Πληροφορίες τοπωνυμίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Βρεσθένων

ΒΡΕΣΘΕΝΑ (Χωριό) ΟΙΝΟΥΝΤΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 72379
  Η καταπράσινη Φύση του Πάρνωνα ενώνεται αρμονικά με τα παραδοσιακά χρώματα των οικισμών του. Στα Βρέσθενα, σε υψόμετρο 750, ταβέρνες και καφενεία υποδέχονται φιλόξενα τους επισκέπτες, που προσελκύονται από το μαρμάρινο βυζαντινό ναό της Γέννησης της Παναγίας. Πέντε χιλιόμετρα βόρεια, στη μέση της απόστασης ως τις Καρυές, το μοναστήρι της Κοίμησης της Παναγίας της Βρεσθενιώτισσας.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.

Μονή Αγίων Αναργύρων

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ (Μοναστήρι) ΟΙΝΟΥΝΤΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 73225
  Αρχαιότερη Μονή της Λακωνίας είναι αυτή των Αγίων Αναργύρων Πάρνωνος, κοντά στα χωριά Βασσαράς, Βέρροια και Τσίντζινα. Οι ρίζες της χάνονται στους αιώνες. Σύμφωνα με αξιόπιστη ιστορική μαρτυρία, η Μονή ήδη υπήρχε τον 9ο αιώνα. Σημαντική πηγή για την ιστορία της είναι και το χρυσόβουλο του αυτοκράτορος Ανδρονίκου Β´ του Παλαιολόγου, έτους 1293.
  Το ιστορικό αυτό Μοναστήρι βρίσκεται κτισμένο σ' ένα πανέμορφο και επί μονίμου βάσεως καταπράσινο οροπέδιο του Πάρνωνος, στο οποίο ο επισκέπτης-προσκυνητής μπορεί να φτάσει από τον εθνικό δρόμο Τριπόλεως-Σπάρτης. Είκοσι πέντε χιλιόμετρα πριν την πανάρχαια πρωτεύουσα της Λακεδαίμονος, ειδική πινακίδα καθοδηγεί ως εκεί. Ο ανηφορικός αμαξιτός δρόμος φέρνει τον προσκυνητή στον προορισμό του μέσα από ένα φυσικό παράδεισο θαλλερού πρασίνου, που ζωογονείται από αστείρευτες πηγές και εύυδρα ρυάκια. Η οργιαστική βλάστηση εξ άλλου που περικλείει το Μοναστήρι θυμίζει έντονα στον επισκέπτη το εσωτερικό τμήμα της Αγιορειτικής χερσονήσου.
  Το Μοναστήρι πέρασε από πολλές περιπετειώδεις φάσεις στη ροή του χρόνου. Το καθολικό καταστρέφεται και ξανακτίζεται στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας και συγκεκριμένα το 1611. Ο ναός είναι «μονόχωρος σταυροειδής τρουλλαίος, άστυλος, τρίκογχος» και έχει τα χαρακτηριστικά της υστεροβυζαντινής αρχιτεκτονικής. Οι διαστάσεις του 11,50Χ5 ,45 μ., ύψος ως τη βάση του τρούλλου 5,50μ. Αγιογραφείται από την περίφημη οικογένεια των Κακαβάδων, ονομαστών αγιογράφων από το Ναύπλιο. Η κτητορική επιγραφή εντός του ναού αναφέρει ότι ιστορήθηκε το 1621 και υπογράφεται από τον κορυφαίο της οικογενείας Δημήτριο Κακαβά. Τα θέματα, περισσότερα από εκατό, καλύπτουν όλες τις επιφάνειες των τοίχων, από το δάπεδο ως την οροφή.
