε στους αθανάτους."
Γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ. έφτασαν στο νησί οι Φοίνικες έμποροι που κυριαρχούσαν
στις θάλασσες με τα πλοία τους. Σ’ αυτούς οφείλεται και η ονομασία του νησιού.
Το όνομα της Σύρου πιθανόν να προέρχεται από φοινικική ρίζα που σημαίνει "βραχώδης".
Κατά άλλους το όνομα του νησιού προέρχεται από τη φοινικική λέξη "Ουσύρα"
που σημαίνει "πλούσιος", ή από τη φοινικική λέξη "Ουσούρα" μπορεί να
μεταφραστεί και σαν "ευτυχής".
Αργότερα εγκαταστάθηκαν στη Σύρο, Ίωνες, με αρχηγό τον Ιππομέδοντα.
Τον 6ο αιώνα π.Χ., Σάμιοι, με αρχηγό τους τον Πολυκράτη, κατέλαβαν το νησί, με
τη βοήθεια ενός Συριανού, του Κιλλικώντα. Την ίδια περίοδο έζησε στο νησί ο μεγάλος
φιλόσοφος Φερεκύδης (γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ.), δάσκαλος του Πυθαγόρα.
Ήταν ένας από τους πρώτους που δίδαξε την αθανασία της ψυχής. Το έργο
του φέρει τον τίτλο "Πεντέμυχος" ή "Θεογονία". Λέγεται πως
αυτός κατασκεύασε το πρώτο "ηλιοτρόπιο", το πρώτο ηλιακό ρολόι. Ζούσε
σε δύο σπήλαια του νησιού, σε ένα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στη θέση Ριχωπό
στην Απάνω Μεριά, και σε ένα κατά τους χειμερινούς στην περιοχή Αληθινή.
Πιθανολογείται πως την περίοδο αυτή υπήρχαν δύο πόλεις. Η μία στη σημερινή Ερμούπολη
(περιοχή Κοίμησης) και η άλλη στο Γαλησσά
(Αγία Πακού).
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Εδώ, οι πληροφορίες που έχουμε για τη Σύρο είναι ακόμη λιγότερες.
Ξέρουμε πως, κατά τους περσικούς πολέμους του 5ου αιώνα π.Χ., οι Κυκλάδες
τάχθηκαν στο πλευρό των Αθηναίων. Μάλιστα η Σύρος έγινε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας,
καταβάλλοντας ετήσιο φόρο 1.500 δρχ.
Η θέση του νησιού δίπλα στο ιερό νησί της Δήλου
και η ανάπτυξη του εμπορίου με αυτό, οδήγησε τη Σύρο σε οικονομική ανάκαμψη στο
τέλος του 5ου αιώνα π.Χ. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρεί και η προοδευτική αύξηση της
φορολογίας της. Το λιμάνι παρουσιάζει σημαντική δραστηριότητα, τα συριανά νομίσματα
κυκλοφορούν ως τη Συρία, ενώ επίκεντρο της ζωής γίνεται ο χώρος που καταλαμβάνει
σήμερα η Ερμούπολη.
Η Σύρος είχε ανεξάρτητο πολίτευμα, παρόμοιο με το αθηναϊκό, δηλαδή
υπήρχε Βουλή, Νομισματοκοπείο, και Ασκληπιείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Το νησί αναπτύχθηκε περισσότερο στα χρόνια των απογόνων του Μ. Αλεξάνδρου
και ιδίως του Αντιγόνου Α´, ο οποίος ίδρυσε το "Κοινόν των Νησιωτών", δηλαδή
μία ομοσπονδία των Κυκλάδων.
Δραστηριοποιήθηκε οικονομικά και ανέπτυξε εμπορικές σχέσεις με τη
Δήλο. Κατά την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας, αυξήθηκε η εμπορική σημασία του
λιμανιού και το νησί γνώρισε ευημερία.
Απ’ αυτή την περίοδο έχουν σωθεί πολλά νομίσματα και επιγραφές,
όπως οι χαραγμένες στον όρμο Γράμματα.
Λατρεύονταν ο Ποσειδώνας, ο Δίας, η Αθηνά, η Δήμητρα, ο Πάνας, ο Ερμής,
ο Διόνυσος, οι Κάβειροι. Τον 4ο αιώνα μ.Χ. η Σύρος γίνεται Χριστιανική, όπως μαρτυρά
χειρόγραφο του επισκόπου Ειρηναίου το 307 μ.Χ. Η Σύρος αποτελούσε τμήμα του βυζαντινού
Θέματος του Αιγαίου και εκκλησιαστικά ανήκε αρχικά στην Επισκοπή της Δήλου,
στη συνέχεια της Αθήνας και
μετά της Κέας-Θερμίων-Σίφνου.
Οι σεισμοί του 4ου αι. μ.Χ. και οι συνεχείς πειρατικές επιδρομές,
επέφεραν ισχυρό πλήγμα στο νησί.
Το 747-750 μ.Χ. λοιμός αποδεκατίζει τους κατοίκους του νησιού. Όσοι
μένουν στο νησί και γλυτώνουν από το λοιμό και τις πειρατικές επιδρομές, συγκεντρώνονται
στο λόφο πάνω από το λιμάνι, θέτοντας τα θεμέλια για την ανάπτυξη του σημερινού
οικισμού της ´Ανω Σύρου.
Τότε η Σύρος ήταν γνωστή ως Σούδα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Μετά την κατάκτηση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Φράγκους
το 1204 μ.Χ., η Σύρος υπάγεται στην Ενετική κυριαρχία και περιλαμβάνεται μαζί
με τα αρκετά νησιά των Κυκλάδων
στο Δουκάτο της Νάξου (1207
μ.Χ.), υπό το δούκα Μάρκο Σανούδο.
Η Σύρος, μικρό νησί, χωρίς ιδιαίτερο πλούτο, φαίνεται πως δεν είχε
ιδιαίτερη σημασία για τους κατακτητές. Έτσι, είχε σχετική αυτονομία, διατήρησε
την υπάρχουσα διοίκηση όπου τη θέση του Βυζαντινού καπετάνιου πήρε ο εκπρόσωπος
του Δούκα, και διατήρησε την ελληνική γλώσσα στα έγγραφα.
Πολλοί τοποθετούν την ίδρυση του οικισμού της ´Ανω
Σύρου αυτή την εποχή. Ο οικισμός προστατεύονταν από τους τοίχους των σπιτιών,
ενώ από τη δυτική πλευρά από απόκρημνο βράχο. Υπήρχαν επτά πύλες για την είσοδο
στη "Χώρα", οι λεγόμενες "Πορτάρες", που έκλειναν με τη δύση
του ήλιου, για το φόβο των πειρατών.
