Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΑΒΔΗΡΑ (Δήμος) ΞΑΝΘΗ
  Ο νεοσύστατος Καποδιστριακός Δήμος των Αβδήρων, προέκυψε από την συνένωση των κοινοτήτων Μάνδρας, Μυρωδάτου, Νέας Κεσσάνης και Αβδήρων και περιλαμβάνει επίσης τους οικισμούς Γκιώνα, Πεζούλα, Βελώνη και Ποταμιά. Απλώνεται σε μια έκαστη 16.400 εκτάρια και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της παραλιακής ζώνης του Νομού Ξάνθης.
  Το λαμπρό ιστορικό παρελθόν και η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά συνθέτουν την ιδιαίτερη πολιτισμική του ταυτότητα. Εδώ, γεννήθηκαν και έδρασαν επιφανείς προσωπικότητες του αρχαίου πνεύματος, της φιλοσοφίας και των τεχνών. Εδώ, οι μνήμες του χθες σμίγουν με την ζωή του σήμερα και προσδιορίζουν με ποιότητα το αύριο.
  Η ευρύτερη περιοχή του Δήμου χαρακτηρίζεται τεράστιας οικολογικής σημασίας και προστατεύεται από την Διεθνή Συνθήκη "Ramsar". Ο υγροβιότοπος της λίμνης Βιστωνίδας με τα 300 διαφορετικά είδη πουλιών, οι λιμνοθάλασσες Λάφρη και Λαφρούδα, οι πανέμορφες παραλίες με τα ολοκάθαρα νερά και την ψιλή άμμο, η πλούσια βλάστηση και τα γραφικά λιμάνια των Αβδήρων και του Πόρτο Λάγος, συνθέτουν ένα μωσαϊκό σπάνιας φυσικής ομορφιάς που γοητεύει κάθε επισκέπτη.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Αβδήρων.

ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ (Δήμος) ΞΑΝΘΗ
  Ο Δήμος Βιστωνίδας καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της πεδιάδας της Ξάνθης. Συνορεύει βόρεια με το Δήμο Ξάνθης, ανατολικά με το νομό Ροδόπης και τη λιμνοθάλασσα Βιστωνίδα, νότια με το Δήμο Αβδήρων και δυτικά με το Δήμο Τοπείρου.
  Πρωτεύουσα του Δήμου Βιστωνίδας είναι η Γενισέα, που έχει μακραίωνη ιστορία, όντας κέντρο της περιοχής Ξάνθης κατά την Οθωμανική κατοχή. Στα όρια του Δήμου έχουν εντοπιστεί αξιόλογοι αρχαιολογικοί χώροι (Διομήδεια, Μαγικό, Κουτσό, Σέλινο, Πολύσιτο, Πηγάδια, Ν. Ζυγό) από τα νεολιθικά ως τα ύστερα βυζαντινά χρόνια.
  Παραδοσιακοί οικισμοί, σπίτια, εκκλησίες βρίσκονται σε όλους τους οικισμούς του Δήμου, που αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα μετά το 1922 και την άφιξη των προσφύγων.
  Οι κάτοικοι του Δήμου, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, ζουν αρμονικά και συμβάλλουν στη γενικότερη ανάπτυξη και πρόοδο.
  Στην αρχαία εποχή την περιοχή κατοικούσαν οι Βίστωνες, γύρω από τη λίμνη Βιστωνίδα, απ’ όπου και το όνομα του Δήμου. Ο Βασιλιάς των Βιστώνων Διομήδης με τα άλογά του, που σκότωσε ο Ηρακλής, έχει αφήσει τα αποτυπώματά του σε όλη την περιοχή.
  Η περιοχή κατοικούνταν συνεχώς από τα αρχαία κλασικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια, όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ίχνη, ενώ στα Βόρεια του Δήμου περνούσε η Εγνατία Οδός.
  Ο Δήμος Βιστωνίδας διαπερνάται από την εθνική οδό Ξάνθης-Κομοτηνής μέσω Λάγους. Σ’ όλο το εθνικό και επαρχιακό δίκτυο, στις κορυφές των στύλων της Δ.Ε.Η., ο επισκέπτης βλέπει φωλιές πελαργών, με τους πελαργούς και τα μικρά τους, να συνδέουν τη φύση με τον άνθρωπο.
  Το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, λιγότερο ή περισσότερο κοντά στη λίμνη Βιστωνίδα, ένια ένας ονειρικός συνδυασμός χρωμάτων και αποχρώσεων. Κάθε εποχή με το χρώμα, κάθε εποχή με τις μυρουδιές, την πανίδα και χλωρίδα της ευλογημένης τούτης γης. Η παρουσία του ανθρώπου διακριτική και ευγενική.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βιστωνίδας.

