Πληροφορίες τοπωνυμίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Κωνσταντίνου

ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
  Μαζί με το συνοικισμό "Φουντέϊκα" αποτελούσε την πρώην Κοινότητα Αγίου Κωνσταντίνου. Βρίσκεται ανατολικά της Αγόριανης με υψόμετρο 570 περίπου μέτρα. Απέχει από την έδρα του Δήμου, το Καστόρειο, 17 χλμ. Ακολουθώντας τον οδικό άξονα Σπάρτης - Λογκανίκου και φθάνοντας στο κέντρο της Αγόριανης στρίβεις δεξιά και διανύοντας 3 χλμ. ασφαλτοστρωμένου δρόμου φθάνεις στο χωριό, που οι μόνιμοι κάτοικοί του, μαζί με τα "Φουντέικα" δεν ξεπερνούν τους 150.
  Κατά τα Ορλωφικά, γύρω στα 1570, υπό την πίεση των Τουρκαλβανών εγκαταστάθηκαν εδώ οι πρώτοι κάτοικοι κτίζοντας και αξιόλογο πολεμικό πύργο, από τον οποίο και το πρώτο όνομα του οικισμού "Πυργάκι". Αργότερα πήρε το όνομα "Ρεγκόζαινα" και το έτος 1929 μετονομάστηκε σε "Αγιος Κωνσταντίνος" από το φερώνυμο εξωκλήσι.
  Το 1700, σύμφωνα με την απογραφή GRIMANI, οι κάτοικοι ανέρχονταν σε 14! Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το χωριό αναπτύχθηκε και η απογραφή του 1940 εμφάνιζε 429 κατοίκους και το μαθητολόγιο του δημοτικού σχολείου, τον ίδιο χρόνο, 74 μαθητές.   Από δω και ύστερα οι πόλεμοι και η μετανάστευση, τόσο προς το εσωτερικό όσο και προς το εξωτερικό, αποδυνάμωσαν το χωριό κυρίως από νέους. Ξαναγεμίζει, όμως, τα καλοκαίρια γιατί υπάρχουν ισχυροί δεσμοί με τους ξενιτεμένους.
  Οι λίγοι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και αναπολούν τα παλιά: τις γιορτές και τα πανηγύρια του Αγίου Δημητρίου (πολιούχου του χωριού), του Αγίου Γεωργίου στα Φουντέϊκα,της Παναγίας στη Χλέβαινα,του Σωτήρος στο Μελιχώρι,στο Βουτούχο, τους γάμους και τα ξενύχτια στους νερόμυλους και τα λιοτρίβια του Μελίχωβου και του Κεφαλόβρυσου! Όλα άλλαξαν όμως!
  Ο επισκέπτης του χωριού θα συναντήσει εδώ, πέρα από το θαυμάσιο ορίζοντα που ξανοίγεται μπροστά του και το εξαίρετο φυσικό περιβάλλον, την άδολη και ανιδιοτελή φιλοξενία των κατοίκων.

