Πληροφορίες τοπωνυμίου

Κτήρια εγκαταστάσεων εταιρείας Κωπαΐδας

ΑΛΙΑΡΤΟΣ (Κωμόπολη) ΒΟΙΩΤΙΑ
  Κτήρια (βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατοικίες, μύλοι, στάβλοι, γραφεία, αποθήκες, κλπ) του 19ου αιώνα, της αγγλικής εταιρείας Lake Copais Co Ltd που διαδέχθηκε την αντίστοιχη γαλλική για την αποξήρανση, καλλιέργεια και εκμετάλλευση των προϊόντων της ιστορικής περιοχής της λίμνης της Κωπαϊδας (1867-1887), σήμερα ιδιοκτησία του Οργανισμού Κωπαϊδας και του Δήμου Αλιάρτου.
   Η περιοχή της λίμνης της Κωπαϊδας κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους, διασώζονται δε τα συστήματα αποστράγγισης της λίμνης το μεγαλύτερο τεχνικό έργο πιθανότητα της μυκηναϊκής περιόδου που αποδίδεται στους Μινύες του Ορχομενού (14ος αιώνας π.Χ.) ανασκαφές γίνονται από την Η΄ Εφορεία Προϊστορικών-Κλασσικών Αρχαιοτήτων Βοιωτίας.
   Τα κτίσματα της εταιρείας Lake Copais Co Ltd κτίστηκαν στην Αλίαρτο της Βοιωτίας στα μέσα του 19ου αιώνα και περιήλθαν στο ελληνικό κράτος το 1953. Τα κτήρια διοίκησης και κατοικιών των ΄Αγγλων εργαζομένων βρίσκονται διάσπαρτα σε κήπο 110 στρεμμάτων που επίσης προτείνεται για πρότυπο βοτανολογική κήπο σε συνδυασμό με υπαίθριες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Επίσης υπάρχουν διάσπαρτες μεταλλικές καλύβες των εργατών της εταιρείας. Χαρακτηρίστηκαν από το ΥΠΠΟ ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία με την Υ.Α./ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/26/1255/ 8.1.91, ΦΕΚ 33/Β/28.1.91.
   Το 1994 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αναστήλωσης και αξιοποίησης επιλεγμένων κτισμάτων, βάση μελέτης και πρότασης της ομάδας μηχανικών της 1ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων σε συνεργασία με τον Δήμο Αλιάρτου και τον Οργανισμό Κωπαϊδας. Σήμερα τα κτήρια αυτά χρησιμοποιούνται ως αποθήκες του αρχειακού υλικού και των μηχανημάτων της Lake Copais Co Lmd.

Λουτρό

ΑΥΛΩΝΑΡΙ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
  Στην ομώνυμη θέση σώζεται ένα οίκημα επιχρισμένο εσωτερικά με ασβέστη και κορασάνι, που το χρησιμοποιούσαν ως πραγματικό λουτρό στα χρόνια του Βυζαντίου και της Φραγκοκρατίας. Δίπλα του ήταν η φυσική πηγή κτιστή καμαροσκέπαστη. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ κατέβαινε με την ακολουθία της η αρχόντισσα, η βαρωνέσσα της Φραγκοκρατίας από το κάστρο "Ποτίρι", για να κάνει το λουτρό της, γιατί πουθενά αλλού δεν υπήρχε νερό.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του Δήμου Αυλώνος.

Παρθεναγωγείο Γαλαξειδίου

ΓΑΛΑΞΙΔΙ (Κωμόπολη) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ
  Το κτίριο είναι ισόγειο με τμήμα διορόφου στο πίσω μέρος του. Είναι νεοκλασικό με είσοδο αρχαϊκού ρυθμού. Στην είσοδο υπάρχουν δύο κολώνες δωρικού ρυθμού.
  Κτίσθηκε το 1880. Χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο θηλέων μέχρο το 1929. ΄Εχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο κτίσμα.
  Εργασίες επισκευής έχουν γίνει στο ισόγειο τμήμα του κτιρίου και την πρόσοψη.
  Σήμερα στεγάζει το θέατρο του Δήμου Γαλαξειδίου, ο χώρος όμως έχει την δυνατότητα να δεχθεί και άλλες λειτουργίες.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21302n/g213bn04.htm...

Νεροτριβή

ΛΕΒΑΔΙΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
Στην είσοδο της περιοχής της Κρύας βρίσκεται η Νεροτριβή. Το παραδοσιακό κτίριο, που για πολλά χρόνια χρησιμοποιήθηκε για το πλύσιμο υφαντών χαλιών, αναπαλαιώθηκε και απέκτησε νέες χρήσεις. Σήμερα στο ισόγειο λειτουργεί αναψυκτήριο, ενώ στον εντυπωσιακό υπόγειο χώρο δημιουργήθηκε το Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο. Η Νεροτριβή αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες, αλλά και τους μόνιμους κατοίκους του Δήμου Λεβαδέων. Απέναντι από τη Νεροτριβή υπάρχει το Αγροτουριστικό Γραφείο. Το γραφείο εξυπηρετεί τους επισκέπτες της περιοχής δίνοντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για φιλοξενία, εστίαση, αναψυχή, εκδηλώσεις και αξιοθέατα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Λεβαδέων

• http://www.dimoslivadias.gr/axiotheata.htm

Παλιό Δημοτικό Σχολείο

ΜΟΔΙ (Χωριό) ΤΙΘΟΡΕΑ
Το Παλιό Δημοτικό Σχολείο, βρίσκεται Μόδι και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα μονοτάξιου σχολικού κτιρίου των αρχών του αιώνα, το οποίο ακολουθεί συγκεκριμένη και ενιαία για όλη την Ελλάδα τυπολογία, όπως διαμορφώνεται από το νομομηχανικό Δημ. Καλλία και θεσμοθετείται με το νόμο ΒΤΜΘ του 1895. Παράλληλα, είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής. Σήμερα βρίσκεται σε εγκατάλειψη (ΦΕΚ632/β/18.07.95).

Municipality of Tithorea WebPage
• http://www.tithorea.gr/en/diamerismata_neotera_mni...

Δημαρχείο (Μέγαρο Κότσικα)

ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Τριώροφο κτίριο με νεοκλασικά στοιχεία εκλεκτικιστικά και στοιχεία μπαρόκ. Βρίσκεται στην παραλία της Χαλκίδας και δεσπόζει σε μεγάλο τμήμα του Ευβοϊκού κόλπου. Το 1904 ο έμπορος Κότσικας, αγόρασε ένα εργοστάσιο που ήταν σ’ αυτή τη θέση. Μετά από 2 χρόνια το 1906, κατασκευάστηκε το κτίριο, με μηχανικό τον Ποθητό Καμάρα (ο ίδιος που έκτισε το ξενοδοχείο παλίρροια). Στη σημερινή του μορφή αποτελείται από ισόγειο, μεσώροφο, Α και Β όροφο. Έχει δύο τρούλους προς την παραλία και δύο κομψές εξάρσεις προς τη Φαρμακίδου. Το κτίριο αγοράστηκε από τον Δήμο Χαλκιδέων, όπου σήμερα στεγάζεται το Δδημαρχείο της πόλης.

• http://www.chalkida.gr/axiotheata_architect.htm

Ποτοποιείο - Αρέθουσα - Παγοποιείο

Βρίσκεται στην κατεύθυνση προς Λάμψακο, ανατολικά από την εκκλησία του Αγίου Στεφάνου. Στην περιοχή υπάρχει λαξευτή κλίμακα και πολλά βιομηχανικά κτίρια των αρχών του περασμένου αιώνα..

• http://www.chalkida.gr/axiotheata_architect.htm

Σιδηροδρομικός Σταθμός Χαλκίδας

Τα εγκαίνια του Σιδηροδρόμου Χαλκίδας έγιναν το 1904. Κατασκευάστρια εταιρία ήταν η Γαλλική Μπατινιόλ. (Το χρονικό των εγκαινίων του σιδηροδρόμου "του υψηλής σημασίας για το μέλλον της Χαλκίδας" δημοσιεύεται στον "Εύριπο", στις 8-3-1904. "Στας 11 και ½ π.μ. η αμαξοστοιχία φέρουσα και την μουσικήν της φρουράς των Αθηνών παιανίζει, κατέρχονται της Βασιλικής αμαξοστοιχίας οι Βασιλείς μετά του Διαδόχου και των πριγκήπων και ολόκληρον το Υπουργικόν Συμβούλιον. Τα εν των λιμένι πολεμικά ρίπτουν 21 κανονιοβολισμούς, υποδοχή, προπόσεις, γεύματα και εορταί ακολουθούν".