Κοινότητα Θερμών

ΘΕΡΜΕΣ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25440 22180
  Βρίσκεται περίπου 40 χιλιόμετρα από την πόλη της Ξάνθης στην ορεινή περιοχή. Πληθυσμιακά έχει 1.200 περίπου κατοίκους. Κύρια ασχολία κατοίκων γεωργία–κτηνοτροφία. Μικρό ποσοστό παροχής υπηρεσιών λόγω των υφισταμένων Ιαματικών Πηγών Λουτρών.
(κείμενο: Θανάσης Μουσόπουλος, Ε. Κορωνάκη-Τσοτανίδου, Γιάννης Χαραλαμπίδης, Νίκος Γερμαντζίδης, Νάντια Νάκου, Ευγενία Πατρώνη)
Το κείμενο παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ξάνθης (2003).

Κοινότητα Κοτύλης

ΚΟΤΥΛΗ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25440 22100
  Ορεινή κοινότητα με 2.500 περίπου κατοίκους. Απέχει 11χλμ. από τον Εχίνο. Η ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία-κτηνοτροφία. Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής όμορφο και ενδιαφέρον για πεζοπορία και γνωριμία.
(κείμενο: Θανάσης Μουσόπουλος, Ε. Κορωνάκη-Τσοτανίδου, Γιάννης Χαραλαμπίδης, Νίκος Γερμαντζίδης, Νάντια Νάκου, Ευγενία Πατρώνη)
Το απόσπασμα παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ξάνθης (2003).

Βιστωνίδα

ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΤΟΝΙΔΑ (Λίμνη) ΞΑΝΘΗ
  Αν κάποιος βρεθεί στο Νομό Ξάνθης, δεν θα πρέπει να χάσει την ευκαιρία να επισκεφτεί τη λίμνη Βιστωνίδα με τις διώρυγες που τη συνδέουν με τη θάλασσα, τους πυκνούς καλαμώνες που την περιβάλλουν και τα μικρά Δέλτα των ποταμών που καταλήγουν σε αυτή. Αυτήν την φυσική ομορφιά έρχονται να συμπληρώσουν οι λιμνοθάλασσες Λάφρη, Λαφρούδα, Αλυκή , Έλος και η λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγους, όπου είναι χτισμένα σε μικρές νησίδες τα εκκλησάκια του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας Παντάνεσης. Η γέννηση της λίμνης Βιστωνίδας τοποθετείται πριν από 5,000,000 έτη περίπου. Το όνομα της το πήρε από τους Βίστωνες, ένα θρακικό φύλο, που ζούσε στην περιοχή. Το εμβαδόν της λίμνης φτάνει τα 42 τετρ. Χλμ. Η έκταση αυτή αυξομειώνεται αναλόγως με την εποχή γύρω στα 6 τετρ. Χλμ. Το μέσο βάθος της λίμνης είναι 2-2,5 m και το μέγιστο 3m και αποτελεί την υδάτινη δεξαμενή μιας πολύ μεγάλης λεκάνης απορροής.
  Η ιδιαιτερότητα της λίμνης είναι ότι το νερό, το οποίο παρουσιάζει μεταβολές στην περιεκτικότητα αλάτων. Έτσι, το βόρειο τμήμα της λίμνης έχει γλυκά νερά από τις εισροές τριών ποταμών: του Κόσυνθου του Κομψάτου και του Τραύου. Στο νότιο τμήμα της η λίμνη είναι αλμυρή, και το νερό αυτό προέρχεται από τη θάλασσα μέσω τριών καναλιών που τη συνδέουν με τη λίμνη. Ο κόσμος των πουλιών είναι χωρίς αμφιβολία αυτός που κυριαρχεί με τους εντυπωσιακούς αριθμούς των πληθυσμών και την ποικιλία των ειδών του. Ανάμεσα στα 302 είδη που υπάρχουν, μερικά είναι ο Λευκοτσικνιάς, τα Φοινικόπτερα, ο Αργυροπελεκάνος, η Αργυροτσικνιά, η Λαγγόνα. Η ευρύτερη περιοχή του υγροτόπου παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία στη χλωρίδα και την πανίδα. Στην επικράτεια αυτή του νερού η αφθονία των ζώων είναι απαράμιλλη. Ο σιωπηλός για τα ανθρώπινα αυτιά κόσμος των ψαριών, αποτελείται από 37 είδη. Τα ψάρια που ζουν στα γλυκά νερά είναι το γριβάδι, η κοκκινοφτέρα και η θρίτσα ενώ στα αλμυρά νερά συναντούμε τα χέλια, τα λαβράκια , επτά είδη κεφαλιών κλπ. Υπάρχουν ζώα φυτοφάγα, σαρκοφάγα, διαφόρων μεγεθών. Στα δάση και τους θαμνώνες, στα Δέλτα του Κόσυνθου και του Κομψάτου κρύβονται ο αγριόγατος, ο ασβός, το τσακάλι κλπ. Ενώ στην ευρύτερη περιοχή ζουν λίγοι λύκοι και ζαρκάδια.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με χάρτη, της Νομαρχίας Ξάνθης