  Κατά τον Φ. Κόντογλου, οι μορφές «έχουν έντονον λαϊκήν πνοήν, ασκητικήν λιτότητα και είναι συχνά πλήρεις πάθους και αποπνέουν θρησκευτικότητα βαθυτέραν πολλάκις και των αγιορειτικών αγιογραφιών...». Κατά δε τον Τ. Γριτσόπουλο, στο ναό της Μονής «ασυνειδήτως συμπλέκονται ο εθνικός και λαϊκός βίος με τον χριστιανικόν. ´Ετσι οι αγέλαστες μορφές συναντώνται με το περιβάλλον της εθνικής κατηφείας». Από την προαναφερθείσα κτητορική επιγραφή διαπιστώνεται επίσης ότι η Μονή είναι Σταυροπηγιακή και αναφέρεται το όνομα του τότε Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Λουκάρεως. Λίγα έτη μετά, γύρω στο 1685, η Μονή πλήττεται καταστροφικά τόσο από τους Βενετούς του Μοροζίνι, όσο και από τους Τούρκους, επειδή και από τις δύο πλευρές η εθνική και θρησκευτική της δράση ήταν ασυγχώρητη. Παρ' όλη την καταστροφή όμως, η Μονή ανασυγκροτήθηκε και συνέχισε την ποικιλόμορφη προσφορά της. Το υπάρχον ξυλόγλυπτο τέμπλο της είναι έργο του 1711 και πιστοποιεί περίτρανα τη δεύτερη περίοδο ακμής της Μονής. ´Ηδη από το 17ο αιώνα λειτουργεί συστηματικά σ' αυτή «Κρυφό Σχολειό» ως την απελευθέρωση. Ισως και αυτός να ήταν ο λόγος που τον Ιούλιο του 1826 απετέλεσε στόχο των τουρκοαιγυπτιακών ορδών του Ιμπραήμ, οι οποίες έκαψαν το Μοναστήρι, χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία, αφού ο κατάγραφος Ναός σώθηκε με ελάχιστες φθορές.
  Η σημαντικότατη θέση της Μονής μέσα στο χρόνο αποδεικνύεται και από την ύπαρξη ενός μη ευκαταφρόνητου αριθμού πατριαρχικών σιγγιλίων (Γαβριήλ του Γ 1707 , Γρηγορίου του Ε 1798 και 1819) , που αποδεικνύουν περίτρανα το σπουδαίο έργο που επιτελούσε για τη διάσωση της ελληνορθοδόξου παραδόσεως στο χειμαζόμενο λαό της περιοχής. Περίφημος είναι ο Κανονισμός λειτουργίας της Μονής, που αναφέρεται στο σιγγίλιο του Πατριάρχου Γαβριήλ του Γ (1707). Ο Κανονισμός ορίζει: «... ίνα έχωσι κοινοβιακήν την πολιτείαν τοσούτον εις τα της τροφής αναγκαία όσον και εις τα λοιπά πάντα μηδενός τούτων ίδιον τι έχειν νομίζοντος; αλλά πάντα... κατ' έθος αποστολικόν συνδιάζοντες, ( ...) μηδέποτε γυναίκας εισέρχεσθαι, ου μένειν και συνασκείσθαι εν τω αυτώ μοναστηρίω ει μη μόνον τη ημέρα της πανηγύρεως και τότε χάριν προσευχής και προσκυνήσεως, ...εν είναι το πουγγείον...». Επίσης καθορίζει το προνομιακόν καθεστώς της Μονής και την εξάρτησή της από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
  Η φιλανθρωπική δράση της Μονής ανά τους αιώνες ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη. Σε όλες τις δύσκολες στιγμές του Γένους η Μονή, εκτός από πνευματικός φάρος, ήταν και καταφύγιο για ιους απόρους των πολυπληθών τότε γύρω χωριών. Στη διάρκεια δε της Μ. Εβδομάδος, οι μοναχοί προσέφεραν στους φτωχούς μεγάλες ποσότητες τροφίμων. Η Μονή ανέκαθεν ήταν γνωστή για τη φιλοξενία της προς τους διαβάτες και τους προσκυνητές που συνέρρεαν ιδιαίτερα κατά τις πανηγύρεις της.
  Η συμβολή της Μονής στην επανάσταση του 1821 υπήρξε σημαντική. Εκτός από τη λειτουργία «Κρυφού Σχολειού» και την προσφορά της ως καταφυγίου πενομένων, διωκομένων και ονομαστών αγωνιστών, οι μοναχοί συμμετείχαν και προσωπικά στον απελευθερωτικό αγώνα. Αυτό επιβεβαιώνεται, όπως αναφέρει και ο Φαίδων Κουκουλές, από την ύπαρξη στο αρχείο των αγωνιστών έξι ονομάτων μοναχών, αδελφών της Μονής, στους οποίους απονεμήθηκαν και τιμητικά αριστεία.