Η λίμνη του Ελευθεροχωρίου

ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
Πέντε χιλιόμετρα πάνω από το Δ.Δ Ελευθεροχωρίου, πάνω στο όρος Καλλίδρομο, βρίσκεται η Λίμνη του Ελευθεροχωρίου. Η περιοχή περιτριγυρίζεται από όμορφα ελατοδάση και απαλές πτυχώσεις του εδάφους. Η λιμνούλα απλώνεται σε έκταση μερικών στρεμμάτων και πραγματικά στολίζει το τοπίο. Με θέα στην λίμνη και το μικρό λιβάδι είναι κτισμένο το καταφύγιο που ανήκει στον Ομιλο του φίλων Υπαίθρου Λαμίας.

Ιστοσελίδα Δήμου Γοργοποτάμου
• http://www.dimosgorgopotamou.gr/touristikaaxiothea... (1 φωτ.)

Μνημείο Αθανάσιου Διάκου

ΔΑΜΑΣΤΑ (Χωριό) ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ
Στα όρια του χωριού και πάνω στην εθνική Οδό Αθηνών - Λαμίας, βρίσκεται το Μνημείο του Ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Αθανασίου Διάκου.

Ανδριάντας Λεωνίδα

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ (Χωριό) ΛΑΜΙΑ
   Mνημείο που αναπαριστά πάνοπλο τον Λεωνίδα και στήθηκε απέναντι από τον ιστορικό λόφο του Κολωνού στη δεκαετία του 1950, με δαπάνες των ομογενών της Αμερικής, σε σχέδιο Β. Φαληρέως.
   Το μνημείο ανεγέρθηκε σε ανάμνηση της μάχης των Θερμοπυλών,στην κεντρική πύλη του περάσματος, όπου διεξήχθη η τελική φάση της μάχης, όπως μαρτυρείται από τη συσσώρευση σιδερένιων και χάλκινων λογχών του 5ου αιώνα π.X. στους πρόποδες του υψώματος. Στο λόφο τοποθετήθηκε από τους Αμφικτύονες προς τιμή των πεσόντων λίθινο άγαλμα λονταριού, το οποίο δε σώζεται σήμερα, με επίγραμμα του Σιμωνίδη.
   Mικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα στο λόφο του Κολωνού κατά το 1939, αποκάλυψε μικρά οχυρωματικά έργα διαφόρων περιόδων, τάφους ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής, και λείψανα βυζαντινών οικοδομημάτων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/211/21114n/g211nn01.htm...

Μνημείο Μάρκου Μπότσαρη

ΚΩΝΙΣΚΟΣ (Βουνό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Β στούς πρόποδες του βουνού, αμέσως Ν του ποταμού Καρπενησιώτη. Πρόσβαση από το Καρπενήσι, αμέσως Β μετά τη γέφυρα του ποταμού. Ο δρόμος συνεχίζει στην κορυφή του βουνού, από όπου υπάρχει υπέροχη θέα, Β του όρους Τυμφρηστού με το Καρπενήσι στους πρόποδες, Δ του όρους Χελιδών με τις απολήξεις του, Ν της Καλιακούδας με τις απολήξεις της και αμέσως ΒΔ του Καρπενησιώτη ποταμού.

Ο τάφος του Σκαρίμπα

ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Βρίσκεται έξω από το κάστρο, με θέα την πόλη και τον Ευβοϊκό. Η πόλη που τόσο αγάπησε έζησε και έδρασε, ένας ιδιότυπος λογοτέχνης, ποιητής και πεζογράφος. Ο Γιάννης Σκαρίμπας ανήκει στη γενιά του 1930 και εμφανίστηκε στο χώρο των γραμμάτων με τη συλλογή διηγημάτων “Καημοί στο Γριπονήσι”. Το κύριο χαρακτηριστικό του έργου είναι η παραδοξογραφία, το απροσδόκητο και το απίθανο, μια φαντασία που φτάνει ως την πιο αχαλίνωτη αυθαιρεσία και μια εκφραστική τεχνική που στις ακραίες περιπτώσεις παραμορφώνει την γλώσσα και την έκφραση.

Μνημείο Ολοκαυτώματος

Στη μνήμη όσων χάθηκαν στα Γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το μνημείο αυτό βρίσκεται έμπροσθεν του Εβραϊκού νεκροταφείου στην οδό Μεσσαπίων (που πρόσφατα μετονομάσθηκε σε οδό "Εβραίων Ελλήνων Μαρτύρων"). Η επέτειος έχει ορισθεί για τις 27 του Εβραϊκού μήνα Νισάν (ημερομηνία εξέγερσης στο Γκέτο της Βαρσοβίας), που αντιστοιχεί σε Απρίλιο - Μάιο.

Οικία Ανδρέα Μιαούλη

ΦΥΛΛΑ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
  Το 1/2 του σπιτιού που βρίσκεται πίσω από την εκκλησία της Αγίας Ελεούσας στα Φύλλα και τα δύο στρέμματα αμπέλια εκ των τεσσάρων που είχε λάβει ως προίκα η θεία του Μιαούλη, η Τσαλπαρίνα, κληρονόμησε ο μεγαλύτερος γιός αυτής Παναγιώτης Τσαλπαράς, ο οποίος εγεννήθει και ενημφεύθη στην Ύδρα, αργότερα επειδή διέλυσε το γάμο του, ήρθε μαζί με τους δύο γιούς του και εγκατεστάθη καταρχάς μεν στα Φύλλα, έπειτα δε στη Χαλκίδα. Τα άλλα δύο στρέμματα εκληρονόμησε ο δεύτερος γιός της Τσαλπαρίνας Ευάγγελος, στον οποίο εδώρησε και ο Ανδρέας το μερίδιο του πατέρα του από το σπίτι και τα αμπέλια.
  Επειδή όμως αυτός παρέμεινε άγαμος, ολόκληρο το σπίτι και τα έξι στρέμματα αμπέλια περιήλθαν στους γιούς του Παναγιώτη Τσαλπαρά, Βασίλειο και Γεώργιο, οι οποίοι άλλαξαν το Τουρκικό πατρικό επώνυμο Τσαλπαράς σε Αθηνάδης. Ο Βασίλειος Αθηνάδης μάλιστα ήταν Γυμνασιάρχης και απέθανε το 1872 στη Χαλκίδα. Τα δύο αδέλφια επώλησαν τα αμπέλια στην οικογένεια Σεπετή και το σπίτι στον Αντώνιο Ρηγγίνα, που το κληροδότησε στους δύο γιους του Δημήτριο και Ιωάννη, εκ τούτων ο πρώτος εγεννήθει το 1863 και ο δεύτερος το 1867.   Εάν λάβωμε υπόψη μας ότι ο Γυμνασιάρχης Β. Αθηνάδης πέθανε το 1873 και το πρώτο παιδί του Α.Ρηγγίνα εγεννήθη το 1863, είναι λογικό να δεχτούμε πως έγινε η ανωτέρω αγοραπωλησία. Ο Δημήτριος Ρηγγίνας έδωσε το σπίτι ως προίκα στην θυγατέρα του Αναστασία, σύζυγο Β.Κουμιανού, η οποία το επώλησε στην Κοινότητα Φύλλων (και νυν δήμο Ληλαντίων) για να χαρακτηρισθεί ως διατηρητέο Ιστορικό μνημείο. Για τις ανωτέρω μεταβιβάσεις υπήρχαν έγγραφα τα οποία είχε η Α.Ρηγγίνα έως το 1952, όπου επεσκεύθη τα Φύλλα η επιμελητής αρχαιοτήτων Εύβοιας δ/νις Ιωάννα Κωνσταντίνου. Τότε θέλησε να ιδεί και το σπίτι που εγεννήθει ο Α.Μιαούλης. Η ιδιοκτήτρια αυτού Α. Ρηγγίνα της είπε: "Ναι αυτό είναι το σπίτι του Ναύαρχου και έχομεν και χαρτιά που το αποδείχνουν". Με χαρά δε τα έβγαλε από ένα μπαούλο και τα παρέδωσε στην αρχαιολόγο.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ληλαντίων

• http://www.lilantio.gr/Adreas%20miaoulis.htm

Κόκκινο Σπίτι

ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Το Κόκκινο σπίτι της οικογένειας Μάλλιου κοσμεί το κρηπίδωμα στη Βόρεια πλευρά της παραλίας της πόλης. Χτίστηκε τοι 1884 αρχιτέκτονας του οποίου ήταν ο Γάλλος Φλεγκίς. Σήμερα ανήκει στον Δήμο Χαλκιδέων βρίσκεται στο στάδιο της συντήρησης και αναπαλαίωσης με προορισμό λειτουργίας ως Εστία Επιστημών, Εστία της Γνώσης.