Δημοτικό Διαμέρισμα Αγόριανης

ΑΓΟΡΙΑΝΗ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 61301
  Σε απόσταση 12 περίπου χλμ. από την έδρα του δήμου, το Καστόρι, βρίσκεται το χωριό Αγόριανη, σε μια προνομιούχο περιοχή μέσα σε έλατα, καστανιές, πεύκα και άφθονα, τρεχούμενα νερά. Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τη σλαβική λέξη Ogorjane ή Gorjane, που υποδηλώνει τους "κατοίκους μιας ορεινής περιοχής". Το χωριό, όπου είχαν καταφύγει Σλάβοι εργάτες κατά τη βυζαντινή περίοδο και το είχαν ήδη ονομάσει, μάλλον επεκτάθηκε μετά την καταστροφή του Κατωχωρίου και του πάνω χωριού, κοντά στο κάστρο, από τους Τούρκους καθώς εκεί κατέφυγαν οι κάτοικοι των κατεστραμμένων χωριών.
  Στην Αγόριανη ο επισκέπτης μπορεί να δει:
  Το Κάστρο (Καστρίτζι) της Αγόριανης. Βρίσκεται στα ΒΔ. του χωριού σε απότομη πλαγιά. Είχε μία μόνο είσοδο και αυτή οχυρωμένη με τριπλό τείχος. Στα νεότερα χρόνια μεγάλο μέρος του κάστρου καταστράφηκε και στη θέση του χτίστηκε ο Ναός του Αγίου Αθανασίου.
  Το Ναό των Αγίων Αποστόλων, στην είσοδο του κάστρου. Πιο κάτω υπάρχει ο ερειπωμένος Ναός της Αγίας Ζώνης, ενώ αριστερά από το κάστρο ο βυζαντινός Ναός του Αγίου Νικολάου (1290 - 1300) με τις εξαιρετικά σπάνιες τοιχογραφίες του. Ο "ιστορήσας το ναό" Κυριάκος Φραγκόπουλος ίσως προερχόταν από τη μεγάλη οικογένεια Φραγκόπουλων του Βυζαντινού Μυστρά.
  Τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση το μοναστήρι της Παναγίας κατείχε μεγάλη έκταση, περιβαλλόταν από πυκνούς θάμνους και υδρευόταν από την "νεραϊδόβρυση". Σήμερα δεν σώζεται τίποτα από το παλαιότερο μοναστήρι (πιθανόν του 17ου αιώνα). Υπάρχει, όμως, μικρό εκκλησάκι και δίπλα του μεγαλοπρεπής ναός, ο οποίος κτίστηκε για να εκπληρωθεί το τάμα που έκαναν στρατιώτες από την Αγόριανη στο πεδίο της μάχης του Δεμίρ - Ισάρ, το 1913. Η θεμελίωσή του έγινε το 1924 και τα εγκαίνια το 1958.
  Τον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου. Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού. Στο εσωτερικό του παλιού ναού σώζεται μία μοναδική Δευτέρα Παρουσία σε πρωτότυπη σύνθεση, δωρεά Πανάγου Μανίνου (1901) καθώς και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Τα δύο αρχοντικά του μεγάλου ευεργέτη Πανάγου Μανίνου και των κληρονόμων Παπαδόπουλου (Βρουντούρη).
  Το παραδοσιακό ελαιοτριβείο των αδελφών Χρήστου και Αγγελικής Βέργαδου, καθώς και τους νερόμυλους Νικ. Ψαθά και κληρονόμων Δημ.Ψαθά.
  Το παραδοσιακό γιοφύρι (Παλιογιόφυρο) των αρχών του αιώνα, φτιαγμένο με το μεράκι και την απαράμιλλη τέχνη των Λαγκαδιανών μαστόρων. Μπορεί να απολαύσει κανείς δροσερές και γραφικές τοποθεσίες σε κοντινές αποστάσεις:
  Στην Κρυόβρυση. Ομορφη τοποθεσία κοντά στο χωριό με πλατάνια και τρεχούμενα νερά.
  Στη Μπαρμπάραινα. Αλλη μια τοποθεσία μέσα σε έλατα, όπου βρίσκεται το εκκλησάκι της Αναλήψεως.
  Στο λόφο του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Για να έχει ο επισκέπτης μια πανοραμική άποψη του χωριού.
  Στις πηγές του Μπουτζούρη και του Μελιχώβου. Για να απολαύσετε δροσερούς περιπάτους. Στο χωριό υπάρχει γήπεδο μπάσκετ (δαπάνη του ιδρύματος Αθαν. Ζάχαρη) και παιδική χαρά σε ειδυλλιακό περιβάλλον κάτω από αιωνόβια πεύκα.

Δημοτικό Διαμέρισμα Αλευρούς

ΑΛΕΥΡΟΥ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 57388
  Αφήνοντας πίσω τα Περιβόλια και ανηφορίζοντας για το Γεωργίτσι, συναντάς την Αλευρού, το μικρό και όμορφο χωριό, στο γεωγραφικό περίπου κέντρο των πρώην Βορείων Δήμων. Το χωριό παλιότερα ονομαζόταν Παλαιοχώρα και βρισκόταν τέσσερα περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά του σημερινού χωριού. Η ίδρυση της Παλαιοχώρας χάνεται στο βάθος του χρόνου. Με την κατάκτηση της περιοχής από τους Τούρκους, 1463, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τις εστίες τους και αναζήτησαν ασφαλέστερο καταφύγιο στα ορεινά. Κι έχτισαν τη σημερινή Αλευρού. Μεγάλη ήταν η προσφορά του χωριού στον Αγώνα του ‘21.
  Παλιά λειτουργούσαν πολλοί υδρόμυλοι και καθένας με το νερό του προηγούμενου. Ο κυριότερος ανήκε σε μια παλαιοχωρίτισσα, που ήταν πάντα πατόκορφα αλευρωμένη. Οι πελάτες και οι κάτοικοι τη γνώριζαν και την προσφωνούσαν ως "αλευρού". Από το πολύ της επανάληψης η μυλωνού μετονομάστηκε σε αλευρού και μαζί της, με τον καιρό, έγινε και η Παλαιοχώρα Αλευρού. Λιγοστοί οι κάτοικοι του χωριού σήμερα, νότα μελαγχολίας για τη σταδιακή ερήμωσή του, ασχολούνται αποκλειστικά σχεδόν με την καλλιέργεια της ελιάς. Στις γειτονιές της, στα λιγοστά μαγαζάκια θα βρεις ανθρώπους απλούς και καλοσυνάτους, πρόθυμους να σε φιλοξενήσουν.
  Ευχάριστη έκπληξη θα είναι για τον επισκέπτη η επίσκεψη στα μαγαζάκι του μπαρμπα - Γιάννη του Παπασταφίδα, ένας γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης που τα ξυλόγλυπτά του αποδεικνύουν τη εξαίρετο ταλέντο του, με θέματα παρμένα από τη φύση και την καθημερινή ζωή. Εξάλλου η Αλευρού ήταν ανέκαθεν ως το χωριό των καλλιτεχνών και των γλεντζέδων. Οι οργανοπαίχτες της ήταν και πολλοί και ακουστοί και ανανεώνονται από γενιά σε γενιά (κορυφαίος της εποχής του ο Κέκος με το κλαρίνο του). Στον καθεδρικό ναό του Αγίου Γεωργίου, στα όμορφα ξωκκλήσια της Αγίας Αννας, του Αη - Θανάση, των Ταξιαρχών, της Παναΐτσας, στο Σταυρούλη, θα βρεις απάγκειο από τη βουή και το άγχος της καθημερινότητας. Ηρεμα κυλάει η ζωή στη μικρή Αλευρού, ήρεμα και απλά. Οι εδώ κατοικούντες αλλά και όσοι μένουν στις πόλεις ή στο εξωτερικό δείχνουν εμπράκτως την αγάπη τους για το χωριό τους, το επισκέπτονται και το τιμούν. Στο σύνολό τους σχεδόν τα ανωτέρω δημοσιεύτηκαν από τον κ. Πατσατζή Γεώργιο (στα "ΓΕΩΡΓΙΤΣΙΑΝΙΚΑ ΝΕΑ" - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2001).