  Από τους πολλούς και πολύτιμους παλαιούς μοναστηριακούς Θησαυρούς δεν διασώθηκε τίποτε. "Αλλοι εκλάπησαν και άλλοι λεηλατήθηκαν κατά τη φοβερή επιδρομή των ναζιστικών στρατευμάτων τον Νοέμβριο του 1943, κατά την οποία ερημώθηκε ο ιερός χώρος.
  Ο τελευταίος ηγουμενεύων της Μονής, Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Γρουμπός ( 1900- 1964), κατάφερε να την ανακαινίσει σημαντικά. Αναστήλωσε το κωδωνοστάσιο του Καθολικού, έκτισε το παρεκκλήσι των αγίων Αποστόλων (με τα μεγάλης αξίας έργα του Φώτη Κόντογλου), έκτισε εκ βάθρων τον μετοχιακό ναό της Αναλήψεως του Σωτήρος στην κορυφή της Σταματήρας (Πάρνωνος), κ.ά. Ο Γέροντας Νικόδημος ζώντας ασκητικά, μόνος του, με την αγιότητα του βίου του έδωσε νέα πνευματική αίγλη στο ιστορικό αυτό Μοναστήρι. Μετά την κοίμησή του η Μονή παρακμάζει, μένει χωρίς μοναχούς και χρησιμοποιείται σαν χώρος κατασκηνώσεων της Ιεράς Μητροπόλεως.
  Το 1991, χάρι στην ανύστακτη μέριμνα του οικείου Μητροπολίτου Ευσταθίου και του λάκωνος φιλολόγου και συγγραφέως Σαράντου Καργάκου, εγκαθίσταται νέα μοναστική αδελφότητα. Το ησυχαστικό, κοινοβιακό και πιστό στην Ορθόδοξη Παράδοση πρόγραμμα της Μονής ελκύει αρκετούς ανθρώπους ιδιαίτερα νέους. Ετσι σήμερα, μετά από 11 αιώνες λειτουργίας της, η Μονή συνεχίζει το πολυσχιδές έργο της, πιστή στις ιστορικές ιερές παρακαταθήκες της, που την ήθελαν ανέκαθεν φάρο και κάστρο της Ορθοδοξίας. Εκτός όμως από την πνευματική αναγέννηση της Μονής που συνοδεύεται και με αξιόλογες εκδόσεις, σημαντική είναι και η προσπάθεια αναστηλώσεως, ανακαινίσεως και ανοικο δομήσεώς της. Αναστηλώθηκε και εκ βάθρων ανοικοδομήθηκε η ανατολική πτέρυγα με πέτρινα παραδοσιακά κτίσματα (παρεκκλήσιο Αγίας Αννης, αρχονταρίκι, βιβλιοθήκη) και επιβλητικό πύργο, ανακαινίστηκαν αρκετά κελλιά και δημιουργήθηκαν νέοι λειτουργικοί χώροι (τράπεζα κ.ά.). Με τα νέα αυτά έργα, η Μονή ολοκληρώθηκε αρχιτεκτονικά δίνοντας την εντύπωση φρουριακής κατασκευής με ολόπλευρα κτίσματα και στη μέση το Καθολικό. Η Ιερά Μονή τιμάται στη μνήμη των αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού και της μητρός αυτών Θεοδότης των εκ της Μ. Ασίας (1η Νοεμβρίου). Αλλά πανηγυρίζει και την 1η Ιουλίου στην εορτή των αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού των εκ Ρώμης λόγω των δύσκολων καιρικών συνθηκών του Νοεμβρίου. Η Μονή είναι ανοικτή για τους προσκυνητές από ανατολής μέχρι δύσεως του, πλην των ωρών 12 μ.μ.-4 μ.μ.

Εικόνες Φ. Κόντογλου

ΠΑΡΝΩΝΑΣ (Βουνό) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Το όρος Πάρνωνας ή Μαλεβός είναι ο μεγαλύτερος ορεινός όγκος της Πελοποννήσου και καλύπτει ολόκληρη την ανατολική πλευρά της Αρκαδίας. Βόρεια αρχίζει από το οροπέδιο της Τεγέας και φθάνει στον Κάβο - Μαλιά σε μήκος 70 χιλ. Ανατολικά ξεκινά από το Αιγαίο και καταλήγει ομαλά στην κοιλάδα του Ευρώτα. Καταλαμβάνει έκταση 2 εκ. στρέμ., από τα οποία τα 650.000 είναι πάνω από την ισοϋψή των 1000 μ. Ψηλότερη κορυφή του είναι η Μεγάλη Τούρλα (ή Κρόνιο), με υψόμετρο 1936μ.