Τότε έφτασαν στο νησί λίγοι Ενετοί, κυρίως άσημοι καλλιεργητές, που
ήρθαν σε επιγαμία με ντόπιες κοπέλες. Υπάρχει η άποψη πως οι Συριανοί άρχοντες,
προτιμούσαν τους ξένους ως ισχυρότερους και επισημότερους για να παντρέψουν τις
κόρες τους, αφού στο νησί δεν υπήρχαν ευγενείς καθώς είχαν μεταναστεύσει λόγω
των πειρατικών επιδρομών. Έτσι επήλθε βαθμηδόν η μεταλλαγή του θρησκεύματος. Ο
καθολικισμός δεν άργησε να καθιερωθεί στο νησί, όμως η ελληνική γλώσσα, τα ελληνικά
έθιμα και ήθη παρέμειναν αναλλοίωτα. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός πως την ανατροφή
των παιδιών ανέλαβαν οι Ελληνίδες μητέρες τους. Οι ξένοι εξελληνίστηκαν.
Πρέπει να σημειωθεί και η δύσκολη κατάσταση που βρίσκονταν τα νησιά
του Αιγαίου αυτή την εποχή.
Οι Βυζαντινοί τα είχαν αφήσει στην τύχη τους και οι πειρατικές επιδρομές τα είχαν
ερημώσει. Οι Δυτικοί μπορούσαν να τους εξασφαλίσουν προστασία. Η Δυτική εκκλησία
ήταν πιο οργανωμένη, ενώ αντίθετα δεν υπήρχε επίσκοπος του ανατολικού δόγματος
στο νησί. Αυτή είναι οι πιθανότερη αιτία για την παρουσία έως σήμερα του καθολικισμού
στη Σύρο.
Βέβαια υπάρχουν και άλλες απόψεις, όπως η θεωρία της "βίαιης
επιβολής του καθολικισμού" ή η άποψη πως ο τότε επίσκοπος του νησιού Μιχαήλ
Ψύλλος, ομολόγησε υποταγή στον Πάπα για να διατηρήσει τη θέση του. Πάντως όποια
κι αν είναι η αληθινή εκδοχή το συμπέρασμα είναι πως οι Συριανοί μπορεί να ασπάστηκαν
τον Καθολικισμό, όμως παρέμειναν Έλληνες, διατήρησαν την ελληνική γλώσσα, ενώ
διατήρησαν ακόμη και στις θρησκευτικές τελετές ελληνοβυζαντινά θρησκευτικά έθιμα.
Πολύ χαρακτηριστικά, ο εκ των οικιστών της Ερμούπολης
Π. Ζωντανός, στα 1842, γράφει:
"Οι κάτοικοι της Σύρας, έχουν την αυτή με τους λοιπούς Έλληνας
καταγωγήν είναι δηλαδή Έλληνες καθ’ αυτό και όχι Λατίνοι ως τινές νομίζουσιν,
είναι Έλληνες ως και οι συγκάτοικοί των Ερμουπολίται. Είναι ενός και του αυτού
γένους με τούτους, είναι ομογενείς και όχι από άλλην φυλήν ή γένος, είναι τέκνα
μιας και της αυτής μητρός, της Ελλάδος".
Το 1286 μ.Χ. έχουμε την πολιορκία της Σύρου από το δούκα της Τήνου
Βαρθολομαίο Γκύζη. Το νησί σώθηκε με τη βοήθεια του στόλου του βασιλιά της Νεαπόλεως,
με ναύαρχο τον Narsi di Torgi.
Το 1303 μ.Χ. το νησί δόθηκε προίκα από το δούκα της Νάξου
Φραγκίσκο Κρίσπη στην κόρη του Πετρουνέλλα, που παντρεύτηκε το δούκα Πέτρο Ζένο.
Το 1408 μ.Χ. επισκέφτηκε τη Σύρο ο Φλωρεντίνος ιερέας Χριστόφορος
Buondelmonti και περιέγραψε την κατάσταση που βρισκόταν το νησί:
"Οι κάτοικοι τρέφονται με ψωμί από κριθάρι, χαρούπια και κρέας
τράγων. Εξαιτίας του μεγάλου φόβου που τους εμπνέουν οι πειρατές, η ζωή τους είναι
τόσο δυστυχισμένη ώστε μόνο οι συγγενείς, τα παιδιά τους και η μεγάλη αγάπη που
νιώθουν για τον τόπο τους, τους κρατούν σ’ αυτόν".
Ο Στέφανος Magnus μας πληροφορεί πως το 1484 μ.Χ. κατοικούσαν μόνο
400 άνθρωποι.
Όπως τα περισσότερα Κυκλαδονήσια, έτσι και η Σύρος ταλαιπωρήθηκε πολύ
από τις πειρατικές επιδρομές, αλλά και τις διαμάχες των Φράγκων ηγεμόνων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Το 1537 μ.Χ. η Σύρος καταλαμβάνεται από τους Τούρκους.
Οι κάτοικοι του νησιού ήταν τότε περίπου 3.000 και υφίσταντο επανειλημμένες
επιδρομές από πειρατές που βρισκόταν σε διένεξη με τους Τούρκους.
Το 1617 μ.Χ. απαγχονίστηκε ο Καθολικός Επίσκοπος Ανδρέας Κάργας από
τον Καπετάν Αλή Πασά. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του πληθυσμού
του νησιού.
Το 1633 μ.Χ. εγκαθίστανται στο νησί Καπουτσίνοι μοναχοί και στα μέσα
του 18ου αι. μοναχοί Ιησουίτες και μοναχές Ουρσουλίνες, που ασχολήθηκαν με την
εκπαίδευση και την περίθαλψη των φτωχών.
Προς το τέλος του 17ου αιώνα μ.Χ., η Τουρκική διοίκηση ήταν αρκετά
χαλαρή. Ο Τούρκος καδής (ανώτερος αξιωματούχος), έμενε στην ´Ανδρο
και στο νησί δεν υπήρχαν Τούρκοι. Η Γαλλία
είχε αποσπάσει από τους Τούρκους προνόμια υπέρ του καθολικού κλήρου που βρισκόταν
στο νησί. Ο επίσκοπος διοριζόταν από τον Πάπα. Θεσμοθετήθηκαν όργανα τοπικής αυτοδιοίκησης
(συνέλευση του λαού, επίτροποι, προεστοί). Έτσι μπήκαν οι βάσεις για την οικονομική
ανάπτυξη που επακολούθησε.
Κατά το Β´ Ρωσοτουρκικό πόλεμο, καταλήφθηκε από τους Ρώσους
(1770-1774). Με τη συνθήκη του Κιουτσούκ - Καϊναρτζή, τα νησιά πέρασαν ξανά στους
Τούρκους. Η Σύρος ευνοήθηκε γιατί ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ χάρισε το νησί στην
ανιψιά του Σαχ, η οποία ενθάρρυνε φορολογικές ελαφρύνσεις.
Κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821, το νησί που τελούσε
υπό γαλλική προστασία, δεν πήρε ενεργό μέρος. Εξάλλου δε διέθετε ισχυρή ναυτική
δύναμη. Όμως, ενίσχυσε οικονομικά τον αγώνα και στο νησί βρήκαν καταφύγιο, πρόσφυγες
από τη Χίο, τη Σμύρνη,
τα Ψαρά, οι οποίοι αναγκάστηκαν
απ’ τους Τούρκους να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους. Οι πρόσφυγες αυτοί
ήταν που ίδρυσαν την Ερμούπολη,
η οποία σύντομα έγινε το σημαντικότερο αστικό κέντρο του νεοσύστατου Ελληνικού
κράτους. Χάρη στο επιχειρηματικό δαιμόνιο και τη σκληρή δουλειά αυτών των ανθρώπων
συντελέστηκε το "θαύμα", της πόλης του Ερμή.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Μεταξύ του 1830 και 1870, το νησί γνώρισε μεγάλη πνευματική άνθιση
και οικονομική ανάπτυξη.
Το 1832 μ.Χ. η Σύρος είχε περισσότερα εμπορικά πλοία (181) από την
Ύδρα (95), τις Σπέτσες
(79), το Γαλαξίδι (33), κλπ.,
δεδομένου ότι οι στόλοι των παραδοσιακά ναυτικών νησιών είχαν καταστραφεί κατά
τη διάρκεια του αγώνα ενάντια των Τούρκων.
Μετά την κήρυξη του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, η Ερμούπολη
έφτασε να έχει 13.805 κατοίκους. Το 1833 μ.Χ. έγινε πρωτεύουσα του νομού Κυκλάδων
και οργανώθηκε σαν κέντρο διοικητικών και δικαστικών αρχών. Πρώτος δήμαρχος υπήρξε
ο Ιωάννης Πετρίτζης το 1835 μ.Χ. Το 1839 μ.Χ. ιδρύθηκε το Γυμνάσιο από το Νεόφυτο
Βάμβα. Η Σύρος υπήρξε κέντρο αντιπολίτευσης κατά του βασιλιά Όθωνα. Απ' αυτήν
ξεκίνησε η εξέγερση του Λεωτσάκου το 1862 μ.Χ.
Ιδρύθηκαν τράπεζες, ατμοπλοϊκές και ναυτιλιακές εταιρίες, ναυπηγεία,
σωματεία, τυπογραφεία, κ.ά. Το 1845 μ.Χ. εγκαθίσταται στην Ερμούπολη
υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Αναπτύσσονται βιομηχανικοί κλάδοι (βυρσοδεψία,
σαπωνοποιεία, σιδηρουργία, κλπ.). Η ναυτιλιακή δραστηριότητα είναι τόσο μεγάλη
που κατασκευάζονταν στο νησί 60-80 πλοία το χρόνο. Γύρω στα 2.000 άτομα δουλεύουν
στα ναυπηγεία το 1835 μ.Χ.
Το 1835 μ.Χ. υπάρχουν στην Ερμούπολη
τέσσερα τυπογραφεία. Το 1836 μ.Χ. κυκλοφορούν οι εφημερίδες "Ερμής της Σύρου"
και "Ερμής των Κυκλάδων".
Το 1853 μ.Χ. η Ελλάδα
είχε μόνο τρεις πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων: την Αθήνα,
την Πάτρα και την Ερμούπολη.
Το 1854 μ.Χ. κατασκευάζεται, σε ιδιωτικό ναυπηγείο, το πρώτο ελληνικό
ατμόπλοιο. Ιδρύεται η πρώτη στην Ελλάδα
ατμοπλοϊκή εταιρεία, η "Ελληνική Ατμοπλοΐα" το 1856 μ.Χ., με συμμετοχή
του δημοσίου, της Εθνικής Τράπεζας και 102 άλλων μετόχων. Η Ελληνική Ατμοπολοϊκή
Εταιρεία απέκτησε ατμόπλοια, επιβατηγά και εμπορικά, εφάμιλλα προς τα τότε αυστριακά,
ιταλικά και γαλλικά. Ακόμη, κατασκεύασε αποβάθρες, ναυπηγικές εγκαταστάσεις, εργοστάσια
επισκευής πλοίων, αποθήκες, κ.ά.
Ιδρύεται το Δημοτικό Ναυπηγείο, στα 1866 μ.Χ. Πάρα πολλά πλοία επισκέπτονται
τα ναυπηγεία και το λιμάνι της Ερμούπολης,
για επισκευή, ανεφοδιασμό ή εμπόριο και αφήνουν στο νησί άφθονο συνάλλαγμα. Η
Ερμούπολη γίνεται το εμπορικό
κέντρο ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου και διεθνές κέντρο εμπορικών συναλλαγών
μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Ανατολής.
Αργότερα ιδρύονται πολλά κλωστοϋφαντουργεία που διατήρησαν τη δυναμικότητά
τους μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Εδώ ξέσπασε η πρώτη εργατική απεργία το 1879
μ.Χ.
Γύρω στα 1866 μ.Χ., δέχτηκε πολλούς Κρητικούς πρόσφυγες, μεταξύ των
οποίων και η οικογένεια του Ελευθερίου Βενιζέλου, που φοίτησε στο Γυμνάσιο της
Σύρου. Ιδρύονται ακόμη ναυτικές σχολές, η Ιερατική Σχολή Κυκλάδων, σχολές απόρων
παιδιών και γυναικών, το Ελληνικό Μουσείο, κλπ.
Το 1864 μ.Χ. ανεγέρθηκε το "Θέατρο
Απόλλων", μικρογραφία της "Σκάλας του Μιλάνου", που φιλοξενούσε
πλήθος παραστάσεων ξένων και ελληνικών θιάσων. Την ίδια εποχή ιδρύθηκε η "Φιλαρμονική
Εταιρεία" και η "Λέσχη
Ελλάς".
Πολλές σημαντικές προσωπικότητες έζησαν και μεγαλούργησαν σ’
αυτό τον τόπο, προϊόντα της εκπληκτικής, για την εποχή αυτή, πνευματικής άνθισης:
• Νεόφυτος Βάμβας.
• Γεώργιος Σερούιος.
• Χρ. Ευαγγελίδης, ο ιδρυτής του "Ελληνικού Λυκείου".
• Εμμανουήλ Ροΐδης (1836 - 1904 μ.Χ.), ο μεγάλος μυθιστοριογράφος.
• Δημήτριος Βικέλας (1835 - 1908 μ.Χ.), που τόσο προσπάθησε για την αναβίωση των
Ολυμπιακών αγώνων.
• Γεώργιος Σουρής (1853 - 1919 μ.Χ.), ο μεγάλος ποιητής.
Η παράδοση συνεχίζεται με τους νεότερους Λέοντα Κουκούλα, Κωστή Μπαστιά,
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Μάνο Ελευθερίου, κλπ.
Το 1889 μ.Χ. το νησί αριθμεί 31.573 κατοίκους. Το 1907 η Ερμούπολη
με πληθυσμό 18.100 κατοίκων ήταν η έκτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας,
μετά την Αθήνα, τον Πειραιά,
την Πάτρα, την Κέρκυρα
και το Βόλο.
Προς το τέλος του 19ου αιώνα, η οικονομία της Σύρου αρχίζει να κλονίζεται.