Δημοτικό Διαμέρισμα Βορδονίας

ΒΟΡΔΟΝΙΑ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 81176
  Βρίσκεται στους ΒΔ. πρόποδες του Ταϋγέτου και αποτελείται από τους οικισμούς Κάμπο και Οραχο (Νώραχο), σε Μικρό Κάμπο, και Πανω Χώρα, Σουλήνα, Παπαδιάνικα και Λόπεσι "σκαρφαλωμένα" στα τριγύρω υψώματα. Ο οικισμός εμφανίζεται από την εποχή του Δεσποτάτου του Μυστρά. Εδωσε δε το "παρών" στην Επανάσταση του 1821, στην οποία συμμετείχε ενεργά με τις οικογένειες Δημητρακάκη,Κοπανίτσα και τον οπλαρχηγό "παπα - Οικονόμο Καλομοίρη".
  Αξιόλογα μνημεία σώζονται στη γύρω περιοχή:
  Το Φράγκικο Κάστρο της Βορδόνιας, πάνω από την Πάνω Χώρα. Καταστράφηκε από το Μωάμεθ τον Πορθητή το 1460. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα κάστρα Μυστρά και Βορδόνιας βρίσκονταν σε διαρκή επικοινωνία και οργάνωναν συχνά εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων.
  Το Ναό του Αγίου Δημητρίου, κάτω από το φράγκικο κάστρο. Πρόκειται για τον παλαιότερο ναό της περιοχής. Χτίστηκε το 1712 περίπου, ενώ σήμερα σώζονται τα ερείπιά του. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξε ορμητήριο των αγωνιστών και χρησίμευσε και ως κοιμητήριο. Τα οστά των αγωνιστών φυλάσσονται σε οστεοφυλάκιο κοντά στο Ναό. Διέθετε χειροποίητες εικόνες του 1700 και τοιχογραφίες. Το 1870 με την κατάρρευση του ναού οι τοιχογραφίες καταστράφηκαν. Το 1972 με απόφαση του Γεωργίου Τσενέ και των κατοίκων της Βορδόνιας ο ναός ξαναχτίστηκε σε άλλο σημείο βόρεια του Αγίου Γεωργίου και οι εικόνες του παλαιού ναού μεταφέρθηκαν εκεί.
  Στον Οραχο ο επισκέπτης μπορεί να δει:
  Το Ναό της Υπαπαντής του Χριστού, στο κέντρο του Οραχου. Την είσοδό του κοσμούν μαρμάρινα ανάγλυφα, φερμένα από το Μυστρά. Το ξύλινο τέμπλο αποτελείται από 18 εικόνες, έργα του ιερέα και αγιογράφου Αριστείδη Ζωγράφου.
  Το Αρχοντικό της οικογένειας Δημητρίου Ζωγράφου, λαϊκού ζωγράφου, που με μοναδικό τρόπο αναπαράστησε τη θύμηση και τη σκέψη του Μακρυγιάννη.
  Στη Σουλήνα μπορείτε να δείτε:
  Το Αρχοντικό του Παναγιώτη Λιναρδάκη, έμπορου μεταξιού και μεγαλοκτηματία του 19ου αιώνα. Τριώροφο, πετρόχτιστο με ξύλινα μπαλκόνια και παραδοσιακές καμάρες χτίστηκε, λένε, πριν από 200 χρόνια. Ο εγγονός του Παναγιώτης υπήρξε Ολυμπιονίκης στη Σκοποβολή το 1952. Λόγω του ξαφνικού θανάτου του δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το όνειρό του να μετατρέψει ένα χώρο του σπιτιού σε μουσείο με τα σπάνια αντικείμενα του σπιτιού (ανάμεσα στα οποία και πίνακες του Ιακωβίδη) και τα μετάλλια και τα κύπελλα από τους αγώνες.
  Το Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος (τέλη 19ου αιώνα), κοντά στο Αρχοντικό του Λιναρδάκη. Το τέμπλο του κοσμούν εικόνες που πιθανόν δημιούργησε ο Παναγιώτης Ζωγράφος.
  Το Φράγκικο Καμαράκι, κάτω από το σπίτι του Λιναρδάκη. Πέτρινη πηγή με τρεις κρουνούς από τους οποίους αναβλύζει κρυστάλλινο νερό.
  Το σπίτι και το μύλο του Κοπανίτσα, της γνωστής οικογένειας κτηματιών και αξιωματούχων ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το πέτρινο σπίτι που αγναντεύει τον κάμπο, ο κατεστραμμένος πλέον μύλος και η νεροτριβή σώζουν την ανάμνηση των περασμένων χρόνων.
  Ακόμα στη γύρω περιοχή μπορεί να επισκεφθεί:
  Το Ναό Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (19ος αιώνας), στη θέση "Κιρίμπεη". Σώζονται τα ερείπια του ναού και μερικές αξιόλογες εικόνες, οι οποίες φυλάσσονται σήμερα στο Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα.
  Το Σταυρούλι. Πρόκειται για τον Ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, που χτίστηκε σε κορυφή κοντά στο βουνό το 1825 - 1827. Οι εικόνες χρονολογούνται από το 1780 - 1790 και οι περισσότερες είναι κεντημένες στο χέρι και στη συνέχεια κολλημένες σε ξύλο. Πλάι στην εκκλησία υπάρχει σταυρός μέσα στον κορμό δένδρου. Η παράδοση αναφέρει ότι τον τοποθέτησαν εκεί οι κάτοικοι της περιοχής όταν κεραυνός έπεσε στο δένδρο και το άνοιξε στα δύο.

