Εμφανίζονται 100 (επί συνόλου 133) τίτλοι με αναζήτηση: Αξιοθέατα στην ευρύτερη περιοχή: "ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ Περιφέρεια ΕΛΛΑΔΑ" .
ΦΥΛΑΚΤΟ (Χωριό) ΣΟΥΦΛΙ
Το απολιθωμένο δάσος της ευρύτερης περιοχής Φυλακτού - Δήμου Τυχερού δημιουργήθηκε εξαιτίας των ευνοϊκών συνθηκών απολίθωσης και συνδέεται άμεσα με την ηφαιστειακή δράση που υπήρχε στην περιοχή πριν 25.000.000 χρόνια. Η ηφαιστειακή δράση δημιούργησε θερμά διαλύματα πλούσια σε διοξείδιο του πυριτίου που εισέδυσαν και διαπότισαν τα ηφαιστειακά πετρώματα στα οποία βρίσκονταν ήδη οι κορμοί των δέντρων και έτσι άρχισε η διαδικασία της απολίθωσης, δηλαδή η αντικατάσταση μόριο προς μόριο, της οργανικής φυτικής ύλης από ανόργανα υλικά του περιβάλλοντος. Στην περίπτωση του απολιθωμένου δάσους της ευρύτερης περιοχής Φυλακτού, η απολίθωση είναι τέλεια. Διατηρούνται σε άριστη κατάσταση τα εξωτερικά μορφολογικά γνωρίσματα των κορμών των δέντρων, π.χ. οι αυξητικοί δακτύλιοι, ο φλοιός καθώς επίσης και η εσωτερική δομή του ξύλου από την μικροσκοπική μελέτη της οποίας προσδιορίζεται το γένος και το είδος του απολιθωμένου δέντρου.
ΘΕΡΜΕΣ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Το ανάγλυφο (τέλος 2ου - αρχές 3ου αιώνα μ.Χ.) είναι λαξευμένο σε μεγάλο βράχο, κοντά στο χωριό Θέρμες. Μέσα σε ανάγλυφο πλαίσιο, που συμβολίζει σπήλαιο, εικονίζεται στο κέντρο ο Μίθρας να θυσιάζει τον ταύρο. Δεξιά και αριστερά, στέκονται οι ακόλουθοι του θεού, ο Καύτης και ο Καυτοπάτης. Ο Μίθρας, ήταν θεός του ήλιου περσικής καταγωγής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφίες.
Aκριβής θέση: Nομός Ξάνθης, επαρχία Ξάνθης. Tο ανάγλυφο έχει λαξευθεί σε
βράχο στα NA του πρώτου συνοικισμού του χωριού Θέρμες και 30 μ. πέρα από τον δρόμο
που οδηγεί από τις Θέρμες στην Mέδουσα. Tο ύψωμα Γκρανίστε, όπου εντοπίσθηκαν
κατάλοιπα φρουρίου, βρίσκεται περί τα 2 χλμ. BA του ίδιου οικισμού.
Χερσαίες: Tο φρούριο ελέγχει την διάβαση Θερμών-Mεδούσης, από όπου διέρχεται
και η σύγχρονη οδός. Δίπλα ρέει ποταμός.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Tο ανάγλυφο χρονολογείται στα τέλη του 2ου
και στις αρχές του 3ου αι. μ.X. Kαμμία σχετική πληροφορία δεν παρέχεται για το
γειτονικό φρούριο.
Aρχαίες θρησκείες: Στο ανάγλυφο των Θερμών εικονίζεται παράσταση του Mίθρα
Tαυροκτόνου, θεότητα ανατολικής προελεύσεως, που σχετίζεται με την λατρεία του
φωτός. Ως Tαυροκτόνος θεωρείται προστάτης των πολεμιστών.
Oχυρώσεις: Στην κορυφή του βραχώδους υψώματος Γκρανίστε σχηματίζονται τρία
επίπεδα με κατεύθυνση BΔ προς NA. Στο υψηλότερο σημείο διακρίνονται δύο τμήματα
φρουριακού περιβόλου, το βόρειο μήκους 3 μ. και το νότιο μήκους 15 μ.. Tο δεύτερο
αυτό τμήμα έχει σωζ. ύψος 1, 30 μ., πάχ. 2, 50 μ. και διατηρεί ίχνη ασβεστοκονιάματος.
Tο δεύτερο επίπεδο έχει διαστάσεις 15 X 15 μ. και δεν περιβάλλεται από τείχος
αλλά από υψηλούς βράχους. Tο τρίτο και χαμηλότερο επίπεδο, διαστάσεων 50 X 30
μ., προστατεύεται επίσης από βράχους, αλλά διακρίνονται και τμήματα τοίχων στα
βατά σημεία. Tα κατάλοιπα αυτά δεν έχουν χρονολογηθεί.
Γλυπτική: Tο σημαντικότερο εύρημα της περιοχής αποτελεί ανάγλυφο σε φυσικό
βράχο του Mίθρα Tαυροκτόνου, εκμαγείο του οποίου φυλάσσεται στο Mουσείο Kομοτηνής.
Eντός τοξωτού πλαισίου εικονίζεται ο θεός Mίθρας να σκοτώνει τον ταύρο. O θεός
φέρει χιτώνα, που ανεμίζει προς τα πίσω. Tο λυγισμένο αριστερό του γόνατο ακουμπά
στην ράχη του ταύρου, ο οποίος εικονίζεται πεσμένος στο έδαφος. Mε το αριστερό
χέρι κρατούσε την κεφαλή του ταύρου, ενώ με το δεξιό βύθιζε το μαχαίρι στο λαιμό
του ζώου, αλλά, λόγω φθορών στο σημείο αυτό, η κεφαλή και τα χέρια δεν διατηρούνται.
Δεξιά και αριστερά του Mίθρα εικονίζονται οι συνοδοί του Cautes και Cautopates,
ενώ πλάϊ στη κεφαλή του ταύρου διακρίνεται μικρότερη μορφή, που ίσως αποδίδει
τον Ήλιο ή την Σελήνη. Kάτω από τον ταύρο διακρίνεται φίδι, συχνό στις παραστάσεις
του Mίθρα. Στο κάτω μέρος του αναγλύφου, σε μία σειρά μικρών τοξοειδών πλαισίων,
απεικονίζονται σκηνές από τον μυθολογικό κύκλο του θεού, όπως η μεταφορά του ταύρου,
ο Mίθρας κυνηγός, η σκηνή χειροτονίας, το ιερό φαγητό Mίθρα και Hλίου και η άνοδος
του Mίθρα στον ουρανό. Tο ανάγλυφο χρονολογείται στα τέλη του 2ου ή στις αρχές
του 3ου αι. μ. X. Ύψος 1, 13 μ., πλάτος στην βάση 1 μ.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΠΑΤΕΡΜΑ (Χωριό) ΡΟΔΟΠΗ
Σχετική θέση: Στην κοιλάδα του ποταμού Αμυγδαλόρεμα ή Πάτερμας ποτάμι,
στη Ν πλαγιά της ανατολικής οροσειράς της Ροδόπης, 7χλμ ΒΒΔ από της Γρατιανουπόλεως,
13χλμ ΒΑ των Κουμουτζηνών.
Χερσαίες: Βρισκόταν δίπλα σε δρόμο που ξεκινούσε από τη Γρατιανούπολη και
περνώντας από τα χωριά Μεγάλη Αδά και Μύτικας έφθανε στο πέρασμα Makaza και μέσω
αυτού στην ανατολική οροσειρά της Ροδόπης και την ανώτερη κοιλάδα του 'Εβρου.
Από τα ανασκαφικά ευρήματα διαπιστώθηκε ότι ο οικισμός δεν ήταν απομονωμένος μέσα
στη Ροδόπη αλλά, μέσω του προαναφερθέντος στενού περάσματος, ερχόταν σε επαφή
με τις πόλεις της πεδινής και παράλιας Θράκης και μέσω αυτών με την Κωνσταντινούπολη
και με άλλα κέντρα του μεσαιωνικού κόσμου.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Κατά τη μεσοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή
περίοδο υπήρξε ανοχύρωτος οικισμός. Βρισκόταν δίπλα σε δρόμο που ξεκινούσε από
τη Γρατιανούπολη και περνώντας από τα χωριά Μεγάλη Αδά και Μύτικας έφθανε στο
πέρασμα Makaza και μέσω αυτού στην ανατολική οροσειρά της Ροδόπης και την ανώτερη
κοιλάδα του 'Εβρου.
Nαοί και ιερά: Σχεδόν 1χλμ ΒΔ του χωριού Πάτερμα, κοντά στη δεξιά όχθη
του ποταμού, ανασκάφηκε μονόχωρος ναός (17, 43 (7, 33μ.) με μεγάλη τρίπλευρη εξωτερικά
αψίδα, νάρθηκα και δίριχτη κεραμοσκεπή στέγη. Η τοχοποιία του αποτελείται από
χονδρό ποταμίσιο αμμοχάλικο, ασβεστοκονίαμα και πλίνθους (εν μέρει οριζόντιες,
εν μέρει ακανόνιστες). Το δάπεδο, που διατηρήθηκε άθικτο, είναι επενδυμένο με
μαρμάρινες και λίθινες πλάκες. Διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις και τρία στρώματα
τοιχογραφιών, τα οποία εμφανίζουν λαϊκότροπη-μοναστική τεχνοτροπία που υποδηλώνει
τον κοινωνικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της περιοχής. Ο ναός ιδρύθηκε στον 11ο
αι. και έχει μεταγενέστερες φάσεις στον 13ο αι.. Στην περίοδο από τον 15ο έως
τον 17ο αι. φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε και καταστράφηκε. Στο χώρο του ναού και
γύρω από αυτόν αποκαλύφθησαν πολυάριθμοι τάφοι, πλούσια - μερικώς εφυαλωμένη-
χρηστική κεραμεική, μετάλλινοι σταυροί-εγκόλπια, λύχνοι καθώς και μια εικόνα μικρών
διαστάσων, δουλεμένη σε στετατίτη με επιγραφή του 12ου αι. και παράσταση του Αγίου
Νικολάου.
Δημόσια οικοδομήματα και έργα: Περίπου 1χλμ βόρεια του ναού, πάνω από τον
ποταμό Αμυγδαλόρεμα, υπάρχει γέφυρα με δύο τόξα της τουρκικής περιόδου.
Kεραμεική: Στο χώρο του ναού και γύρω από αυτόν αποκαλύφθησαν άφθονα όστρακα
μερικώς εφυαλωμένης κεραμεικής, που ως επί το πλείστον ανήκουν σε μαγειρικά και
αποθηκευτικά σκεύη
Zωγραφική: Στις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων του ναού διατηρούνται
υπολείμματα τοιχογραφιών σε τρία στρώματα, εκ των οποίων τα δύο πρώτα αντιστοιχούν
στην πρώτη οικοδομική φάση του ναού και το τρίτο στη δεύτερη. Στο πρώτο στρώμα
ανήκει ένα σπάραγμα τοιχογραφίας με φολιδωτό σώμα δράκοντα, που ανήκε ίσως σε
παράσταση του Αγίου Γεωργίου. Στο δεύτερο στρώμα συγκαταλέγεται μια ποδεά με πρόχειρα
γραμμικά σχήματα, τα πόδια από παραστάσεις ολόσωμων αγίων σε μια ανώτερη ζώνη
και υπολείμματα τεσσάρων ακόμη μορφών. Τέλες, από το τρίτο στρώμα σώζεται μόνο
ένα μικρό τμήμα στο κτιστό τέμπλο. Η τεχνοτροπία των τοιχογραφιών είναι γραμμική,
επίπεδη, με έντονα περιγράμματα και τονισμένες λεπτομέρειες στην απόδοση των μορφών.
Το λαϊκότροπο-μοναστικό αυτό στυλ υποδηλώνει τον κοινωνικό και πολιτιστικό χαρακτήρα
της περιοχής.
Mεταλλοτεχνία-Mικροτεχνία: Στο χώρο του ναού και γύρω από αυτόν αποκαλύφθησαν
μετάλλινοι σταυροί-εγκόλπια, λύχνοι καθώς και μια εικόνα μικρών διαστάσεων, δουλεμένη
σε στετατίτη με επιγραφή του 12ου αι. και παράσταση του Αγίου Νικολάου. Οι δύο
από τους τρεις σταυρούς που βρέθηκαν διαθέτουν παραστάσεις στρατιωτικών αγίων
και εφέροντο προφανώς από στρατιώτες, ενώ ο τρίτος ανήκε σε διπλό εγκόλπιο που
περιείχε λείψανα ή τίμιο ξύλο και διακοσμείται με την παράσταση του Εσταυρωμένου.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΔΡΑΜΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
Το δάσος Φρακτού βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας,
κάτω από την υψηλότερη κορυφή της Κεντρικής Ροδόπης (1953μ). Στο Φρακτό υπάρχει
και το παρθένο δάσος που είναι το μοναδικό της χώρας και θεωρείται το σπουδαιότερο
στο είδος του στην Ευρώπη. Το παρθένο δάσος έχει έκταση 11.000 στρέμ και έχει
κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης, λόγω της μεγάλης φυτογεωγραφικής, οικολογικής
και ιστορικής του αξίας. Είναι παρθένο γιατί η εξέλιξή του ακολούθησε μόνο τους
κανόνες της φύσης και δεν επηρεάστηκε από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Η έκταση του δάσους Φρακτού καλύπτεται κυρίως με δάση ερυθρελάτης,
οξιάς, δασικής πεύκης, μαύρης πεύκης και δρυός, ενώ απαντούνται γένη και είδη
δένδρων, θάμνων και αγριολούλουδων όπως: ελάτη (λευκή και υβριδογενής), πεύκη
βαλκανική, σφενδάμια, σημύδα, ιτιές, λεύκη τρέμουσα, ανδριανός, σορβιά των πτηνών,
αγριοκορομηλιά, αγριομηλιά, κοτονέαστρο, κράταιγος, δάφνη μεζέρεος, φράξος, αγιόκλημα,
αγριοτριανταφυλλιές, σμέουρο, πασχαλιά, μύρτιλλα, λείριο της Ροδόπης, λείριο το
μάρταγο, ερυθρόνιο, κρόκος, ορχιδέες, αγριοπανσές, καμπανούλες, κενταυρέες, τελέκια,
ποτεντίλες, γεράνια, γεντιανή κ.ά.
