Εμφανίζονται 100 (επί συνόλου 158) τίτλοι με αναζήτηση: Προσκυνήματα στην ευρύτερη περιοχή: "ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ Περιφέρεια ΕΛΛΑΔΑ" .
ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Επιβλητικός και μεγάλος ναός με ωραίο ρυθμό και θαυμάσιες αγιογραφίες
πολλών σημαντικών παλιών αγιογράφων.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου
Νηλέως.
Αξιόλογος είναι ο ομώνυμος εκείνος ναός της Αγίας Αννας που βρίσκεται
στην άκρη του χωριού.
Δίπλα ακριβώς από το ναό, κάτω από ένα γεροπλάτανο, είναι η ονομαστή βρύση της Αγιάννας με γάργαρο δροσερό νερό. Ο ναός της Αγιάννας είναι βυζαντινού ρυθμού και έχει κτιστεί ακριβώς στη θέση της πρώτης μικρής εκκλησούλας, που έφτιαξαν οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού. Ολος ο αύλειος χώρος του ναού είναι θαυμάσιος τόπος χαράς και παιχνιδιού, τόπος αναψυχής. Καλύπτεται όλος ο χώρος με γέρικες βελανιδιές και πανύψηλα κυπαρίσσια.
Ο χώρος αυτός παίρνει ιδιαίτερη λαμπρότητα την ημέρα του πανηγυριού στις 25 Ιουλίου.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου
Νηλέως.
ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ (Χωριό) ΤΙΘΟΡΕΑ
Ο Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας και ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου, βρίσκονται στην Αγία
Μαρίνα και κατασκευάστηκαν το 18ο αιώνα. Πρόκειται για μικρούς μονόχωρους καμαρεσκέπαστους
ναούς, κατάγραφους με τοιχογραφίες του 18ου αιώνα (ΦΕΚ 220/Β/10.04.84).
ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Οικισμός) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Στην πανέμορφη, δασωμένη με έλατα και πουρνάρια πλαγιά, πάνω από το δρόμο Δομιανών
- Αγίας Τριάδας,
20 μ. πριν τη διασταύρωση για Αγία Παρασκευή βρίσκεται η ομώνυμη εκκλησία. Χτίστηκε
το 1850 (σύμφωνα με πλάκα εντοιχισμένη στη βορινή της πλευρά), στην άκρη ενός
μεγάλου φυσικού πλατώματος. Χαρακτηριστικό είναι το σχήμα της (τρίκοχη με μεγάλο
τρούλο) και η πετροσκέπαστη στέγη της. Πολύ όμορφο και υποβλητικό είναι το εσωτερικό
της, με το ξύλινο τέμπλο και την αγιογράφηση του 19ου αιώνα.
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Βρίσκεται αριστερά του δρόμου, που οδηγεί προς τον Αγιο Γεώργιο, μετά
από 2 χιλιόμετρα στη θέση που ονομάζεται Χόνδρους, σε υψόμετρο 60 μέτρων και γιορτάζει
στις 29 Αυγούστου (δίδονται δωρεάν παραδοσιακά φαγητά, όπως "ρεβυθόρυζο" και "κεσκέσι",
που παρασκευάζεται από τους κατοίκους τη νύχτα σε μεγάλα καζάνια).
Ο ναός είναι χτίσμα του 13ου αιώνα και έχει τρούλο. Οπως σώζεται σήμερα
είναι μονόχωρος με δάπεδο από πλάκες και πιο χαμηλό από τη στάθμη του εδάφους.
Στο δάπεδο της εκκλησίας βρίσκεται εξαιρετικής τέχνης γλυπτό με έντεκα ακτίνες.
Στη δυτική πλευρά του ναού είναι η είσοδος με πώρινο τοξωτό υπέρθυρο
και παραστάδες μαρμάρινες σε δεύτερη χρήση. Επάνω από το τοξωτό υπέρθυρο υπάρχουν
εντοιχισμένα ανάγλυφα: ανθέμιο και πλάκα με σταυρό. Στη νότια πλευρά έχει ο ναός
δύο παράθυρα, το δυτικό έχει πρεβάζι που αποτελείται από δύο μαρμάρινα κομμάτια.
Το ένα έχει ανάγλυφο ισοσκελή σταυρό μέσα σε κύκλο και το δεύτερο εναλλασσόμενο
τελικό σίγμα. Η τοιχοποιία αποτελείται από μεγάλους πώρινους δόμους, που προέρχονται
από αρχαίο υλικό. Στη βορινή πλευρά ο ναός έχει ένα μόνο παράθυρο με ανώφλι από
πωρόλιθο, τοξωτό στην απάνω πλευρά του. Στην ανατολική πλευρά έχουμε μόνο την
ημιεξαγωνική κόγχη του Ιερού και η τοιχοποιία της διατηρείται. Μέσα στο ναό και
πίσω από το τέμπλο διατηρείται ένας ισχυρός πεσσός. Στην απόληξή του διακρίνεται
ο σχηματισμός κάποιου τόξου. Ανάμεσα σε αυτόν και στον ανατολικό τοίχο του ναού,
με τον οποίο ενώνεται υπάρχει άνοιγμα, για επικοινωνία του ιερού και του Διακονικού.
Επανειλημμένα έχει αλλάξει όψη και είναι ευδιάκριτα, όχι μόνο τα διαφορετικών
χρόνων τμήματα των τοίχων του, αλλά και των ανάγλυφων τα οποία είναι εντοιχισμένα
και μεταξύ τους. Διακρίνουμε από βυζαντινά του 13ου αιώνα ως και του 1895. Κοντά
στο Ναό βρίσκεται και το παλιό πηγάδι, ενώ σε γειτονικές ξερολιθιές, ανάμεσα στις
πέτρες υπάρχουν και κομμάτια από διάφορα γλυπτά.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Βυζαντινή εκκλησία.
ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Βόρεια της Αμαρύνθου και σε απόσταση 1.500 μέτρων πάνω σε ύψωμα, βρίσκεται ο Ναός της Παναγίτσας. Μονόκλιτο σταυρεπίστεγο εκκλησάκι του 11ου ή 12ου αιώνα, χτισμένο πάνω προϋπήρξαντος προχριστιανικού Ναού, γιατί όλο το οικοδομικό υλικό, που χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερσή του αποτελείται από αρχαία μάρμαρα και πουριά, δηλωτικό του ότι στο σημείο αυτό υπήρχε αρχαίος ναός.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Χτίστηκε στα μέσα του 16ου αι. Το σημερινό καθολικό του μοναστηριού είναι ό,τι απέμεινε από το μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα που υπήρχε στη περιοχή Σωτήρα. Ανακαινίστηκε το 1725 και έχει σπάνιες τοιχογραφίες βυζαντινότροπης τέχνης (1735). Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο του 1737.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καρπενησίου
ΑΝΩ ΒΑΘΕΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Το μνημείο ανήκει τον απλούστερο μονόκλιτο αρχιτεκτονικό τύπο σταυρεπίστεγου με κάτοψη απλού ορθογωνίου. Η τρίπλευρη κόγχη του ιερού εξέχει ανατολικά. Φέρει δυο χαμηλές τοξοτές θύρες. Μια στο μέσο της δυτικής πλευράς η οποία έχει κλειστεί και μια στο μέσο της νότιας πλευράς από όπου είναι δυνατή σήμερα η πρόσβαση στο ναό. Η χαραγμένη χρονολογία πάνω από τη νότια θύρα, 1310, πιθανά μας παρέχει τη χρονολογία ανέγερσης του ναού, δηλαδή την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το εκκλησίδιο είναι κατασκευασμένο με τη χρήση αρχαιότερου οικοδομικού υλικού, αναγλύφων και βάσεων αγαλμάτων διαφόρων περιόδων.
ΑΥΛΩΝΑΡΙ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Η εκκλησία αυτή βρίσκεται στην τοποθεσία "νερόμυλους", είναι παλιό
κτίσμα και η τοποθεσία που είναι κτισμένη είναι πανέμορφη, δίπλα στον ποταμό Κάναλη
και μέσα σε βελανιδιές, πλατάνια, ελιές, φιλίκια και κυπαρίσσια. Παλιά βυζαντινή
εκκλησία που ανακαινίστηκε το 1976, μονόκλιτη, βασιλικού ρυθμού. Στα νότια και
δυτικά έχει τσιμεντόκτιστο υπόστεγο με αψίδες. Η γύρω περιοχή είναι κατάσπαρτη
από λίθους και όστρακα όλων των εποχών μέχρι και της βυζαντινής, που μαρτυρούν
την ύπαρξη σημαντικού αρχαίου οικισμού.
Το νερό της βρύσης δίπλα στην εκκλησία είναι άριστης ποιότητας, πολύς
κόσμος επισκέπτεται την τοποθεσία, αφ' ενός για να προσκυνήσει και αφ' ετέρου
για να απολαύσει το εξαιρετικής ποιότητας νερό με τις πολύ ευεργετικές ιδιότητες
που έχει για την υγεία του ανθρώπου.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΑΧΛΑΔΕΡΗ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Αριστερά από το δρόμο της Αχλαδερής, σε ηλιόλουστη, υπήνεμη και ελαιόφυτη
πλαγιά. Αλλοτε ήταν Μετόχι της Μονής
Λευκών.
Είναι μονόκλιτος, καμαροσκέπαστος, κτίσμα του 16ου αιώνα, που ανακαινίστηκε
το 1888. Την αυλή του την στολίζουν δύο κυπαρίσσια. Στην εκκλησία αυτή πάνω από
την είσοδο υπάρχει θηλή και δεξιά κι αριστερά είναι εντοιχισμένα γλυπτά. Το δεξιό
γλυπτό παρουσιάζει ενδιαφέρον, έχει σκαλισμένο σταυρό με τα γράμματα IC XC ΝΙΚΑ,
δύο κύκλους με πεντάφυλλο κόσμημα και στη βάση του σταυρού τη χρονολογία 1848
Αυγούστου 21 και πιο κάτω τη λέξη "ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΘΕΙ". Η λέξη "ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΘΕΙ" με τη
χρονολογία της επιδιόρθωσης και τα μάρμαρα της εισόδου της μας δείχνουν ότι η
εκκλησία είναι παλαιότερη του 1848.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Εντυπωσιακή είναι και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου ανάμεσα στην Κορασίδα
και τον Κάλαμο, στον ελαιώνα προς τη θάλασσα. Κτίσμα του 17ου αιώνα, μετόχι της
μονής Αγ. Ιωάννη Καρυών. Ο επισκέπτης θα καταγοητευτεί από την πανέμορφη ελαιόφυτη
περιοχή και τη θέα προς τη θάλασσα σε συνδυασμό με την εκκλησία που το βόρειο
τμήμα της είναι σχεδόν χωμένο στο λόφο.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ (Χωριό) ΑΓΡΑΦΑ
Χτίστηκε το 1605 και λειτουργούσε σαν Ελληνομουσείο Αγράφων - Σχολή της Γούβας, πανεπιστήμιο της εποχής όπου δίδαξαν μεταξύ άλλων επιφανών ανδρών οι Ευγένιος Γιαννούλης και Κοσμάς ο Αιτωλός.
ΓΥΜΝΟ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Κατά τη βυζαντινή περίοδο υπάρχει πλήθος στοιχείων που αποδεικνύουν την κατοίκηση της περιοχής. Θαυμάσιο βυζαντινό κτίσμα με ωραίο κεραμικό διάκοσμο είναι ο Aγιος Γεώργιος που βρίσκεται στη Β.Α. πλευρά του χωριού και χρονολογείται στα μέσα του 13ου αιώνα μ.Χ.
Βυζαντινή εκκλησία.
ΔΑΦΝΗ ΚΑΡΥΣΤΟΥ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Στον οικισμό Δάφνη συναντάμε το ναό της "Κοιμήσεως της Θεοτόκου". Ο σημερινός ναός οικοδομήθηκε στο χώρο που βρισκόταν ο παλαιότερος, κτίσμα της Τουρκοκρατίας. Ο παλαιός ναός είχε ημικυλινδρική στέγη και δάπεδο πιο χαμηλό από την επιφάνεια του εδάφους. Το τέμπλο του ήταν ξυλόγλυπτο εξαίρετης τέχνης.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του Δήμου
Αυλώνος.
ΔΟΜΙΑΝΟΙ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Είναι ένα από τα σημαντικότερα Μεταβυζαντινά μνημεία με πολύτιμη προσφορά στο Έθνος και στην Ορθοδοξία. Ο Ναός χρονολογείται ότι πρωτοχτίστηκε κατά τον 16 αιώνα. Το μοναστήρι έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του 1787 με Βυζαντινή τεχνοτροπία.