Δημοτικό Διαμέρισμα Γεωργιτσίου

ΓΕΩΡΓΙΤΣΙ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 61401
  Το Γεωργίτσι είναι κτισμένο στην ορεινή ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, σε τοποθεσία τραχιά, απόκρημνη και καταπράσινη με υψόμετρο 950 - 1100 μ. Υπήρξε πρωτεύουσα του δήμου Πελλάνας μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι πολύ πιθανό να πρωτοκατοικήθηκε την εποχή του Δεσποτάτου του Μυστρά με το σύστημα των "Προνοιών", όπως και άλλα μέρη, "στρατιωτόπια", στην περιοχή. Αυτά πήραν το όνομα των Βυζαντινών αρχόντων στους οποίους ήταν παραχωρημένα. Ισως, λοιπόν, από τον άρχοντά του, Γεωργίτση, να πήρε το χωριό το όνομά του. Αλλη εκδοχή θεωρεί τον "Γεωργίτση" ως τον πρώτο τσοπάνο που κατοίκησε εκεί. Πρόκειται για ένα από τα πιο γραφικά χωριά των βορείων δήμων, με υπέροχη θέα. Γι΄ αυτό, άλλωστε, και έχει χαρακτηρισθεί ως το "μπαλκόνι του Ταϋγέτου".
  Ο επισκέπτης του χωριού μπορεί να ξεκουράσει πνεύμα και σώμα στη δροσερή πλατεία με την ωραία θέα, να περπατήσει στα γραφικά δρομάκια, να χαρεί τα παραδοσιακά σπίτια.
  Ακόμη μπορεί να επισκεφτεί:
  Το Ναό του Αγίου Δημητρίου. Εχει κτιστεί μέσα στο βράχο, στη δεξιά πλευρά της κορυφής του λόφου "Καστράκι", στο πάνω μέρος του χωριού, πάνω από την περιοχή "Σκουριά". Σώζονται πολλές εικόνες από το 17ο αιώνα.
  Το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Βρίσκεται στο δρόμο από Αλευρού για Γεωργίτσι, δίπλα στο ιστορικό βυζαντινό μοναστήρι. Κτίστηκε το 1619 μ.Χ. και απέκτησε προνόμια από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στον εξωτερικό τοίχο είναι ζωγραφισμένοι οι Αρχάγγελοι σε φυσικό μέγεθος και από πάνω επιγραφή που αναφέρει ότι οι Αρχάγγελοι, το δεσποτικό και ο σταυρός του τέμπλου έγιναν επί της ηγεμονίας του ιερέα Γερμανού (Κούτση) το 1824. Το εσωτερικό του ναού είναι έργο καλλιτεχνικής δημιουργίας της οικογένειας Κακαβά, με τις παραστάσεις των προφητών, του Αγίου Νικολάου, του προφήτη Ηλία, Αγίων Θεοδώρων, της Γέννησης του Χριστού κ.λπ., που κοσμούν το αξιόλογο τούτο μνημείο. Η μονή διαλύθηκε το 1833. Στη βρύση και τη γύρω περιοχή διοργανώνεται "πανηγύρι" στις 20 Ιουλίου.
  Το σπίτι του Πέτρου Ρούμπου. Σώζονται μόνο τα ερείπια του μικρού, πέτρινου καλυβόσπιτου με τα μικρά παράθυρα. Ο ζωγράφος - γλύπτης Π. Ρούμπος γεννήθηκε εδώ το 1873 και πέθανε στην Αθήνα το 1941 ή 1942. Σημαντικά έργα του: πολλές προσωπογραφίες επωνύμων και ανωνύμων, το μνημείο του Αθηνογένη, το ηρώο της Μαγούλας Λακεδαίμονος, η προτομή του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη, το ηρώο της Τρίπολης και πολλά άλλα. Στο Γεωργίτσι έφτιαξε 16 μοναδικές εικόνες στην εκκλησία της Υπαπαντής (εικόνες του τέμπλου και το Δωδεκάορτο).
  Το δημοτικό σχολείο. Το σημερινό δημοτικό σχολείο χτίστηκε το 1933 από το σύλλογο Γεωργιτσάνων Αμερικής "Ο Σωκράτης", σε σχήμα Γ με 2 προαύλια, το βορεινό για τα κορίτσια και το ανατολικό για τα αγόρια.
  Τους αλευρόμυλους. Η κινητήρια δύναμή τους είναι το νερό. Βρίσκονται στα δύο ρέματα: στο Μέγα Ρέμα ή της Αναστάσαινας και στο Πουρναρόρεμα.