• http://www.chalkida.gr/axiotheata_architect.htm

Το Σπίτι με τα Αγάλματα

Βρίσκεται απέναντι από το "Κόκκινο Σπίτι" και ανήκε και αυτό στην οικογένεια Μάλλιου. Χτίστηκε περίπου το 1895 από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Χάνσεν (χωρίς να καθορίζεται από ποιόν από τους δύο εξαδέρφους Χάνσεν). Το κτίσμα είναι τριώροφο με δώμα και μεγαλοπρεπή βεράντα, η οποία διακοσμείται από επιβλητικά αγάλματα ενώ στο αριστερό τμήμα του χωλ δεσπόζει η μνημειώδης μαρμαρένια σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Στον επισκέπτη εντύπωση προκαλεί η διαφορετική επεξεργασία των διαφορετικών όψεων με υλικά υψηλότερης ποιότητας. Η κατασκευή του κτιρίου αποτελεί δείγμα υψηλής σχετικά ποιότητας ζωής της εποχής, καθώς και των αυξημένων οικονομικών δυνατοτήτων των ιδιοκτητών. Σήμερα, το κτίριο έχει περιέλθει ωςδιατηρητέο στην ιδιοκτησία του Δήμου Χαλκιδέων και στεγάζει το Λύκειο Ελληνίδων Χαλκίδας και την Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών.

• http://www.chalkida.gr/axiotheata_architect.htm

Το Κριεζώτειο

Το Κριεζώτειο είναι το κτίριο της οδού Τζαβέλλα 5 στην πλατεία Μαργαρίτη. Αποτελεί ένα ανεπανάληπτο ιστορικό στοιχείο της Χαλκίδας και ολόκληρης της Εύβοιας αφού εκεί στεγάστηκε το αρχοντικό του ήρωα της Εθνεγερσίας του 1821, Νικόλαου Κριεζώτη. Από ευρήματα της περιοχής, αποδεικνύεται ότι στο χώρο αυτό, ήταν μεγαλοπρεπές Αραβικό κτίριο, που καταστράφηκε σε άγνωστη χρονολογία. Τμήματα του κτιρίου με αραβουργήματα, βρίσκονται σήμερα στην εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, στον περίβολο πίσω από το ιερό και μ’ αυτά έχει κατασκευαστεί η βρύση του αρχοντικού. Το αρχοντικό, τμήμα μεγαλυτέρου συγκροτήματος της εξοχικής κατοικίας του Ομέρ Πασά, αγοράστηκε από τον ήρωα του Εικοσιένα, Νικόλαο Κριεζώτη, ανάμεσα στα 1830-1833. Εκεί ο Κριεζώτης εγκαταστάθηκε μετά την προαγωγή του από τον Όθωνα σε συνταγματάρχη και Νομοεπιθεωρητή Ευβοίας. Ο Δήμος Χαλκιδέων στο αναπαλαιωμένο αρχοντικό Κριεζώτη έχει στεγάσει το Ιστορικό αρχείο της πόλης, τη Δημοτική βιβλιοθήκη και το κέντρο Ευβοϊκής έρευνας.

• http://www.chalkida.gr/axiotheata_diafora.htm

Εξοχικό

ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
   Βρίσκεται στο πιο όμορφο και πανοραμικό μέρος του χωριού, πιο πέρα από το άλσος της Αγιάννας.

Οροπέδιο Ταναϊδας

ΑΤΤΑΛΗ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Στην κορυφή του βουνού της Ταναΐδας, υπάρχει ένα μεγάλο οροπέδιο που -παρά το δύσβατο της διαδρομής- αξίζει να το επισκεφθεί κανείς.Η διαδρομή είναι φανταστική, μέσα από ένα ατελείωτο δάσος, ενώ έκπληξη αποτελεί η ανεπανάληπτη πεδιάδα στην κορυφή του βουνού.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεσσαπίων
• http://www.messapion.gr/Attali.htm

ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ

Ιστοσελίδα Δήμου Καρπενησίου
• http://www.karpenissi.gr/gr/topos/a02c.html (3 φωτ.)

ΒΡΥΣΗ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Λίγο πριν το χωριό, ένας μικρός χωμάτινος δρόμος οδηγεί στην παλιά νεροτριβιά (ο παλιός νερόμυλος του χωριού), που λειτουργεί μέχρι σήμερα. Εκεί πλένονται τα βαριά χειμωνιάτικα ρούχα κάτω από το στροβίλισμα και την πίεση του νερού, που πέφτει ορμητικά. 300 μέτρα περίπου, βρίσκεται η κεντρική πηγή ύδρευσης της περιοχής που ονομάζεται "Κολέθρα". Πανέμορφη πηγή με καταπράσινα νερά που μένει αστείρευτη χειμώνα - καλοκαίρι και που πρόσφατα διαμορφώθηκε για να καλύψει τις ανάγκες των επισκεπτών. Στην επιστροφή αξίζει να επισκεφθεί κανείς τα γραφικά ξωκκλήσια Αγία Αννα και Αγιος Γιάννης.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κονιστρών

Ιστοσελίδα Δήμου Κονιστρών
• http://www.konistra.gr/Brisi.htm (4 φωτ.)

Νερόμυλος

ΛΕΒΑΔΙΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
Το πιο χαρακτηριστικό κτίριο της περιοχής, κτίστηκε στις αρχές του αιώνα και με κινητήρια δύναμη το νερό λειτουργούσε ως αλευρόμυλος. Με την αναπαλαίωση - που διατήρησε την κίνηση του νερού μέσα και έξω από το κτίριο - δημιουργήθηκε ένας παραδοσιακού ύφους χώρος με πολλαπλές χρήσεις. Φιλοξενεί Συνεδριακό Κέντρο και Εστιατόριο, ενώ στο ισόγειο δημιουργήθηκε χώρος παρουσίασης εκθέσεων. Η πλήρης λειτουργικότητα του κτιρίου και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, έχει αναδείξει το Νερόμυλο σε σημαντικό κέντρο εκδηλώσεων και πολιτισμού. Απέναντι από τον Νερόμυλο και σε επαφή με το νερό, βρίσκεται αμφιθεατρικός χώρος που διοργανώνεται κάθε χρόνο το Παραδοσιακό Πάσχα της Λιβαδειάς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Λεβαδέων

• http://www.dimoslivadias.gr/axiotheata.htm

ΤΙΘΟΡΕΑ (Κωμόπολη) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
Ο Παλαιός Νερόμυλος, βρίσκεται στην Τιθορέα και αποτελεί σημαντικό δείγμα προβιομηχανικής τεχνολογικής εγκατάστασης, απαραίτητο για τη μελέτη της εξέλιξης της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής. Επίσης, αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της γύρω περιοχής. Σήμερα βρίσκεται σε ημιερειπωμένη κατάσταση (ΦΕΚ 127/Ρ/18.02.98).

Municipality of Tithorea WebPage
• http://www.tithorea.gr/en/diamerismata_neotera_mni...

Παροδοσιακή Αρχιτεκτονική

ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ (Πόλη) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

Ιστοσελίδα Δήμου Καρπενησίου
• http://www.karpenissi.gr/gr/topos/a03.html (2 φωτ.)

ΚΗΠΟΙ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Η Τρυπητή που προσελκύει πολύ κόσμο για το ιαματικό νερό της.Η πηγή Μελουτάκι, της οποίας το νερό πηγάζει από μια υπόγεια στοά που δεν έχει ερευνηθεί όλη και λέγεται ότι καταλήγει στον Ενετικό Πύργο.Η Μεγάλη Βρύση, είναι η μεγαλύτερη πηγή, που αξιοποιήθηκε το 1971 και καλύπτει τις ανάγκες ύδρευσης της Κοινότητας. Λίγο έξω από το χωριό βρίσκεται η πηγή του "Κάβουρα", χωμένη μες στη βλάστηση, με διαμορφωμένους χώρους που προσφέρουν ηρεμία και ξεκούραση.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κονιστρών

Ιστοσελίδα Δήμου Κονιστρών
• http://www.konistra.gr/Kipoi.htm (6 φωτ.)