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Ξάνθης
• http://www.xanthi.gr/greek/06perihg/vistonida/bist... (1 φωτ.)

Δημοτικό Διαμέρισμα Μάνδρας

ΜΑΝΔΡΑ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25410 51480
  Ο οικισμός της Μάνδρας, κατοικείται από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που ήρθαν συγκεκριμένα από την πόλη ΣΕΡΝΤΙΒΑΝ της περιφέρειας Αντάπαζαρ της Βιθυνίας. Τον Ιούνιο του 1921 ο στρατός του Κεμάλ εισχωρεί στην περιοχή του Σέρντιβαν, με την ευκαιρία της απουσίας του Ελληνικού στρατού, που είχε φύγει για την Προύσα, και την καταλαμβάνει. Οι περισσότεροι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό, ενώ έμεινε ένας πολύ μικρός αριθμός οικογενειών, η τύχη των οποίων αγνοείται. Απ' αυτούς οι περισσότεροι κατευθύνθηκαν προς την Νικομήδεια και την Ραιδεστό και από εκεί επιβιβάσθηκαν στα πλοία, αναζητώντας την σωτηρία τους σε κάποια νησιά του Αιγαίου, στον Βόλο, στην Καβάλα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Αργότερα πολλοί απ' αυτούς έσμιξαν ξανά στον Αλμυρό του Βόλου, όπου εγκαταστάθηκαν σε προσφυγικούς οικισμούς, ενώ κάποιοι άλλοι μετακινήθηκαν προς την Αριδαία και την Ξάνθη.
   Αρχικά, και για ένα χρόνο περίπου, έμειναν στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού, ενώ στις αρχές του 1924 εγκαταστάθηκαν οριστικά πια στον νέο οικισμό της Μάνδρας. Βρήκαν καταφύγιο προσωρινά σε έναν εγκαταλελειμμένο τουρκικό οικισμό και σε κάποια τσιφλίκια. Αρχικά δημιουργήθηκαν δυο συνοικίες, ενώ αργότερα με βάση το Πρόγραμμα της τότε Κυβέρνησης για τους πρόσφυγες, ιδρύθηκε το νέο χωριό που ονομάστηκε Μάνδρα λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας του εδάφους της περιοχής, η οποία είναι περιτριγυρισμένη με βουνά σαν μάνδρα.
   Οι συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες ήταν τραγικές, με πολύ κόπο και θυσίες κατάφεραν να οργανώσουν τον οικισμό και να δώσουν πνοή στον τόπο. Ακολούθησαν δύσκολες εποχές με την Γερμανική και αργότερα την Βουλγαρική κατοχή, που οδήγησαν το χωριό στη δυστυχία. Γρήγορα όμως και κυρίως μετά τον Εμφύλιο πόλεμο, η Μάνδρα επανέκτησε τις δυνάμεις της και ανέπτυξε γρήγορους ρυθμούς προόδου, μέχρι την σημερινή εποχή. Χαρακτηριστικό στοιχείο της ιστορικής διαδρομής της Μάνδρας, είναι τα σπάνια κειμήλια, βιβλία, προσωπικά αντικείμενα και άλλα είδη μεγάλης αξίας, που με πίστη και λατρεία τα μετέφεραν την ημέρα του ξεριζωμού τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρωταρχικό μέλημα της Δημοτικής Αρχής των Αβδήρων είναι η κατασκευή Λαογραφικού Μουσείου στην Μάνδρα, το οποίο βρίσκεται σε πολύ καλό στάδιο και σύντομα θα γίνει πραγματικότητα, για να φιλοξενήσει τους σπάνιους θησαυρούς από την Μικρά Ασία.

Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών

ΜΟΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ (Μοναστήρι) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25410 22362, 29911
  Το μοναστήρι αυτό βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλεως μέσα σε δάσος απο ακακίες και πεύκα, κάτω ακριβώς απο την βυζαντινή ακρόπολη της πόλεως, με την οποία φαίνεται ότι ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένο.
  Πότε πρωτοκτίσθηκε μας είναι άγνωστο μια και δεν σώζεται καμιά ενεπίγραφη πλάκα αλλά ούτε καμιά άλλη μαρτυρία ή ενθύμηση.
  Μόνο απο το καθολικό (ο Ναός) του μοναστηριού με τις τοιχογραφίες που διασώζονται στο εσωτερικό του τρούλου του μπορούμε να συναγάγουμε μερικές έμμεσες πληροφορίες για το μοναστήρι αυτό.
  Ο ναός λοιπόν του μοναστηριού απο πλευράς ρυθμού είναι βυζαντινός τρίκογχος με τρούλο και μας θυμίζει τον τρόπο της κατασκευής πολλών καθολικών των μοναστηριών του Αγίου Όρους. Ο τρόπος δε της κατασκευής του τρούλου (τυφλός με μικρούς φεγγίτες αντί μεγάλων παραθύρων) μαρτυρεί ότι πρόκειται για κτίσμα των μέσων του 16ου αιώνα.
Ο Ναός (καθολικό) της μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών
  Της ίδιας εποχής φαίνεται να είναι και οι τοιχογραφίες - αν και αλλοιωμένες και κατεστραμμένες απο την υγρασία και την πολυκαιρία - που υπάρχουν στο εσωτερικό του τρούλου.
  Της ίδιας ακόμη εποχής είναι και οι διασωζόμενες στο τέμπλο του ναού φορητές εικόνες, σπάνιας βυζαντινής τέχνης, του Χριστού ως μεγάλου αρχιερέως και της Θεοτόκου που φέρνει στην αγκαλιά της τον Χριστό. Η τελευταία μάλιστα εικόνα είναι αμφιπρόσωπη, δηλ. είναι ζωγραφισμένη και από την άλλη πλευρά του ξύλου.
  Ο ναός του μοναστηριού άντεξε ακόμα και στους μεγάλους σεισμούς που συντάραξαν την Ξάνθη κατά το 1829 και είναι το μόνο κτίσμα που φαίνεται ότι διασώθηκαν απο εκείνο τον εγκέλαδο σ' ολόκληρη την περιοχή.
  Το υπόλοιπο μοναστήρι φαίνεται ότι γκρεμίστηκε αλλά χάρη στην εργώδη προσπάθεια του τότε μητροπολίτου Ξάνθης Ευγενίου και την πρόθυμη σύμπραξη όλων των Ξανθιωτών ξανακτίσθηκε και ξαναγκάλιασε τον ιστορικό πλέον ναό του.
  Αργότερα το ανατολικό μέρος του μοναστηριού είχε υποστεί νέες ζημίες και ο τότε μητροπολίτης Ξάνθης αείμνηστος Ιωακείμ Σγουρός (γύρω στα 1907 ) με την συμπαράσταση των καπνεμπόρων και καπνεργατών της πόλεως θέλησε να το ανοικοδομήσει μεγαλοπρεπέστερο και πολύ πιο ευρύχωρο, με τρεις ορόφους μπροστά και δύο πίσω με μεγάλους θαλάμους και τραπεζαρία. Προφανώς απέβλεπε στο να το χρησιμοποιήσει ως νοσοκομείο η ορφανοτροφείο των χριστιανών της επαρχίας του. Ο τούρκος όμως Νομάρχης της Κομοτηνής όταν πληροφορήθηκε το έργο θέλησε να σταματήσει τουλάχιστον την επικεράμωση.
  Πριν όμως προλάβει να μεταβεί επί τόπου οι Ξανθιώτες μέσα σε μια και μόνο νύκτα δουλεύοντας ασταμάτητα και μεταφέροντας χέρι με χέρι τα υλικά απο την περιοχή του Ακαθίστου Ύμνου κατόρθωσαν να σκεπάσουν την στέγη. Έτσι το πρωί όταν ανέτειλε ο ήλιος τα κεραμίδια της σκεπής μουσκεμένα και νοτισμένα απο τον ιδρώτα των Ξανθιωτών χαμογελούσαν και χαιρετούσαν τις ηλιακτίδες, ο δε Μουτεσαρίφης γύρισε άπρακτος στην έδρα του. Για μια ακόμα φορά η πίστη του λαού θριάμβευσε και νίκησε.
  Την ίδια εποχή επεκτάθηκε ο μικρός ναός του μοναστηριού προς τα δυτικά και προστέθηκε η δυτική πτέρυγα αυτού ενώ ταυτόχρονα ανοίχθηκε και ο αμαξιτός δρόμος, με εθελοντική εργασία των κατοίκων της πόλεως, που φέρνει απο την δημοσία οδό Ξάνθης - Εχίνου στο μοναστήρι.
  Το μοναστήρι αυτό μετά την μικρασιατική καταστροφή και την συσσώρευση των προσφύγων δόθηκε απο την ιερά Μητρόπολη για να στεγάσει ορφανά του ξεριζωμού, και σαν τέτοιο παρέμεινε μέχρι το 1936.
  Τότε μετατράπηκε σε στρατώνα και σαν τέτοιο χρησιμοποιήθηκε απο τον στρατό μέχρι την είσοδο των Γερμανών στην πόλη (8 Απριλίου 1941).
  Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος και απο το 1946 μέχρι και σήμερα στεγάζει την εκκλησιαστική Σχολή και αποδείχθηκε φυτώριο και κυψέλη, όπου γαλουχήθηκαν με τα ιερά γράμματα και αναδείχθηκαν στην ελληνική κοινωνία επιφανείς κληρικοί, καθηγητές, επιστήμονες, υπάλληλοι κ.λπ.
  Την νύκτα όμως της 23ης προς την 24η Φεβρουαρίου του 1974 φοβερή πυρκαιά αποτέφρωσε όλο τον ξενώνα και τα παλαιά κελιά του γραφικού μοναστηριού. Ευτυχώς, διασώθηκαν - σαν απο θαύμα - πάλι αλώβητα ο ναός και oι εικόνες του. Αλλά ο τόπος δεν έμεινε με τα αποκαίδια και την στάχτη.
  Σχεδόν πριν κρυώσει η στάχτη και πριν εξανεμισθεί ο καπνός ο νυν Σεβασμιότατος μητροπολίτης Ξάνθης κ. Αντώνιος, με τον διακρίνοντα αυτόν ζήλον άρχισε την εκκαθάριση των ερειπίων για να ανυψωθεί μέσα σε ελάχιστο σχετικά χρόνο ( 1974-1979 ) ένα σύγχρονο κτίριο για να στεγάσει τις αίθουσες διδασκαλίας και τους λοιπούς βοηθητικούς χώρους για να συνεχίσει να αποτελεί τον πνευματικό φάρο της περιοχής και να εκπαιδεύει νέους που θα αναλάβουν τις ηγετικές θέσεις στην Εκκλησία και την κοινωνία γενικότερα.
  Έτσι σήμερα δίπλα στο παλαιό (ναός) υψώνεται το καινούργιο κτίριο.(...)