Δημοτικό Διαμέρισμα Καστορειού

ΚΑΣΤΟΡΕΙΟ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
  Εδρα του δήμου Πελλάνας. Διαθέτει Ταχυδρομείο, Αστυνομικό Σταθμό, περιφερειακό ιατρείο, φαρμακείο, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Παλαιότερα το χωριό ονομαζόταν Καστανιά, από το όνομα του δένδρου Καστανιά.
  Από το 1921, όμως, ονομάζεται Καστόρειον (Καστόρι), από το μυθολογικό ήρωα Κάστορα. Περιλαμβάνει τους οικισμούς Καστόρι, Καστρί, Λουσίνα, Μπρουσάναγα, Παρδάλι, Σερβαίικα. Φαίνεται πως η Κάτω Καστανιά διαδέχθηκε τα δύο βυζαντινά χωριά Μεσονήσια και Χώρα, ενώ αργότερα, επί Τουρκοκρατίας, αναπτύχθηκε η Ανω Καστανιά, ιδιαίτερα μετά την καταστροφή του Καστρίου το 1460 από το Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή.
  Με το όνομα "Καστανιά" ο οικισμός αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή πληθυσμού που έκαναν οι Βενετοί το 1700. Το 1721 αναφέρεται σε συνοδικό "σιγίλλιο" του Πατριάρχη Ιερεμίου Γ΄ όπου υπάρχει η φράση "μετόχια του προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου εις το χωρίον Καστανιάν..."
  Το 1789 συμπεριλαμβάνεται στην πολιτική ομοσπονδία της ομάδας των εννέα "χωριών της ρίζας" του Ταϋγέτου. Στην Επανάσταση του 1821 η Καστανιά συμμετείχε ενεργά με τον οπλαρχηγό Αν. Τζωρτζάκη. Το Σεπτέμβριο του 1825 κάηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.
  Το Καστόρι πνιγμένο κυριολεκτικά στο πράσινο με τις κρουσταλλένιες πηγές, που αναβλύζουν σε κάθε βαθύσκιωτη γωνιά τους είναι ένας τόπος για ανάπαυση για αναψυχή. Πολλά τα παραδοσιακά του κτίσματα, που με την ανώνυμη αρχιτεκτονική τους δημιουργούν γοητεία και μαγεύουν κάθε επισκέπτη. Παλιά αρχοντικά, σπάνια τέχνης, γεφύρια πετρόχτιστα, αυλόπορτες στεφανωμένες με κισσούς, μαρτυρούν ότι εκεί διατηρείται ανόθευτη η παράδοση και η ιστορία μας. Γραφικοί συνοικισμοί το περιβάλλουν και το ομορφαίνουν. Είναι τα Νέα Λιβερά, το Καστρί και τα Ντεμίρια.