Κρύα - Ερκυνα

ΛΕΒΑΔΙΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
  Χαρακτηριστικό της Λιβαδειάς είναι το ποτάμι της Ερκυνας που διασχίζει την πόλη και στο οποίο έχουν γίνει πολλές προστατευτικές παρεμβάσεις τα τελευταία χρόνια. Για το όνομα του ποταμού αναφέρει ο Παυσανίας: «Λένε πως η Ερκυνα έπαιζε εδώ μαζί με την Κόρη της Δήμητρας και πως κρατούσε χήνα που της ξέφυγε από τα χέρια και κρύφτηκε σε μια σπηλιά. Από το μέρος από το οποίο έβγαλε η Κόρη τη χήνα πήγασε το νερό και λένε πως γι’ αυτό δόθηκε στον ποταμό το όνομα Ερκυνα». Η διαδρομή κατά μήκος του ποταμού, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον με τις πέτρινες γέφυρες από την εποχή της Τουρκοκρατίας, τα παλιά κτίρια, τις πεζούλες, τα κανάλια και τα θυροφράγματα. Η περιοχή των Πηγών της Κρύας όπως λέγονται οι πηγές του ποταμού αποτελεί τοπίο μοναδικού φυσικού κάλλους που βρίσκεται στο νότιο άκρο της πόλης. Σήμερα πάνω στις πηγές βρίσκεται το Δημοτικό Αναψυκτήριο Ξενία.
   Εδώ βρισκόταν και το Μαντείο του Τροφωνείου Διός, που συγκέντρωσε μεγάλη δύναμη και πλούτη κατά την αρχαιότητα με τις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης. Η περιοχή αποτελεί γεωμορφολογικά την έξοδο φαραγγιού, στον πυθμένα του οποίου υπάρχει χείμαρρος. Μέσα στο φαράγγι κατασκευάστηκε το 1987, πέτρινο θέατρο με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και ακουστική, το οποίο φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις της πόλης. Η εκκλησία της Ιερουσαλήμ βρίσκεται χτισμένη πάνω στους βράχους και ο επισκέπτης πρέπει να ανέβει περίπου 700 σκαλοπάτια για να φτάσει εκεί.
  Οι πηγές της Κρύας, όπως λέγονται οι πηγές της Ερκυνας, αποτελούν τοπίο μοναδικού φυσικού κάλλους και βρίσκονται στο νότιο άκρο της πόλης. Εδώ, βρισκόταν και το Μαντείο του Τροφωνίου Διός, που συγκέντρωσε μεγάλη δύναμη και πλούτη κατά την αρχαιότητα, με τις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης. Η Κρύα, που αποτελεί κύριο τόπο αναψυχής και περιπάτου των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης, είναι τόπος εκπληκτικής ομορφιάς με πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά, όπου ο άνθρωπος και η φύση συνεργάζονται αρμονικά. Σήμερα, πάνω στις πηγές της Κρύας βρίσκεται το Δημοτικό Αναψυκτήριο Ξενία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Λεβαδέων

• http://www.dimoslivadias.gr/axiotheata.htm

Καταβόθρα

ΜΑΝΙΚΙΑ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Πηγή μέσα στο ελατοδάσος, 4 χλμ. από το χωριό, που καταλήγει σε ένα μεγάλο σπήλαιο, το οποίο έχει γίνει αντικείμενο ερευνών από σπηλαιολόγους.

Ιστοσελίδα Δήμου Κονιστρών
• http://www.konistra.gr/Manikia.htm (1 φωτ.)

Οι πηγές των Χαρίτων

ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
  Στους βόρειους πρόποδες του Υφάντειου λόφου, βόρεια από τον τάφο του Μινύα, δυτικά της Παναγίας της Σκριπούς και κάτω από το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων συναντάμε την Ακιδαλία πηγή της Αφροδίτης ή πηγή των Χαρίτων, σε θέση πλούσια σε φυσική ομορφιά και στολισμένη με θρύλους και μύθους. Σ' αυτήν οι αρχαίοι Ορχομένιοι κατέβαιναν για νερό από πελεκημένη στο βράχο σκάλα, γιατί μέχρι εκεί έφτανε η λίμνη της Κωπαίδας. Ο δρόμος που οδηγεί σήμερα στην Ακιδαλία πηγή.
  Κατά την ελληνική μυθολογία εδώ γεννήθηκαν οι θυγατέρες του Δία και της Ευρυνόμης, οι τρεις Χάριτες που συνόδευαν τη θεά Αφροδίτη. Η Αγλαία (λάμπουσα), η Ευφροσύνη (χαρά της ψυχής), και η Θάλεια (ανθίζουσα τα φυτά), εδώ έλουζαν τα αλαβάστρινα κορμιά τους με τα δροσερά νερά της Ακιδαλίας πηγής. Όπως μας πληροφορεί ο Όμηρος στην Ιλιάδα, στην Ακιδαλία πηγή οι Χάριτες έλουζαν την Αφροδίτη, την αρωμάτιζαν και την έντυναν με τον "αμβρόσιο πέπλο" που τον ύφαιναν αυτές οι ίδιες.
  Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση οι Χάριτες ήταν θυγατέρες της Αίγλης και του ήλιου, "που με τις ακτίνες τους εξωράϊζαν τη φύση, χαροποιούσαν τα έμψυχα και γέμιζαν τη γη και τους ανθρώπους με δώρα και αγαθά".
  Η λατρεία των Χαρίτων ήταν διαδεδομένη σε όλη την αρχαία Ελάδα και σε όλο τον αρχαίο κόσμο, αλλά στον Ορχομενό τις τιμούσαν περισσότερο και τις λάτρευαν με πάθος από τα πανάρχαια χρόνια του Μινύα μέχρι τα χρόνια του Παυσανία το 2ο μ.Χ. αιώνα, γιατί από εδώ πρωτοξεκίνησε η λατρεία τους κι εδώ υψώθηκε το πρώτο κι αρχαιότερο ιερό τους. Το είχε κατασκευάσει ο βασιλιάς του Ορχομενού Ετεοκλής, γιός του Κηφισσού ή του Ανδρέως, με πέτρες που είχαν πέσει από τον ουρανό. Στο ιερό υπήρχαν λίθινα καλοφτιαγμένα αγάλματα των Χαρίτων, όπως περιγράφει ο Παυσανίας. Το τοποθετούν στο χώρο της εκκλησίας της Παναγίας και χρονολογικά το ανάγουν στον 9ο ή 8ο αιώνα π.Χ.
  Η Ακιδαλία πηγή βρίσκεται δίπλα στις πηγές του ποταμού Μέλανα, μια ακόμα τοποθεσία του Ορχομενού με πλούσια φυσική ομορφιά που οι Ορχομένιοι χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν για κοντινές εκδρομές. Στις πηγές του Μέλανα υπάρχει εκτροφείο και μονάδα για παραγωγή καπνιστής πέστροφας, που είναι φημισμένη σε όλη την Ευρώπη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ορχομενού

• http://www.orchomenos.gr/ORCHOMENOS/LEV01/MNHMEIA/... (3 φωτ.)

Πηγή Αρεθούσα

ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Βρίσκεται στην κατεύθυνση προς Λάμψακο, ανατολικά από την εκκλησία του Αγ. Στεφάνου. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα αρέθω που σημαίνει το άφθονο αναβλύζων ύδωρ, κοινώς κεφαλάρι, και με το όνομα αυτό είναι γνωστές οι περισσότερες πηγές κατά την αρχαιότητα και μεταξύ αυτών και της Χαλκίδας, που αναφέρεται από πολλούς συγγραφείς.

Κεντρική πλατεία

ΔΟΜΙΑΝΟΙ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Η πλατεία των Δομιανών βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, περίπου 50 μ. κάτω από τον κεντρικό δρόμο. Είναι στρωμένη με τοπική πέτρα και περιβάλλεται από παραδοσιακά σπίτια καφενεία και ταβέρνες. Είναι από τις λίγες πλατείες στις οποίες δεν έχουν πρόσβαση αυτοκίνητα, προσφέροντας τη γαλήνη που είχαν τα χωριά παλαιότερα. Η πλατεία αποτελεί τον τόπο συνάντησης των χωριανών και των επισκεπτών και σε αυτή πραγματοποιείται το τριήμερο πανηγύρι στις 14, 15 και 16 Αυγούστου, στη γιορτή της Παναγίας της Δομιανίτισσας.