Η Πηγή Αγιάσματος: Στο ΒΔ τμήμα του κυρίως Ναού βγαίνει σε βάθος 2 μέτρων από το δάπεδο σε μικρή ποσότητα το αγίασμα την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου και διαρκεί επί 2 ημέρες η ανάβλυση του.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καρπενησίου
ΕΠΙΝΙΑΝΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Μοναστηριακό συγκρότημα χτισμένο το 1550 σε απόκρημνο βράχο. Αποτελείται από τον Κύριο Ναό με Αγιογραφίες του 16ου αιώνα και από δύο κελιά. Αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου και παραμένει ένα από τα πολλά αξιόλογα μνημεία του Αγραφιώτικου τοπίου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καρπενησίου
ΘΗΒΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
Στα ανατολικά της πόλεως, στο τέρμα της οδού Αναπαύσεως, βρίσκεται ο ναός του
Eυαγγελιστή Λουκά. O Eυαγγελιστής Λουκάς, υπήρξε ο πρώτος πολιούχος της Θήβας.
O ναός του κτίστηκε στη θέση που ήταν το πολυάνδριο, ο τύμβος δηλαδή των νεκρών
Θηβαίων, που σκοτώθηκαν στους πολέμους με τον M. Aλέξανδρο το 335 π.X. O χώρος
αυτός χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο μέχρι το 1990. O πρώτος ναός, που ήταν στο
ίδιο σημείο, ήταν κατασκευασμένος από πώρινους αρχαίους λίθους. Tο 1860 ανακαινίστηκε
και το 1863 εγκαινιάστηκε από τον τότε μητροπολίτη Δοκίθεο. O νέος ναός είναι
βυζαντινού ρυθμού αρκετά μεγάλος και σε καλή κατάσταση διατηρημένος. Σε αντίθεση
με τους περισσότερους ναούς, το κωδωνοστάσιο του ναού, που είναι πολύ παλιό, ίσως
και αρχαιότερο του σημερινού ναού, δεν είναι χτισμένο δίπλα στο ναό, αλλά εμπρός
στη δυτική πλευρά και σε απόσταση 4 μέτρων αποτελώντας μεγαλοπρεπή και μνημειακή
είσοδο στο χώρο του κοιμητηρίου. Mέσα στο ναό και εντός του ιερού υπάρχει η ρωμαϊκή
λάρνακα που χρησιμοποίησαν οι Θηβαίοι για τον ενταφιασμό του Eυαγγελιστή Λουκά.
H λάρνακα ανήκε στην οικογένεια του Nήδυμου-Zώσιμου και παρέμεινε κενή με το πέρασμα
των χρόνων. Στη μαρμάρινη λάρνακα διακρίνονται «διά μαχαιρίδιου ξέσεις» για κατασκευή
θαυματουργικών κολλυρίων καθώς και επιγραφές που αναφέρονται στο ιστορικό της.
Σήμερα τα λείψανα του Eυαγγελιστού Λουκά βρίσκονται στην Πάδοβα της Iταλίας στην
εκκλησία του Aγίου Iουστίνου, ενώ τμήμα τους μεταφέρθηκε και με ευλάβεια τοποθετήθηκε
πάλι δίπλα στη ρωμαϊκή λάρνακα τον Σεπτέμβριο του 2000, από τον Σεβασμιότατο μητροπολίτη
κ.κ. Iερώνυμο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Θήβας
Στο τέρμα της οδού Δράκου, που είναι κάθετος της Eπαμεινώνδου, στην ανατολική πλευρά της πόλης βρίσκεται η εκκλησία του Aγίου Δημητρίου, που ονομάζεται και Mεγάλη Παναγία, διότι πολύτιμο προσκύνημα της εκκλησίας αποτελεί η εικόνα της Mεγάλης Παναγίας, έργο κατά πάσα πιθανότητα του Eυαγγελιστή Λουκά. H Mεγάλη Παναγία - Αγιος Δημήτριος είναι από τις αξιολογότερες εκκλησίες της Θήβας, που θεμελιώθηκε γύρω στα 1867, πάνω στα ερείπια της παλαιότατης μονής. Eίναι έργο του αρχιτέκτονα Iωάννη Φιλιππότη. Tο υλικό κατασκευής ήταν τα περίφημα γλυπτά και ανάγλυφα που βρέθηκαν κατεσπαρμένα στην περιοχή. Έτσι ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει ενσωματωμένα στο κτίσμα, προχριστιανικά σύμβολα, βοιωτικούς κανθάρους, ρωμαϊκά επιτύμβια κ.λπ. Eίναι ένα πραγματικό εντοιχισμένο μουσείο από τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που έχει στις πλευρές του. O ρυθμός της εκκλησίας είναι σταυροειδής με τρούλο. Στην εκκλησία σώζονται και πολλά χριστιανικά κειμήλια, εικόνες παλαιές, και ιερά σκεύη. Δίπλα στον ναό λειτουργεί μικρό εκκλησιαστικό μουσείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Θήβας
Στην κεντρική πλατεία της Θήβας, με τα μεγάλα πλατάνια, βρίσκεται ο ναός, που είναι αφιερωμένος στον Αγιο Iωάννη τον Kαλοκτένη, πολιούχο των Θηβών. Tον Αγιο αγαπούν και τιμούν οι Θηβαίοι για το μεγάλο φιλανθρωπικό του έργο. O Αγιος Iωάννης γεννήθηκε στην Kωνσταντινούπολη, την πόλη των θρύλων, στα μέσα του IB' μ.X. αιώνα. Ήταν καρπός επίμονης και θερμής προσευχής από τους γονείς του (Mαρία και Kωνσταντίνος) που ήταν δυστυχισμένοι, γιατί δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδί. Σε ηλικία δώδεκα (12) ετών ο πατέρας του Kωνσταντίνος τον παρέδωσε στα χέρια του Mεγάλου Δομέστιχου, που γρήγορα διέκρινε την κλίση του προς την εκκλησία και τον κατέταξε στην τάξη των Iερομονάχων. Eνώ μόναζε στην Kωνσταντινούπολη χειροτονήθηκε μητροπολίτης στη Bοιωτία. H εκλογή του χαροποίησε τους Θηβαίους, που βγήκαν στους δρόμους πανηγυρίζοντας, διότι ήταν γνωστή η δραστηριότητα και η μόρφωση του Iωάννη. Έργα του Aγίου που πραγματοποιήθηκαν από την προσωπική του μάλιστα περιουσία είναι: H ανέγερση νέου ναού της Θεοτόκου, γηροκομείο, πτωχοκομείο, νοσοκομείο, παρθενώνας, ύδρευση της πόλης, γέφυρα κοντά στη Δάφνη, αποξήρανση της πεδιάδας στο χωριό Nεοχωράκι, Mωρεόκαμπος για την μεταξοβιομηχανία.O σημερινός ναός προς τιμή του πολιούχου κτίστηκε στα ερείπια του περίλαμπρου, που καταστράφηκε από τους φοβερούς σεισμούς το 1900, από το Bασιλιά Γεώργιο A' και τη Bασίλισσα Όλγα της Eλλάδας. O ναός πανηγυρίζει στις 29 Aπριλίου ημέρα εορτής του Aγίου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Θήβας
Ο πρωτοχριστιανικός Ναός της ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ, αποτελεί ιερό καύχημα, ξεχωριστή παρακαταθήκη και ιδιαίτερη ευλογία για την ιστορική πόλη των Θηβών, αφού είναι ένα από τα αρχαιότερα χριστιανικά Θυσιαστήρια της Βοιωτίας και μοναδικός Ναός της Αγίας στην ευρύτερη περιοχή!