Δημοτικό Διαμέρισμα Λογκανίκου

ΛΟΓΚΑΝΙΚΟ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 65292
  Tο χωριό άλλαξε πολλές φορές θέση και ονομασία ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του Λογκανίκου ταυτίζεται με την αρχαία Βελεμίνη (-α) (Βελμίνη) που αναφέρει ο Παυσανίας. Με το σημερινό του όνομα αναφέρεται από το Stefano Magno το 1453.
  Λόγω της γεωγραφικής θέσης του, ανάμεσα στους 3 νομούς: Μεσσηνία, Αρκαδία, Λακωνία και λόγω της μορφολογίας του εδάφους, συγκλίνουν ο Ταϋγετος και ο Πάρνωνας χωρίς να ενώνονται και δημιουργείται η λακωνική κοιλάδα του Ευρώτα, ο Λογκανίκος απετέλεσε θέση κλειδί για τη διακίνηση πληθυσμών και στρατιών στην Πελοπόννησο. Αποτελούσε έπαλξη και προμαχώνα του αρχαίου Σπαρτιατικού κράτους. Εδώ βρισκόταν στην αρχαιότητα το πέρασμα για την Αρκαδία καθώς και η βασιλική οδός των Παλαιολόγων. Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μ.
  Ο σημερινός Λογκανίκος, που οι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους 1000, περιλαμβάνει και τους οικισμούς Κοτίτσα, Βεργαδέικα, Κυπαρίσσι και Γιακουμέικα. Είναι απλωμένος πάνω στην καταπράσινη πλαγιά και κάτω από την ελατοσκέπαστη κορυφογραμμή και έχει πέτρινα σπίτια, βρύσες, πηγές και δασικούς δρόμους που οδηγούν στα υψηλότερα σημεία του βουνού (Μέγα Πηγάδι, Κουτούνι, Λίμνα). Πολύ κοντά βρίσκονται οι πηγές του Ευρώτα και οι ιστορικές μονές Ρεκίτσας και Αμπελακίου που εντάσσονται, όμως, στα γεωγραφικά όρια της Αρκαδίας.
  Στο Λογκανίκο ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί:
  Στην Κοτίτσα. Αξιόλογος οικισμός, που άκμασε το 15ο αιώνα και καταστράφηκε εντελώς από τους Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά (1770). Βρίσκεται στην είσοδο του Λογκανίκου από το δρόμο της Σπάρτης. Σώζονται μόνο ερείπια κτισμάτων και ναών της Βυζαντινής περιόδου, που μαρτυρούν την αρχοντιά της Κοτίτσας. Αξίζει μία επίσκεψη στην Αγία Τριάδα, από όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τη χαράδρα του Κοτιτσιάνη με τον αποσχισμένο μετέωρο βράχο με τα ερείπια του μεταβυζαντινού ναού των Αγ. Θεοδώρων στην κορυφή του. Από δω σύμφωνα με την παράδοση κατάγεται ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος.
  Στον οικισμό και το Κάστρο του φρούραρχου Πελεκάση. Στα βόρεια του χωριού, ο Πέρα Λογκανίκος, ο δεύτερος αυτός οικισμός, εξίσου σημαντικός με τον προηγούμενο, άκμασε σε απόσταση 1 χλμ. περίπου κάτω από την οχυρή θέση του Κάστρου.
  Στον οικισμό σώζονται:
  1. Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου (1375 μ.Χ), με εξαιρετικές τοιχογραφίες εφάμιλλες του Μυστρά. Στην 8/στιχη κτιτορική επιγραφή πάνω από τη νότια θύρα του ναού αναφέρονται οι δεσπότες του Μυστρά, η αυτοκρατορική οικογένεια της Κων/πολης και οι δωρητές, οι οικογένειες Κουρτέση και Πελεκάση, που αποτελούσαν και την εκκλησιαστική και στρατιωτική αρχή της πολίχνης αυτής του Μυστρά.
  2. Ο Ναός των Αγίων Αποστόλων ή των Αγίων Θεοδώρων (1380 μ.Χ).
  3. Κοντά στο ναό αυτό υπάρχει το μοναδικό στην περιοχή Πυργόσπιτο, το "Σταυροπήγι", αποτελούμενο από την οικία, τον Πύργο και το ναϊδριο της Ζωοδόχου Πηγής (σημ. Ανάληψη).
  4. Ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15ου αιώνα) με περίφημες τοιχογραφίες κατά τα πρότυπα της Παντάνασσας του Μυστρά.
  5. Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου (15ου αιώνα). Το φράγκικο Κάστρο (υψ. 1000 μ.) μάλλον κτίστηκε, πάνω σε παλαιότερα βυζαντινά οχυρωματικά κτίσματα, κατά την εποχή του Δεσποτάτου του Μυστρά και είναι σύγχρονο των άλλων Κάστρων της Βόρειας Λακεδαίμονος (Βορδόνιας, Καστρίου, Χελμού). Στη βόρεια πλευρά του Ταϋγέτου το Κάστρο αυτό με τις 3 αμυντικές ζώνες (1210 - 1261) ανέκοψε την πορεία του Ομέρ - μπεη προς το Μυστρά κατά τον πρώτο Βενετοτουρκικό πόλεμο το 1460 - 1465 μ.Χ. Συνθηκολόγησαν, αλλά στα 400 χρόνια σκλαβιάς δεν σταμάτησαν να αγωνίζονται πότε με τον καπετάν Ζαχαριά, πότε με τον Παπαφλέσσα. Και ιδίως στα Ορλωφικά όταν κατεστράφη και η ισχυρή πόλη της Κοτίτσας.
  Στο Λογκανίκο ο επισκέπτης μπορεί ακόμη να δει:
  Το Ναό του Προφήτη Ηλία, στην πλατεία του χωριού. Η ανέγερσή του άρχισε το 1810 με εθελοντική εργασία των κατοίκων. Ο ναός κοσμείται με αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη όπως και με μαρμάρινο επιστύλιο τέμπλου 10ου - 11ου αιώνα. μ.Χ.