Ιστοσελίδα Δήμου Κτημενίων
• http://www.dimos-ktimenion.gr/3_left_menu/plateia_...

Κεντρική πλατεία - Δημαρχείο

ΛΕΒΑΔΙΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
Το Δημαρχείο στεγάζεται στο ιστορικό Ξενοδοχείο Ελικών, που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία. Η Κεντρική Πλατεία ονομάζεται Εθνικής Αντίστασης και συνδέεται με τραγικό γεγονός του απαγχονισμού 10 πατριωτών από τους Γερμανούς. Σήμερα η κεντρική πλατεία μαζί με τον πεζόδρομο της Μπουφίδου, αποτελεί τον βασικό τόπο συνάντησης των Λιβαδιτών με πολλά καφενεία, μπαρ, ουζερί και εμπορικά καταστήματα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Λεβαδέων

• http://www.dimoslivadias.gr/axiotheata.htm

ΝΕΑ ΛΑΜΨΑΚΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Στο κέντρο της κωμόπολης υπάρχει μεγάλη πλατεία με μνημείο από τον ξεριζωμό των Λαμψακινών από την αρχαία πατρίδα τους της Μικράς Ασίας.

Ιστοσελίδα Δήμου Ληλαντίων
• http://www.lilantio.gr/N.Lampsakos.htm (6 φωτ.)

Το ποτάμι του Γοργοποτάμου

ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
  Κατά την μυθολογία ανέβλυζε για να δώσει βοήθεια στον Ηρακλή που καίγετο επί της γης. «Αλλος ποταμός τω όνομα καίεται Δύρας, τον βοηθέοντα τω Ηρακλή καιόμενο λόγος εστί αναφανήναι». Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι σε απόσταση 20 περίπου Σταδίων (3,5 χιλιόμετρα) έρεεν άλλος ποταμός ονομαζόμενος ΔΥΡΑΣ ο οποίος εχύνετο απ' ευθείας εις την Μήλιδος Θάλασσαν (Μαλιακός Κόλπος).
  Ο Γοργοπόταμος πηγάζει από το Όρος Οίτη από δύο βραχίονες και εκβάλλει στον ποταμό Σπερχειό. Ο πρώτος βραχίονας πηγάζει λίγο πιο κάτω από τα Πυρά του Ηρακλέως, σε υψόμετρο 2180 μ. περίπου. Ο Δεύτερος χαμηλότερα από το Βαλόρεμα (θέση μεταξύ Γρεβενού και Καταβόθρας). Συναντώνται στην θέση Καταβόθρα και χάνονται μέσα στους βράχους, για να εμφανιστούν ξανά στην μεγάλη και ανεξερεύνητη χαράδρα της Οίτης (Σκασμένη).
  Η κύτη του είναι βραχώδης, το νερό άφθονο και δροσερό. Κατά την κάθοδό του προς τον Σπερχειό, διέρχεται και από άλλες μικρότερες χαράδρες και σε δυο σημεία του σχηματίζονται υπόγεια τούνελ, όπου εξαφανίζεται, για να εμφανιστεί λίγο πιο κάτω.
  Στην θέση «Καγκελογέφυρο» σχηματίζει πανέμορφους καταρράκτες τους οποίους επισκέπτονται καθημερινά πολλοί περιηγητές για να απολαύσουν την φυσική τους ομορφιά, καθώς και την δροσιά κατά τους θερινούς μήνες. Στην περιοχή «Λίθνος» υπάρχουν πολλές και άφθονες σε νερό πηγές από τις οποίες υδρεύεται το χωριό Γοργοπόταμος. Είναι μια περιοχή με υπέροχο πλατανόδασος που αν αξιοποιηθεί με ήπιες μορφές παρέμβασης θα γίνει πόλος έλξης πολλών επισκεπτών.
  Με τα νερά του υδρεύεται ο Δήμος Λαμίας, αρδεύονται τα κτήματα της περιοχής και λειτουργούν ακόμα κανονικά, νερόμυλος και νεροτριβή. Με την δύναμη του νερού λειτουργούσε στο παρελθόν και εργοστάσιο Ασετιλίνης.
Κείμενα : Κ. Χ. Παρηγόρης & Κ. Δ. Ζαγγογιάννης

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Γοργοποτάμου

Ιστοσελίδα Δήμου Γοργοποτάμου
• http://www.dimosgorgopotamou.gr/dimotikadiamerisma... (2 φωτ.)

Πύργος Αυλωναρίου

ΑΥΛΩΝΑΡΙ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
  Σήμερα μόνο τα ελικοειδή δρομάκια στο άνω μέρος της κωμόπολης, τα οποία μοιάζουν με λαβύρινθο, θυμίζουν στον επισκέπτη ότι βρίσκεται σε μια μεσαιωνική πολίχνη, η οποία θα πρέπει να ήταν ολόκληρη τειχισμένη.
  Το κυρίως κάστρο του Αυλωναρίου ήταν στο ψηλότερο σημείο του λόφου, όπου σήμερα βρίσκεται ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Νικολάου. Από το σημείο αυτό ο επισκέπτης μπορεί να ατενίσει τη μικρή πεδιάδα που απλώνεται μπροστά στο λόφο. Από τις μεσαιωνικές οχυρώσεις του Αυλωναρίου, το μόνο που σώζεται σήμερα είναι ένας ψηλός τετράπλευρος πύργος με επάλξεις σχήματος "Μ" στην κορυφή του.
  Ο ρωμαλέος συμπαγής όγκος της λιθοδομής του διακρίνεται από μακριά. Η οργάνωση του αμυντικού του συστήματος είναι πανομοιότυπη με τους άλλους πύργους του νησιού. Τα παράθυρα βρίσκονται στο μεσαίο και άνω τμήμα του πύργου, ενώ το κατώτερο τμήμα έφρε μόνο θυρίδες ελαφρών όπλων. Η τοιχοδομία του είναι από ακατέργαστους λίθους με πολλά μικρά κεραμίδια στα διάκενα. Οι διαστάσεις του εξωτερικά είναι 8.10 χ 8.05 μέτρα και έχει ύψος 19 μέτρα περίπου. Στην κορυφή του σχηματίζονται επάλξεις οι οποίες είναι εφοδιασμένες με τυφεκιοθυρίδες, τα παράθυρα των ορόφων είναι τετράγωνα και εσωτερικά φέρουν τοξωτά υπέρθυρα. Η τοιχοδομία είναι ισχυρή από κοινούς λίθους και παχύ συνδετικό μείγμα.
  Ο Μεσαιωνικός Πύργος διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση.
  Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι Ενετοί τον χρησιμοποιούσαν ως κέντρο ενός συστήματος οπτικού τηλέγραφου και είχε ανταπόκριση με άλλους παρόμοιους πύργους.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του Δήμου Αυλώνος.

ΒΑΣΙΛΙΚΟ (Κωμόπολη) ΕΥΒΟΙΑ
  Αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της Εύβοιας και υπολογίζεται ότι έχει κτισθεί μεταξύ του 13ου και 15ου αιώνα. Ο πύργος του Βασιλικού είναι από τους ογκωδέστερους που υπάρχουν στο νησί, με διαστάσεις 8.40 Χ 8,40 μέτρα. Η τοιχοδομία του αποτελείται από αργολιθοδομή. Η πύλη του πύργου βρίσκεται σε μεγάλο ύψος από την επιφάνεια του εδάφους. Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν εργασίες αναστήλωσης του πύργου, με στόχο να εμποδιστεί η ερείπωση του.
Από το βιβλίο του ΔΗΜΟΥ ΛΗΛΑΝΤΙΩΝ "Πολιτιστικά Μνημεία Του Ληλαντίου πεδίου" που επιμελήθηκε η Σταυρούλα Μπίτσικα και για την έρευνα των πηγών και τελική επιλογή του υλικού συνέβαλαν τα μέλη του Περιβαλλοντικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Αφρατίου.

Ιστοσελίδα Δήμου Ληλαντίου
• http://www.lilantio.gr/01.htm (1 φωτ.)

Ενετικός Πύργος

ΓΥΜΝΟ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Στο ψηλότερο σημείο του χωριού στέκεται επιβλητικός ο Ενετικός Πύργος. Ένας κρίκος της αλυσιδωτής οχύρωσης της Εύβοιας, αλλά και δείμα της σημασίας της περιοχής για την άμυνά της.

Ιστοσελίδα Δήμου Αμαρύνθου
• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=8-2 (1 φωτ.)