Σπουδαιότερες αιτίες ήταν οι διεθνείς εξελίξεις στο ναυτιλιακό εμπόριο και τη
βιομηχανία. Πολλά εργοστάσια κλείνουν και το λιμάνι της Ερμούπολης
χάνει τα πρωτεία στον ελληνικό χώρο. Η Σύρος οφείλει την ανάπτυξή της στο ότι,
μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας
βρέθηκε με μεγάλο αριθμό κατοίκων, σε σημαντική αναλογία ναυτικών και εμπόρων,
καθώς και στη γεωγραφική της θέση ως λιμανιού (στο μέσο του Αιγαίου
και στο δρόμο προς τον Εύξεινο).
Για αυτό η παρακμή της αρχίζει από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν δημιουργείται
ο Πειραιάς ως επίνειο της πρωτεύουσας
και ανοίγει η Διώρυγα της Κορίνθου.
Ιδιαίτερα η διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου,
η οποία ολοκληρώθηκε μετά τον Α´ Παγκόσμιο πόλεμο, ήταν καταλυτικός παράγοντας,
καθώς μειώθηκε η σημασία της θαλασσίας οδού προς τον Εύξεινο.
Το 1922 μ.Χ., δέχτηκε κύματα προσφύγων από τα θύματα της Μικρασιατικής
Καταστροφής.
Κατά τη διάρκεια του Β´ Παγκοσμίου πολέμου, το νησί γνώρισε
την ιταλική και γερμανική κατοχή. Το χειμώνα του 1941-42, περίπου 8.000 Συριανοί
έχασαν τη ζωή τους από την πείνα και τα βασανιστήρια.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΣΥΡΟΣ (Πόλη) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Η Ερμούπολη δημιουργήθηκε μέσα απ' τις φλόγες της επανάστασης του
1821, από πρόσφυγες οι οποίοι προήλθαν από περιοχές που κατέστρεψαν οι Τούρκοι.
Ναυτικοί και έμποροι από τη Χίο,
την Κάσο, τα Ψαρά
κ.α. δημιούργησαν αυτό το "οικονομικό θαύμα". Μέσα σε λίγα χρόνια η έρημη παραλία
του νησιού μετατράπηκε σε πρώτο λιμάνι της χώρας με έντονη καλλιτεχνική και πολιτιστική
κίνηση. Οι οικιστές της έδωσαν στην πόλη το όνομα του Κερδώου και Λόγιου Ερμή.
Ερμούπολη σημαίνει "η πόλη του Ερμή", που ήταν ο αρχαίος θεός του εμπορίου και
των γραμμάτων. Το όνομα της πόλης το πρότεινε ο Λουκάς Ράλλης από τη Χίο το 1826.
Μετά την κήρυξη του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, η Ερμούπολη έφτασε
να έχει 13.805 κατοίκους. Το 1833 έγινε πρωτεύουσα του νομού Κυκλάδων και οργανώθηκε
σαν κέντρο διοικητικών και δικαστικών αρχών. Η ίδρυση του Ελληνικού Κράτους συμπίπτει
χρονικά με την ανάδειξη της Ερμούπολης ως διεθνές κέντρο εμπορικών και ναυτικών
συναλλαγών μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Ανατολής. Πρώτος
δήμαρχος υπήρξε ο Ιωάννης Πετρίτζης το 1835. Ιδιαίτερη κίνηση παρουσίασε το διαμετακομιστικό
εμπόριο, κύρια προς την Τουρκία,
το οποίο οδήγησε στην ίδρυση ελεύθερης ζώνης στο λιμάνι στα 1837.
Ιδρύθηκαν τράπεζες, ατμοπλοϊκές και ναυτιλιακές εταιρίες, ναυπηγεία,
σωματεία, τυπογραφεία, κ.ά. Το 1839 ιδρύθηκε το Γυμνάσιο από το Νεόφυτο Βάμβα.
Το 1845 εγκαθίσταται στη Ερμούπολη υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Αναπτύσσονται
βιομηχανικοί κλάδοι (βυρσοδεψεία, σαπωνοποιεία, σιδηρουργεία, κ.λπ.). Η ναυτιλιακή
δραστηριότητα είναι τόσο μεγάλη που κατασκευάζονταν στο νησί 60-80 πλοία το χρόνο.
Γύρω στα 2.000 άτομα δουλεύουν στα ναυπηγεία το 1835.
Το 1835 υπάρχουν στην Ερμούπολη τέσσερα τυπογραφεία. Το 1836 κυκλοφορούν
οι εφημερίδες "Ερμής της Σύρου" και "Ερμής των Κυκλάδων".
Το 1853 η Ελλάδα είχε μόνο τρεις πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000
κατοίκων: την Αθήνα, την Πάτρα και την Ερμούπολη.
Το 1854 κατασκευάζεται, σε ιδιωτικό ναυπηγείο, το πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο.
Ιδρύεται η πρώτη στην Ελλάδα ατμοπλοϊκή εταιρεία, η "Ελληνική Ατμοπλοΐα" το 1856,
με συμμετοχή του δημοσίου, της Εθνικής Τράπεζας και 102 άλλων μετόχων. Η Ελληνική
Ατμοπολοϊκή Εταιρεία απέκτησε ατμόπλοια, επιβατηγά και εμπορικά, εφάμιλλα προς
τα τότε αυστριακά, ιταλικά και γαλλικά. Ακόμη, κατασκεύασε αποβάθρες, ναυπηγηκές
εγκαταστάσεις, εργοστάσια επισκευής πλοίων, αποθήκες, κ.ά.
Ιδρύεται το Δημοτικό Ναυπηγείο, στα 1866 μ.Χ. Πάρα πολλά πλοία επισκέπτονται
τα ναυπηγεία και το λιμάνι της Ερμούπολης, για επισκευή, ανεφοδιασμό ή εμπόριο
και αφήνουν στο νησί άφθονο συνάλλαγμα. Η Ερμούπολη γίνεται το εμπορικό κέντρο
ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου και διεθνές κέντρο εμπορικών συναλλαγών μεταξύ
της Δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Ανατολής. Αργότερα ιδρύονται
πολλά κλωστοϋφαντουργεία που διατήρησαν τη δυναμικότητά τους μέχρι τις αρχές του
20ου αιώνα. Εδώ ξέσπασε η πρώτη εργατική απεργία το 1879.
Γύρω στα 1866, δέχτηκε πολλούς Κρητικούς πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων
και η οικογένεια του Ελευθερίου Βενιζέλου, που φοίτησε στο Γυμνάσιο της Σύρου.
Ιδρύονται ακόμη ναυτικές σχολές, η Ιερατική Σχολή Κυκλάδων, σχολές απόρων παιδιών
και γυναικών, το Ελληνικό Μουσείο, κ.λπ.
Το 1864 ανεγέρθηκε το "Θέατρο Απόλλων", μικρογραφία της "Σκάλας του
Μιλάνου", που φιλοξενούσε πλήθος παραστάσεων ξένων και ελληνικών θιάσων. Την ίδια
εποχή ιδρύθηκε η "Φιλαρμονική Εταιρεία" και η "Λέσχη Ελλάς".