Μολονότι η πανίδα περιλαμβάνει όλα τα είδη της ευρύτερης περιοχής,
πρέπει όμως να τονιστεί ότι απαντώνται τα σπάνια είδη: αγριόγιδο, ελάφι, αρκούδα,
λύκος, λειροπετεινός, αγριόκουρκος, αγριόκοτα, δρυοκολάπτες, χρυσαετός, κραυγαετός
κ.ά.
Από αισθητική άποψη το δάσος του Φρακτού αποτελεί ένα από τα ομορφότερα
δάση. Η επίσκεψη σε αυτό μπορεί να γίνει μετά από σχετική άδεια του Δασαρχείου
Δράμας.
(Κείμενο: Μιχάλης Μαναρίδης, Χαρητάκης Παπαϊωάννου)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Δράμας
(2000).
ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
ΞΑΝΘΗ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
Στην οροσειρά της Ροδόπης, στα σύνορα με τη Βουλγαρία, υπάρχει το δάσος Δρυμός, γνωστό και ως Χαϊντού. Έχει κυρηχθεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και έχει έκταση 180 στρέμματα, που στην πραγματικότητα δεν ξεπερνά τα 120. Η ψηλότερη κορυφή είναι αυτή του Γυφτόκαστρου στα 1827 μ. Το δάσος της Χαϊντούς είναι δάσος υψηλό και πυκνό και παρουσιάζει εικόνα σχεδόν παρθένας μορφής. Η περιοχή καλύπτεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της από δάση κωνοφόρων και φυλλοβόλων πλατύφυλλων ειδών. Υπάρχουν δάση πεύκης, οξυάς και σποραδικές συστάδες ελάτης. Στην περιοχή συναντά κανείς αρκετά φυτά ενδημικά της Ροδόπης, καθώς και άλλα σπάνια είδη χλωρίδας του ελλαδικού χώρου. Υπάρχουν επίσης σπάνια είδη θηλαστικών και ορνιθοπανίδας. Στη Χαϊντού υπάρχουν γυμνές εκτάσεις και λιβάδια καθώς και γυμνές ορεινές πλαγιές. Πολλά ρυάκια και μικροί ποταμοί ρέουν με γρήγορα και κρύα νερά που αποτελούν τη ζώνη της πέστροφας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχίας Ξάνθης
ΠΟΤΑΜΟΙ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Αφήνουμε πίσω μας τα χωριά και επιχειρούμε εξόρμηση στο περίφημο Δάσος Σημύδας ακολουθώντας διαδρομή 20 χλμ. από τους Ποταμούς προς το εργοτάξιο της Παναγίας. Πρόκειται για το μοναδικό σ' ολόκληρη την Ελλάδα συμπαγές δάσος σημύδας, που καταλαμβάνει έκταση 10.000 στρεμμάτων, ενώ άλλα 15.000 στρέμματα καλύπτονται από σημύδα, οξιά, δρύ και πεύκη. Η κατάσταση του δασικού οδικού δικτύου βελτιώνεται μετά την άνοιξη χάρη στη συνεχή συντήρηση.
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 98» του Διδυμοτείχου του τελευταίου
κάστρου της Θράκης που μας απόμεινε ελεύθερο, υψώθηκε μπροστά στο Δημαρχείο και
δίπλα στο άλλο σύμβολο, το τάμα μας την «ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΡΙΑ» η μεγαλύτερη σε
διαστάσεις σημαία που υψώθηκε ποτέ στον κόσμο.
Η σημαία έχει 17,46 μ. ύψος και 27,52 μ. μήκος, το δε εμβαδόν της είναι 480,40
τ.μ.
Η πρωτοβουλία ανήκει στο ζεύγος Χρυσοχόου, που η επιχείρησή τους κατασκεύασε τη
σημαία αυτή με τις τεράστιες διαστάσεις και στον Δήμαρχο Διδυμοτείχου κ. Ευάγγελο
Παπατσαρούχα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Διδυμοτείχου
ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ
Ιδιαίτερο χρώμα αποκτά το Κάτω Νευροκόπι κάθε Τετάρτη με το παζάρι, τη λαϊκή του αγορά όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει τα εξαιρετικής ποιότητας τοπικά προϊόντα, την περίφημη πατάτα Νευροκοπίου και τα νοστιμότατα φασόλια της περιοχής.
ΞΑΝΘΗ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Κτίσμα του 1859.
ΦΕΡΕΣ (Κωμόπολη) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Βρίσκεται δίπλα στον ποταμό Σαμία, κάτω από το φως των άστρων. Πρόσφατο δημιούργημα του Δήμου Φερών, για να φιλοξενεί καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κατά τη θερινή περίοδο.
Στη στροφή του δρόμου προς Φέρες, πάνω στον αρχαίο ποταμό Σαμία, φαίνεται το βυζαντινό υδραγωγείο που μετέφερε το νερό από μακρινή πηγή στον οικισμό της Μονής. Μεγαλόπρεπες οι δύο καμάρες, ύψους 5 μέτρων, ανοίγματος 7 μέτρων και πλάτους 1,30 μέτρων. Χτισμένο πριν 800 χρόνια από πυρόλιθο με πλίνθους στους οριζόντιους αρμούς, με προσωπική επίβλεψη και φροντίδα του Ισαάκιου Κομνηνού. "Πολλοίς ιδρώσιν και δαπάνη πολλών νομισμάτων" (Ισαάκιος). Το μεγαλόπρεπο αυτό κτίσμα, φωτισμένο τη νύχτα δίνει άλλη διάσταση στο χώρο και στο χρόνο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Φερών
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Μεγάλων διαστάσεων ημιτελές τετράπλευρο οικοδόμημα από καλολαξευμένους
λίθους και μνημειώδη είσοδο στη δυτική πλευρά. Αντί κτιστών θόλων έχει πυραμιδοειδή
στέγη μολυβδοφύλλων σε ξύλινο σκελετό, που στηρίζεται σε τέσσερις κτιστούς πεσσούς.
Το τέμενος ιδρύθηκε επί Μωάμεθ Α' (1413-1421) κοντά στην οδό Τραϊανουπόλεως
- Αδριανουπόλεως.
΄Εχουν αντικατασταθεί τα μολυβδόφουλλα της στέγης, έχει αλλαχτεί το
πέτσωμα και έχει υποστηλωθεί ο φέρων οργανισμός εσωτερικά με μεταλλικό πύργο.
Επίσης έχουν καθαριστεί οι τοιχογραφίες.
Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος φύλαξης αρχαιολογικών ευρημάτων από
την περιοχή του Διδυμότειχου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
Είναι το πιο παλιό και πιο μεγάλο τζαμί στην Ευρώπη. Βρίσκεται στην "’Εξω συνοικία", εκεί που αναπτύχθηκε η τουρκική και η σύγχρονη πόλη, στη σημερινή κεντρική πλατεία. Η ανοικοδόμησή του ξεκίνησε το 1420 με εντολή του σουλτάνου Μωάμεθ Α' από τον αρχιτέκτονα Ιβάτς πασά.
Είναι κτίσμα ορθογώνιο και έχει έκταση περισσότερο από 1.000 τ.μ. Ανήκει στα νεωτερικά δείγματα της μουσουλμανικής αρχιτεκτονικής. Διαθέτει μεγάλα διάκενα στα θεμέλιά του, που του προσφέρουν αντισεισμική προστασία. Η εσωτερική διακόσμησή του περιλαμβάνει γνωμικά από το Κοράνι, λέξεις με καλλιγραφικά γράμματα και θαυμάσιες τοιχογραφίες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Διδυμοτείχου
Πρόκειται για κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων. Βρίσκεται κοντά στη δεξαμενή του υδραγωγείου και σώζεται σε καλή κατάσταση. Είναι μικρός ναός, μονόχωρος, με νάρθηκα στα δυτικά. Η τοιχοδομία έχει περιορισμένα διακοσμητικά στοιχεία, κρηπιδώματα και κόγχες στην εξωτερική επιφάνεια των τοίχων.
Αγία Αικατερίνη: Πρόκειται για κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων. Βρίσκεται
κοντά στη δεξαμενή του υδραγωγείου και σώζεται σε καλή κατάσταση. Είναι μικρός
ναός, μονόχωρος, με νάρθηκα στα δυτικά. Η τοιχοδομία έχει περιορισμένα διακοσμητικά
στοιχεία, κρηπιδώματα και κόγχες στην εξωτερική επιφάνεια των τοίχων.
ΚΕΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Σχετική θέση: Τουρκ. Kerazli, Kerezli. Σήμερα εγκαταλελειμμένο χωριό στη
νότια πλαγιά του όρους Παπίκιον, 12χλμ BΔ από Κουμουτζηνά.
Xρηματική οικονομία- Nόμισμα: Από το χώρο του μοναστηριακού συγκροτήματος
που αποκαλύφθηκε 500μ νότια του μονόχωρου ναού (2, 5χλμ B του Σώστη και 2, 5χλμ
Ν της Κερασιάς) νομίσματα της περιόδου από τις αρχές του 11ου έως το τέλος του
13ου αι.
Nαοί και ιερά: Νότια της Κερασιάς και κοντά σε αυτή υπάρχουν τα λείψανα
ενός μονόχωρου ναού: διαστάσεις κάτοψης του ναού 9Χ7 μ. Ο τρούλλος στηριζόταν
σε τόξα ασκώντας πίεση στις τέσσερις γωνίες. Το δάπεδο του ναού έχει μαρμαροθετήματα,
ενώ εκείνο του μεταγενέστερου νάρθηκα είναι από πλίνθους. Με βάση τα αρχιτεκτονικά
γλυπτά και τα μαρμαροθετήματα ο ναός χρονολογείται στον 11ο, 12ο αι. ΝΑ της Κερασιάς
λείψανα μονής (περίβολος με ναό στο κέντρο). Περίπου 2, 5χλμ. B του Σώστη και
ακριβώς στην ίδια απόσταση νότια της Κερασιάς βρίσκεται μονόχωρος ναός (8, 25μ.Χ6μ.),
από τον οποίο σώζεται μόνο το βόρειο και ανατολικό τμήμα και ελάχιστα λείψανα
του δαπέδου, που ήταν επιστρωμένο με μάρμαρο. Πεντακόσια μέτρα νότια από τον ναό
αυτόν αποκαλύπτεται ένα εκτεταμένο μοναστηριακό συγκρότημα, στο κέντρο του οποίου
βρίσκεται το καθολικό. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική (14 (7, 5μ.) με νάρθηκα.
Το δάπεδο είναι επενδυμένο με μάρμαρο. Στο δυτικό τοίχο του νάρθηκα υπάρχουν τέσσερις
ανεξάρτητοι πεσσοί στήριξης. Η ανατολική πλευρά του ιερού διαθέτει τρεις κόγχες.
Εντοπίστηκαν σπαράγματα τοιχογραφιών. Δυτικά του νάρθηκα λείψανα ενός οικοδομήματος
(13, 9 (4, 8μ.) με μία κόγχη στη βόρεια πλευρά, η οποία ανήκε μάλλον στην Τράπεζα.
Εκεί βρίσκεται προσαρτημένη μία στοά. Σώζονται λείψανα του περιβόλου. Bρέθηκαν
νομίσματα από την περίοδο των αρχών του 11ου έως το τέλος του 13ου αι.
Zωγραφική: Στις κόγχες του ιερού του καθολικού του μοναστηριακού συγκροτήματος
που έχει αποκαλυφθεί 500μ. νότια του μονόχωρου ναού (2, 5χλμ B του Σώστη και 2,
5χλμ Ν της Κερασιάς) βρέθηκαν σπαράγματα τοιχογραφιών.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Το μνημείο αποτελείται από τρεις χώρους, έναν κεντρικό ορθογώνιο και δύο τετράγωνους εκατέρωθεν. ΄Ολοι στεγάζονται με ημισφαιρικούς θόλους που στηρίζονται σε ημικυκλικά και οξυκόρυφα τόξα εσωτερικά και σε οκταγωνικά τύμπανα εξωτερικά.