Ο Πύργος του Ρολογιού

ΛΕΒΑΔΙΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
Ο Πύργος του Ρολογιού, χτίστηκε στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και χρησίμευε ως Πυρσός. Το 1803, ο λόρδος Έλγιν, χάρισε στην πόλη ένα Ρολόι, προκειμένου να τον αφήσουν να ανασκάψει για το Μαντείο του Τροφωνίου. Το ρολόι τοποθετήθηκε στον Πύργο λόγω της περίοπτης θέσης του.

• http://www.dimoslivadias.gr/roloi.jpg

Δύο Πύργοι

ΜΥΤΙΚΑΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
  Η νήσος Εύβοια καταλήφθηκε το 1205 από το Φλαμανδό σταυροφόρο Ζακ Ντ' Αβένζ, που έχτισε φρούριο στη μέση του Ευρίπου και εγκατέστησε σε αυτό φρουρά. Λίγο καιρό μετά, ο Ντ' Αβένζ λάβαινε μέρος με τους άλλους Φράγκους στην κατάκτηση της Πελοποννήσου και φονεύθηκε κατά την πολιορκία της Κορίνθου, σε μία έξοδο του Λέοντος Σγουρού.
  Ο Λομβαρδός τότε βασιλιάς της Θεσσαλονίκης, στην επικράτεια της οποίας είχε υπαχθεί η Εύβοια, παραχώρησε το νησί σε τρεις Λομβαρδούς ευπατρίδες από την Ιταλική πόλη Βερόνα. Από τους τρεις αυτούς που ονομάστηκαν τριτημόριοι, ο μεν Πεγοράρος Ντεϊ Πεγοράρι έλαβε τη βόρειο Εύβοια, ο Γυβέρτος το μέσο του νησιού και ο Ροβανός Δαλεκατσέρι τη νότιο Εύβοια.
  Οι νέοι κύριοι του νησιού φρόντισαν να οχυρώσουν την πλούσια κτίση τους για να διαιωνίσουν την παραμονή τους εκεί, καθώς και να εξασφαλίσουν τις γαίες που απέκτησαν με το σπαθί.
  Για το λόγο αυτό κατασκεύασαν ψηλούς ορθογώνιους πύργους σε διάφορες τοποθεσίες της Εύβοιας, κατάλληλους για την άμυνά τους και την υπεράσπιση των τοποθεσιών πάνω στις οποίες δεσπόζουν. Πολλοί από αυτούς τους πύργους στέκουν ακόμα όρθιοι, μάρτυρες της πολυτάραχης μεσαιωνικής ιστορίας του νησιού.
  Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι οι πύργοι της Εύβοιας ανήκουν σε μια κατηγορία αμυντικών οικοδομημάτων, η οποία αναπτύχθηκε κατά τον 11ο αιώνα και ήταν πολύ διαδεδομένη στη μεσαιωνική Ευρώπη. Δείγματα αυτής της αρχιτεκτονικής είναι διάσπαρτα σε ολόκληρη τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Πύργοι της ίδιας εποχής με τους Ευβοϊκούς, με είσοδο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους, συναντώνται σε τόπους πολύ μακρινούς από την Εύβοια, όπως η Ιρλανδία και η Σκοτία, πράγμα που μαρτυρά την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ιστορίας. Γενικά, η ύπαρξη πύργων μέσα ή κοντά σε οικισμό με στόχο την άμυνα της Κοινότητας φανερώνει την παλαιότητα και τη συνεχή οίκηση των οικισμών αυτών. Φανερώνει ακόμη την ευφορία και την έκταση των καλλιεργήσιμων εδαφών, καθώς και το πυκνοκατοικημένο των περιοχών όπου βρίσκονται οι πύργοι. Πράγματι, η περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας, στην οποία είχε κατασκευαστεί μεγάλος αριθμός πύργων, μπορεί να θεωρείται ως η πιο πυκνοκατοικημένη και η πιο πλούσια αγροτική περιοχή της Εύβοιας, κατά την είσοδο της Φραγκοκρατίας.
  Στην καρδιά του Ληλαντίου πεδίου, πάνω σε ένα βραχώδες, αλλά ομαλό ύψωμα με δύο κορυφές, από τη βάση του οποίου περνά ο Λήλαντας ποταμός, είναι κτισμένοι δύο πύργοι οι οποίοι σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση. Οι δύο αυτοί πύργοι είχαν ως αποστολή, εκτός των άλλων, να ελέγχουν και να ασφαλίζουν τα νερά του ποταμού για την καλύτερη ύδρευση της Χαλκίδας και το πότισμα του πλούσιου κάμπου. Οι πηγές αναφέρουν ότι το 1429 σε έναν από τους δύο πύργους πιθανότατα κατοικούσε ο ποταμάρχης, δηλαδή, ένας Βενετός αξιωματούχος που επιτηρούσε τη ροή του ποταμού, την άρδευση των αγρών και την συντήρηση του θαυμαστού υδροδοτικού συστήματος της Χαλκίδας.
  Όμως οι πύργοι είχαν άλλο βασικό προορισμό. Σε αυτούς έβρισκαν καταφύγιο οι ντόπιοι σε περίπτωση ληστρικών, πειρατικών ή άλλων εχθρικών επιδρομών. Οι φρουροί των πύργων αγνάντευαν το ορίζοντα κα αμέσως ειδοποιούσαν τους κατοίκους για τον κίνδυνο, ώστε να προφτάσουν να κλειστούν στους πύργους και τα κάστρα ή να βρουν καταφύγιο μέσα στα πυκνά δάση και τα βουνά, αποφεύγοντας κατ' αυτό τον τρόπο το θάνατο ή την αιχμαλωσία.
  Ο πρώτος από ανατολικά πύργος είναι τετράγωνος, έχει πλάτος 6,10 μ. και άλλο τόσο μήκος. Η είσοδος του πύργου βρίσκεται σε ύψος 6 μ. από την επιφάνεια του εδάφους. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του πύργου αυτού, ο οποίος χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, είναι τα τέσσερα κυκλικά ανοίγματα στο ψηλότερο τμήμα του, που δίνουν την εντύπωση ότι ο πύργος έφερε δίσκους ρολογιών και στις τέσσερις πλευρές του. Δε αυτή την περίπτωση, ο πύργος του Ληλάντιου πεδίου πρέπει να θεωρηθεί ως ο παλαιότερος πύργος ρολογιού στην Ελλάδα, ίσως και σε ολόκληρη τη Βαλκανική Χερσόνησο.
  Ο άλλος πύργος έχει μήκος 7,5 Μ. και 7 μ. πλάτος. Οι θυρίδες για τα ελαφρά όπλα που βρίσκονται στο κατώτερο τμήμα της τοιχοποιίας του, καθώς και οι επάλξεις σχήματος Μ, υποδηλώνουν τον πολεμικό χαρακτήρα του οικοδομήματος.
  Και οι δύο πύργοι είναι κατασκευασμένοι με αργούς (ακατέργαστους) λίθους, τοποθετημένους όμως με πολλή επιμέλεια και συγκολλημένους με ασβεστοκονίαμα. Σε πολλά σημεία της αργολιθοδομής έχουν τοποθετηθεί κομμάτια από οπτόπλινθους για μεγαλύτερη αντοχή και στερεότητα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ληλαντίων

Ιστοσελίδα Δήμου Ληλαντίου
• http://www.lilantio.gr/Dyo%20pyrgoi.htm (7 φωτ.)

ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Δήμος) ΧΑΛΚΙΔΑ

Ιστοσελίδα Δήμου Αμαρύνθου
• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=4-5 (6 φωτ.)

Λόφος της Παλαιοχώρας

ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Στην κορυφή του οι σταυρεπίστεγες μονόκλιτες βυζαντινές εκκλησίες, Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και Κοίμηση της Θεοτόκου. Δίπλα τους οικισμούς νεολιθικής περιόδου (2.500 π.Χ.) με πλήθος ευρημάτων που φυλάσσονται στο Μουσείο Ερέτριας, Νοτιοανατολικά της Αμαρύνθου.

Ιστοσελίδα Δήμου Αμαρύνθου
• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=4-5 (2 φωτ.)

ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΣ (Δήμος) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
  Πολλά μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους πέραν των μοναστηριών και των εκκλησιών, δεν έχει να επιδείξει ο Νομός, αφού η γεωμορφολογία καθορίζει την ιστορία του, ενώ η φτώχεια ήταν πάντα ενδημική. Έτσι στα θρησκευτικά μνημεία περιλαμβάνονται :
1. Το Κυπαρίσσι του Πατρο - Κοσμά του Αιτωλού στην Πρασιά του Δήμου Ασπροποτάμου.
2. Η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που βρίσκεται στα Φουσιανά Πρασιάς του Δήμου
3. Η Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που βρίσκεται στο Βασιλέσι Πρασιάς του Δήμου Ασπροποτάμου.
4. Η Εκκλησία του Αγ. Δημητρίου στο Βασιλέσι Πρασιάς του Δήμου Ασπροποτάμου.
  Τα μνημεία συμπληρώνουν:
1.Το Ιστορικό κάστρο της Πρασιάς του Δήμου Ασπροποτάμου.
2. Το Παραδοσιακό Πέτρινο Γεφύρι της Τέμπλας.
3. Φαράγγι του Αχελώου που βρίσκεται στο Ν. Αργύρι του δήμου Ασπροποτάμου.
4. Το Κάστρο της Δαφνούλας Ασπροποτάμου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ασπροποτάμου

• http://www.dimos-aspropotamou.gr/sightseeing

ΔΕΣΦΙΝΑ (Δήμος) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ

Ιστοσελίδα Δήμου Δεσφίνας
• http://www.desfina.gr/eikovikn.html (129 φωτ.)

ΚΗΠΟΙ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Στο κέντρο του χωριού, υψώνεται ο μεγαλύτερος Ενετικός Πύργος της Εύβοιας, αλλά δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση.Στις Κοκκινοεκκλησιές, διακρίνονται θεμέλια παλαιών κτιρίων που μαζί με τα διάφορα ευρήματα (κεραμίδια, βυζαντινά νομίσματα κ.λπ.) μαρτυρούν ότι υπήρχε Βυζαντινή πόλη.

Ιστοσελίδα Δήμου Κονιστρών
• http://www.konistra.gr/Kipoi.htm (6 φωτ.)

ΛΟΥΤΣΙ (Χωριό) ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ
•Γύρω από το Λούτσι ο επισκέπτης μπορεί να δει τα ερείπια των αρχαίων πόλεων της Υηττού και των Κυρτώνων καθώς και διάφορα άλλα μεμονωμένα αρχαία ερείπια.
•Υπάρχουν ακόμη ερείπια εκκλησιών καθώς και ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Χρυσόστομου με τοιχογραφίες του 14ου και 17ου αιώνα.

Ιστοσελίδα Δήμου Ορχομενού
• http://www.orchomenos.gr/ORCHOMENOS/LEV01/DHMOSORC...

ΑΤΤΑΛΗ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Πρόκειται για μια από τις τρεις καλύτερες και μεγαλύτερες σπηλιές της Εύβοιας. Είναι ακόμη εντελώς αναξιοποίητη, αλλά ευτυχώς -λόγω της εύκολης πρόσβασης - επισκέψιμη. Βρίσκεται 300 μ. δυτικά της Ατταλης μέσα σε ένα φαράγγι άγριας φυσικής ομορφιάς. Αξιοσημείωτο είναι, ότι για ανεξερεύνητους ως σήμερα λόγους, η σπηλιά βυθίζεται 1-2 cm το χρόνο.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεσσαπίων
• http://www.messapion.gr/Attali.htm

Σπήλαιο Μεσοκώμης

ΜΕΣΟΚΩΜΗ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Στην Mεσοκώμη, ανακαλύφθηκε ένα σπήλαιο με θαυμάσιους σχηματισμούς από σταλαγμίτες και σταλακτίτες.

ΠΑΥΛΟΣ (Κωμόπολη) ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ
Στην ΒΑ πλευρά του λόφου, 500 μέτρα από τον Αγιο Αθανάσιο, υπάρχει σπήλαιο που δεν έχει ερευνηθεί με σταλαγμίτες και σταλακτίτες.

Ιστοσελίδα Δήμου Ορχομενού
• http://www.orchomenos.gr/ORCHOMENOS/LEV01/DHMOSORC... (1 φωτ.)

Σπηλιά της Αποκλείστρας

ΠΡΟΥΣΟΣ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
  Κάπου πιο ανατολικά, πίσω από το βουνό Στάλος βρίσκεται και η Σπηλιά της Αποκλείστρας. Είναι μια μεγάλη σπηλιά, η οποία δεν λειτουργεί όλη σήμερα. Κατά την άποψη των ερευνητών, εκεί τοποθετείται και το Μουσείο του Οιδίποδα, του ήρωα και του ημίθεου. Η σπηλιά αυτή έπαιξε ρόλο, επίσης, στα χρόνια του μεγάλου ξεσηκωμού του Έθνους μας. Εκεί κρύφτηκαν γυναικόπαιδα των πολεμιστών, φυλάχτηκαν πολεμοφόδια και τροφές. Ακόμα και από το πολιορκημένο Μεσολόγγι ανέβηκαν στα 1824 και βρήκαν καταφύγιο.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ευρυτανίας.

Σπηλιά των Χαρίτων, δωρεών, ταμάτων

ΣΠΗΛΙΕΣ (Οικισμός) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Κοντά στον οικισμό Σπηλιές υπάρχει μια τέτοια σπηλιά, της οποίας το νερό πράγματι έχει και σήμερα θέση αγιάσματος, δίνει στους πιστούς τη χάρη του, με τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Πιο κάτω υπάρχει σειρά μικρών σπηλαίων από τα οποία αναβλύζει νερό.

Ιστοσελίδα Δήμου Κονιστρών
• http://www.konistra.gr/Spilies.htm (2 φωτ.)

Tζαμί του Εμίρ - Ζάδε

ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Χαρακτηριστικό μνημείο της εποχής και σε μικρή απόσταση ΒΑ υπάρχει μαρμάρινη κρήνη με ανάγλυφη επιγραφή. Στο τουρκικό τζαμί στεγάζεται συλλογή, κυρίως από βυζαντινά και μεταβυζαντινά γλυπτά, ψηφιδωτά και κεραμικά.

Φαράγγι Αγάλης

ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (Χωριό) ΔΙΡΦΥΣ
  Σε απόσταση 1000 μ. από το χωριό Αγ. Αθανάσιος στους πρόποδες της Δίρφης βρίσκεται το φαράγγι της Αγάλης. Η άγρια ομορφιά του είναι μοναδική, καθώς απόκρημνοι βράχοι με ποικίλους χρωματισμούς εναλλάσσονται με καταπράσινες πλαγιές. Την άνοιξη στο φαράγγι κυλάει ολοκάθαρο νερό που σχηματίζει μικρούς καταρράχτες. Ο επισκέπτης του θα δει ρυάκια να σκίζουν με ορμή τους απόκρημνους βράχους και θα συναντήσει τη σπηλιά Βοϊδοκλέφτρα, τόπος κατοικίας ανθρώπων της νεολιθικής εποχής.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ευβοίας.

Φαράγγι Αγίου Δημητρίου

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
   Ο Αγιος Δημήτριος αποτελεί ένα από τα ομορφότερα χωριά του Δήμου.Είναι χτισμένο στις πλαγιές του όρους της Όχης, στη βορειανατολική πλευρά του Μαρμαρίου και απέχει 30 λεπτά περίπου από την έδρα του Δήμου. Το χωριό, χαμένο μέσα στην βλάστηση από κάθε είδους ήρεμα και άγρια δέντρα (κερασιές, καρυδιές, βελανιδιές) έχει να παρουσιάσει στον επισκέπτη του ποικιλία δημιουργημάτων της Φύσης.Το φαράγγι του Αγίου Δημητρίου, η παραλία Σχινοδαύλεια και το βυζαντινό εκκλησάκι του 11ου αι. αποτελούν πραγματικά αξιοθέατα που θα αφήσουν στον επισκέπτη όμορφες αναμνήσεις.
Διαδρομές
Φαράγγι Αγίου Δημητρίου
   Ιδανικός τόπος για επίσκεψη και εξερεύνηση. Αποτελεί ένα από τα ομορφότερα φαράγγια της Εύβοιας με ιδιαίτερη σημασία για τα πουλιά και τα σπάνια φυτά. Ξεκινά από το χωριό του Αγίου Δημητρίου και το διασχίζουν δύο καταπληκτικά μονοπάτια. Με αφετηρία το χωριό, το ένα προχωρεί χαμηλά μέσα στο φαράγγι και καταλήγει στην πανέμορφη παραλία Σχοινοδαύλεια του Αγίου Δημητρίου ενώ το άλλο μονοπάτι προχωρεί ψηλά, απάνω από το φαράγγι και φθάνει στον οικισμό Καλέργο. Από εκεί κατηφορίζει απότομα μέχρι την παραλία Καλλιανού στο Αιγαίο.
Κορυφή Μπούμπλια
   Ένα ορεινό μονοπάτι ξεκινά από το χωριό του Αγίου Δημητρίου και καταλήγει στην δασωμένη κορυφή Μπούμπλια όπου φύονται μερικές από τις μεγαλύτερες σε ηλικία καστανιές της Όχης. Η θέα είναι μοναδική ενώ στα πόδια μας κείτεται η κοιλάδα του Αγίου Δημητρίου και όλο το φαράγγι του Δημοσάρη. Πλατάνια,δροσερά νερά,αρωματικά φυτά αφήνουν στον επισκέπτη της Λάκα Μπούκουρα (όμορφο λιβάδι) άφωνο από τη μαγεία της φύσης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μαρμαρίου

• http://www.marmari.gr/odiporiko.htm

Xοντέϊκα & Tρύπα του Aγραφιώτη

ΑΓΡΑΦΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Κοντά στο χωριό Αγραφα βρίσκονται τα φαράγγια Xοντέϊκα και Tρύπα του Aγραφιώτη, που συμπεριλαμβάνονται στο Nαtura 2000.