  Υπάρχουν 10 ακόμα κορυφές πάνω από τα 1500 μ. Από αυτές οι σημαντικότερες είναι η μικρή Τούρλα, (1800μ.), Γαϊτανοράχη, (1801μ.), Προφήτης Ηλίας (1788) και Πρεζέση (1701). Το 86% της συνολικής του έκτασης είναι δάση και βοσκοτόπια και το 15% γεωργική γη. Το κλίμα του Πάρνωνα είναι ήπιο με σχετικά μικρή διάρκεια χιονοκάλυψης.
  Ο Πάρνωνας χαρακτηρίζεται από σχετική ομαλότητα και ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα. Με εξαίρεση τις ψηλές κορφές του, είναι βουνό με πλούσια βλάστηση και πολυσύνθετη χλωρίδα, με σπάνια μάλιστα φαρμακευτικά - αρωματικά φυτά. Παρουσιάζει εμφανίσεις μεταμορφωμένου ασβεστόλιθου. Το υπόστρωμα φλύσχη, αναδύεται συχνά στην επιφάνεια και δημιουργεί δάση μαυρόπευκου και καστανιάς. Ετσι, ο Πάρνωνας καλύπτεται από πολλά δάση που αποτελούνται από Μαύρη Πεύκη, Κεφαληνιακή Ελάτη, μηλόκεδρο, δρυς, πλατάνια, καστανιές και χαρουπιές. Γύρω από τη Μονή της Μαλεβής υπάρχει δάσος δενδρόκερδου, μοναδικό στην Ευρώπη, το οποίο έχει χαρακτηρισθεί σαν διατηρητέο μνημείο της φύσης και ενταχθεί σαν προστατευόμενη περιοχή στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000. Μοναδικό από άποψη φυσικής ομορφιάς είναι επίσης το καστανόδασος στην περιοχή της Καστάνιτσας καθώς και το δρυόδασος Σέλας της Σίταινας. Και τα δύο αυτά δάση, μαζί με τον υγρότοπο Μουστού, τον Ωριόντα, την κοιλάδα του Δαφνώνα, την επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς και τις περιοχές με υψόμετρο άνω των 1.200 μέτρων, έχουν ενταχθεί στο ίδιο Ευρωπαϊκό Δίκτυο. Επίσης στον Πάρνωνα έχουν καταγραφτεί πάνω από 80 είδη σπάνιων και προστατευόμενων φυτών, αρκετά από τα οποία είναι φαρμακευτικά και αρωματικά και 12 ενδημικά.
  Πανέμορφα οροπέδια, πλήθος βουνοκορφών, φαράγγια απαράμιλλης και άγριας ομορφιάς και βαθιές κοιλάδες σχηματίζουν το ποικιλόμορφο ανάγλυφο του Πάρνωνα. Τρία ποτάμια - χείμαρροι πηγάζουν από τις πλαγιές της οροσειράς του Πάρνωνα καταλήγοντας στον Αργολικό κόλπο, ο Τάνος, ο Βρασιάτης και ο Δαφνώνας. Η περιοχή του είναι επίσης γεμάτη και από πολλές άλλες φυσικές ομορφιές, όπως καταρράκτες, σπηλιές, πηγές και τρεχούμενα νερά. Από τα πιο εντυπωσιακά φαράγγια είναι αυτό του Λούλουγκα, της Μάζας, των Σπηλακίων και της Ζαρμπάνιτσας - κατά μήκος του Βρασιάτη - που καταλήγει στον Αγιο Ανδρέα. Το φαράγγι σε ορισμένα σημεία γίνεται ιδιαίτερα στενό. Την εποχή που κατεβαίνουν τα νερά από τα χιόνια του Πάρνωνα σχηματίζονται κατά μήκος τους μικρές λίμνες και καταρράκτες. Η διάσχισή τους αποτελεί αξέχαστη εμπειρία. Αλλα φαράγγια είναι του ποταμού Τάνου (που περνά κοντά από τον Αγιο Πέτρο), του Δαφνώνα (που καταλήγει στο Λεωνίδιο).