Η πλινθοπερίβλητη τοιχοποιία του Ιμαρέτ και η μορφή κατασκευής, του κεντρικού κυρίως τμήματός του, θυμίζουν κτήρια βυζαντινής εποχής. Το μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 14ου αιώνα ενώ τα προσκτίσματα είναι του 1935.
Στα πλαίσια αναστήλωσης του ναού έγιναν οι εξής εργασίες: κατεδάφιση των προσθηκών του 1935, αρμολόγημα της εξωτερικής τοιχοποιίας, συντήρηση κεραμιδιών στέγης, ανακατασκευή δίρριχτης στέγης του νότιου τμήματος του κεντρικού χώρου, έρευνα στα τρία στρώματα κονιαμάτων στο εσωτερικό, αποκατάσταση ανοιγμάτων, τοποθέτηση δαπέδου και κουφωμάτων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
Αξιόλογο κτίσμα με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία, που βρίσκεται
στα δυτικά της οδού Φιλικής Εταιρείας. Σύμφωνα με παλιά τοπική παράδοση στο σημείο
αυτό υπήρχε ναός της Αγίας Σοφίας, που πιθανότατα ταυτίζεται με το μετόχι της
Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους, το οποίο μνημονεύεται στο χρυσόβουλο του Σέρβου
ηγεμόνα Ιωάννη Ούγγλεση (1370).
Φαίνεται ότι τμήματα του ναού ενσωματώθηκαν στο κτίσμα του Ιμαρέτ
(Πτωχοκομείο) που ίδρυσε στην Κομοτηνή ο πορθητής της, εξισλαμισμένος χριστιανός,
Γαζί Εβρενός Μπέη (1363).
Μάλλον πρόκειται για έργο των Ελλήνων χτιστών. Η λειτουργία του Ιμαρέτ
συνεχίστηκε μέχρι το 1913. Σήμερα ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μαρώνειας και Κομοτηνής
με μέριμνα της οποίας εκτελούνται από το 1992 εργασίες αναστήλωσης, ανάδειξης
και αξιοποίησης του μνημείου, καθώς και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου. Μετά
την ολοκλήρωσή του θα στεγαστεί σ’ αυτό το Εκκλησιαστικό Μουσείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (Κωμόπολη) ΚΑΒΑΛΑ
Βόρεια του σημερινού χωριού Παλαιοχώρι (νομός Καβάλας) αποκαλύφθηκαν τα ερείπια εκτεταμένου μοναστηριακού συγκροτήματος. Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου χρονολογείται στο 13ο αι. και η διάρκεια ζωής του φθάνει μέχρι το 18ο αι. Μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της ανασκαφής αυτής έχουν εκτεθεί στο Μουσείο Δράμας.
ΠΑΣΣΟΣ (Χωριό) ΡΟΔΟΠΗ
Σχετική θέση: Στη νότια ακτή της θρακικής πεδιάδας, 15χλμ ANA από τα Κουμουτζηνά.
Nαοί και ιερά: Περίπου 1χλμ. ΝΔ του χωριού Πάσσος, ερείπια ενός μικρού,
πιθανόν μονόχωρου βυζαντινού ναού.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ
Στον κάμπο της Προσοτσάνης, σε απόσταση 2 χλμ. νότια της σύγχρονης κωμόπολης, αποκαλύφθηκε παλαιοχριστιανική βασιλική με ημικυκλική αψίδα ανατολικά και νάρθηκα δυτικά. Μεταγενέστερο μονόχωρο ναΐδριο κτίσθηκε στο κεντρικό κλίτος της βασιλικής . .
Από τη βυζαντινή περίοδο σώθηκε μόνον ένα αξιόλογο μνημείο, σε απόσταση 2,5 χλμ. περίπου δυτικά της Προσοτσάνης. Τη θέση του μνημείου επισημαίνει συστάδα ψηλών δένδρων μέσα στην κοιλάδα. Πρόκειται για τον Άγιο Παντελεήμονα, κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων του σταυροειδούς εγγεγραμμένου τύπου με συνεπτυγμένες τις κεραίες. Διατηρεί μόνο στην ανατολική και βόρεια πλευρά την αρχική πλινθοπερίλειστη τοιχοδομία του. Το υπόλοιπο κτίσμα μαζί με την κιονοστήρικτη στοά είναι προπολεμική επισκευή. Με τη συνδρομή διαφόρων στοιχείων μπορούμε να τον χρονολογήσουμε με βεβαιότητα στο β΄ μισό του 13ου αι. Κατά μία άποψη υπήρξε καθολικό μονής και ταυτίζεται με το αναφερόμενο βυζαντινό μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα, πλησίον του Πάνακος (σημ. Αγγίτης).
ΡΟΥΣΣΑ (Χωριό) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Στην περιοχή, κοντά στο χωριό Ρούσσα υπάρχει ένα μουσουλμανικό μπεκτασικό καθίδρυμα (τεκκές), το οποίο κτίστηκε από Ερυθροκέφαλους μπεκτασίδες το 1402. Το μοναστήρι καταλαμβάνει μια έκταση 5 περίπου στρεμμάτων, 3 χλμ. βορειοδυτικά του χωριού Ρούσσα, μέσα σε πυκνή βλάστηση και είναι προσιτό από χωματόδρομο. Στην ανατολική πλευρά του "τεκκέ" δεσπόζει μία τσιμεντένια βρύση η οποία κτίστηκε, κατά την παράδοση των Ερυθροκέφαλων, στο σημείο που οδηγήθηκε από το Θεό, ο αναμμένος δαυλός που εκσφενδόνισε ο ιδρυτής του μοναστηριού Κιζήλ Ντελή, από το βόρεια βρισκόμενο ύψωμα Χίλια, υποδεικνύοντας το χώρο του καθιδρύματος. Στο ανατολικό τμήμα του προαυλίου υπάρχει ένα διώροφο, βαλκανικής αρχιτεκτονικής οίκημα, το οποίο χρησιμοποιείται ως κατάλυμα του προσωπικού φύλαξης. Στη νότια πλευρά του μοναστηριού υπάρχει το μαγειρείο (ψηλή καμινάδα) και κτίριο που περικλείει τον τάφο του ιδρυτή Κιζήλ Ντελή. Στη νότια πλευρά υπάρχει κοιμητήριο που καταλαμβάνει όλο το χώρο ως το νότιο τοίχο του περιβόλου.
´Ενα δεύτερο κοιμητήριο βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του μοναστηριού. Οι επιτύμβιες στήλες φέρουν σε βαθύ ανάγλυφο δώδεκα πτυχές κάθετες σε μια εγκάρσια η οποία περιβάλει τη σαρικοειδή επίστεψη λίγο πιο πάνω από τη βάση της. Στο δυτικό τμήμα του μοναστηριού δεσπόζει ένα τετράγωνο κτίριο, με ισχυρά επικλινή στέγη από μεγάλες επιχώριες σχιστολιθικές πλάκες. Στη βόρεια πλευρά του μοναστηριού υπάρχει οικοδόμημα που χρησιμοποιείται ως αποθήκη. Στην θέση αυτή κατά το παρελθόν μάλλον βρισκόταν κτίριο, το οποίο εμπεριείχε χώρους φιλοξενίας των πολυπληθών επισκεπτών και φίλων του τάγματος, οι οποίοι λάμβαναν μέρος στις δερβισικές τελετουργίες.
Το μοναστήρι καταστράφηκε το 1826 με 1839, κατά την διάλυση των Μπεκτασικών Ταγμάτων από το σουλτάνο Μαχμούτ Β', για να ξανακτιστεί κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Ορισμένα τμήματα κτιρίων βέβαια έμειναν άθικτα και σε ορισμένες περιπτώσεις διενεργήθηκαν ριζικές ανακαινίσεις. Με την παλινόρθωση του Μπεκτασισμού το 1839, το τάγμα δεν κατόρθωσε να ανακτήσει την προηγούμενη του αίγλη, ούτε την περιουσία και τα προνόμια που κατά καιρούς είχαν χορηγηθεί. Με την κατάργηση δε του Μπεκτασικού Τάγματος στη Νέα Τουρκική Δημοκρατία το 1925, αποτελεί το μοναστήρι της Ρούσσας το μοναδικό εν ενεργεία θρησκευτικό κέντρο μπεκτασικών τελετουργιών. Η πλειοψηφία των στοιχείων που έχουν γνωστοποιηθεί από τη μυστηριακή ζωή του τάγματος, οδηγούν σε μυστηριακές δοξασίες του Ορφισμού, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, επηρέασε όλα τα μυστηριακά δόγματα που κατά καιρούς παρουσιάστηκαν, μη εξαιρουμένου και του Χριστιανισμού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2001 από ιστοσελίδα του Δήμου Ορφέα
ΚΑΒΑΛΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Βρίσκεται μέσα στο δημοτικό κήπο στο χώρο μπροστά στο δημαρχείο. Η ανάγλυφη παράσταση
στο βάθος του χώρου του ηρώου φιλοτεχνήθηκε από το γλύπτη Διονύση Γερολυμάτο και
αναφέρεται στους αγώνες των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι το 1940-41. Το χάλκινο
άγαλμα της Νίκης είναι του γλύπτη Γιάννη Παρμακέλη.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Το κεντρικό Ηρώο: Βρίσκεται στην δυτική εξωτερική πλευρά του δημοτικού
άλσους. Στο κέντρο ορθώνεται ογκώδεις στήλη ύψους 14μ., που φέρει τεράστιο μεταλλικό
ομοίωμα ξίφους, τοποθετημένου κατακόρυφα. Όλη η επιβλητική κατασκευή καλύπτεται
από λευκό μάρμαρο. Το Ηρώο είναι το επίκεντρο του εορτασμού των εθνικών κ.α. επετείων.
Εδώ πραγματοποιούνται οι καταθέσεις στεφάνων, ενώ κάθε Κυριακή γίνεται η έπαρση
και υποστολή της ελληνικής σημαίας με τη συνοδεία στρατιωτικού αγήματος και φιλαρμονικής,
που ανακρούει τον εθνικό. Οι στιγμές αυτές, όχι σπάνια, προκαλούν αμηχανία στον
αμύητο περιηγητή, ο οποίος παρακολουθεί το μέγεθος του σεβασμού τον οποίο επιδεικνύουν
όλοι οι διερχόμενοι "εποχούμενοι και πεζοί" που παραμένουν σε πλήρη
ακινησία έως ότου η σημαία ολοκληρώσει πλήρως την κίνησή της πάνω στον υψηλόκορμο
ιστό.
Το παλιό Ηρώο: Βρίσκεται στο μικρό άλσος απέναντι από το Αρχαιολογικό
Μουσείο. Είναι έργο του ταλαντούχου ντόπιου γλύπτη Πέτρου Μοσχίδη, φτιαγμένο
από ατόφιο μάρμαρο στα 1930. Σε δυο μεγάλες μαρμάρινες πλάκες που προστέθηκαν
αργότερα, είναι χαραγμένα τα ονόματα των 63 θυσιασθέντων Κομοτηναίων κατά τον
Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41.
Ηρώο σφαγιασθέντων ιερέων: Βρίσκεται στον ανατολικό εξωτερικό περίβολο
του ναού της Αγίας Σοφίας. Είναι αφιερωμένο στην μνήμη των τεσσάρων ιερέων που
θανατώθηκαν από τους Βουλγάρους κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή (1941-44).
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής
ΑΝΑΚΤΟΡΟΥΠΟΛΙΣ (Κάστρο) ΚΑΒΑΛΑ
Το κάστρο της Ανακτορουπόλεως
είναι από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους στο νομό Καβάλας. Δεσπόζει
στη χερσόνησο Βρασίδα, κοντά στη Νέα Πέραμο, δίπλα στο λόφο της αρχαίας πόλης,
της οποίας υπήρξε διάδοχος.
Βρίσκεται στον όρμο των Ελευθερών, δυτικά της Καβάλας, που ήταν ένα
βυζαντινό λιμάνι του βορείου Αιγαίου. Εμφανίζεται τον 9ο αιώνα, ως έδρα επισκοπής
και αποτελεί επιβίωση της αρχαίας Οισύμης. Η οχύρωση της πόλης, που χρονολογείται
το 12ο αιώνα σύμφωνα με εντοιχισμένη πλίνθινη επιγραφή, σώζεται σε καλή κατάσταση.
Η πόλη παύει να υφίσταται τον 14ο-15ο αιώνα με την εξάπλωση των Οθωμανών.
Την περίοδο 1974-1983 πραγματοποιήθηκαν δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές
μέσα στο κάστρο. Το 1989 έγινε η ανασκαφή ενός μονόχωρου βυζαντινού ναϋδρίου,
δίπλα στο ΝΑ πύργο του κάστρου της Ανακτορουπόλεως με μεταγενέστερο νάρθηκα, αλλεπάλληλες
λακκοειδείς ταφές ανατολικά και νότια του ναϋδρίου, και τετράπλευρη δεξαμενή (ληνός;).
Κατά καιρούς γίνονται στερεωτικές εργασίες στο "μανδύα" των τειχών,
ενώ ο συστηματικός καθαρισμός του κάστρου επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο.