Το φαράγγι του Ασωπού

ΑΣΩΠΟΣ (Παραπόταμος) ΦΘΙΩΤΙΔΑ

• http://www.oreivatein.com/page/mountains1/gorges/a...

Aσπρόρεμα

ΕΠΙΝΙΑΝΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Στα Eπινιανά, βρίσκεται το φαράγγι Aσπρόρεμα, υψίστου φυσικού κάλλους και σπάνιας χλωρίδας και πανίδας.

Φαράγγι Δημοσάρη

ΚΑΛΛΙΑΝΟΣ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
  Το φαράγγι του Δημοσάρη βρίσκεται στο όρος Οχη. Το φαράγγι ξεκινά από την κορυφή του Γιούδα σε υψόμετρο 1386μ. μια από τις πιο επιβλητικές κορυφές της Οχη που δεσπόζει πάνω από τα βοσκοτόπια του Σαμαριού και τερματίζει στην πλευρά του Αιγαίου πελάγους, στην παραλία Καλλιανού, σε απόσταση 10χλμ.
  Στο εσωτερικό του φαραγγιού διέρχεται ένα παραδοσιακό μονοπάτι, εν μέρει λιθόστρωτο, που διασχίζει το χωριό Λενοσαίοι και συνεχίζει δίπλα από το ποτάμι, ενώ η γύρω περιοχή είναι κατάφυτη με πλατάνια, άριες και καστανιές. Παραπλεύρως και σε μικρή απόσταση υπάρχει ένα μικρότερο φαράγγι, του Αγ. Δημητρίου. Η ορχιδέα Dactylorhiza saccifera, παρότι σπανίζει στην Εύβοια, στο φαράγγι του Δημοσάρη απαντάται σε σημαντικούς πληθυσμούς. Πολλά έντομα τρέφονται με τους χυμούς των λουλουδιών της ορχιδέας. Δεκάδες είδη πουλιών φωλιάζουν μέσα στο φαράγγι. Ορισμένα είναι σπάνια στον αιγαιοπελαγίτικο χώρο. Εδώ φωλιάζουν φιδαετοί, τσιχλογέρακα, μπούφοι και νεροκότσυφες, ενώ το φθινόπωρο απαντούν τα όρνια, που στην Εύβοια απειλούνται με εξαφάνιση.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ευβοίας.

Φαράγγι των Kέδρων

ΚΕΔΡΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Tο περίφημο φαράγγι των Kέδρων με πλούσια, άγρια ομορφιά, βρίσκεται κοντά στα Kέδρα, δίπλα στον Πλατανιά, περιοχή που καλύπτεται από πλατανοδάσος.

Το φαράγγι του Νηλέα

ΝΗΛΕΑΣ (Δήμος) ΧΑΛΚΙΔΑ
  Προς την περιοχή των Αμελάντων κοντά στην Παλαιόβρυση και την Κεράμεια κατά μήκος του ποταμού Νηλέα υπάρχει μια στενωπός άγριας μεγαλοπρέπειας.
  Ο ποταμός Νηλέας κατά τη μακροχρόνια διαδρομή του διαμόρφωσε το σχήμα των εκεί λόφων και βουνών σε μια άγρια και αυστηρή, με βράχους γυμνούς και με μια απότομη, συνεχόμενη χαράδρα, που το ύψος των εκατέρωθεν πλευρών της φθάνει τα αρκετά μέτρα. Το δε μήκος έχει υπολογισθεί σε πορεία 7 έως 8 ωρών. Εκεί ακριβώς υπάρχει και μια μεγάλη σπηλιά, κρυψώνα των κυνηγημένων από τους Τούρκους.
  Γενικά μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα αξιόλογο φαράγγι, με στενωπό και κρημνώδες βάθρο σε πολλά σημεία. Μια μεταβαλλόμενη ομορφιά ζώνει όλη την περιοχή. Η πυκνή βλάστηση της εκεί περιοχής έχει δημιουργήσει ένα σπάνιο βιότοπο και μια πλούσια ερπετοπανίδα. Η μορφή αυτή του φαραγγιού με το μεγάλο ύψος και τις στενωπές διαβάσεις, είχε γίνει ασφαλές καταφύγιο στα γυναικόπαιδα όλης της περιοχής του δήμου στους δύσκολους καιρούς της δοκιμασίας του ελληνικού έθνους από τους κατακτητές ιδιαίτερα στα χρόνια του χαλασμού του 1823, για να αποφύγουν τις ορδές του Μπερκόφτσαλη και τη μανία του χιτλερικού στρατού το 1944. .
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Νηλέως.

Φαράγγι του Δημοσάρη

ΟΧΗ (Βουνό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
   Μια από τις ομορφότερες πεζοπορικές διαδρομές της Ελλάδας στην καρδιά του όρους Όχης.Αποτελεί ένα από τα μοναδικού φυσικού κάλους τοπία της χώρας μας και έχει χαρακτηρισθεί ώς "Περιοχή μεγάλης οικολογικής και βιολογικής αξίας" εντεταγμένο στο δίκτυο NATURA 2000. Ξεκινά από τις πηγές του ποταμού Δημοσάρη και τερματίζει στην παραλία Καλλιανού.
Διασχίζοντας το φαράγγι
   Η πιο εύκολη διαδρομή έχει αφετηρία το διάσελο Πετροκάναλο (945μ.υψόμετρο) και μετά από 10χλμ.περίπου κατάβασης καταλήγει στην παραλία Καλλιανών.Το μονοπάτι, μέρος του οποίου είναι λιθόστροτο μεσαιωνικών χρόνων, περνά μέσα από το χωριό Λενοσαίοι,στην καρδιά του φαραγγιού, και συνεχίζει κατά μήκος πάντα του ποταμού Δημοσάρη κάτω από το πράσινο θόλο των πλατανιών μέχρι την παραλία Καλλιανών. Ανακαλύψτε τη μαγεία του ομορφότερου φαραγγιού της Εύβοιας διασχίζοντας το,και γνωρίστε τοπία αξιόλογων οικολογικά συστάδων με αιωνόβια πλατάνια, κατάφυτες ρεματιές, μικροί καταρράκτες με εντυπωσιακότερους στη θέση Σκίτα και Σκάλα, βραχώδεις εξάρσεις με μεγάλη σημασία για σπάνια, ενδημητικά φυτικά είδη και αρπακτικά πτηνά.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μαρμαρίου

• http://www.marmari.gr/odiporiko.htm

Φαράγγι Δεκατιάς

ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

Φαράγγι Mαύρης Σπηλιάς

ΠΡΟΥΣΟΣ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

Φαράγγι Ψηλού Γεφυριού

ΤΟΡΝΟΣ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

Yπεραιωνόβιο κυπαρίσσι

ΠΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Στην Πρασιά, βρίσκεται ένα υπεραιωνόβιο κυπαρίσσι, ύψους 35μ. και περιμέτρου 7μ., το οποίο αποτελεί διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Πανταβρέχει

ΡΟΣΚΑ (Χωριό) ΔΟΜΝΙΣΤΑ
Στα Pοσκά βρίσκεται ένα αξιόλογο μνημείο της φύσης, γνωστό σε πολύ κόσμο, το φαράγγι Πανταβρέχει, με πανύψηλους καταράκτες.