ΠΕΛΛΑΝΑ (Δήμος) ΛΑΚΩΝΙΑ
  Ο Δήμος Πελλάνας, με έδρα το Καστόρι, καλύπτει γεωγραφικά και διοικητικά την περιοχή της Βόρειας Λακεδαίμονας του νομού Λακωνίας, έκτασης 1.500.000 περίπου στρεμμάτων και περιλαμβάνει τα Δημοτικά Διαμερίσματα Αγίου Κωνσταντίνου, Αγόριανης, Αλευρούς, Βορδόνιας, Γεωργιτσίου, Καστορείου, Λογκανίκου, Πελλάνας και Περιβολίων, καθώς και τους οικισμούς: Βεργαδέικα, Κυπαρίσσι, Φουντέικα, Όραχος, Επάνω Χώρα, Κάμπος, Λόπεσι, Παπαδιάνικα, Σουλήνα, Καστρί και Παρδάλι.
  Έχει πληθυσμό περίπου 4.000 κατοίκους, που στο μεγαλύτερο ποσοστό του ασχολείται κυρίως με τη γεωργία, αλλά και με την κτηνοτροφία.
  Τα προϊόντα που παράγονται είναι κυρίως το αρίστης ποιότητας ελαιόλαδο, τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής, κάστανα και καρύδια, οπωροκηπευτικά, μέλι, σιτηρά και κτηνοτροφικά προϊόντα, όπως κρέας, γάλα, τυρί, παστό χοιρινό και λουκάνικα.
  Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στις αρχαιότητες της Ομηρικής Λακεδαίμονας στον οικισμό της Πελλάνας, όπου κατά τις ανασκαφές της τελευταίας εικοσαετίας ήρθαν στο φως μια σειρά βασιλικών λαξευτών τάφων της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., της μυκηναϊκής και προμηκυναϊκής εποχής, καθώς και άλλα σημαντικότατα ευρήματα, τα οποία εκτίθενται σε ειδική αίθουσα του αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης, όπως, βέβαια, να περιηγηθεί και στο ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας και σημασίας ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης.
  Δεν πρέπει να παραλείψει, παίρνοντας το μονοπάτι, να επισκεφθεί στον Λογκανίκο το Βυζαντινό οικισμό με το κάστρο και τους βυζαντινούς ναούς.
  Όλος ο Δήμος Πελλάνας, βορειοανατολικά του Ταϋγέτου, έχει πλουσιότατη βλάστηση, με τοπία εξαίρετου φυσικού κάλλους και πολλά νερά.
  Ο επισκέπτης μπορεί ακόμα να περπατήσει στο μονοπάτι του φαραγγιού του Κάρδαρη, στο Καστόρι, που οδηγεί στις πηγές του Πισαγγιάνη και στους Γεωργιτσιάνικους Μύλους, απολαμβάνοντας το καταπράσινο τοπίο, αφημένος στην αγκαλιά της φύσης, μακριά από το άγχος και τους θορύβους της πόλης.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Πελλάνας (2003).