  Στο φαράγγι του Λούλουγκα κοντά στη Σίταινα και στην τοποθεσία Ασπίδα ανάμεσα στον Αγιο Ιωάννη και Πλάτανο, σχηματίζονται εντυπωσιακοί καταρράκτες. Κοντά στη Μονή Αγίου Νικολάου Σίντζας είναι η περίφημη σπηλιά του Διονύσου. Σύμφωνα με τη μυθολογία εδώ μεγάλωσε ο Διόνυσος με τη φροντίδα της Ινώς. Αξιόλογα είναι επίσης τα σπήλαια της Σωτήρας κοντά στον Πλάτανο και του Ασουλα στο Χάραδρο. Θα πρέπει επίσης να αναφερθούν, η καταβόθρα Δέρσειος (οροπέδιο της Παλιόχωρας) και το εντυπωσιακό σπηλαιοβάραθρο Πρόπαντες με βάθος 315 μ. κοντά στο Παλαιοχώρι.
  Το βουνό είναι διάσπαρτο από πανέμορφους οικισμούς. Στην Τσακωνιά και στην γύρω της περιοχή είναι το Λεωνίδιο, Τυρός, Χάραδρος, Μέλανα, Πραστός, Σίταινα, Πλάτανος, Κοσμάς, Καστάνιτσα, Αγ. Βασίλειος, Τσιτάλια, Παλαιοχώρι, Πλατανάκι, Και ακόμα τα Πελετά, Αμυγδαλιά, Πηγάδι, Κουνουπιά, Μαρί, Βλησιδιά, Αγιος Πέτρος, Καστριτοχώρια, Μελιγού, Βέρβενα, Δολιανά, Μαυρίκι, (άνω) Κούτουφα, Βούρβουρα, Καρυές, Βαρβίτσα, Βαμβακού, Πολύδροσο, Βρέσθενα, Γεράκι και Αγιος Δημήτριος.
  Γεμάτος από ωραίες διαδρομές και γραφικά χωριά, ο Πάρνωνας είναι ιδανικός τόπος για περιήγηση, πεζοπορία, ορειβασία και κυνήγι. Σε απόσταση 25 χιλ. από τον Αγιο Πέτρο υπάρχει ορειβατικό καταφύγιο που προσφέρει δυνατότητα διανυκτέρευσης και το οποίο συνδέεται με άσφαλτο με το δρόμο Αγίου Πέτρου - Αστρους. Από το καταφύγιο η ορειβατική πορεία μέχρι την "Μεγάλη Τούρλα" διαρκεί 6 περίπου ώρες. Στην κορυφή αυτή, όπως και στις υπόλοιπες κορυφές οδηγούν αρκετά μονοπάτια. Οι πεζοπορικές διαδρομές και αναβάσεις είναι θαυμάσιες και αποκαλύπτουν τη μαγεία του βουνού. Κατάλληλοι τόποι αφετηρίας γι' αυτές είναι ο Αγιος Πέτρος, ο Αγιος Ανδρέας, η Σίταινα, η Καστάνιτσα και ο Πλάτανος.
  Στην πανίδα του, ο Πάρνωνας περιλαμβάνει πολλά σπάνια και προστατευόμενα είδη πουλιών, θηλαστικών αμφιβίων και ερπετών, όπως: χουρχουριστής, ξεφτέρι, φάσα, κοτσύφι, ποντικογερακίνα, πράσινος και παρδαλός δρυκολάπτης, αρπακτικά της μακίας, σπιτόφιδο, ασινόφιδο, σαπίτης, λαγός, αλεπού, ασβός κ.ά. Το τσακάλι, που είναι είδος υπό εξαφάνιση στην Πελοπόννησο, διασώζεται, αν και σε ανησυχητικά μικρούς αριθμούς, στα εκτεταμένα θαμνοτόπια του Ανατολικού Πάρνωνα.
  Ο Πάρνωνας, λόγω των σημαντικών βιοτόπων του, έχει χαρακτηρισθεί Οικολογικό Πάρκο και έχει ως εκ τούτου υπαχθεί σε ένα ειδικό καθεστώς προστασίας. Σύμφωνα με αυτό οι διάφορες περιοχές, ανάλογα με το οικολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, κατηγοριοποιούνται ως εξής: (α) ζώνες ειδικής προστασίας της φύσης, (β) περιοχές απλής προστασίας της φύσης και (γ) περιοχές Οίκο-ανάπτυξης. Τα προστατευτικά μέτρα έχουν σκοπό να διασώσουν τα τοπία και τα απειλούμενα οικοσυστήματα, όπως και να προστατεύσουν και να αναδείξουν την πολιτιστική κληρονομιά και τους οικισμούς.