Ο Έφορος Αρχαιοτήτων ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΕΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ στη μελέτη του "ΘΗΒΑΪΚΑ" (Αθήνα 1927), γράφει: "…τα χρόνια των διωγμών οι Χριστιανοί περεκωλύοντο (εμποδίζονταν) εν τη ασκήσει των θρησκευτικών αυτών καθηκόντων, ενεπαίζοντο, υβρίζοντο: οι τάφοι αυτών εβεβηλούντο. Δια τούτο είχον ανάγκη να προσφεύγωσιν εις κρυφίας εκκλησίας εν ταις οικίαις ευδαιμονεστέρων οπαδών της νέας θρησκείας και εις τρώγλας και οπάς της γης.
Τότε ήτο ανάγκη να κρύπτωσι τους τάφους αυτών εις τα υπόγεια κοιμητήρια ή κατακόμβας, ας ίδρυον εις διάφορα σημεία ακολουθούντες κατά τούτο τας συνηθείας των Ελλήνων, οίτινες επίσης δεν είχον ωρισμένα και παρίκλειστα νεκροταφεία, αλλ'έθαπτον εις διαφόρους τόπους περί τας πόλεις, μάλιστα δε παρά τας οδούς ", (σελ. 120) ενώ για τον συγκεκριμένο Ναό μας, γράφει: " ομοία ήτο εν τη νυν αγορά των Θηβών παραπλεύρως και υπό την οδόν Επαμεινώνδου και η νυν επ'ονόματι της Αγίας Αικατερίνης τιμωμένη Εκκλησία. Αυτή ήτο προ τινών ετών ακατάσκευος η νυν εφαίνοντο περισσότερα λαξεύματα του βράχου δεξιά δε παρά το χώρισμα του Αγίου βήματος και κλίμαξ τις (σκάλα). Αρχικώς φαίνεται, ότι ήτο ενταύθα λάξευμα τι η υπόγειον τι οικίας ελληνικής, καθιερωθέν και χρησιμοποιηθέν πιθανώς υπό των πρώτων χριστιανών και παραδοθέν τοις μεταγενεστέροις ως ιερός τόπος λατρίας". (σελ. 207).
Μία άλλη εξίσου σημαντική πληροφορία συλλέγουμε από το Συναξάριο του ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ του ΚΑΛΟΚΤΕΝΟΥΣ, όπου ο βιογράφος σημειώνει τα εξής: "υπάρχει και τοιχογραφία του Αγίου εν τινι άλλω ναΐσκω εν κατακόμβη ήτις είναι ερείπιον εντός της πόλεως και αναφέρεται εις την μνήμη της Αγίας Αικατερίνης." (Α. Βασιλείου "Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΝΑΓΙΑ" ΕΝ ΘΗΒΑΙΣ σ.110).
Η τοιχογραφία λόγω υγρασίας δεν διασώζεται. Διασώζονται μόνο 2 "αρκοσόλια" στο αριστερό μέρος του Ιερού Βήματος τα οποία, ή ήσαν "τάφοι" χριστιανών νηπίων ή ήσαν οστεοφυλάκια Μαρτύρων Χριστιανών, σκαλισμένα μέσα σε πορώδη βράχο, ενώ δίπλα υπήρχε μεγαλύτερο αρκοσόλιο του οποίου δυστυχώς το πάνω μέρος καταστράφηκε για να κατασκευαστεί η Πρόθεση και ο νιπτήρας.
Δεξιά στο ιερό Βήμα, διασώζεται τμήμα του βράχου και μέρος της κυκλικής σκάλας ("κλίμακος" όπως αναφέρει ο Κεραμόπουλος) η οποία ήταν η είσοδος του εσωτερικού διαδρόμου της κατακόμβης. Ο διάδρομος διέσχιζε τη σημερινή οδό Επαμεινώνδου (πεζόδρομο) και έφτανε μέχρι το Παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου, διασχίζοντας απόσταση περίπου 120 μέτρων! Οι κύριοι ΛΟΥΚΑΣ ΑΝΑΝΙΚΑΣ και ΠΑΝ. ΛΙΑΓΚΑΣ αφηγούνται πως: " την Δεκαετία του 1960 -μικρά παιδιά-, κατεβαίναμε στην κρύπτη της Αγίας Αικατερίνης, περνούσαμε μέσα από ένα διάδρομο - κρατώντας κεριά για να βλέπουμε - και ανεβαίναμε, βγαίνοντας στην Εκκλησία του Αγίου Ανδρέα για να παίξουμε". Ο διάδρομος στοά της Κατακόμβης φαίνεται πως χρησίμευε και ως καταφύγιο των περιοίκων τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Δυστυχώς αργότερα καταστράφηκε από επιχωματώσεις. Ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης χρησιμοποιήθηκε και ως πρώτο κατάλυμα των ξεριζωμένων Μικρασιατών που εδώ το 1922, βρήκαν φιλοξενία και θαλπωρή.
Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν, " θα πρέπει να είμαστε πολύ περήφανοι και ευτυχείς εμείς οι Θηβαίοι, γιατί εκτός των άλλων (γράφει ο π. Μελέτιος Θανάσου σε ειδική μελέτη του), έχουμε ντοκουμέντα και αποδείξεις αναμφισβήτητες, ότι είμαστε απόγονοι των πρώτων Χριστιανών της Ελλάδας αφού οι πρόγονοί μας, έγιναν Χριστιανοί από τον Απόστολο Παύλο και τους συνεργάτες του, Ευαγγελιστή Λουκά και Ρούφο τον εκλεκτό".
Στον Ιερό Ναό αναφέρονται και οι Ιστορικοί Γ. ΤΣΕΒΑΣ και Β. ΔΕΛΒΕΝΑΚΙΩΤΗΣ. Ο Ναός στη σημερινή μορφή του, περιλαμβάνει τον κυρίως Ναό, (κτίσμα καμαροειδές, όπου κατεβαίνει κανείς με 5 σκαλιά), τον Πρόναο (όπου ξεχωρίζει η πέτρινη τοξοειδής καμάρα-πρώτη παλαιά είσοδος-) καθώς και τα προπύλαια που κατασκευάσθηκαν το 1996. Ο άνω προσκυνηματικός Ναός της Αγίας κατασκευάσθηκε το 1951.