Δημοτικό Διαμέρισμα Πελλάνας

ΠΕΛΛΑΝΑ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 57300
  Η σημερινή Πελλάνα είναι κτισμένη σε λόφο που σχηματίζουν οι προεκτάσεις της οροσειράς του Ταϋγέτου και έχει εύφορο κάμπο με πολλά νερά. Παλιότερα ονομαζόταν Γεωργιτσιάνικα Καλύβια και από το 1912 Καλύβια. Το 1932 μετονομάστηκε σε Πελλάνα.
  Η περιοχή κατοικήθηκε και διαδραμάτισε σημαντικό ιστορικό ρόλο ήδη από τη Μυκηναϊκή εποχή καθώς η πορεία και ανάπτυξη της αρχαίας Πελλάνας συμβάδιζε με της Σπάρτης.
  Στην περιοχή συνεχώς αποκαλύπτονται πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων, όστρακα, νομίσματα, αρχιτεκτονικά μέλη κ.λ.π. Στην αρχαιότητα η στρατηγική θέση της περιοχής είχε ως αποτέλεσμα την οχύρωσή της από τους Σπαρτιάτες και χρησιμοποιήθηκε, τον 4ο αιώνα, ως ορμητήριο από τον Αγησίλαο εναντίον του Επαμεινώνδα.
  Ο Ξενοφών και ο Πλούταρχος την ονομάζουν "Πελλήνη" και αναφέρεται στα "Λακωνικά" του Παυσανία.
  Η αρχαία πόλη βρισκόταν ανατολικά του σημερινού χωριού, όπου διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και της Φραγκοκρατίας.
  Στην Πελλάνα υπάρχει:
  Ο Πύργος των Γκουζιουλαίων. Οχυρός πύργος, 200 περίπου χρόνων, με πολεμότρυπες ικανού οπτικού πεδίου.
  Στη γύρω περιοχή ο επισκέπτης μπορεί να δει:
  Τους μεγαλοπρεπείς βασιλικούς Μυκηναϊκούς τάφους. Σε απόσταση 1 χλμ. βόρεια του χωριού, στη θέση "Πελεκητή" βρίσκεται το Μυκηναϊκό νεκροταφείο με τους λαξευτούς θολωτούς τάφους. Ενας από αυτούς είναι από τους μεγαλύτερους στον Ελλαδικό χώρο. Τελευταία προστατεύθηκε με ειδικό στέγαστρο από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.
  Την ακρόπολη της αρχαίας Πελλάνας. Βορειοανατολικά του σημερινού χωριού, από την πηγή "Ασπρη βρύση" μέχρι το "Παλαιόκαστρο" σώζονται ίχνη οικισμού των πρωτοελλαδικών χρόνων (2500 πχ περίπου) καθώς και η ακρόπολη της αρχαίας Πελλάνας, στην κορυφή του λόφου. Εκεί αποκαλύφθηκε τύμβος,ο οποίος ανήκει σε ομάδα τύμβων της πρωτοελλαδικής περιόδου που περιβάλλεται από λίθινη κρηπίδα.
  Στη νότια πλαγιά του λόφου αποκαλύφθηκε τμήμα οικισμού των μυκηναϊκών και ελληνιστικών χρόνων. Εδώ η αρχαιολογική σκαπάνη αναζητεί την Ομηρική Λακεδαίμονα, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ωραία Ελένη.
  Πολλά και σημαντικά ευρήματα έχουν έλθει στο φως, όπως ταινίες από χρυσά φύλλα, χρυσά ελάσματα, κοσμήματα, φυλαχτά, αλάβαστρα, αμφορείς ανακτορικού ρυθμού, κεραμικά που καλύπτουν ολόκληρη τη μυκηναϊκή περίοδο (16ος - αρχές 12ου αιώνα π.Χ.), σπάνιος θησαυρός χάλκινων νομισμάτων κα.
  Εχουμε εδώ με βεβαιότητα μια εξακολουθητική χρήση του σημαντικού νεκροταφείου της Πελλάνας, από το 1500 - 1200 π.Χ., δηλαδή καθ΄ όλη τη διάρκεια ακμής του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Συμπεραίνει κανείς ότι η Πελλάνα υπήρξε ένα ακμαίο Μυκηναϊκό κέντρο με συνεχή κατοίκηση, που αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στην ανασύνθεση της ιστορικής εικόνας της υστερομυκηναϊκής Λακωνίας, της εποχής των ομηρικών επών και του τρωϊκού πολέμου, της εποχής του Τυνδάρεω, του Μενελάου και της Ελένης.
  Το ιερό του Ασκληπιού. Νοτιοανατολικά του χωριού και σε απόσταση λίγων μέτρων από την "Πελλανίδα πηγή" ήταν το ιερό του Ασκληπιού, που αναφέρει και ο Παυσανίας. Σώζονται μόνο κίονες κλασικής και ρωμαϊκής εποχής.
  Το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Ξωκκλήσι έξω από το χωριό. Περιβόλια μέσα σε σπηλιά.

Δημοτικό Διαμέρισμα Περιβολίων

ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
  Το Δημοτικό διαμέρισμα των Περιβολιών είναι ένας μικρός οικισμός που τα σπίτια του είναι σπαρμένα μέσα στον λιόφυτο κάμπο.
  Εκεί αφθονούν τα κηπευτικά και τα κάθε είδους οπωρικά. Την ονομασία ασφαλώς την οφείλει στα πολυπληθή περιβόλια, στα οποία έχουν ιδιαίτερη επίδοση οι κάτοικοι του.
  Στον συνοικισμό υπάρχει και λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός "Ράδιο - Ταΰγετος".