Δημοτικό Διαμέρισμα Μυρωδάτου

ΜΥΡΩΔΑΤΟ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25410 51379
  Οι κάτοικοι του Μυρωδάτου, είναι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και συγκεκριμένα από την περιοχή της Ανδριανούπολης. Προέρχονται από τις περιοχές Τυρολόη, Μάλγαρα, Κατίχαλα και Σεϊνγκιο. Με τον ξεριζωμό και την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι πρόσφυγες εγκατέλειψαν τα χωριά τους και κατευθύνθηκαν προς την ενδότερη χώρα της Θράκης. Πολλοί απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν στην νότια πλευρά της Ξάνθης και γύρω από τα Αβδηρα. Ένα μέρος από αυτούς εγκαταστάθηκαν στο παλιό τσιφλίκι " Μεγάλο Κάλφαλαρ" , που είναι η σημερινή τοποθεσία του χωριού, ένα άλλο μέρος στο στιφλίκι "Μικρό Κάλφαλαρ" και κάποιες οικογένειες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή "Κοσιάμπαλι". Αυτοί αποτελούσαν τους πρώτους πυρήνες του χωριού. Το 1924 εγκαταστάθηκαν άλλες τριάντα οικογένειες, οι οποίες είχαν μείνει προσωρινά στην Κομοτηνή. Η εγκατάσταση των προσφύγων συνεχίστηκε μέχρι το 1929 όπότε και ιδρύθηκε νέα συνοικία με την ονομασία "Δάφνη". Τα παραπάνω τουρκικά τσιφλίκια απαλλοτριώθηκαν από το Ελληνικό κράτος, μέσα στα πλαίσια των μέτρων που πάρθηκαν για την αποκατάσταση των προσφύγων, και παραχωρήθηκαν σ' αυτούς για να χτίσουν σπίτια. Αργότερα όλοι οι γύρω οικισμοί συνενώθηκαν και ιδρύθηκε το μικρό χωριό Μυρωδάτο, που πήρε το όνομα του από τα μυρωδάτα καπνά που καλλιεργούνταν. Το 1930 έγινε οριστική διανομή των εκτάσεων γεωργικής καλλιέργειας από το κράτος και έτσι κάθε οικογένεια απέκτησε γεωργικό κλήρο. Μέχρι τον Ιούνιο του 1948 το χωριό υπαγόταν ως συνοικισμός στην διπλανή κοινότητα των Αβδήρων. Το ίδιο έτος αποσπάστηκε από αυτήν και αποτέλεσε αυτόνομη κοινότητα.