Το πέρασμα όμως τόσων αιώνων πλήγωσαν το Ιερό κτίριο και γι' αυτό κατόπιν ευλογίας του τότε Σεβ/του Μητροπολίτου μας, με ομόφωνη απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, σε συνεννόηση με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και την επίβλεψη μηχανικών, ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1999 οι εργασίες καθαρισμού επαναστηλώσεως, επισκευής και ανακαινίσεων του χώρου, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον Νοέμβριο του 2000.
Με την ακολουθία των ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΩΝ που τέλεσε ο τότε Σεβ/τος Ποιμενάρχης μας και νυν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ κατά τον Πανηγυρικό Εσπερινό στις 24 Νοεμβρίου 2000, παραδόθηκε και πάλι στη Θεία Λατρεία.
Το κείμενο παρατίθεται από τον Ιανουάριο 2019 από τον κ. Γιώργο Κάκκο, εκ μέρους του εκκλησιαστικού συμβουλίου του Ι.Ν. "Μεγάλης" Παναγίας - Αγίου Δημητρίου Θηβών
O ναός βρίσκεται στη δεύτερη πλατεία της Θήβας, την πλατεία του Aγ. Γεωργίου (Ηνωμένων Εθνών). O ναός είναι κτίσμα του 1860 με διάφορες κατά καιρούς τροποποιήσεις. Στην αρχή είχε τρούλο που όμως κατέπεσε και παρέμεινε η απλή βασιλική την οποία βλέπουμε σήμερα. H νέα εκκλησία χτίστηκε πάνω στα θεμέλια παλιάς μονής που υπήρχε στο ίδιο σημείο. Mεταξύ του Aγ. Γεωργίου και του παλαιού νοσοκομείου της πόλης, σύμφωνα με προφορική πληροφορία της ανασκαφέως E. Στασινοπούλου στην αρχαιολόγο Eλένη Kαρακίτσου, εντοπίζεται το Θεσμοφόριο, που αναφέρει ο Παυσανίας, ιερό προς τιμήν της Δήμητρας. H ταύτιση του κλασικού οικοδομήματος δικαιολογείται από ειδώλια που βρέθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας και θεωρούνται τυπικά ευρήματα των ιερών της Δήμητρας. Το ιερό της Δήμητρας Θεσμοφορίου δεν εντοπίζεται εκεί με ακρίβεια, αφού άλλοι μελετητές - ανασκαφείς (B. Aραβαντινός, Σπυρόπουλος, Συμεώνογλου) τοποθετούν το ιερό σ' άλλα σημεία της πόλης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Θήβας
Πίσω από τον κινηματογράφο «Σόνια» και το αναψυκτήριο του Σ.Φ.Ε. βρίσκεται ο Ιερός
Ναός των Αγίων Νικολάου και Ρούφου. Είναι βασιλικού ρυθμού με εγκάρσιο κλίτος.
Στη θέση αυτή βρισκόταν το φημισμένο τέμενος «Ηράκλειο».Μεγάλοι αρχαίοι λίθοι
είναι εντοιχισμένοι στην Εκκλησία. Δίπλα στον παλιό πολύ καλά διατηρημένο Ναό,
έχει ανεγερθεί νέος Ναός που λειτούργησε το 1997.
ΚΑΤΩ ΤΙΘΟΡΕΑ (Κωμόπολη) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, βρίσκεται στην Κάτω Τιθορέα και κατασκευάστηκε το
1896. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, απολήγουσα ανατολικά σε τρεις
ημιεξάπλευρες κόγχες. Ο ναός διαιρείται εσωτερικά στα τρία κλίτη με πεσσοστοιχίες.
Στη δυτική πλευρά του ναού υπάρχει υπερυψωμένος γυναικωνίτης. Το κεντρικό κλίτος
είναι καμαροσκεπές, ενώ τα πλάγια κλίτη καλύπτονται με φουρνικά. Στη δυτική πλευρά
του ναού σώζονται αποσπασματικά παραστάσεις ολόσωμων Αγίων που καλύπτουν το ανώτερο
τμήμα των πεσσών και του νοτίου τοίχου.
ΚΛΑΥΣΙ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Ο παλαιοχριστιανικός ναός του Αγίου Λεωνίδη χρονολογείται γύρω στο 5ο αιώνα, με το σπουδαίο ψηφιδωτό του δαπέδου, μήκους 28μ. και πλάτους 18μ., με υπέροχες παραστάσεις, διακοσμητικά σχέδια και χρώματα. Εκτός από το σπουδαιότατο ψηφιδωτό δάπεδο διασώθηκαν στον παλαιοχριστιανικό αυτό ναό ένα σύνθρονο και η Αγία Τράπεζα.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Καρπενησίου
ΚΛΕΙΣΤΟ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Eδώ φυλάσσεται αργυρά θήκη επτά περίπου αιώνων, που περιέχει ένα σπάνιο Λείψανο: το ιερό χέρι του Mεγάλου Aπόστολου Aγίου Eυαγγελιστή Λουκά.
ΛΙΜΝΗ (Κωμόπολη) ΕΥΒΟΙΑ
Βρίσκεται μέσα στην πόλη. Είναι μικρό εκκλησίδιο κτισμένο πάνω σε
ερείπια προγενέστερης παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Μέσα στο κατώτερο τμήμα του
σημερινού παρεκκλησίου βρίσκεται τμήμα αψιδωτού δωματίου με ψηφιδωτό δάπεδο που
χρονολογούνται στα τέλη του 5ου μ.Χ. αρχές 6ου μ.Χ. αιώνα. Το εικονογραφικό θέμα
του ψηφιδωτού αναπαριστά ψάρια που κολυμπούν. Αλλα τμήματα του μωσαϊκού διάκοσμου
που ανασκάφηκε τον Σεπτέμβριο του 1960 έχουν αποκολληθεί και μεταφερθεί στο Ιστορικό
και Λαογραφικό Μουσείο της πόλης. Μέσα στο εκκλησάκι βρίσκονται πολλά γλυπτά αρχιτεκτονικά
μέλη, που ανήκαν στην προγενέστερη παλαιοχριστιανική βασιλική και ήρθαν στο φως
από την ανασκαφή. Πρόκειται για θωράκια, κιονόκρανα, θραύσματα κιονίσκων κ.α.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του δήμου
Ελυμνίων.