Όλη αυτή η οικονομική ευημερία οδήγησε στη δημιουργία ισχυρής αστικής
τάξης και στην υιοθέτηση ενός "ευρωπαϊκού" τρόπου ζωής. Ο τρόπος ένδυσης και ο
τρόπος διασκέδασης είναι δυτικού τύπου. Στις Λέσχες του νησιού η άρχουσα κοινωνία
επιδιδόταν στους χορούς της εποχής (Βάλς, Πόκα, κ.λπ.) ενδεδυμένη με πολυτελείς
τουαλέτες αφού "τα συριανά εμπορικά καταστήματα της εποχής ήταν εφάμιλλα των γαλλικών".
Πολλοί ξένοι αλλά και ελληνικοί θίασοι επισκέπτονταν το νησί και με τις παραστάσεις
τους διασκέδαζαν το συριανό κοινό.
Τα υπέροχα νεοκλασικά αρχοντικά, δείγματα του Ρομαντικού Κλασικισμού,
έδιναν την εντύπωση μιας ευρωπαϊκής πόλης στο κέντρο του Αιγαίου. Ευρωπαίοι και
Έλληνες αρχιτέκτονες (Ziller, Sampo, Erlacher, Βλυσίδης, Ελευθεριάδης, κ.λπ.)
και τεχνίτες, τοιχογράφοι και ζωγράφοι δημιούργησαν αυτή την πόλη που η αρχιτεκτονική
της θεωρείται μνημειακή. Το Δημαρχείο, το Λέσχη "Ελλάς", ο ναός του Αγίου Νικολάου,
το θέατρο Απόλλων και τα αρχοντικά στη συνοικία Βαπόρια, είναι μερικά από τα δείγματα
αυτής της αρχιτεκτονικής.
Πολλές σημαντικές προσωπικότητες έζησαν και μεγαλούργησαν σ' αυτό
τον τόπο, προϊόντα της εκπληκτικής, για την εποχή αυτή, πνευματικής άνθισης:
•Νεόφυτος Βάμβας.
•Γεώργιος Σερούιος.
•Χρ. Ευαγγελίδης, ο ιδρυτής του "Ελληνικού Λυκείου".
•Εμμανουήλ Ροΐδης (1836 - 1904 μ.Χ.), ο μεγάλος μυθιστοριογράφος.
•Δημήτριος Βικέλας (1835 - 1908 μ.Χ.), που τόσο προσπάθησε για την αναβίωση
των Ολυμπιακών αγώνων.
•Γεώργιος Σουρής (1853 - 1919 μ.Χ.), ο μεγάλος ποιητής.
Η παράδοση συνεχίζεται με τους νεότερους Λέοντα Κουκούλα, Κωστή Μπαστιά,
Ρίτα Μπούμη-Παπά, Μάνο Ελευθερίου, Τιμολέοντα Αμπελά, κ.λπ.
Το 1907 η Ερμούπολη με πληθυσμό 18.100 κατοίκων ήταν η έκτη μεγαλύτερη
πόλη της Ελλάδας, μετά την Αθήνα,
τον Πειραιά, την Πάτρα,
την Κέρκυρα και το Βόλο.
Όμως από το τέλος του 19ου αιώνα η "Αρχόντισσα των Κυκλάδων" αρχίζει
ν' αποδυναμώνεται. Η ανάδειξη άλλων εμπορικών κέντρων, η εξέλιξη του Πειραιά σε
πρώτο λιμάνι της χώρας και η διάνοιξη του Ισθμού
της Κορίνθου οδηγούν στην αποδυνάμωση της Ερμούπολης. Παρ' όλα
αυτά η πόλη συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά και εμπορικά
κέντρα του νοτίου Αιγαίου. Σήμερα στην Ερμούπολη εδρεύει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
και η Νομαρχία Κυκλάδων. Τα νεοκλασικά κτίρια, οι πλατείες, οι πλακόστρωτοι δρόμοι
μαρτυρούν την περίοδο της ακμής αλλά η πνευματική και πολιτιστική κίνηση συνεχίζει
και σήμερα την πορεία που ξεκίνησε τον προηγούμενο αιώνα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΤΗΝΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Η Τήνος είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους με τα ονόματα "Υδρούσα"
και "Οφιούσα" που σημαίνουν πως το νησί είχε πολλά νερά και πολλά φίδια,
από τα οποία τη γλίτωσε - όπως πίστευαν οι αρχαίοι - ο Ποσειδώνας. ´Αλλοι
υποστηρίζουν πως το όνομά της προέρχεται απ' τη Φοινικική λέξη "Τανόθ"
που σημαίνει "φίδι", και άλλοι πάλι πως πήρε το όνομα του πρώτου οικιστού
της Τήνου. Ακόμη ο Αριστοφάνης αναφέρει πως ονομαζόταν "Σκοροδοφόρος"
επειδή παρήγαγε εκλεκτά σκόρδα.
Οι πρώτοι κάτοικοι της Τήνου ήταν Ίωνες απ’ την Καρία
της Μικράς Ασίας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Κατά του Μηδικούς Πολέμους την κατέλαβαν οι Πέρσες και αναγκαστικά
οι Τηνιακοί έστειλαν το στόλο τους, μια τριήρη με πλοίαρχο τον Παναίτιο του Σωσιμένη.
Ήταν αυτή η τριήρης που αυτομόλησε για να ειδοποιήσει τους Έλληνες την ώρα που
σκέπτονταν να φύγουν απ’ το στενό της Σαλαμίνας πως τους κύκλωσε ο Περσικός
στόλος και πως η μόνη διέξοδος είναι η ναυμαχία.
Επίσης, στη μάχη των Πλαταιών
η Τήνος έδωσε στρατό και για αυτό γράφτηκαν τα ονόματα των στρατιωτών της στο
Δελφικό Τρίποδα.
Μετά τα μηδικά η Τήνος τάχθηκε στην ηγεμονία των Αθηνών.
Έπειτα, την κυρίευσαν οι Σπαρτιάτες και πέρασε διαδοχικά ακολουθώντας την τύχη
και των άλλων νησιών στην κυριαρχία του Φιλίππου, των διαδόχων του, και τέλος
των Ρωμαίων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Στα Βυζαντινά χρόνια ανήκε στο "θέμα της Ελλάδος", κι αφού
γνώρισε τη μανία των Σαρακηνών πειρατών, έπεσε στα χέρια των Ενετών το 1207 μ.Χ.,
που τη διοικούσαν με ηγεμόνες από την οικογένεια Γκίζη ως το 1390 μ.Χ., που διορίστηκε
διοικητής ο Τηνιακός Νικόλαος Βενιέρος.