Δημοτικό Διαμέρισμα Νέας Κεσσάνης

ΝΕΑ ΚΕΣΣΑΝΗ (Κωμόπολη) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25410 96269, 96732
  Χαρακτηριστικό στοιχείο του οικισμού της Ν.Κεσσάνης είναι ότι κατοικείται από πρόσφυγες που προέρχονται από τρία διαφορετικά μέρη, το χωριό "Αγιος Βλάσης" της Μεσημβρίας της Ανατολικής Ρωμυλίας, το χωριό "Κατίκιοϊ" της Μακράς Γέφυρας και το χωριό "Μπασλίκι" της Κεσσάνης στην Ανατολική Θράκη. Άνθρωποι με διαφορετικές ρίζες, διαφορετικά έθιμα και νοοτροπία κυνηγημένοι από Τούρκους και Βούλγαρους κατέφυγαν στην μικρή αυτή γωνιά και παραμερίζοντας τις διαφορές τους δημιούργησαν μια νέα Κοινότητα χωρίς να ξεχάσουν ποτέ την πατρίδα τους.
   Ο Αγιος Βλάσης ήταν ένα μικρό χωριό της Μεσημβρίας, στα δυτικά παράλια του Εύξεινου Πόντου, χτισμένο στην ανατολική πλευρά του Μικρού Αίμου. Ήταν χωριό αμιγώς ελληνικό και οι κάτοικοι του ασχολούνταν με την αλιεία, την αμπελουργία, το εμπόριο της ξυλείας, την γεωργία και την κτηνοτροφία.
   Το χωριό Κατικιοϊ ανήκε διοικητικά στην επαρχία της Μακράς Γέφυρας, κωμόπολη της Ανατολικής Θράκης και ήταν επίσης αμιγώς ελληνικό χωριό.
   Το Μπασλίκι τέλος , ανήκε στην διοικητική περιφέρεια της Κεσσάνης, που ήταν επίσης κωμόπολη της Ανατολικής Θράκης και βρισκόταν σε υψηλή τοποθεσία πιθανώς στην "Κεσσάνη" του Σουϊδα και δίπλα στην αρχαία "Κισσήνην" του Ησυχίου Αλεξανδρέως. Η Κεσσάνη πριν το 1920 ήταν έδρα καϊμακάμη, ονομαζόταν Ρουσκιοϊ και υπαγόταν διοικητικά στον Νομό Καλλιπόλεως, ενώ όταν πέρασε στην ελληνική κατοχή ( 1922) έγινε έδρα υποδιοικήσεως και είχε υπό την δικαιοδοσία της 55 χωριά και συνοικισμούς.
   Ο χώρος που βρίσκεται σήμερα η Νέα Κεσσάνη, όπως και οι περισσότεροι προσφυγικοί οικισμοί, ήταν παλιό τούρκικο τσιφλίκι γνωστό με το όνομα "Τεπέ Τσιφλίκ". Πρώτοι έφτασαν οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, οι οποίοι έμειναν προσωρινά σε ένα μουσουλμανικό χωριό του Διδυμότειχου και το 1923 έφτασαν στην Ξάνθη. Αρχικά ζούσαν σε αντίσκηνα, κάτω από τραγικές συνθήκες διαβίωσης. Εκείνη την περίοδο είχε επισκεφθεί την περιοχή ο Πλαστήρας, ο οποίος αντικρίζοντας την απελπιστική κατάσταση των προσφύγων φρόντισε να εγκριθεί σχετικό κονδύλιο στήριξης των προσφύγων για να χτίσουν σπίτια. Έτσι ξεκίνησε η μόνιμη εγκατάσταση των προσφύγων στην νέα πατρίδα και στην νέα ζωή.
   Ο νέος οικισμός αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα, οι πρόσφυγες ασχολήθηκαν κυρίως με την γεωργία δουλεύοντας κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Το 1928 έφτασαν και οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη (Αγιος Βλάσης) αφού είχαν μείνει για τέσσερα χρόνια στην Κομοτηνή. Με μια μικρή οικονομική βοήθεια που τους δόθηκε έχτισαν σπίτια με πλιθιά και γρήγορα προσαρμόστηκαν στις νέες συνθήκες διαβίωσης. Το 1931 έγινε διανομή γης και το 1934, μετά από μεγάλη προσπάθεια, είχαν την πρώτη παραγωγή. Ακολούθησαν τα δύσκολα χρόνια της Βουλγαρικής κατοχής που εξουθένωσαν τους πρόσφυγες. Γρήγορα όμως, μετά την απελευθέρωση το 1944, το χωριό βρήκε τους ρυθμούς ανάπτυξης και έτσι προχώρησε μέχρι σήμερα.