Σπηλαιώδης ναός στη δυτική άκρη της παραλίας της Λίμνης.
Κτισμένος στο ρυθμό της τρίκλιτης βασιλικής κοσμείται από το καμπαναριό του, που αποτελεί σπάνιο δείγμα αρχιτεκτονικής για την Εύβοια. Είναι χτισμένο το 1879 από την Τηνιακό γλύπτη Μαστρολούκα.
ΜΑΡΑΘΟΣ (Χωριό) ΑΓΡΑΦΑ
Χτίστηκε το 1772 και διαθέτει τοιχογραφίες του 18ου αι.
ΝΕΑ ΛΑΜΨΑΚΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Στην επόμενη πλατεία υπάρχει μεγαλοπρεπής Ναός του Αγίου Τρύφωνος, πολιούχος της
Λαμψάκου του οποίου την εικόνα έφεραν από την αλησμόνητη πατρίδα τους οι Λαμψακινοί
το 1923 και τιμάται η μνήμη του την 1η Φεβρουαρίου.
Ο Προστάτης των Λαμψακινών, που από τη Λάμψακο
της Μικρά Ασίας μετεφέρθη η εικόνα του και τοποθετήθηκε σε Ιερό Ναό που βρίσκεται
εντός του Πνευματικού Κέντρου, που είναι κτισμένο στην Νέα Λάμψακο και επί της
οδού Πυτιούσης, όπου τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα η μνήμη του Αγίου Παρθενίου
στις 7 Φεβρουαρίου κάθε χρόνο.
ΝΕΡΟΤΡΙΒΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Χτίστηκε το 1917 και βρίσκεται στην πλατεία του χωριού.
ΟΚΤΩΝΙΑ (Κωμόπολη) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Η Μονή Αγίου Δημητρίου Καταρράκτη βρίσκεται Β.Α. του χωριού Οκτωνιά,
κάτω από τον "Παπαβλασσά", μέσα σε μια κατάφυτη ρεματιά και κοντά σ' ένα μικρό
καταρράκτη από τον οποίο πήρε και το χαρακτηριστικό της όνομα. Ο ναός τους "Αγίου
Δημητρίου" Καταρράκτη ήταν το Καθολικό της ομώνυμης Μονής. Κοντά στο Καθολικό
σώζεται η βρύση της Μονής με το δροσερό νερό της. Τα κελιά είναι άμορφοι σωροί
ερειπίων.
Ο ναός είναι σταυρεπίστεγος και κατάγραφος με πολύ καλές τοιχογραφίες.
Μοναδικότητα αυτής της εκκλησίας η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας στο δυτικό
τοίχο όπου η ποικιλία των θεμάτων και η μικροζωγραφική δεν υπάρχει σε καμιά άλλη
εκκλησία της Εύβοιας. Εξαιρετικής
τέχνης το άλογο από την τοιχογραφία του Αγίου Ευσταθίου. Η ιστόρησή του έγινε
το 1633-36. Θεωρείται ότι αγιογράφος της εκκλησίας αυτού του μοναστηριού είναι
ο Νικόδημος. Είναι αξιόλογος ζωγράφος με "πρωτότυπη χρωματική αντίληψη".
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Είναι στη διασταύρωση του δρόμου για το Καρβούνι και τη Μονή Καταρράχτη.
Μετόχι άλλοτε της Μονής Λευκών. Παλιά ο ναός ήταν κατάγραφος. Σήμερα οι τοιχογραφίες
του είναι μισοσβησμένες και ξεθωριασμένες. Η κτίση του είναι στον 14ο ή στον 15ο
αιώνα.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
13ος/14ος αιώνας
13ος/14ος αιώνας
ΟΡΙΟ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Ο ναός είναι βυζαντινό μνημείο και βρίσκεται στο νεκροταφείο του χωριού.
Οι αγιογραφίες του ναού χρονολογούνται τον 17ο αιώνα. Η τοιχοποιία του δεν είναι
ορατή γιατί έχει επιχρισθεί με ασβεστοκονίαμα. Συγκεκριμένα στον βορινό τοίχο
σώζεται η "Κοίμηση της Θεοτόκου" και πιο πάνω οι παραστάσεις από το βίο της Θεοτόκου.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Ο ναός βρίσκεται ένα χιλιόμετρο μετά τη διασταύρωση του δρόμου από
το Οριό προς τον Οξύλιθο,
πάνω σε ένα ύψωμα και είναι αφιερωμένος στο "Γενέσιο του Προδρόμου".
Είναι καμαροσκέπαστος και τρίκλιτος. Οι κίονες έχουν για επίθημα βάσεις
ιωνικών κιόνων, που στηρίζουν τα τρία τόξα, τα οποία καλύπτουν τα μεταξύ των κιόνων
και των τοίχων κενά. Το Ιερό χωριζόταν με τρεις θύρες, που στηρίζονταν σε γλυπτούς,
ιωνικούς, μαρμάρινους κίονες με θολωτά τόξα. Σώζονται οι βάσεις της καμάρας που
στήριζαν τον τρούλο. Στο δάπεδο του ναού υπάρχουν τάφοι μαρμάρινοι, πιθανόν ηγουμένων.
Οι τοιχογραφίες που διασώζονται είναι πολύ λίγες και βρίσκονται στο
ιερό. Στην κόγχη ου Ιερού ελάχιστα διακρίνεται η Πλατυτέρα. Οι πιο αξιόλογες είναι
ο "Ευαγγελισμός της Θεοτόκου" και το "Αγιο Μανδήλιο". Ο "Ευαγγελισμός της Θεοτόκου"
βρίσκεται στο βορινό τμήμα του ανατολικού τοίχου, αλλά δυστυχώς δεν διατηρείται
σε πολύ καλή κατάσταση. Το "Αγιο Μανδήλιο" βρίσκεται στο μέτωπο της κόγχης του
Ιερού, σώζεται μόνο το πρόσωπο του Χριστού με το φωτοστέφανο. Οι τοιχογραφίες
του ναού ανήκουν στον 14ο αιώνα.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΠΑΡΑΛΙΑ ΧΙΛΙΑΔΟΥ (Οικισμός) ΕΥΒΟΙΑ
Βυζαντινής εποχής.
ΠΥΡΓΙ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Εκκλησία μικρή σταυρεπίστεγη του 13ου αιώνα σύμφωνα με την κτητορική
επιγραφή. Εσωτερικά ο ναός ήταν κατάγραφος από τοιχογραφίες μεγάλης καλλιτεχνικής
αξίας. Η Βαϊαφόρος είναι εξαίρετη τοιχογραφία, σε αυτήν ο Χριστός κάθεται ανάποδα
στην πλάτη του υποζυγίου.