Όταν οι Τούρκοι πήραν το 1453 μ.Χ. την Κωνσταντινούπολη
και άρχισαν να εξαπλώνονται σε όλα τα νησιά, από το 1536 μ.Χ. ως το 1697 μ.Χ επιχείρησαν
11 φορές να καταλάβουν την Τήνο. Τελικά, την κατέλαβαν το 1715 μ.Χ. αφού ο ενετός
φρούραρχος Βάλβη έβρεξε το μπαρούτι και έφραξε τα κανόνια του φρουρίου, για να
καταστήσει αδύνατη την άμυνα. Ωστόσο, οι όροι της συνθήκης παραδόσεως της Τήνου
στάθηκαν πολύ τιμητικοί για τους γενναίους κατοίκους του νησιού, αφού θα έβγαιναν
από το φρούριο με τις σημαίες ψηλά και με τα όπλα τους, ενώ ο τουρκικός στρατός
θα απέδιδε τιμές.
Κατά την Τουρκοκρατία, οι κάτοικοι της Τήνου διατήρησαν πολλά προνόμια
όπως, να λατρεύουν ελεύθερα το Θεό τους με δικό τους επίσκοπο, να κτίζουν όσα
σχολεία και εκκλησίες θέλουν, να μείνουν 2 χρόνια αφορολόγητοι, να απαλλαγούν
απ τον "κεφαλικό" φόρο και να πληρώνουν μόνο κτηματικό, να μη φορούν
φέσι, και όσοι θέλουν να φορούν κόκκινες κάλτσες (πράγμα που απαγορευόταν στους
άλλους σκλάβους Έλληνες).
Από το 1771 μ.Χ. ως το 1775 μ.Χ. διετέλεσε υπό τη Ρωσική κατοχή, και
την 31η Μαρτίου του 1821 ύψωσε τη σημαία της επαναστάσεως, στον Πύργο,
με αρχηγό το Γεώργιο Παλαμάρη. Κατά την επανάσταση οι Τηνιακοί πολέμησαν με σθένος
στη στεριά και στη θάλασσα. Στην Τήνο κατέφυγαν τότε πολλοί απ' όσους γλίτωσαν
απ’ την καταστροφή των Κυδωνιών,
απ’ τη σφαγή τη Χίου,
απ’ την καταστροφή της Κάσου,
την πυρπόληση των Ψαρών, την
Κρήτη.
Πάνω απ όλα όμως, βαραίνει στην ιστορία, η ανυπολόγιστη προσφορά του
άριστου οιωνού της Τήνου - που έδινε φτερά στον αγωνιζόμενο Ελληνισμό - όταν το
1823 μ.Χ. βρέθηκε με θαύμα η εικόνα της Μεγαλόχαρης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Στην Ελεύθερη Ελλάδα,
η Τήνος έπαιξε πάντα πρωτεύοντα ρόλο, και τα ηρώα της μαρτυρούν αδιάψευστα την
παλικαριά και τη θυσία των παιδιών της, για τη δημιουργία της Ελεύθερης Ελλάδας.
Όταν τον Αύγουστο του 1940 τορπιλιζόταν στην Τήνο το καταδρομικό "ΕΛΛΗ"
, έπαιρνε ο τελευταίος πόλεμος από την Τήνο το χρίσμα και τη σφραγίδα του "ιερού
αγώνα" για τα όσια της φυλής, και κατέβαινε η Παναγία πλάι στο Έθνος, πρόμαχος
παντοτινός και στον πόλεμο και την ειρήνη.
Σπουδαία ήταν η συμβολή του νησιού στην αντίσταση κατά των κατακτητών:
1. Η Τήνος, λόγω γεωγραφικής θέσης και μορφολογίας των ακτών , υπήρξε
από τους κυριότερους σταθμούς διαφυγής ανθρώπινου δυναμικού στη Μέση Ανατολή,
με τα πετρελαιοκίνητα "κουρσάρικα" σκάφη, μέσω του Τσεσμέ
της Τουρκίας. Μέσω Τήνου προωθήθηκαν τελικά στην Αλεξάνδρεια
μεταξύ άλλων οι Γ. Παπανδρέου και Κ. Καραμανλής. Υπολογίζονται σε 4.000 οι εθελοντές,
που πέρασαν απ’ την Τήνο με προορισμό τη Μέση Ανατολή και φιλοξενήθηκαν
στο νησί.
2. Στο νησί λειτουργούσε ένα από τα καλύτερα κλιμάκια πληροφοριών
και δολιοφθορών των Συμμάχων στο Αιγαίο.
Οι ζημιές που υπέστησαν οι Γερμανοί από τις πληροφορίες που μετέδιδε ο ασύρματος
της Τήνου στο συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής είναι τεράστιες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΚΥΘΝΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Κατά το Στέφανο το Βυζάντιο, το νησί ονομαζόταν ΟΦΙΟΥΣΑ, ενώ μία άλλη
εκδοχή και χωρίς να είναι τεκμηριωμένη θέλει τον αρχηγό των Δρυόπων και πρώτο
οικιστή του νησιού ως “νονό” του. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρόδοτο
ονομαζόταν και Δρυοπίς (Δρυοπίδα) εξαιτίας των Δρυόπων που ήρθαν από την Εύβοια.
Η λέξη (Δρυοπική ή Φοινικική) ενδεχομένως να στηρίζεται στη ρίζα “κυθ”
η οποία προέρχεται από το ρήμα κεύθω δηλαδή κρύπτω (κεύθμων σκοτεινός, βαθύς τόπος
που εξαφανίζεται κάποιος). Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή
Μαρουλάς κοντά στα Λουτρά
έφεραν στο φως της επιφάνειας τέσσερις τάφους, που αποδεικνύουν ότι η Κύθνος κατοικήθηκε
τη Μεσολιθική εποχή ανάμεσα στα 7.500 και 6.500π.Χ. και αποτελούν τα αρχαιότερα
δείγματα ανθρώπινης παρουσίας στο χώρο του Αιγαίου.
Πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τους Κρήτες
και το Μίνωα.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρόδοτο τα δεινά του Τρωικού πολέμου και οι
θεομηνίες του 13ου αι. π.Χ. ανάγκασαν τους Δρύοπες να εκπατριστούν στις Κυκλάδες
και κυρίως στην Κύθνο και στην Κέα.
Γύρω στα 1130π.Χ. οι Ίωνες στάλθηκαν στην Κύθνο με επικεφαλής τον Κέστωρα και
τον Κεφαλλήνιο. Τότε δημιουργήθηκε μία ισχυρή και αυτόνομη πόλη διοικούμενη άριστα
όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης στο “Κυθνίων Πολιτεία”. Η Κύθνος ανέδειξε
σημαντικές προσωπικότητες κατά την αρχαιότητα, ανάμεσά τους ο ιστοριογράφος Ηγησίδημος
και οι ζωγράφοι Τιμάνθης και Κυδίας. Την εποχή αυτή στην Κύθνο λατρεύονταν πολύ
οι θεοί Απόλλων και Αφροδίτη. Η συμμετοχή των κατοίκων του νησιού στους Περσικούς
Πολέμους με μία τριήρη θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία
του. Μετά τα Περσικά οι Κύθνιοι ενσωματώθηκαν στην Αθηναϊκή Συμμαχία.