ΑΣΩΜΑΤΟΙ (Κωμόπολη) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Σχετική θέση: Φρούριο στα περίχωρα από Κουμουτζηνά, ενδεχομένως κοντά στους
Ασώματους
Αλλες θέσεις: Πιθανόν υπάρχει σχέση με τα λείψανα φρουρίου BBΑ από τα Θάμνα.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Όταν στα 1344 ο Ματθαίος Καντακουζηνός πήρε
στην κυριαρχία του για λογαριασμό του πατέρα του τα Κουμουτζηνά, του παραδόθηκε
επίσης και το φρούριο Ασώματος (όπως και τα Παραδημώ, Κρανοβούνιον και Στυλάριον).
Λίγο αργότερα το οχυρό πολιορκήθηκε από στρατεύματα των Παλαιολόγων. Μόλις ο Ιωάννης
Καντακουζηνός έσπευσε για να βοηθήσει, οι πολιορκητές του φρουρίου οχυρώθηκαν
σε έναν κοντινό γεώλοφο. Κατατροπώθηκαν όμως από τον Καντακουζηνό, όταν ο τελευταίος
προσποιήθηκε ότι υποχωρεί.
Oχυρώσεις: Πιθανόν υπάρχει σχέση με τα λείψανα φρουρίου BBΑ από τα Θάμνα.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Η βραχώδης σιλουέτα ξεχωρίζει από μακριά, καθώς περιβάλλεται από τα ισχυρά του τείχη. Οδηγεί σ' αυτό, ένας κυβολιθοστρωμένος δρόμος που ξεκινά από την κεντρική πλατεία και ανηφορίζοντας ανάμεσα από παραδοσιακά κτίρια, καταλήγει στην είσοδο του "Καλέ", όπως αποκαλείται εδώ το κάστρο. Η επίσκεψη αρχίζει από τη μικρή πλατεία, που μοιάζει με φυσικό εξώστη και καταλήγει στην κορφή στρογγυλού πύργου, με το μονόγραμμα του Χριστού, που ονομάζεται "Κουλάς της Βασιλοπούλας". Κατά τον τοπικό θρύλο, από αυτό τον πύργο ρίχτηκε στο κενό και αυτοκτόνησε, η κόρη του βασιλιά, όταν οι εχθροί κατέλαβαν το κάστρο.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΚΑΒΑΛΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Το μεγαλύτερο και αρχαιότερο μνημείο της πόλης. Χτίστηκε περί τον
4ο αι. μ. Χ. για λόγους οικονομικό-στρατιωτικούς μια και από εδώ περνούσε η Εγνατία
οδός. Με την πάροδο των αιώνων και την καταστροφή των γειτονικών οικισμών, χάρη
στην προστασία που πρόσφερε, έγινε πόλος έλξης για τους πληθυσμούς της περιοχής.
Εκτενείς μαρτυρίες για την ιστορία του δεν έχουμε. Ο καθηγητής Στ.
Κυριακίδης βεβαίωσε ότι στα μαθητικά του χρόνια διάβασε εντοιχισμένη επιγραφή,
σε κάποιο πύργο, που έγραφε Θεοδοσίου κτίσμα.
Είναι κτισμένο με λίθους και ισχυρά κεραμοκονία. Οριζόντιες στρώσεις
τεσσάρων βησάλων ενισχύουν την συνοχή του. Η πρώτη απέχει από το σημερινό έδαφος
περίπου 1μ., ενώ η επόμενη επαναλαμβάνεται μετά το 2μ. Είχε συνολικά δεκαέξι πύργους,
από τους οποίους οι δώδεκα ήταν ορθογωνικοί και οι τέσσερις κυκλικοί στις γωνίες
του. Το ύψος του έφτανε στα 9,60μ. Είχε δυο κύριες εισόδους στην ΝΔ και την ΝΑ
πλευρά, ενώ υπήρχαν και δυο μικρότερες.
Δυστυχώς το φρούριο δεν διατηρήθηκε ακέραιο, αλλά έχει καταστραφεί
από το 1910 και εξής στα αρκετά σημεία του. Μέσα στα όριά του, στο βορειοδυτικό
άκρο, είναι κτισμένο το Μητροπολιτικό Μέγαρο σε βυζαντινό ρυθμό.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Σχετική θέση: Φρούριο κοντά στα Κουμουτζηνά. Ακριβής θέση άγνωστη.
Οικιστικές μονάδες: Σήμερα σε απόσταση 8 και 9χλμ ΝΔ της Κομοτηνής, στην
πεδιάδα Δ του ποταμού Μπόσπου, βρίσκονται αντίστοιχα δύο χωριά με το όνομα Μέγα
και Μικρό Κρανοβούνιον. Κοντά στις θέσεις αυτές, που παλαιότερα λεγόντουσαν Sungurlu,
δεν υπάρχουν καθόλου λείψανα φρουρίου.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Όταν στα 1344 ο Ματθαίος Καντακουζηνός πήρε
στην κυριαρχία του για λογαριασμό του πατέρα του τα Κουμουτζηνά, του παραδόθηκε
επίσης και το κοντικό "φρούριον" Κρανοβούνιον (όπως και τα Παραδημώ, Ασώματος
και Στυλάριον).
Οχυρώσεις: Κοντά στα χωριά Μέγα και Μικρό Κρανοβούνιον, 8 και 9χλμ αντίστοιχα
ΝΔ της Κομοτηνής, στην πεδιάδα Δ του ποταμού Μπόσπου, στη θέση πρώην Sungurlu,
δεν υπάρχουν καθόλου λείψανα φρουρίου.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (Κωμόπολη) ΚΑΒΑΛΑ
ΠΑΡΑΛΙΑ ΦΟΝΙΑ (Παραλία) ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ
ΠΟΤΑΜΟΣ (Κάστρο) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Βόρεια της Αλεξανδρούπολης, στο δρόμο πρός τον Αβαντα, προβάλλει επιβλητικό ένα βυζαντινό φρούριο, χτισμένο πάνω σε λοφίσκο απέναντι από το σιδηροδρομικό σταθμό του Πόταμου. Σώζει τετράγωνους πύργους και σε ορισμένα σημεία διπλό τείχος. Η οχύρωση ελέγχει ένα στενό πέρασμα, μια χαράδρα του ορεινού όγκου της Ροδόπης, που χρησιμοποιεί η σιδηροδρομική γραμμή και οδηγεί στην πεδιάδα της Κομοτηνής. Ήταν εκτός της κύριας αρτηρίας της Εγνατίας οδού και είχε στρατιωτική σημασία.Ο λόφος του φρουρίου παρουσιάζει κατοίκηση και στα προϊστορικά χρόνια.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΠΥΘΙΟ (Κωμόπολη) ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Οχυρωματικός περίβολος του 14ου αιώνα. Βρίσκεται σε χαμηλό πρόβουνο
της ανατολικής Ροδόπης και μπροστά στην κοιλάδα του ποταμού ΄Εβρου. Λαμπρό παράδειγμα
στρατιωτικής αρχιτεκτονικής των τελευταίων βυζαντινών χρόνων. Διακρίνονται ένα
εσωτερικό και ένα εξωτερικό τμήμα. Σώζονται σχεδόν ολόκληροι οι δυο κεντρικοί
πύργοι. Ο μεγάλος τετράγωνος τετραώροφος πύργος που χρησίμευε ως κατοικία, σώζει
τους γεισίποδες του τελευταίου πλατύτερου τέταρτου ορόφου, που δεν διατηρήθηκε
ή δεν κατασκευάσθηκε. Ο μικρότερος, επίσης τετραώροφος πύργος, είχε στρατιωτικό-αμυντικό
χαρακτήρα. Ανάμεσά τους, μεγάλη τοξωτή είσοδος οδηγούσε από τον εξωτερικό στον
εσωτερικό περίβολο, από τους οποίους σώζονται τμήματα του τείχους.
Το
κάστρο κτίστηκε στις αρχές του 14ου αιώνα και χρησίμευε ως καταφύγιο και προσωπικό
"ταμείον" του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνού. Τέτοιας μορφής
πύργοι θεωρούνται επίδραση της Δύσης στη βυζαντινή στρατιωτική αρχιτεκτονική.
Υποστηλώθηκε η πύλη με ζεύγη πολλαπλών δοκών και στερεώθηκε ο θόλος
της.Υποστηλώθηκε ακραίο τμήμα του δυτικού περιβόλου. Συγκρατήθηκε το άνω ΒΔ γωνιακό
τμήμα του δεύτερου ορόφου που είχε αποκολληθεί (χρησιμοποιήθηκαν 4 αγκιστρώσεις
με ξύλινους νάρθηκες στην εξωτερική πλευρά και συρματόσχοινα που αγκιστρώθηκαν
στον απέναντι τοίχο).
Στο χωριό Πύθιο του Δήμου Διδυμοτείχου σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από την πόλη βρίσκεται το Βυζαντινό κάστρο του Ιωάννη Καντακουζηνού, το απόρθητο θησαυροφυλάκιο και καταφύγιο του αυτοκράτορα. Το μνημείο βρίσκεται δίπλα στο διεθνή σιδηροδρομικό σταθμό , ένα από τα ιδανικά για αναψυχή μέρη της Θράκης. Πρόκειται για φρουριακό συγκρότημα του 13ου αιώνα, διαθέτει έναν τριώροφο πύργο με τέσσερις χώρους σε κάθε όροφο, και έναν μικρότερο τετράγωνο πύργο που χρησίμευε για άμυνα, το μεταπύργιο με κεντρική πύλη και τον οχυρωματικό περίβολο. Χρησίμευε ως κατοικία του Ιωάννη Καντακουζηνού. Σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση.
(Σελίδες τοπικής αυτοδιοίκησης).
Σχετική θέση: Πρόκειται για το σημερινό Πύθιον, που βρίσκεται
στη δεξιά όχθη του 'Εβρου,
10χλμ ΑΒΑ του Διδυμότειχου,
85χλμ ΒΑ της Αλεξανδρούπολης,
32χλμ Ν της Αδριανούπολης.
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Η ίδρυση του κάστρου σχετίζεται
μάλλον με τις δυναστικές έριδες που ξέσπασαν στο Βυζάντιο τον 14ο αι., αφού σύμφωνα
με τον Γρηγορά ανακαινίστηκε εκ θεμελίων με μεγάλες δαπάνες από τον Ιωάννη ΣΤ΄
Καντακουζηνό, την εποχή διακυβέρνησης του Ανδρόνικου Γ΄ (1328-1341) ως έδρα και
προσωπικό του καταφύγιο ("προσωπικόν του ταμιείον"). Χαρακτηριστική είναι η απουσία
προγενέστερων κτισμάτων πάνω στο λόφο. Το "Εμπύθιον" ή " Πύθιον", που ήταν γνωστό
για τα απόρθητα τείχη του, ανήκε στον Καντακουζηνό ακόμη και στις πιο δύσκολες
ώρες. Έτσι στα 1342, όταν ο τελευταίος εγκατέλειψε στις 5 Μαρτίου το Διδυμότειχο,
καθώς και στις αρχές του καλοκαιριού του 1344 πολιορκήθηκε ανεπιτυχώς από τον
Αλέξιο Απόκαυκο. Το χειμώνα του 1352 το φρούριο απειλήθηκε από τους Βουλγάρους,
που είχαν συμμαχήσει με τους Παλαιολόγους εναντίον του Ιωάννη Καντακουζηνού. Το
1359 κατελήφθη από τον Hagg? Ilbeyi (Ilbeyi Berghuzu).
Oχυρώσεις: Στο ΒΑ άκρο του σημερινού χωριού του Πυθίου και πάνω
σε γήλοφο βρίσκονται τα ερείπια του μεσαιωνικού φρουρίου. Από το κάστρο σώζονται
ένας ισχυρός ορθογώνιος και επιβλητικός πύργος στα Β (διαστάσεις 19Χ14 πόδια,
πάχος τοίχου έως 2, 5 μ.), που αποτελούσε τον πυρήνα της οχύρωσης και χρονολογείται
στα 1331, ένας άλλος μικρότερος, τετράγωνος μεταγενέστερος στα Ν (μήκος πλευράς
9 πόδια), καθώς και το μεταπύργιό τους, όπου σχηματίζεται η κεντρική τοξωτή πύλη
εισόδου προς την εσωτερική αυλή με κάποιες πρόχειρες εγκαταστάσεις για τη φρουρά
Ο κεντρικός πύργος υπήρξε είδος κατοικίας, κτισμένο με μεγάλους δόμους, άτακτο
πλινθοπερίκλειστο σύστημα και ζωνάρια πλινθοδομής. Διαιρείται σε ισόγειο, δύο
ορόφους και δώμα. Στους ορόφους διαμορφώνονται τέσσερις χώροι μέσω ισάριθμων τόξων,
που συνδέουν τους εξωτερικούς τοίχους με έναν κεντρικό κτιστό και ογκώδη πεσσό.
Στο Β. τοίχο υπήρχε κτιστή εντοιχισμένη σκάλα για τη μεταξύ τους επικοινωνία.