Χαρακτηριστικό της εκκλησίας είναι επίσης και η παράσταση του Αμνού
η οποία θεωρείται ως "μοναδική στο θεματολόγιο της βυζαντινής ζωγραφικής".
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΣΕΤΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Ο κεντρικός ναός του χωριού Ανω Σέτα είναι αφιερωμένος στην Αγία Παρασκευή. Πρόκειται για ένα απλό μονόχωρο ναό κατασκευασμένο από πελεκητούς λίθους με δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη. Το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο της εκκλησίας με το εξαιρετικής τέχνης βημόθυρο, έχει κατασκευαστεί γύρω στο 1880 από Ηπειρώτη ξυλογλύπτη.
ΣΤΕΝΗ ΔΙΡΦΗΣ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Μεταβυζαντινής περιόδου.
ΤΙΘΟΡΕΑ (Κωμόπολη) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου θεολόγου, βρίσκεται στην Τιθορέα και κατασκευάστηκε
στις αρχές του 17ου αιώνα. Πρόκειται για μικρό μονόχωρο, καμαροσκεττή ναό, με
κτιστό τέμπλο, στον οποίο σώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες. Στους τοίχους του ναού
είναι εντοιχισμένα ανάγλυφα, όπως επίστεψη αρχαίας στήλης και βυζαντινό κιονόκρανο,
στο εσωτερικό και λιθανάγλυφη επιγραφή, στο δυτικό τοίχο εξωτερικά (ΦΕΚ 1045/τ.β/04.06.99).
Ο Ιερός Ναός του Προφήτη Ηλία, βρίσκεται στην Τιθορέα και κατασκευάστηκε το 17ο
αιώνα. Πρόκειται για μονόχωρο, καμαροσκεπή ναό, με δίρριχη στέγη κτισμένο με υλικό
από αρχαία κτίσματα. Στην εσωτερική όψη του παραθύρου της κόγχης είναι εντοιχισμένα
αρχαία γλυπτά. Παράλληλα, διασώζονται αποσπασματικά τοιχογραφίες στην κόγχη του
Ιερού Βήματος και στο κτιστό τέμπλο που χρονολογούνται το 1615 (ΦΕΚ 335/11.12.58
και ΦΕΚ 10457 τ.β/04.06.99).
ΦΟΥΡΝΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Eδώ φυλάσσονται αξιόλογα κειμήλια της σχολής Iεράς Mονής Zωοδόχου Πηγής (4 εικόνες αυθεντικά έργα του Διονυσίου ‘του εκ Φουρνάς’).
ΦΥΛΛΑ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22210 52888, 50777
Ένα σημαντικότατο βυζαντινό μνημείο που βρίσκεται στη γύρω από την
Χαλκίδα περιοχή είναι
το καθολικό της Μονής του Αγ. Γεωργίου του Αρμά, που βρίσκεται 8 περίπου χλμ έξω
από το χωριό Φύλλα.
Σήμερα, απ' το παλιό μοναστήρι σε καλή κατάσταση σώζεται μόνο το καθολικό
που αποτελείται απ' το νάρθηκα και τον κυρίως ναό. Ο κυρίως ναός ανήκει στην κατηγορία
των εγγεγραμμένων σταυροειδών με τρούλο. Ο τύπος αυτός λέγεται και σύνθετος τετρακίονος
ή Κωνσταντινοπολίτικος. Τέτοιους ναούς βρίσκουμε και σε άλλα μέρη της Εύβοιας,
όπως στην Αγία Τριάδα κοντά στα Ψαχνά
και στο καθολικό της μονής Περιβλέπτου στα Πολιτικά.
Σαν σχέδιο ανήκει στον 10ο αι. Τα χρησιμοποιηθέντα υλικά όμως ανήκουν στον 13ο
ή 14ο αι., αλλά ο ναός κτίσθηκε πάνω σε άλλο χριστιανικό ναό που κι αυτός ήταν
χτισμένος πάνω σε αρχαίο ειδωλολατρικό ναό.
Αργότερα κτίσθηκε ο προνάρθηκας και τον 17ο αι. ο σημερινός νάρθηκας,
όπως φαίνεται και σε επιγραφή που υπάρχει στην εξωτερική πλευρά του ανατολικού
τοίχου.
Ο ναός έχει τρούλο στηριγμένο σε τέσσερις κίονες. Αυτοί, όπως και
άλλο υλικό του ναού π.χ. τα ιωνικά κιονόκρανα, προέρχονται απ' τον αρχαίο ναό.
Ο τρούλος δεν διασώθηκε στη αρχική του μορφή και δυστυχώς σήμερα είναι σκεπασμένος
με τσιμέντο.
Ανατολικά υπάρχει το τριμερές ιερό με τρεις τρίπλευρες εξωτερικά και
ημικυκλικές εσωτερικά αψίδες. Το εσωτερικό του ναού είναι ένα ωραιότατο παράδειγμα
κατασκευαστικής τελειότητας, παρά το γεγονός ότι δεν σώζεται σήμερα ζωγραφικός
διάκοσμος.
Στην εξωτερική ανατολική κυρίως πλευρά του ναού εκτός απ' το πλινθοπερίβλητο
σύστημα της οικοδομής χρησιμοποιήθηκαν πολλά διακοσμητικά στοιχεία, όπως πώρινες
πλάκες, ανάγλυφα δενδρύλλια, πολύφυλλοι ρόδακες κ.ά.
Στη βόρεια και νότια πλευρά του ναού υπάρχει ένα χαρακτηριστικό «θρανίο»
-όμοιό του υπάρχει και στο ναό της Αγίας Θέκλας Ευβοίας και του Αγίου Νικολάου
Βάθειας- το οποίο ήταν κτηριολογικό στοιχείο των μικρών ναών των αγροτικών κυρίως
περιοχών, ιδιαιτέρως δε των Κυκλάδων κατά τους υστεροβυζαντινούς χρόνους και τους
χρόνους της Τουρκοκρατίας.
Τα διασωθέντα γλυπτά του ναού είναι:
α) μία μαρμάρινη πλάκα με σχέδια Παλαιοχριστιανικής τέχνης η οποία χρησιμοποιήθηκε
και σαν Αγία Τράπεζα.
β) το επιστύλιο στη μεσαία κόγχη του ιερού το οποίο είναι διακοσμημένο από μία
σειρά μικρών τόξων κάτω από τα οποία είναι σχηματισμένο ένα φύλλο ακάνθης (όμοια
επιστύλια υπάρχουν στον Όσιο
Λουκά Λειβαδιάς, στη Μητρόπολη του Μιστρά,
στην Ανδρο, στη Ρόδο,
στη Σμύρνη και αλλού).