Το 395μ.Χ. η Κύθνος αποτέλεσε τμήμα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους
με πρωτεύουσα το Βυζάντιο.
Δέχθηκε πολλές επιθέσεις από πειρατές, ενώ κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας
την κατέλαβαν πολλοί ευγενείς μεταξύ των οποίων οι οικογένειες των Σανούδων και
των Γοζαδίνων. Μετά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης
από τους Σταυροφόρους (1204), τα νησιά του Αιγαίου
περιήλθαν στους Ενετούς. Τα Θερμιά καταλήφθηκαν το 1207 από το Μάρκο Σανούδο και
αποτέλεσαν μαζί με άλλες Κυκλάδες
το Δουκάτο του Αιγαίου. Έναν
αιώνα αργότερα περιήλθε στις οικογένειες των Καστέλλι και μετά των Γοζαδίνι. Το
1537 λεηλατήθηκαν από τον πειρατή Βαρβαρόσσα και καταλήφθηκαν από τους Τούρκους,
ενώ το 1540 υπογράφηκε μεταξύ των Τούρκων και των Ενετών ένα σύμφωνο ειρήνης.
Σύμφωνα με αυτό τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων,
μεταξύ αυτών και τα Θερμιά, υποδουλώθηκαν στους Τούρκους. Οι κατακτητές ονόμασαν
το νησί ΧΑΜΑΜ-ΑΔΑΣΗ (νησί των Θερμών). Οι Γοζαδίνοι παρέμειναν κυρίαρχοι του νησιού
μέχρι το 1579, και επηρέαζαν την τύχη του νησιού για 5 ακόμη δεκαετίες, ώσπου
η Κύθνος περιήλθε οριστικά στους Τούρκους. Κατά το 17ο αι. οι συγκρούσεις ανάμεσα
στους Τούρκους και στους Ενετούς ταλαιπώρησαν το νησί, που αποτελούσε καταφύγιο
των Κουρσάρων. Επίσης επιτράπηκε σε Αλβανούς από την Πελοπόννησο
να εγκατασταθούν στο νησί, ενώ στα τέλη του αιώνα αυτού εξαιτίας των σφαγών των
Τούρκων, ήρθαν Κρήτες πρόσφυγες και εγκαταστάθηκαν στη Μεσσαριά
(Χώρα).
Στη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου, το νησί καταλήφθηκε από Ρώσους
και με τη λήξη του πολέμου με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή δόθηκε αμνηστία
στα νησιά. Το 1821 οι Κύθνιοι πήραν μέρος στην επανάσταση κατά των Τούρκων (ένα
από τα πρώτα μέρη που προσχώρησαν στον αγώνα), μετά τον απαγχονισμό του Γρηγορίου
του Ε΄. Το 1823 το ένα τέταρτο του πληθυσμού αφανίστηκε από επιδημία πανώλης.
Το Φεβρουάριο του 1862 στον όρμο της Αγίας
Ειρήνης γράφτηκε μία από τις πιο αιματηρές σελίδες της Ελληνικής ιστορίας
με πρωταγωνιστή το Νικόλαο Λεωτσάκο, εναντίον του Οθωνα. Οι στασιαστές ξεκίνησαν
από τη Σύρο και κατέπλευσαν
στην Κύθνο με σκοπό την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Ο στρατός της
Κυβέρνησης όμως κατέστειλε αμέσως τη στάση αυτή, με αποτέλεσμα να διασκορπιστούν
οι στασιαστές και να σκοτωθεί ο Λεωτσάκος, οι Μωραϊτίνης και ο Σκαρβέλης και πολλοί
άλλοι από τους εξόριστους.
Την περίοδο της Κατοχής (1941-1945) η μικρή Κύθνος πήρε κι αυτή μέρος
στο γενναίο αγώνα των αντιστασιακών της χώρας μας, συμμετέχοντας με αυταπάρνηση
και αυτοθυσία. Στα Λουτρά
μια απέριττη μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματά τους θυμίζει τους πρώτους αυτούς αγωνιστές
της χώρας μας.
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Κύθνου
και της Ένωσης Τουριστικών
Επαγγελμάτων Κύθνου.
ΔΗΛΟΣ (Νησί) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Confederacy of. A league entered into by the Greek States under
the hegemony of Athens in B.C. 478, with the primary object of defending Greece
against the designs of Persia. The league obtained its name from the fact that
the representatives of the States composing it met periodically at the island
of Delos, in the temple of Apollo and Artemis. Each State contributed at its option
either ships or money according to the assessment proposed by Aristides, representing
Athens, and ratified by the assembled delegates. The first assessment amounted
to 460 talents, or about $550,000. The contributions were collected and administered
by officers called Hellenotamiae.
This text is from: Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities. Cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
Aristides . . he and his colleague Cimon had the glory of obtaining for Athens the command of the maritime confederacy (Confederacy of Delos); and to Aristides was by general consent intrusted the task of drawing up its laws and fixing its assessments. The first tribute of four hundred and sixty talents, paid into a common treasury at Delos, bore his name.
A Permanent Structure for the Alliance
Under Athenian direction, the Greek alliance against Persia took on
a permanent organizational structure. Member states swore a solemn oath never
to desert the coalition. The members were predominately located in northern Greece,
on the islands of the Aegean Sea, and along the western coast of Anatolia--that
is, in the areas most exposed to Persian attack. Most of the independent city-states
of the Peloponnese, on the other hand, remained in their traditional alliance
with the Spartans. This alliance of Sparta and its allies, which modern historians
refer to as the Peloponnesian League, had an assembly to set policy, but no action
could be taken unless the Spartan leaders agreed to it. The alliance headed by
Athens also had an assembly of representatives to make policy. Its structure was
supposed to allow participation by all its members.
The Finances of the Alliance (Delian League)
The Athenian representatives came to dominate this erstwhile democracy, however,
as a result of the special arrangements made to finance the alliance's naval operations.
Aristides set the different levels of payments the various member states were
to pay each year, based on their size and prosperity. The Greek word describing
the payments was phoros, literally "that which is brought". Modern historians
refer to the payments as "tribute", but the translation "dues"
might come closer to the official terminology of the alliance, so long as it is
remembered that these dues were compulsory and permanent. For their tribute payments,
larger member states were assessed the responsibility of supplying entire warships
complete with crews and pay; smaller states could share the cost of a ship, or
simply contribute cash which would be put together with others' payments to pay
for ships and crews. Over time, more and more of the members of the alliance chose
to pay their dues in cash rather than go to the trouble of furnishing warships.
The alliance's funds were kept on the centrally-located island of Delos, in the
group of islands in the Aegean Sea called the Cyclades, where they were placed
under the guardianship of the god Apollo, to whom the whole island of Delos was
sacred. Historians today refer to the alliance as the Delian League because its
treasury was originally located on Delos.