Εμφανίζει ομοιότητες με τον πύργο στη Παλιάπολη
Σαμοθράκης και με εκείνον της Αδριανούπολης, που βρισκόντουσαν επίσης στην περιφέρεια
Κων/πολης. Ο δεύτερος
καθαρά αμυντικού χαρακτήρα πύργος έχει τρεις ορόφους, που επικοινωνούν με κλίμακες
και προσβάσεις είτε από την αυλή είτε από τον κεντρικό πύργο. Ο άξονας κατασκευής
των δύο πύργων και του ενδιάμεσου τείχους έχει φορά από ΒΔ προς ΝΑ. Στα Α των
πύργων διακρίνονται τα ίχνη ενός οχυρωματικού περιβόλου που έκλεινε το συγκρότημα
στην Β και Α πλευρά του, σχηματίζοντας έτσι μια εσωτερική αυλή. Στο Β άκρο του
φυσικού εξάρματος, που κόπηκε από τη διάνοιξη σιδηροδρομικής γραμμής και δρόμου,
υπήρχε πιθανώς και τρίτος πύργος, σε απόσταση 85 μ. από τον κεντρικό. Σε απόσταση
120 ποδιών Δ του κεντρικού πύργου, μέσα στο σημερινό οικισμό του Πυθίου, διακρίνεται
επίσης και τμήμα του εξωτερικού οχυρωματικού περιβόλου του φρουρίου (έως 3 μ.
πάχος). Το κάστρο πέρα από στρατιωτικό - αμυντικό έργο υπήρξε μία μνημειώδης και
μεγαλοπρεπής αυτοκρατορική εγκατάσταση. Οι τάσεις του αρχιτέκτονα-μηχανικού δεν
ήταν μόνο οι στατικές αλλά και οι μορφολογικές λύσεις και διαμορφώσεις όγκων και
χώρων.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ (Νησί) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Αγάς, Αγκιστρο, Αμμου, Απατσανάδες, Αράπης, Γυαλί, Θερμιώτης, Καραβιού, Καραγιαννάκη, Κατσαμπάς, Καρδελής, Κήπος, Κοιτάδας, Κούσιαντα, Κόψη, Κρεμαστό, Λαγκαδιώτης, Μάτζαρ, Μπαλασής, Μπάρδενας, Ξηροπόταμο, Πιτάκι, Πλατάνια, Πλατιά, Πλατύς Ποταμός, Πολυπούδι
ΦΕΡΕΣ (Κωμόπολη) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Εδώ χύνεται το χωνευτικό νερό στο βάθος της ρεματιάς και υπάρχει ο δρόμος που οδηγεί στο νέο οικισμό. Ο χώρος έχει αναπλαστεί και διαμορφωθεί σαν χώρος αναψυχής.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Ένα από τα σπουδαιότερα και παλιότερα νεοκλασικά κτίσματα της Αλεξανδρούπολης, που πήρε το όνομα του από τον Γέωργιο Ζαρίφη έναν πλούσιο έμπορο από την Κωνσταντινούπολη. Στα μέχρι σήμερα χρόνια λειτουργίας της έχουν αποφοιτήσει πάρα πολλοί φοιτητές κάτω από την επίβλεψη κορυφαίων εκπαιδευτικών της Ελλάδας.. Μια προτομή του Γεώργιου Ζαρίφη βρίσκεται στον αυλόγυρο της Ακαδημίας, φτιαγμένη από τον γλύπτη Νίκο Περαντίνο.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Πρόκειται για κτίσμα κατά πάσα πιθανότητα του β' μισού του 15ου αιώνα το οποίο λειτουργούσε μέχρι τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Κτήτορας ήταν ο Φεριντούν Αχμέτ Μπεγκ, ανώτερος Οθωμανός αξιωματούχος. Είναι κτίσμα της πιο ακμαίας και δημιουργικής περιόδου της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Αποτελείται από τα αποδυτήρια, το συγκρότημα με την τουαλέτα και τα βοηθητικά διαμερίσματα και το κυρίως θερμαινόμενο λουτρό. Οι χώροι ήταν ισομεγέθεις με εμβαδόν περίπου 100 τ.μ. και στεγάζονταν με θόλους, οι οποίοι στις μέρες μας έχουν καταστραφεί.
Πρόκειται για μεγάλο δημόσιο λουτρικό συγκρότημα, που χτίστηκε στα μέσα του 15ου
αι. από τον Ουρούτς πασά, γόνο εξέχουσας οθωμανικής οικογένειας, που του είχε
ανατεθεί η διοίκηση των ασιατικών εδαφών του κράτους.
Ιδρυσε τα δημόσια λουτρά για να συντηρείται με τα έσοδά τους ένα εκπαιδευτικό
ίδρυμα που δώρισε ο ίδιος στο Διδυμότειχο.
Τα λουτρά αυτά χρησιμοποιούνταν μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Βρίσκονται στη βόρεια
όχθη του Ερυθροπόταμου,
στις αυλές των σπιτιών της οδού Βρανά. Από το αρχικό τμήμα σώζονται μερικά τμήματα,
καθώς έχουν καταρρεύσει μεγάλα τμήματά του.
Το λουτρό του Ουρούτς πασά αποτελεί από τα σημαντικότερα δείγματα της ανατολίτικης
κοσμικής αρχιτεκτονικής και χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για τα ονομαστά λουτρά
της Αδριανούπολης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Διδυμοτείχου
Πρόκειται για ένα μεγάλο υπόσκαφο χώρο πίσω από την εκκλησία του
Αγίου Αθανασίου, που αποτελούνταν από δυο διαμερίσματα, τμήμα μοναστηριακού συγκροτήματος
του 14ου αι. Το ένα ήταν υπόγεια δεξαμενή και το αποθήκη πιθαριών.
Η λαϊκή φαντασία έπλασε μια ιδιαίτερη ιστορία για το χώρο αυτό, ότι
επρόκειτο για τη φυλακή του εκτοπισμένου στο Διδυμότειχο βασιλιά της Σουηδίας
Καρόλου ΙΒ'.
Στην πραγματικότητα ο Κάρολος ΙΒ' της Σουηδίας είχε νικηθεί από τους
Ρώσους το 1709 στη μάχη της Πολτάβας και είχε καταφύγει στην Οθωμανική αυτοκρατορία,
προσπαθώντας να πείσει τον σουλτάνο να εκστρατεύσει εναντίον της Ρωσίας.
Οταν ο σουλτάνος θέλησε να βελτιώσει τις σχέσεις του με τους Ρώσους
απομάκρυνε τον Κάρολο από κοντά του.Ο Κάρολος μεταφέρθηκε για έντεκα μήνες στο
Διδυμότειχο, όπου εγκαταστάθηκε σε ένα κτίριο της Ακρόπολης μαζί με τους συνεργάτες
του. Στο διάστημα της εξορίας του ο σουλτάνος δεν έπαψε να τον τιμά και να δέχεται
τους εκπροσώπους του ως πρεσβευτές. Μετά από κάποιο διάστημα αναχώρησε από την
Οθωμανική αυτοκρατορία και πέθανε κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Διδυμοτείχου
ΔΡΑΜΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Στη συμβολή των δρόμων Περδίκα και Βενιζέλου, προβάλλουν μπροστά μας τα Εκπαιδευτήρια Δράμας που χτίστηκαν το 1907-1908 με δωρεά της οικογένειας του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά και την υποστήριξη του Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης Χρυσοστόμου.
ΚΑΒΑΛΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Το Ιμαρέτ, μεγάλο συγκρότημα της τελευταίας Οθωμανικής περιόδου, κλασσικό δείγμα
Ισλαμικής αρχιτεκτονικής, βρίσκεται στην χερσόνησο της Παναγίας (παλαιά πόλη).Κτίσθηκε
το 1817 από τον ιδρυτή της τελευταίας Αιγυπτιακής δυναστείας, Μεχμέτ Αλή. Λειτούργησε
ως μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο - οικοτροφείο και ως "πτωχοκομείο"
μέχρι το 1923.
Το κτίριο, μικρογραφία Ουγγρικού πύργου, κτίσθηκε περίπου το 1895 από τον Ούγγρο
καπνέμπορο Pierre Herzog. Μετά το θάνατό του το κτίριο πέρασε στην κατοχή τη "Ανώνυμης
Εταιρίας Καπνών και Πέραν Θαλάσσης". Το 1937 επί δημαρχίας Αθανασίου Μπαλάνου
αγοράστηκε από το δήμο Καβάλας και έκτοτε στεγάζει το δημαρχείο της πόλης.
Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης της Ελληνικής Κοινότητας Καβάλας κτίσθηκε το 1909,
από τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών. Βρίσκεται δίπλα στο δημαρχείο της πόλης και
χρησιμοποιείτο για οργάνωση κοσμικών και άλλων κοινωνικών εκδηλώσεων. Στη νεοκλασική
του μορφή παρατηρούνται αρκετά στοιχεία αρχαιοελληνικής παράδοσης. Σήμερα στεγάζει
τη Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Η Μονή Λαζαριστών βρίσκεται στην οδό Κύπρου και κτίσθηκε στο διάστημα 1888-1892. το κτίριο παρουσιάζει μεικτά αρχιτεκτονικά στοιχεία με νεοκλασική επίδραση. Χρησιμοποιήθηκε ως Γαλλικό προξενείο.
Οι Καμάρες, το Παλιό Υδραγωγείο, είναι έργο της Βυζαντινής περιόδου. Η σημερινή
όμως μορφή του μνημείου οφείλεται σε έργο του Σουλεϊμάν Β' (1530 μ. Χ. περίπου).
Χρησίμευε για τη μεταφορά του νερού από τις πηγές του Συμβόλου Όρους, στην παλαιά
πόλη. Το μεγαλοπρεπές μνημείο αποτελείται από 60 αψίδες τεσσάρων διαφορετικών
μεγεθών και έχει μέγιστο ύψος 52 μέτρα.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Σαν κιβωτός προβιομηχανικής αρχιτεκτονικής, η πόλη αγωνιά και αγωνίζεται
να περισώσει τα μνημεία της, δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα, που καθρεφτίζουν τις
πιο ετερόκλιτες εθνότητες, θρησκείες, δόγματα, συνήθειες και οικογενειακές δομές.
Κτίσματα νεοκλασικά των αρχών του αιώνα. Κτίσματα νεοκλασικά των αρχών του αιώνα.
Κτίσματα αστικοποιημένης παράδοσης.
Οι τοίχοι του Τσανακλείου μεγάρου, 1907, αληθινού κοσμήματος της πόλης,
αντηχούν ακόμη απ’ τις φωνές και τα γέλια των μαθητών και τις διδαχές των
δασκάλων του Σχολαρχείου και του Παρθεναγωγείου, που στεγάζονταν στο κτίριο αυτό
στις αρχές του αιώνα.
Το νεοκλασικό κτίριο της Λέσχης Κομοτηναίων μπορεί να υπερηφανεύεται,
γιατί οι αίθουσές του αγκάλιασαν τις ομιλίες για την ιστορία της πόλης, για τους
αρχαίους και σύγχρονους Θράκες και για τα πανάρχαια έθιμα της Ροδόπης
του αξιόλογου Κομοτηναίου λαογράφου Στίλπωνος Κυριακίδη.
Οι αίθουσες του Δικαστικού Μεγάρου αντήχησαν πολλές φορές τις διαταγές
του στρατηγού Sharpy στα χρόνια της Διασυμμαχικής Διοίκησης και άκουσαν τις κρίσιμες
για το μέλλον της Δυτικής Θράκης αποφάσεις.
Αδιάψευστος μάρτυρας της αρχοντιάς αυτής της πόλης, γηραιάς αρχόντισσας
1600 ετών, που μένει πάντα νέα, στέκει και το νεοκλασικό κτίριο της οδού Ερμού,
με λαξευτό πωρόλιθο του 1868.
Στα νεοκλασικά του Στάλιου, του Μαλλιόπουλου, του Τσανακλή, του Ζωγράφου,
του Ηλιάδη, του Δερμεντζόγλου, του Ντανόν και τόσα άλλα, οι περίτεχνες σκάλες,
τα βιτρώ, οι τοιχογραφίες και τα περίτεχνα ταβάνια διηγούνται ιστορίες της κραταιάς
τάξης των Ελλήνων του χρυσού μισού αιώνα της Κομοτηνής 1870-1920.
Τα τυπικά βορειοελλαδίτικα παραδοσιακά αρχοντόσπιτα όπως του Πεϊδη,
του Ψαρρά, πιο παλιά ακόμη, στέκουν κι αυτά αποκατεστημένα και με τα σαχνισιά,
τις μουσάντρες, τα χαγιάτια τραγουδούν μέχρι σήμερα σκοπούς και λόγια αλλοτινά.
Βορειοανατολική πλευρά της πόλης. Μουσουλμανικοί μαχαλάδες. Αλλοι μύθοι, άλλοι
όγκοι, άλλες αποχρώσεις, άλλες ματιές. Δρόμοι στενοί, ελικοειδείς. Αδιέξοδα. Λευκοί
μαντρότοιχοι και κλειστές αυλές. Καφασωτά παράθυρα κεφαλομαντήλες κι όνειρα κλεισμένα
πίσω από ξύλινες πόρτες. Μικρά πλατώματα. Διασταύρωση μ’ ένα πλατάνι, μια
κρήνη, ένα χαμηλό καφενείο.
(κείμενο: Βίκυ Τριανταφυλλιά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Ροδόπης.