  Η ανθρώπινη παρουσία στον Πάρνωνα ξεκινά από την παλαιολιθική εποχή. Στη συνέχεια, στην Πρωτοελλαδική περίοδο, εγκαθίστανται εδώ Προελληνικά φύλα. Κατά τη Μεσοελλαδική περίοδο, από το 1900 π.Χ. οι Κυνούριοι εγκαθίστανται σε όλη την οροσειρά του Πάρνωνα, Αδιάψευστη μαρτυρία της πλούσιας και αδιάλειπτης ανθρώπινης δραστηριότητα στον Πάρνωνα στο πέρασμα των αιώνων αποτελούν τα διάσπαρτα αρχαιολογικά λείψανα, ιερά, κάστρα, φυλακεία, αρχαία λατομεία, αμαξοτροχιές, μονοπάτια, και βυζαντινά μνημεία που υπάρχουν στην περιοχή του.
  Σημαντικά και ευάριθμα είναι τα μοναστήρια στον Πάρνωνα. Ο κοινοβιακός μοναχισμός άνθισε στο βουνό από το 900 μ.Χ. Παλαιότερα υπήρχαν στο βουνό 33 μονές. Πολλές από αυτές κατέκαψαν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, ενώ άλλες διαλύθηκαν με ειδικό διάταγμα του Οθωνα το 1838. Σήμερα υπάρχουν στον Πάρνωνα 12 ωραία μοναστήρια.
  Ο Πάρνωνας, όπως και το Μαίναλο υπήρξε την περίοδο της Τουρκοκρατίας και της επανάστασης του 21 σημαντικό προπύργιο του απελευθερωτικού αγώνα, με πολλά κατορθώματα αλλά και με εκατόμβες θυμάτων. Στα μαύρα χρόνια της Τούρκικης σκλαβιάς, η φιλελεύθερη ψυχή των κατοίκων εκφράστηκε από πολλούς πρόμαχους της ελευθερίας που βλάστησαν και έδρασαν στην ευρύτερη περιοχή: ο Πρωτοκλέφτης Ζαχαριάς ο Μπαρμπιτσιώτης, από την Μπαρμπίτσα (Βαρβίτσα), ο Δημήτρης Καλιοτξής, από τη Σίταινα, ο Μιχάλης Γκιόρας, από την Καστάνιτσα, ο Πάνος Ρέππας, από το Λεωνίδιο, ο Γεωργάκης Μιχαλάκης, από τον Πραστό, ο Πέτρος Πετρογιαννάκης, από τον Αγιο Πέτρο, ο Γιάννης Καράμπελας, από τον Αγιο Πέτρο, ο Θανάσης Καράμπελας, από τα Βέρβαινα, ο Μαντάς, από τα Βούρβουρα και ο Πάνος Καραχάλιος, από το Καστρί, υπήρξαν οι "αητοί του Μαλεβού" σημαντικοί κλέφτες, αγωνιστές και εκφραστές της Μοραϊτικης κλεφτουριάς. Και στο μεγάλο ξεσηκωμό για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού, πρώτοι οι κάτοικοι του Πάρνωνα, σήκωσαν στις 16 Μαρτίου του 1821 τη σημαία της ανεξαρτησίας και στη συνέχεια είχαν σημαντική συμμετοχή στον αγώνα για την ελευθερία.
  Αλλά και δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής το βουνό ήταν από τις σημαντικότερες εστίες του αντιστασιακού και απελευθερωτικού αγώνα. Το αντάρτικο άνθισε σε όλον τον Πάρνωνα μέχρι και τον Ταΰγετο. Με νίκες, με θυσίες και με αυταπάρνηση. Προξενώντας σημαντικές απώλειες και δολιοφθορές στον κατακτητή. Ιδιαίτερα οι περιοχές του Αγ. Βασίλη, Κοσμά, Καρυών και Αγίου Πέτρου πρόσφεραν στον αγώνα πολλούς αγωνιστές και πολλά θύματα. Συγχρόνως υπήρξαν ανάμεσα στα σημαντικότερα ορμητήρια της αντίστασης στην περιοχή.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/parn... (18 φωτ.)