The Warships of the Delian League
The warship of the time was a narrow vessel built for speed called a trireme("triple-banks-of-oars
ship"), a name derived from its having three tiers of oarsmen on each side
for propulsion in battle. One hundred and eighty rowers were needed to propel
a trireme, which fought mainly by ramming enemy ships with a metal-clad ram attached
to the bow and thus sinking them bypuncturing their hulls below the water line.
Triremes also carried a complement of about twenty officers and marines; the marines,
armed as infantry, could board enemy ships. Effective battle tactics in triremes
required extensive training and physical conditioning of the crews. Most member
states of the Delian League preferred to pay their annual dues in cash instead
of furnishing triremes because it was beyond their capacities to build ships as
specialized as triremes and to train crews in the intricate teamwork required
to work triple banks of oars in battle maneuvers. Athens was far richer and more
populous than most of its allies in the Delian League, and it not only had the
shipyards and craftsmen to build triremes in numbers but also a large pool of
poorer men eager to earn pay as rowers. Therefore, Athens built and manned most
of the alliance's triremes, using the dues of allies to supplement its own contribution.
The Rebellion of Thasos
Since Athens supplied the largest number of warships in the fleet of the Delian
League, the balance of power in the League came firmly into the hands of the Athenian
assembly, whose members decided how Athenian ships were to be employed. Members
of the League had no effective recourse if they disagreed with decisions made
for the League as a whole under Athenian leadership. Athens, for instance, could
compel the League to send its ships to force reluctant allies to go on paying
dues if they stopped making their annual payments. The most egregious instance
of such compulsion was the case of the city-state of the island of Thasos which,
in 465 B.C, unilaterally withdrew from the Delian League after a dispute with
Athens over gold mines on the neighboring mainland. To compel the Thasians to
keep their sworn agreement to stay in the League, the Athenians led the fleet
of the Delian League, including ships from other member states, against Thasos.
The attack turned into a protracted siege, which finally ended after three years'
campaigns in 463 B.C. with the island's surrender. As punishment, the League forced
Thasos to pull down its defensive walls, give up its navy, and pay enormous dues
and fines. As Thucydides observed, rebellious allies like the Thasians "lost
their independence", making the Athenians as the League's leaders "no
longer as popular as they used to be".
The Military and Financial Success of the Delian League
The Athenian-dominated Delian League enjoyed success after success against the Persians in the 470s and 460s. Within twenty years after the rout of the Persian fleet in the battle of Salamis in 479, almost all Persian garrisons had been expelled from the Greek world and the Persian fleet driven from the Aegean. Although the Persian heartland was not threatened by these setbacks, Persia ceased to be a threat to Greeks for the next fifty years. Athens meanwhile grew stronger from its share of the spoils captured from Persian outposts and the dues paid by its members. By the middle of the fifth century B.C., League members' dues alone totaled an amount equivalent to perhaps $200,000,000 in contemporary terms (based on the assumption of $80 as the average daily pay of a worker today). For a state the size of Athens (around 30,000 to 40,000 adult male citizens at the time), this annual income meant prosperity.
Athenian Self-Interest in Empire
The male citizens meeting in the assembly decided how to spend the city-state's income. Rich and poor alike had a self-interest in keeping the the fleet active and the allies paying for it. Well-heeled aristocrats like Cimon (c. 510-450 B.C.), the son of Miltiades the victor of the battle of Marathon, could enhance their social status by commanding successful League campaigns and then spending their share of the spoils on benefactions to Athens. The numerous Athenian men of lesser means who rowed the Delian League's ships came to depend on the income they earned on League expeditions. The allies were given no choice but to acquiesce to Athenian wishes on League policy. The men of Athens insisted on freedom for themselves, but they failed to preserve it for the member states in the alliance that had been born in the fight for just this sort of freedom from domination by others. In this way, alliance was transformed into empire, despite Athenian support of democractic governments in some allied city-states previously ruled by oligarchies. From the Athenian point of view, this transformation was justified because, by keeping the allies in line, the alliance remained strong enough to do its job of protecting Greece from the Persians.
This text is from: Thomas Martin's An Overview of Classical Greek History from Homer to Alexander, Yale University Press. Cited Mar 2003 from Perseus Project URL below, which contains bibliography & interesting hyperlinks.
Syntaxis.. The tribute paid by the allies of Athens into the treasury of the League was originally called phoros. But after the downfall of the Athenian supremacy, and the establishment of the second confederacy in B.C. 378-7, the old name was dropped, as it had grown hateful to the allies with the general unpopularity of the rule of Athens, and the new assessment was known as suntaxis.
The ancient Persian and Greek cultures did not exist in isolation. There was
cross-fertilization. The present article contains a description of Persia's influence
on Greece.
Politics: Delian league
The most remarkable aspect of the Delian League is that it was
a maritime empire. Earlier Greek (con)federations of Greek towns had all been
land-based. A maritime empire demands another kind of organization, not in the
least because the lines of communication can be threatened in the winter, whereas
transport between the member states is much cheaper. This makes it unlikely that
a Greek league was the model of the Athenian empire, and it is possible that the
western part of the Achaemenid empire -with its maritime lines of communication
and active navy- was the real source of inspiration.
The maritime organization of the western part of the Achaemenid empire
was was a result of king Cambyses' conquest of Egypt
(525 BCE), which was only possible after the building of a large imperial navy.
(Without marine superiority, it was impossible for an army to cross through the
Sinai desert, because any army marching to the west would be exposed to Egyptian
naval actions.)
When Egypt was defeated and added to the Achaemenid empire, it was
necessary to keep the navy to control the new region. Many men and lots of silver
and gold were necessary for the upkeep, and the result was the monetarization
of the tribute by king Darius the Great. Although it was still possible to pay
in kind, payments in cash were preferred.
The organization of the western Achaemenid empire was, therefore,
largely based on the demands of the navy, and the Athenians copied certain aspects
of this. For example, the ships of the Persian navy had a mixed crew: the rowers
came from various parts of the empire. The Athenian ships were partly manned by
Athenians, partly by the allies. Towns in the Achaemenid empire could pay their
tribute by manning ships; the kings appreciated this type of tribute, because
towns that had sent part of their manhood away, were less likely to revolt. The
Athenians did the same.
But the main factor is the tribute system. After the Greeks had defeated
the Persians, the Athenians took over the Persian fiscal organization of the Greek
towns in Asia. After the Ionian revolt, the satrap of Lydia
and Ionia, Artaphernes, had
established the tribute that the Greek towns had to pay, and the Athenians did
not change his system. Every four year, the Athenians and their subjects revised
the tariff.
At least in theory, the subject towns could negotiate about the amount
they owed to their masters, and it is tempting to link this fact to the remark
by Herodotus that the Persians regarded king Darius as a merchant (kapelos) because
he negotiated about everything (Histories 3.89). This is really remarkable, because
a king was not supposed to make deals with his subjects about the prize of his
reign.
The negotiations between the ruler -whether Persian or Athenian- suggest
a voluntariness and an equality which probably did not really exist. But the illusion
was kept intact in both empires.
Janine Bakker, ed.
This text is cited July 2003 from the Livius Ancient History Website URL below, which contains interesting hyperlinks.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