Σε ένα από τα πιο γραφικά παραδοσιακά αστικά κτίσματα, στην οδό Νέστορος
Τσανακλή, εγκαταστάθηκε από τα τέλη του 1990 και λειτουργεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη
Κομοτηνής. Το κτήριο είναι νεοκλασικού ρυθμού και κατασκευάστηκε γύρω στα 1910,
σαν κατοικία της οικογένειας Μαλιόπουλου, μεγαλέμπορου εκείνης της εποχής. Είναι
αντιπροσωπευτικό δείγμα τοπικής αστικής κατοικίας των αρχών του 20ου Αιώνα. Διόροφο
με ευρύχωρες αίθουσες όπου φυλάσσονται 14.000 βιβλία, ταξινομημένα σε κατηγορίες
και είδη, και με μεγάλη αίθουσα αναγνωστηρίου. Αγοράσθηκε από τον Δήμο και αναπαλαιώθηκε.
Από τα βιβλία ξεχωρίζουν εκείνα που αφορούν στην Ιστορία και στον Πολιτισμό της
Θράκης και αποτελούν για όλους τους κατοίκους και πιο πολύ για τους νέους και
τις νέες, σημαντική πηγή γνώσης και πληροφοριών. Εκτός από τα βιβλία που αφορούν
στην Θράκη, υπάρχουν και τόμοι ποικίλης επιστημονικής γνώσης, καθώς και συγγράμματα
Φιλοσοφικά, Κοινωνιολογικά, Λαογραφικά και τόμοι βιβλίων Ελληνικής και Ξένης Λογοτεχνίας.
Εξ άλλου με την συνεργασία του Δήμου Κομοτηνής και της Τοπικής Ένωσης
Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Ροδόπης, λειτουργεί και κινητή βιβλιοθήκη, σε ειδικά
διασκευασμένο Αυτοκίνητο, που σε τακτά χρονικά διαστήματα επισκέπτεται Κοινότητες
και χωριά και εξυπηρετεί τις αναγνωστικές ανάγκες των κατοίκων, ιδίως των νέων
Σχολικής ηλικίας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Επιβλητικό οικοδόμημα της τελευταίας περιόδου του εκλεκτικισμού στην οδό Δημοκρίτου 17, που ανεγέρθηκε για να χρησιμεύσει ως εκπαιδευτήριο με δαπάνες του αποδήμου Κομοτηναίου ευεργέτη Νέστορα Τσανακλή. Ο ίδιος έστελνε, κάθε χρόνο, από την Αίγυπτο 200 χρυσές λύρες για την μισθοδοσία των δασκάλων της ελληνικής κοινότητας στα δύσκολα χρόνια του οθωμανικού ζυγού. Στην Τσανάκλειο στεγαζόταν η Γενική Διοίκηση Θράκης (1922-1954), η Νομαρχία Ροδόπης (1954-1972) και η Πρυτανεία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Το ίδρυμα και το κτίριο που στεγάζει είναι προσφορά του ευεργέτη της
πόλης Νικολάου Ζ. Παπανικολάου. Φέρει την ονομασία "Ιδρυμα οικογενείας Νικολάου
Ζ. Παπανικολάου, συμβολαιογράφου Κομοτηνής "Βυζαντινό Μουσείο, Στέγη Γραμμάτων
και Τεχνών", συστάθηκε το 1988, ενώ το μουσείο εγκαινιάστηκε στις 3 Μαρτίου
του 1991. Το κτίριο που στεγάζει το ίδρυμα, παραπλεύρως του νομαρχιακού μεγάρου,
αποτελείται από ημιυπόγειο και δύο ορόφους.
Στον δεύτερο όροφο, με εμβαδό 886 τ.μ., στεγάζεται το μουσείο με σπάνια
εκθέματα, όπως χειρόγραφα σε πάπυρο ή περγαμηνή, κεραμικά, καθώς και εκθέματα
πρώτων μεταβυζαντινών χρόνων, μέσα σε μια εντυπωσιακή διάταξη 120 μεγάλων υάλινων
προθηκών. Η επίσκεψη στο Μουσείο είναι δυνατή μετά από συνεννόηση με τον υπεύθυνο.
Στον πρώτο όροφο βρίσκεται το αμφιθέατρο, 420 θέσεων, με επικλινείς
βαθμίδες σε σχήμα πετάλου. Στο ημιυπόγειο λειτουργεί αίθουσα καλλιτεχνικών εκθέσεων
και υπάρχουν χώροι για την μελλοντική εγκατάσταση βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου,
καθώς και εργαστηρίων αγιογραφίας και ξυλογλυπτικής που προβλέπεται να ιδρυθούν.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
ΛΙΜΕΝΑΡΙΑ (Κωμόπολη) ΘΑΣΟΣ
Μεγαλόπρεπο το "Παλατάκι",
δεσπόζει πάνω σε βραχώδες ακρωτήρι, στα όρια του λιμανιού των Λιμεναρίων. Είναι
κτίσμα διόροφο, ορθογώνιο, με δυο πυργίσκους στις στενές του πλευρές. Δείγμα εκλεκτικιστικής
αρχιτεκτονικής, χαρακτηρίζεται από αυστηρή συμμετρία και επιρροές από κεντροευρωπαϊκά
ρεύματα.
Κατασκευάσθηκε το 1903/4, ως κτήριο διεύθυνσης της Γερμανικής εταιρείας
Speidel, που εκμεταλλευόταν τότε τα μεταλλεία της Θάσου. Η χρήση του σταμάτησε
το 1963 με την εγκατάλειψη των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Το 1993 άρχισαν στερεωτικές
εργασίες για την επανάχρησή του, ως πνευματικό κέντρο.
ΛΟΥΤΡΑ ΤΡΑΪΑΝΟΥΠΟΛΗΣ (Οικισμός) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Στα θερμά Λουτρά Τραϊανούπολης, στον χώρο των αρχαίων ερειπίων δεσπόζει σχεδόν άθικτο το κτίριο το γνωστό κατά την λαϊκή ονομασία ως «Χάνα». Είναι ένα μεγάλο ορθογώνιο οικοδόμημα εξωτερικών διαστάσεων 38,80 Χ 13 μ. Αποτελείται από ένα μεγάλο κεντρικό χώρο και στεγάζεται με καμάρα που ανακρατάται με τόξα. Στον προθάλαμο που είναι σήμερα κατεστραμμένος υπήρχαν κτιστά τζάκια. Μολονότι η χρονολόγηση του κτιρίου είναι προβληματική, είναι πολύ πιθανό σύμφωνα με την πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιΐα και τα πέτρινα αρχιτεκτονικά μέλη να χρονολογείται στο β΄ μισό του 14ου αιώνα περίοδο κατά την οποία και άλλα παρόμοια κτίρια κοινής ωφέλειας ιδρύθηκαν κατά μήκος της Εγνατίας οδού. Θεωρείται ως ένα από τα πρώιμα οθωμανικά μνημεία που σώζονται στη Θράκη.
ΞΑΝΘΗ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Οι καπναποθήκες βρίσκονται στο νότιο τμήμα της πόλης. Αποτελούσαν
ανάρπαστο κομμάτι της Παλιάς Πόλης, αφού εκεί ασκούσαν επιχειρηματική και άλλη
δραστηριότητα, οι περισσότεροι των κατοίκων της. Κτίσθηκαν με ιδιαίτερη φροντίδα,
από άξιους μαστόρους, κυρίως από την Ήπειρο
και Δυτική Μακεδονία, μέχρι
το έτος 1912.
Με τη σημερινή διαμόρφωση του χώρου, το σύνολο των καπναποθηκών, οριοθετείται
σε τρία κυρίως σημεία: Α) Το μεγαλύτερο μέρος βρίσκεται στο χώρο που περιβάλλεται
από τις οδούς Καπνεργατών, Βουλγαροκτόνου, Έλλης και Δράμας., Β) Ένα μικρότερο
σε έκταση, περιβάλλεται από τις οδούς Τσιμισκή, Μιχαήλ Καραολή, Βελισσαρίου και
Πλάτωνος, και Γ) Ένα τρίτο μέρος περιβάλλεται από τις οδούς Καπνεργατών, Λευκίππου,
Δημοκρίτου και Πλατείας Μπαλτατζή.
Υπάρχουν τα μεγάλα συγκροτήματα καπναποθηκών, όπως του Οθωμανικού
Μονοπωλείου (REGIE), που κτίσθηκαν κυρίως μετά το 1885, για να καλύψουν τις αυξημένες
ποσότητες παραγωγής καπνού. Αλλά και οι μικρότερες και μεμονωμένες, που εξυπηρετούσαν
τις ανάγκες μικρότερης παραγωγής και επεξεργασίας των φύλλων καπνού.
Δύο Αμερικανικές καπνικές εταιρίες είχαν δραστηριότητα στην Ξάνθη:
η GLENN TOBACCO COMPANY (η καπναποθήκη που βρίσκεται νότια αυτής του Οθωμανικού
Μονοπωλείου, επί της οδού Καπνεργατών) και η GARY TOBACCO COMPANY Inc (Γκαίρυ
κατά τους Ξανθιώτες), στις καπναποθήκες επί της Ανδρέου Δημητρίου, απέναντι από
το Ι.Κ.Α.
Το εντυπωσιακότερο συγκρότημα καπναποθηκών, στην οδό Καπνεργατών,
δομημένο σε σχήμα “Π”, πρώην ιδιοκτησίας του Οθωμανικού Μονοπωλείου,
σήμερα ανήκει στο Δήμο
Ξάνθης, ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη της μετατροπής του σε Πνευματικό και Πολιτιστικό
Κέντρο.
Μία δεύτερη καπναποθήκη στην οδό 12 Αποστόλων, στεγάζει την Ακαδημία
Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης και μία τρίτη στην οδό Δημοκρίτου και Καπνεργατών,
ανακαινισμένη με πολύ σεβασμό στην αρχική μορφή της, στεγάζει το Κέντρο Απασχόλησης
Ηλικιωμένων του Δήμου Ξάνθης (ΚΑΠΗ).
(κείμενο: Θανάσης Μουσόπουλος, Ε. Κορωνάκη-Τσοτανίδου, Γιάννης Χαραλαμπίδης,
Νίκος Γερμαντζίδης, Νάντια Νάκου, Ευγενία Πατρώνη)
Το κείμενο παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας
Ξάνθης (2003).
ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Χτίστηκε το 1954 επί Δημάρχου Αθαν. Πανταζίδη. Γρήγορα έγινε ένα λαμπρό και εντυπωσιακό οικοδόμημα της πόλης και πήρε την ανάλογη θέση, που του αξίζει. Βρίσκεται απέναντι από τον επιβλητικό ανδριάντα του Πατριάρχη Κυρίλλου Έ. Είναι ένα νεοκλασικό κτίριο, με πανέμορφο περίγυρο από αλέες και τριανταφυλλιές. Στο ισόγειο του κτιρίου στεγάζεται η Δημοτική Βιβλιοθήκη. Στον επάνω όροφο, οι υπηρεσίες του Δήμου δε άνετους και καλαίσθητους χώρους. Δίπλα στο Δημαρχείο στεγάζονται: το Πνευματικό Κέντρο, η Φιλαρμονική του Δήμου, η Χορωδία "ΑΠΟΛΛΩΝ", Το Λύκειο Ελληνίδων και ένας μεγάλος εκθεσιακός χώρος. Οι μεθυστικές μανόλιες, που βρίσκονται δεξιά και αριστερά της εισόδου του Δημαρχείου, είναι μια πρόκληση για τον επισκέπτη
ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ (Νησί) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Βάθρες στη γλώσσα των Σαμοθρακιτών, λέγονται οι μικρές λίμνες που σχηματίζονται από το σκάψιμο των βράχων που κάνουν τα νερά, όταν πέφτουν από τους καταρράκτες. Η Γρηά Βάθρα, βρίσκεται κοντά στα Θέρμα και η διαδρομή είναι μαγευτική μέσα στα πλατάνια. Το ίδιο μαγευτική είναι η μισάωρη πορεία δίπλα στον ποταμό Φονιά ως τις βάθρες του, που βρίσκονται αρκετά ψηλά και διαδοχικά σε διάφορα ύψη η μία από την άλλη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Το μαυσωλείο του Τούρκου αξιωματούχου υψώνεται πίσω από το Δημαρχείο της πόλης και είναι πιο γνωστό ως «Πυροστιά». Πρόκειται για ταφικό μνημείο του Ουρούτς πασά.
Αποτελούνταν από τέσσερις χοντρούς πεσσούς, που κατέληγαν σε τρούλο (σήμερα κατεστραμμένος), ενώ στο εσωτερικό του υπήρχε κρύπτη που καλύπτονταν από ημικυκλική κάμαρα.
ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ (Πόλη) ΕΒΡΟΣ
Το ανάγλυφο που στήθηκε από τον Βασίλη Κυριακίδη, "Σ' αυτούς που έστησαν αυτήν την πόλη", τοποθετήθηκε στο χώρο που ανοίχτηκε το πρώτο πηγάδι και τα πρώτα σπίτια της πόλης. Είναι σήμερα ιστορικό μνημείο της πόλης. Οι παραστάσεις της μνημειακής σύνθεσης σε μία πλάκα πλάτους 5 μέτρων και ύψους 2 μέτρων, συμβολίζει τον ξεριζωμό αλλά και τη δύναμη των κατοίκων της παλιάς και νέας Ορεστιάδας. Όσες σελίδες της προσφυγιάς κι αν έχουν γραφεί, απεικονίζονται σε ένα τέτοιο μνημείο. Κάθε έκφραση και κάθε σχεδιασμός αντιστοιχεί με χίλιες σελίδες.