ΞΑΝΘΗ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
  Ο Νομός Ξάνθης ξεκινά από τα βουνά της Ροδόπης με τα παρθένα δάση και την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, πλαισιωμένα από το Νέστο και άλλα μικρότερα ποτάμια που καταλήγουν στο Αιγαίο, στο Θρακικό πέλαγος και στη λίμνη Βιστονίδα στα νότια του νομού. Ενδιάμεσα τα βουνά μαλακώνουν και δημιουργούν τον πλούσιο κάμπο της Ξάνθης με ποικίλη γεωργική παραγωγή και τα περίφημα καπνά της, αλλά και τα βαμβάκια, τα σιτηρά, τα λαχανικά. Και στα πόδια του νομού, το Δέλτα του Νέστου, οι υδροβιότοποι, οι παραλίες, η λίμνη Βιστονίδα. Ο νομός Ξάνθης, πραγματικά, είναι ένας οικολογικός θησαυρός με ορεινή, πεδινή και παραθαλάσσια παρουσία. Πουλιά, ερπετά, ζώα, φυτά και δέντρα κατακαλύπτουν την κάθε περιοχή, άλλα μόνιμα και μοναδικά, άλλα περαστικά. Και η ενόχληση το ανθρώπου διακριτική στο φυσικό αυτό παράδεισο της περιοχής.
  Οι Αρχαίοι Έλληνες στη Μυθολογία τους έδιναν σοβαρή θέση στη Θράκη. Έδρα του είχε την περιοχή αυτή ο Αρης, ο θεός του πολέμου. Εδώ, επίσης, βρισκόταν το ορμητήριο του Βορέα, του Ορφέα και του Διονύσου. Οι αγέρηδες, τα κύματα, η μουσική και τα μυστήρια με λατρείες της φύσης συνδέονται στενά με τη μεγάλη γη της Θράκης. Με τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής έχουμε μύθους τραγικούς και τρυφερούς, όπως του Τηρέα, της Πρόκνης, της Φιλομήλας και του Ίτυ, που όλοι μεταμορφώνονται σε πουλιά.
  Με τη λίμνη Βιστονίδα και τα Αβδηρα συνδέεται ένας άθλος του Ηρακλή, με τα άλογα του Διομήδη.
  Η περιοχή της νοτιοδυτικής Θράκης κατοικείται από το 10.000 π.Χ. Από τη νεολιθική περίοδο (4500-3000 π.Χ.) εντοπίστηκαν νεολιθικοί οικισμοί ή αντικείμενα στην πεδιάδα της Ξάνθης.
  Στην εποχή του χαλκού η Θράκη δέχεται επίδραση από την Τροία, Λέσβο, Λήμνο και συντελεί στη διάδοση του πολιτισμού προς τη δύση και το βορρά. Γύρω στο 2000 π.Χ. οι οικισμοί καταστρέφονται λόγω καθόδου νέων ινδοευρωπαϊκών φύλων, ενώ τον 11ο αιώνα π.Χ. άρχισε η εγκατάσταση θρακικών φύλων.
(κείμενο: ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ξάνθης (1999, 2001).

Ρύμη

ΡΥΜΗ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Η Ρύμη είναι κτισμένη σε ορεινή πλαγιά και σε υψόμετρο 500 μέτρων. Φτάνουμε εκεί ακολουθώντας το χωματόδρομο βόρεια από τα Φίλλια. Τα σπίτια του χωριού ήταν κτισμένα από πέτρες, ξύλο και τσιμέντο. Στη Ρύμη είναι ακόμα πρόσφατα τα σημάδια της εγκατάλειψης, η οποία συντελέστηκε στις δεκαετίες του '70 και '80. Σύμφωνα με τις απογραφές κατοικούσαν εδώ 257 κάτοικοι το 1951, ενώ το 1981 ο αριθμός είχε πέσει στους 94. Το Δημοτικό Σχολείο της Ρύμης έκλεισε το σχολικό έτος 1984-85. Δύο χρόνια νωρίτερα φοιτούσαν εδώ 13 παιδιά.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Ξάνθης
• http://www.xanthi.gr/greek/06perihg/exinos/oikismo...