ΑΒΔΗΡΑ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Για την Οικογένεια και το αρχοντικό Παμουκτσόγλου στα Αβδηρα παίρνουμε
στοιχεία από ένα σημείωμα που δημοσιεύθηκε στα ΘΡΑΚΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ (1984) όπου διαβάζουμε:
"Το αρχοντικό είχε κτισθεί από τον Παναγιώτη Παμουκτσόγλου, ο οποίος είχε έρθει
γύρω στα μέσα του περασμένου αιώνα από την Κωνσταντινούπολη
και εγκαταστάθηκε στα Αβδηρα, ασχολούμενος με το εμπόριο του καπνού. Την εποχή
αυτή τα Αβδηρα, όπως και ολόκληρη η Θράκη, κατέχονταν από τους Τούρκους. Η οικογένεια
έκανε εύπορη, αστικού χαρακτήρα ζωή, αν και ζούσε σε αγροτική περιοχή. Αυτό δείχνει
και η διάρθρωση του σπιτιού. Εξυπηρετούνταν από υπηρέτες, μαγείρισσα, ράφτρα και
παραμάνα για τα παιδιά. Το σπίτι ήταν ντυμένο με ακριβά χαλιά, μεταξωτά και διακοσμητικά
αντικείμενα, φερμένα από το εξωτερικό πολλές φορές. Συχνά φιλοξενούνταν σ' αυτό
επίσημοι ξένοι, πλούσιοι καπνέμποροι κ.α."
Από τα 6 παιδιά της οικογένειας (τρία αγόρια και τρία κορίτσια) μόνο
ο Κώστας μορφώθηκε "Σπούδασε στη Μεγάλη Σχολή του Γένους της Κωνσταντινούπολης
και στο Γυμνάσιο του Τσοτιλίου
της Μακεδονίας. Για την παιδεία και την οικονομική του επιφάνεια εκλέχθηκε Δήμαρχος
Αβδήρων από το 1922 μέχρι το 1934 περίπου".
Το αρχοντικό δωρήθηκε από τους τελευταίους απογόνους της οικογένειας
το 1979, στην ΙΘ' Εφορεία
Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Κομοτηνής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αβδήρων
ΔΡΑΜΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Στην πλατεία Ταξιαρχίας, έργο του Αυστριακού αρχιτέκτονα Konrad Fon Villas το 1922.
ΚΑΒΑΛΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Στην πλατεία της παλιάς πόλης σώζεται συντηρημένο το σπίτι που γεννήθηκε
ο Μεχμέτ Αλή, ιδρυτής της τελευταίας Αιγυπτιακής δυναστείας. Το όμορφο αυτό Μακεδονικής
αρχιτεκτονικής οίκημα θεωρείται ως βακούφικη περιουσία του αιγυπτιακού κράτους.
Το "κονάκι" του Μεχμέτ Αλή αποτελείται από δύο μέρη, το ισόγειο και
τον όροφο. Στο κέντρο της πλατείας στήθηκε το 1934 μπρούντζινος έφιππος ανδριάντας
προς τιμήν του σουλτάνου της Αιγύπτου, έργο του Έλληνα γλύπτη κ. Δημητριάδη.
Το κτίριο οικοδομήθηκε το 1899 από το γερμανό βαρώνο Adolf Wix για να χρησιμεύσει
ως έδρα των εμπορικών δραστηριοτήτων του και ως οικία. Αρχιτεκτονικά έχει πολλά
κοινά στοιχεία με το παρακείμενο κτίριο του σημερινού δημαρχείου. Σήμερα, μετά
από διάφορες αλλαγές στην κυριότητά του, ανήκει στο δήμο Καβάλας.
Σήμερα στεγάζει την Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Χτίστηκε το 1879 από τον καπνέμπορο Δ.Τόκου. Το 1911 αγοράστηκε για λογαριασμό της Φιλόπτωχου Αδελφότητας Κυριών Καβάλας. Λειτούργησε ως προξενείο ενώ στέγασε το Δημαρχείο της πόλης από την απελευθέρωση της Καβάλας μέχρι το 1937.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Τα παλιά αρχοντικά της Κομοτηνής αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της
οικονομικής και πνευματικής ανάπτυξης των Ελλήνων της πόλης κατά την τελευταία
περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ανάλογα με την αρχιτεκτονική τους μορφή χωρίζονται
σε δυο ομάδες. Στην πρώτη περιλαμβάνονται όσα ακολουθούν την τοπική λαϊκή αρχιτεκτονική
και είναι τα παλαιότερα και στη δεύτερη όσα ακολουθούν ευρωπαϊκούς αρχιτεκτονικούς
ρυθμούς (μπαρόκ, νεοκλασικά) που είναι τα νεότερα.
Χτίστηκαν από τα μέσα του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Μεταξύ
αυτών που απέμειναν ξεχωρίζουν του εμπόρου Πεϊδη, ανακαινισμένο -στεγάζει το Λαογραφικό
Μουσείο του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής- στην οδό Αγίου Γεωργίου 13, ενώ λίγο
παραπέρα στην ίδια οδό και πλευρά, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου
σώζεται το αρχοντικό Ζ. Α. Τσανακλή, χτισμένο το 1891, το οποίο παραχωρήθηκε από
το Δήμο Κομοτηνής στο Σύλλογο Σαρακατσάνων. Στην οδό Γ. Κονδύλη 64, σώζεται το
νεοκλασικού τύπου αρχοντικό του αλευροβιομήχανου Ζαφείρη Στάλιου, χτισμένο το
1900. Χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς σαν ένα από τα πιο όμορφα αρχοντικά της
Θράκης. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο ανακαινισμένο αρχοντικό του Ηπειρώτη
εμπόρου Μαλλιοπούλου (αργότερα ιδιοκτησία Ταμαρέση), το οποίο χτίστηκε στα 1910,
ενώ την περιοχή απέναντι από το Β' Γυμνάσιο (οδός Χ. Κωνσταντή Ζωίδη 7) την κοσμεί
με την παρουσία του το επίσης ανακαινισμένο αρχοντικό Ζωγράφου (αργότερα Μαρέ).
Αξιόλογα αρχοντικά διατάσσονται και στις οδούς Αθ. Διάκου, Πατριάρχου
Ιωακείμ Γ', Δημοκρίτου, Ανδρ. Δημοκρίτου, Μιχ. Καραολή, Ύδρας, Βενιζέλου και σε
άλλα σημεία της πόλης
Δύο μοναδικές για την Κομοτηνή κρήνες του 1889, με επιγραφές σκαλισμένες
σε μάρμαρο, τονίζουν την παρουσία τους στην οδό Αθ. Διάκου, στο ύψος των αριθ.
12 και 5 (πάροδος). Χτίστηκαν με δαπάνες φιλοπάτριδων Κομοτηναίων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής
ΔΡΑΜΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Το πάρκο της Αγίας Βαρβάρας των 60 περίπου στρεμμάτων, σφράγισε διαχρονικά την ταυτότητα της πόλης και αποτελεί τουριστικό πόλο έλξης. Εδώ αποτυπώνονται τόσο ο πλούτος της περιοχής σε νερά, όσο και η νεότερη ιστορία της Δράμας. Από διάφορα σημεία αναβλύζει νερό, σχηματίζοντας μικρές λίμνες και καταρράκτες κάτω από τον ίσκιο των αιωνόβιων δέντρων. Αλλού τα νερά προκαλούν εντυπωσιακό θόρυβο και αλλού κυλούν ήρεμα, όπως διακλαδίζονται και καλύπτουν ολόκληρο το πάρκο. Είναι μια ειδυλλιακή τοποθεσία, με εξαιρετικά χρώματα σε όλες τις εποχές του χρόνου, που συγκινούσε πάντοτε τους περιηγητές και τους κατοίκους αυτής της πόλης. Εδώ θα δούμε τους παραδοσιακούς νερόμυλους και τις πολυώροφες καπναποθήκες του μεσοπολέμου να καθρεπτίζονται στα νερά, και στο βυθό της λίμνης να σώζονται τα ερείπια ορθόδοξου ναού.
Ανάμεσα στους νερόμυλους, που βρίσκονται όλοι στη νότια πλευρά, ξεχωρίζει «ο μύλος των Ζώνκε», παλιός μουσουλμανικός μύλος, με διατηρημένους το χώρο άλεσης πάνω από τον υπόγειο μηχανισμό κίνησης, το χώρο αποθήκευσης στο ισόγειο και δίπλα τη διώροφη κατοικία του μυλωνά. Στη βόρεια πλευρά του πάρκου σώζεται η πολυώροφη καπναποθήκη του Ελβετοεβραίου καπνεμπόρου Έρμαν Σπήρερ από το1925, για να θυμίζει τη χρυσή εποχή της πόλης με τους εκατοντάδες εργάτες στα «σαλόνια» των καπνομάγαζων να επεξεργάζονται καπνό εξαιρετικής ποιότητας. Ακριβώς μπροστά της τα ερείπια της καπναποθήκης του Γιοσέφ Φαρατζή, όπου κλείστηκαν οι Δραμινοί Εβραίοι το 1943 πριν από το τραγικό τέλος τους στα πολωνικά στρατόπεδα εξόντωσης, με το μνημείο τους στο κέντρο του πάρκου.
Και γύρω από τα μνημεία, σώζονται κατοικίες προηγούμενων εποχών, που έχουν ανακηρυχτεί διατηρητέα κτίρια, με σημαντικότερο το μέγαρο του καπνέμπορου Αναστασιάδη, από το 1876, επενδυμένο εξωτερικά με ντόπιο μάρμαρο. Σήμερα η περιοχή συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο και σ' όλη τη διάρκεια της μέρας, για ξεκούραση και διασκέδαση στα αναψυκτήρια και στις ταβέρνες. Ακόμη, προσφέρει ευκαιρίες για ψυχαγωγία στο υπαίθριο θεατράκι και στην αίθουσα τέχνης «Μελίνα» του πολιτιστικού κέντρου του δήμου.
Μέσα στο πευκοδάσος, στις υπώρειες του λόφου, οι φυσιολάτρες απολαμβάνουν περίπατο και άθληση σε όλες τις εποχές. Ύστερα από οδήγηση ή ανάβαση 4 χλμ. στην κορυφή του και σε υψόμετρο 600 μ., ο επισκέπτης έχει πανοραμική θέα ολόκληρου του δραμινού κάμπου με τα γύρω βουνά. Εκεί θα βρει χώρους ψυχαγωγίας και άθλησης στον αγαπημένο χώρο των Δραμινών για την Καθαρά Δευτέρα.
ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ (Χωριό) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Σε μια πλαγιά με υψόμετρο 650 μ. από τη θάλασσα και σε απόσταση 32 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη, ο σύλλογος Σαρακατσαναίων Νομού Έβρου έφτιαξε αναπαράσταση εποχιακού Σαρακατσάνικου καταυλισμού. Η αναπαράσταση ενός παραδοσιακού θερινού οικισμού της νομαδικής φιλοομάδας των Σαρακατσάνων αποτελεί παράλληλα ζωντανό μουσείο και χώρο αναψυχής. Προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει τον καθημερινό τρόπο ζωής των Σαρακατσάνων, την τεχνική κατασκευής της περίφημης κυκλικής καλύβας από ξύλα και καλάμια - του κονακιού - με το σταυρό στην οροφή (κατσούλα), το ορεινό σχολείο και γενικότερα την οργάνωση του κατοικήσιμου χώρου. Κάτω από το λόφο του καταυλισμού απλώνεται το μικρό χωριό της Λεπτοκαρυάς, στο οποίο μένουν λίγες οικογένειες Πομάκων
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΛΟΥΤΡΟ (Κωμόπολη) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Στη Νίψα και στον Προφήτη Ηλία Λουτρού βρίσκονται δύο από τους πιο σημαντικούς χώρους αναψυχής στον νότιο Έβρο. Αιωνόβια πλατάνια και πεντακάθαρα τρεχούμενα νερά προσφέρουν μοναδικές στιγμές ξεκούρασης στους επισκέπτες. Ιδιαίτερα την Πρωτομαγιά και την Καθαρή Δευτέρα συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον κι αποτελούν σημείο συνάντησης για χιλιάδες κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Διαθέτουν αναψυκτήριο, γήπεδο, παιδικές χαρές, ξύλινες κατασκευές, πέτρινες ψησταρίες κ.λ.π. Στον πλατανότοπο του Λουτρού βρίσκεται και το γραφικό ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία.
ΝΙΨΑ (Χωριό) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Στη Νίψα και στον Προφήτη Ηλία Λουτρού βρίσκονται δύο από τους πιο σημαντικούς χώρους αναψυχής στον νότιο Έβρο. Αιωνόβια πλατάνια και πεντακάθαρα τρεχούμενα νερά προσφέρουν μοναδικές στιγμές ξεκούρασης στους επισκέπτες. Ιδιαίτερα την Πρωτομαγιά και την Καθαρή Δευτέρα συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον κι αποτελούν σημείο συνάντησης για χιλιάδες κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Διαθέτουν αναψυκτήριο, γήπεδο, παιδικές χαρές, ξύλινες κατασκευές, πέτρινες ψησταρίες κ.λ.π.