Κοινότητα Σατρών

ΣΑΤΡΕΣ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25440 22194
  Πρόκειται για μικρή ορεινή Κοινότητα, με 800 περίπου κατοίκους. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η αγροτική –κτηνοτροφική.
(κείμενο: Θανάσης Μουσόπουλος, Ε. Κορωνάκη-Τσοτανίδου, Γιάννης Χαραλαμπίδης, Νίκος Γερμαντζίδης, Νάντια Νάκου, Ευγενία Πατρώνη)
Το κείμενο παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ξάνθης (2003).

Δήμος Σελέρου

ΣΕΛΕΡΟ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Τηλέφωνο: +30 25410 31333, 31531, 31200
Φαξ: +30 25410 31200, 31531, 31333
  Η μεγαλύτερη Κοινότητα με μεικτό πληθυσμό 4.509 Μουσουλμάνων και Χριστιανών, να πλειοψηφούν όμως οι πρώτοι κατά πολύ. Πέντε χωριά αποτελούν την Κοινότητα Σελέρου (Λευκόπετρα, Ακαρπο, Βελοχώρι, Φίλια, Σήμαντρα).
  Η Κοινότητα απέχει 10 χιλιόμετρα από την πόλη της Ξάνθης κι αυτό διαφοροποίησε το ποσοστό των κατοίκων που ασχολούνται μεν με τη γεωργία-κτηνοτροφία, δουλεύουν όμως και αλλού σε οικοδομές ή βιοτεχνίες.
(κείμενο: Θανάσης Μουσόπουλος, Ε. Κορωνάκη-Τσοτανίδου, Γιάννης Χαραλαμπίδης, Νίκος Γερμαντζίδης, Νάντια Νάκου, Ευγενία Πατρώνη)
Το κείμενο παρατίθεται το Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ξάνθης (2003).

ΤΟΠΕΙΡΟ (Δήμος) ΞΑΝΘΗ
  Ο Δήμος Τοπείρου δημιουργήθηκε από την συνένωση των πρώην Κοινοτήτων: Αβάτου, Γαλάνης, Εξοχής, Ερασμίου, Ευλάλου, Μαγγάνων, Ολβίων, Τοξοτών. Η έκτασή του είναι τριακόσια δώδεκα και μισό (312.5) τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αποτελείται από 36 οικισμούς με σύνολο πληθυσμού 14.500 ατόμων περίπου.
  Το βόρειο τμήμα του Δήμου είναι ορεινό και αποτελεί μέρος της οροσειράς της Ροδόπης. Πλούσιο σε βλάστηση, με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, παρουσιάζει έντονη χαράδρωση, με πλήθος μικρορεμάτων, τα οποία συμβάλουν στον ποταμό Νέστο.
  Ο Νέστος πηγάζει από τη Βουλγαρία και στην φυσική ροή του έχει δημιουργήσει μια οφιοειδή κοίτη (Μαιανδρισμούς), με απόκρημνες περιοχές πλούσιες σε βλάστηση, διαμορφώνοντας ένα χαρακτηριστικό τοπίο, γνωστό ως Στενά του Νέστου. Το νότιο τμήμα του Δήμου που είναι και το μεγαλύτερο, είναι πεδινό και καλύπτεται κυρίως με καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
  Σημαντικό στοιχείο του πεδινού τμήματος είναι ο ποταμός Νέστος που αποτελεί και το δυτικό σύνορο του Δήμου, ο οποίος σε όλο το μήκος του και ιδιαίτερα στην κατάληξή του στη θάλασσα, όπου σχηματίζει το Δέλτα, παρουσιάζει ιδιαίτερη οικολογική και αισθητική σημασία εξαιτίας του υδροχαρούς παρόχθιου δάσους σε όλο το μήκος του.
  Ο Δήμος διασχίζεται από την Εγνατία οδός και την σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης.
  Διαθέτει τρία (3) Γυμνάσια, είκοσι οκτώ (28) δημοτικά και έντεκα (11) νηπιαγωγεία. Έχει βρεφονηπιακούς σταθμούς, κέντρα φροντίδας οικογένειας, αγροτικά ιατρεία, ιδιωτικά ιατρεία, οδοντιατρεία, πολλά φαρμακεία.
  Έχει πολλούς πολιτιστικούς και αθλητικούς συλλόγους και γήπεδα. Λειτουργούν τμήματα μαζικού αθλητισμού, χορευτικά θεατρικά, φωτογραφίας, μουσικής, περιβάλλοντος κ.α.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Τοπείρου.