ΝΥΜΦΑΙΑ (Χωριό) ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Την πραγματικά μαγευτική τοποθεσία της Νυμφαίας, πάνω από την βορινή
πλευρά της Κομοτηνής, όπου κυριαρχεί το Περιαστικό Δάσος-πνεύμονας ζωής για τους
κατοίκους - και που το ακροτελεύτιο σημείο του στεφανώνεται από το ομώνυμο Βυζαντινό
κάστρο, διάλεξε ο Δήμος για να εγκαταστήσει το Τουριστικό Περίπτερο της πόλης.
Πρόκειται για ένα θεσπέσιο φυσικό μπαλκόνι, από όπου ο κάθε επισκέπτης
απολαμβάνει μια σπάνια θέα και ομορφιά.
Κάτω, απλώνεται- απέραντη θάλασσα πρασίνου και χρυσαφένιου κυματισμού
- ο κάμπος της Ροδόπης
με τα τρία μεγάλα ποτάμια, που νωχελικά ρέουν τα νερά τους προς το Θρακικό πέλαγος
και προς την Βιστωνίδα και την λίμνη Μητρικού. Στο βάθος, υψώνεται η κορυφή του
Ισμάρου και όταν ο ορίζοντας
είναι γαλήνιος και ανοιχτός, διακρίνονται οι ορεινοί όγκοι της Σαμοθράκης,
της Θάσου και του Αγίου
Όρους. Ολόγυρα, η τοποθεσία κλείνεται από τις πλαγιές της Ροδόπης που τις
διασχίζουν κατάφυτα φαράγγια και ολόδροσες χαράδρες, με επιστέγασμα τον ατίθασο
όγκο του Παπίκιου Όρους.
Το κτίσμα του Τουριστικού Περιπτέρου, περιλαμβάνει αίθουσες Ισογείου 300 τ.μ.
όπου θα λειτουργούν εστιατόριο, καφετερία και σνακ-μπαρ. Ακόμη περιλαμβάνει Βοηθητικούς
χώρους 230 τ.μ., Υπόγεια αίθουσα 350 τ.μ. αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, για σεμινάρια,
διαλέξεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ περιβάλλεται από κοινόχρηστους χώρους
350 τ.μ., και διαθέτει και ευρύ χώρο για στάθμευση αυτοκινήτων. Στους κατοίκους
της Κομοτηνής, και σε όλους τους επισκέπτες της, το Τουριστικό Περίπτερο Νυμφαίας,
αποτελεί μια διαρκή όαση αναψυχής, όλες τις εποχές του χρόνου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής
ΞΑΝΘΗ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
Ο κάτοικος και ο επισκέπτης του νομού Ξάνθης έχει πολλές δυνατότητες
επιλογής, ανάμεσα στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον.
Κατά μήκος της παραλιακής ζώνης δίνονται θαυμάσιες ευκαιρίες στους
λάτρεις της φύσης (Δέλτα Νέστου,
Λίμνη Βιστονίδα, υδροβιότοποι)
και της θάλασσας. Ο ρους του Νέστου,
τα Στενά του Νέστου, η περιοχή
Λιβερών (με αξιόλογα σπήλαια)
ως την περιοχή Σταυρούπολης
είναι μια ευκαιρία φυσιολατρίας και ποτάμιου αθλητισμού.
Για ορεινό τουρισμό προσφέρεται ο παρθένος όγκος με τα δάση της Ροδόπης,
το δάσος στο Δρυμό, γέφυρες και βρύσες και οικισμοί μιας αλλοτινής εποχής, ο Λειβαδίτης
με τον καταρράκτη του, χώροι δασικής αναψυχής και καταφύγια.
Χώροι ξεκούρασης και αναψυχής στην Ξάνθη
το περιαστιακό δάσος, η παρακοσύνθια περιοχή, τα μοναστήρια σους λόφους γύρω από
την Ξάνθη, οι παραδοσιακοί
οικισμοί στην Ξάνθη, στα
Αβδηρα στη Γενισέα,
στα Κιμμέρια, στην περιοχή
Σταυρούπολης, στα Πομακοχώρια.
(κείμενο: ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Ξάνθης.
ΑΒΔΗΡΑ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Ανηφορίζοντας τα στενά σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού των Αβδήρων,
που απλώνεται στην βόρεια πλευρά του χωριού πάνω από την επιβλητική πλατειά, συναντούμε
τα εντυπωσιακά νεοκλασικά αρχοντικά με την ξεχωριστή αρχιτεκτονική και την μοναδική
ιστορική τους αξία. Χαρακτηριστικό όλων των καλοδιατηρημένων σπιτιών είναι ο παραδοσιακός
πέτρινος φούρνος που δεν έλειπε από την αυλή ακόμη και των κατώτερων οικογενειών
και που σφράγιζε με την ιδιαίτερη σημασία του την καθημερινή ζωή εκείνων των εποχών.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αβδήρων
ΚΕΦΑΛΑΡΙ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Οι πηγές Κεφαλαρίου (ή Βοϊράνης) βρίσκονται ενδιάμεσα από τους οικισμούς
Ανω και Κάτω Κεφαλάρι. Αναβλύζουν
κατά μήκος μιας ζώνης 1200 μέτρων σχηματίζοντας το ρέμα Βοϊράνης. Η ονομασία Βοϊράνη
εικάζεται ότι προέρχεται από τη βοή του νερού των πηγών (βοή+ ρέω). Η περιοχή
των πηγών αποτελεί ένα σύνθετο τοπίο με κυρίαρχο στοιχείο το νερό και κατά δεύτερο
λόγο την παρόχθια άγρια βλάστηση.
Η ιχθυοπανίδα του ποταμού περιλαμβάνει κυρίως μπριάνες (Barbus cyclolepis),
κέφαλους (Leuciscus cephalus), που ψαρεύονται, καθώς και τα είδη: μικρόχελο (Eudontomyz
on mariae), τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), φόξινο (Phoxinus phoxinus).
Η περιοχή θεωρείται τόπος προστασίας της ορνιθοπανίδας και των σπάνιων
και απειλούμενων ψαριών γι’ αυτό έχει ενταχθεί στο δίκτυο για τις ειδικές
ζώνες προστασίας “ΦΥΣΗ 2000”.
Σε θέση κοντά στις πηγές υπάρχει ιχθυοτροφείο πέστροφας ενώ ο χώρος
γύρω από τη γέφυρα του Ανω Κεφαλαρίου έχει διαμορφωθεί για αναψυχή διαθέτοντας
πάρκο, αναψυκτήριο, ταβέρνες.
(Κείμενο: Μιχάλης Μαναρίδης)
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης
Δράμας (2000).
ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Οι πηγές Μυλοπόταμου βρίσκονται στη θέση “Κεφαλόβρυσο”,
1χλμ βορειοδυτικά του οικισμού Μυλοπόταμος. Υπάρχουν τρεις κύριες πηγές, ενώ κατά
μήκος του ποταμού βρίσκονται και άλλες μικρότερες. Τα νερά των πηγών προέρχονται
από το Φαλακρό όρος.
Η ιχθυοπανίδα του ποταμού περιλαμβάνει κυρίως κέφαλους (Leuciscus
cephalus) και μπριάνες (Barbus cyclolepis) που ψαρεύονται, το σπάνιο και προστατευόμενο
αμμόχελο (Eudontomyzon hellenicus), καθώς και τα είδη: θρακοβελονίτσα (Cobitis
taenia strumnicae), κουνουπόψαρο (Cerbusia attinis), πετροχείλι (Orthrias brandti),
τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), φόξινο (Phoxinus phoxinus). Η περιοχή θεωρείται
υγρότοπος και βιότοπος σημαντικών ψαριών και του ενδημικού είδους αμμόχελου γι’
αυτό έχει ενταχθεί στο δίκτυο για τις ειδικές ζώνες προστασίας “ΦΥΣΗ 2000”.
Η παραποτάμια περιοχή χρησιμοποιείται για περίπατο, κυνήγι και λιγότερο
για ψάρεμα. Σήμερα έχουν κατασκευαστεί κάποια υποτυπώδη έργα αναψυχής και υπάρχουν
δύο εγκαταλελειμμένοι υδρόμυλοι.
(Κείμενο: Μιχάλης Μαναρίδης)
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης
Δράμας (2000).
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Ο Δημοτικός Κήπος βρίσκεται πίσω από το κεντρικό ηρώο της πόλης και
καλύπτει έκταση 21 στρεμμάτων. Είναι από τους ωραιότερους της Βόρειας Ελλάδας,
με υψηλόκορμα δέντρα και όμορφα λουλούδια. Τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί
αναψυκτήριο, ενώ πίδακες με πολύχρωμα νερά δημιουργούν τις νυχτερινές ώρες ένα
υπέροχο θέαμα. Το περίπτερο με τα πλατώνια, τα ζαρκάδια, τους σκίουρους, τους
λαγούς και τα καλλωπιστικά πτηνά συμπληρώνουν την ομορφιά του άλσους.
Στο νότιο άκρο του Δημοτικού Κήπου θα συναντήσουμε το παρεκκλήσι της
πολιούχου της πόλης Αγίας Παρασκευής. Είναι κτισμένο κοντά στα θεμέλια ομώνυμου
βυζαντινού ναού, τον οποίο γκρέμισαν οι Τούρκοι όταν μετέτρεψαν την περιοχή σε
μουσουλμανικά νεκροταφεία. Στο σημείο όπου βρισκόταν ο βυζαντινός ναός έγινε από
τον Μ.Ο.Κ. συμβολική αναστήλωση με την τοποθέτηση ενός κίονα που διασώθηκε από
την καταστροφή.
Στο χώρο του παλαιού σκουπιδότοπου (ΒΑ έξοδος Κομοτηνής), στον επαρχιακό
δρόμο προς Καρυδιά, κατασκευάζεται το νέο άλσος του Δήμου Κομοτηνής σε έκταση
200 στρεμμάτων. Θα περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, ζωολογικό κήπο σε έκταση 50 στρεμμάτων,
τεχνητή λίμνη, δύο τεχνητούς καταρράκτες, παιδικό σιδηρόδρομο που θα διασχίζει
όλο το άλσος, εγκαταστάσεις αναψυχής κ.ά. Θα είναι το μεγαλύτερο και καλύτερα
οργανωμένο άλσος-πάρκο της Βόρειας Ελλάδας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
ΞΑΝΘΗ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Διαρρέει την πόλη της Ξάνθης και εκβάλλει στη Βιστωνίδα λίμνη.
ΚΑΒΑΛΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Ο πύργος
είναι κτισμένος σε λόφο πάνω στη Νέα Εγνατία, ανάμεσα στις αρχαίες πόλεις Χρυσούπολις
(Ηιόνα) και Ανακτορούπολις (Οισύμη). Χρονολογείται πιθανότατα στα παλαιολόγεια
χρόνια.
Ο πύργος έχει δύο θολοσκέπαστους ορόφους και δώμα. Περιβάλλεται από
μικρό τετράπλευρο οχυρωματικό περίβολο και άλλα οικοδομήματα. Φέρει δύο τοξωτές
πύλες, αρκετά ψηλότερα από το έδαφος, μεγάλα τοξωτά παράθυρα και φωτιστικές θυρίδες
σε όλες τις πλευρές. Οι όροφοι επικοινωνούσαν με πέτρινη σκάλα. Στον επάνω όροφο,
στο βόρειο και νότιο τοίχο, διαμορφώνονταν δύο καταχύστρες.
Για την αναστήλωση του μνημείου έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες
στερεωτικές εργασίες. ΄Εχει περιφραχθεί, επίσης, ο λοφίσκος γύρω από τον πύργο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ (Πόλη) ΡΟΔΟΠΗ
Στο κέντρο της πόλης δεσπόζει ο Πύργος του Ωρολογίου που χτίστηκε
στα 1884, την εποχή του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ. Στην δεκαετία του 1950 έγιναν
αρχιτεκτονικές επεμβάσεις και πήρε την σημερινή του μορφή. Πίσω από τον πύργο
υψώνεται ο μιναρές του τεμένους Γενί Τζαμί, από τον εξώστη του οποίου ο μουεζίνης
καλεί τους πιστούς του Ισλάμ στην προσευχή. Στο προαύλιό του στεγάζεται η θρησκευτική
αρχή των μουσουλμάνων της Ροδόπης, η Μουφτεία Κομοτηνής. Το εσωτερικό του Γενί
Τζαμί είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες, αρκεί να τηρήσουν ορισμένους τυπικούς
κανόνες, όπως το βγάλσιμο των παπουτσιών κ. α.
Στην ΝΔ πλευρά του συγκροτήματος πύργου-τεμένους βρίσκεται η πεζοδρομημένη
εμπορική οδός του Ερμή, ενώ στην ΒΑ πλευρά, στην παραδοσιακή πλατεία του Ηφαίστου,
είναι συνωστισμένα τα εργαστήρια του λευκοσιδήρου, τα γνωστά τενεκετζίδικα, που
δίνουν ένα μοναδικό χρώμα στην αγορά της πόλης που απλώνεται τριγύρω.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