γ) ένα τμήμα εντοιχισμένης ανάγλυφης πλάκας στο βόρειο τοίχο της κεντρικής κόγχης
του ιερού, στην οποία εικονίζονται φανταστικά φτερωτά ζώα (παρόμοιες παραστάσεις
συναντάμε στην Παναγία
την Παρηγορήτισσα, στη Μονή Βλαχερνών, στη Θήβα,
στη Σμύρνη κ.α.).
δ) πάνω απ' το επιστύλιο υπάρχει εντοιχισμένο τμήμα μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης
στην οποία εικονίζεται γλυπτό εξαιρετικής τέχνης.
Ο κυρίως ναός ήταν μάλλον γεμάτος τοιχογραφίες, μικρά δείγματα των
οποίων σώζονται στο νότιο τοίχο: φαίνονται δύο πολύ εκφραστικά κεφάλια μάλλον
του Χριστού και μαθητή του. Στο εσωτερικό του δυτικού τοίχου υπάρχουν σκηνές από
το Γολγοθά (ο Χριστός σταυρωμένος και έχοντας ήδη παραδώσει το πνεύμα του).
Στον νάρθηκα υπάρχουν αρκετές διασωθείσες παραστάσεις, όπως η παράσταση
«Πάσα Πνοή» με το Χριστό στο θρόνο του να ευλογεί και γύρω του όλες τις ουράνιες
δυνάμεις, τον ήλιο, τη σελήνη, τους αστερισμούς, ζώα και ανθρώπους, παράσταση
με το θαύμα του Χριστού στη λίμνη Γεννησαρέτ, της συνάντησης του Χριστού με τη
Σαμαρείτιδα στο πηγάδι του Ιακώβ, της Μεσοπεντηκοστής, του θαύματος της ίασης
του παράλυτου, το «Χαίρε» των μυροφόρων, της ψηλάφησης του Θωμά και της ίασης
του τυφλού. Επίσης υπάρχουν δεκατρείς παραστάσεις που έχουν ως θέμα τους τα μαρτύρια
του Αγίου Γεωργίου. Παραστάσεις των μαρτυρίων του Αγίου Γεωργίου υπάρχουν και
στον Αγιο Γεώργιο του Stupovi της Σερβίας, σε μία ρωσική εικόνα του 13ου αι. και
σε δύο εικόνες της Μονής του Σινά.
Στην εξωτερική πλευρά του ανατολικού τοίχου σώζεται μια εντοιχισμένη
επιγραφή με μικρό αέτωμα που μας δίνει τη χρονολογία της προσθήκης του νάρθηκα.
Σύμφωνα με την επιγραφή ο ναός του Αγίου Γεωργίου τελείωσε επί των ημερών του
Ιερομονάχου Ανθιμου το Μάιο του 1637 (Λιάπης, 1971) (από λάθος ανάγνωση του πιο
πιθανού "Ιρμε" πήρε το όνομα «Αρμάς» μαζί με τόσα άλλα, όπως Αγριδιανός, Διασορείτης,
Καταδότης, Πεζόστρατος, Κητοκτόνος, Κώδωνας κ.ά.).
Κατά την Τουρκοκρατία το μοναστήρι υπήρξε πνευματικό κέντρο της περιοχής
και από αυτό εξόρμησε ο αγωνιστής της επανάστασης του 1821, Καρύστου Νεόφυτος.
Η Μονή διαλύθηκε μετά την απελευθέρωση και τα κτήματά της πέρασαν στα χέρια των
κατοίκων της γύρω περιοχής παρά τις προσπάθειες των λίγων μοναχών.
ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Εξω από την πόλη βρισκόταν ο σπουδαίος ναός του Ολυμπίου Διός. Από αυτόν προέρχονται τα μεγάλα κιονόκρανα και λοιπά αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας. Με την κατεδάφιση των Τειχών της γύρω περιοχής, αποκαλύπτεται ναΐσκος ενσωματωμένος στα τείχη αφιερωμένος στην Αγία Βαρβάρα. Ο σημερινός ναός εγκαινιάστηκε στα 1904
Πρόκειται για βυζαντινού ρυθμού λιθόκτιστη εκκλησία με τρούλο και δύο κωδωνοστάσια. Θεμελιώνεται στα 1890 (μετά την κατεδάφιση παλαιοτέρου τζαμιού) και οικοδομείται 10 χρόνια αργότερα στα 1900. Φαίνεται να προϋποθέτει όμως αρχαιότερο ναό, ο οποίος παραχώρησε τη θέση του στο τουρκικό τέμενος. Αξιόλογα στοιχεία η αγιογράφησή του που έγινε στα χρόνια του μεσοπολέμου, παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον, και έχει μεγάλη καλλιτεχνική αξία, ιδιαίτερα αυτή που απεικονίζει τον Παντοκράτορα. Επίσης σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μαρμάρινα κιονόκρανα καθώς και όλα τα γλυπτά με ξύλινο ή μαρμάρινο διάκοσμο, που στολίζουν το ναό από το τέμπλο ως τα παράθυρα.
Ο ναός του Αγ. Στεφάνου (1868), βρίσκεται στη νότια έξοδο της πόλης, στους πρόποδες του Βαθροβουνίου (όπου και η αρχαία ακρόπολη της Χαλκίδας), πλησίον της "πηγής Αρέθουσας".
Ξυλόστεγος Βασιλική του 5ου η 8ου αιώνα. Είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στην Αρτέμιδα, τον Απόλλωνα και τη Λητώ. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους ήταν αφιερωμένη στην Παναγία την Περίβλεπτο. Κατά την τουρκοκρατία είχε μετατραπεί σε τζαμί όπου τα τελευταία χρόνια οι Τούρκοι την χρησιμοποιούσαν για στρατώνα και αποθήκη. Μετά την απελευθέρωση τιμάται στη χάρη της Αγίας Παρασκευής πολιούχου της πόλης στις 26 Ιουλίου η Μεγάλη Εμποροπανήγυρις που ακολουθεί έχει διάρκεια 8 ημέρες.
ΧΑΝΙΑ ΑΥΛΩΝΑΡΙΟΥ (Οικισμός) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Στην είσοδο του οικισμού Χάνια
βρίσκεται ο τρισυπόστατος Ναός του Αγίου Δημητρίου.
Ο ναός έχει τρεις οικοδομικές φάσεις. Την πρώτη αποτελούν τα ερείπια
που φαίνονται στην κόγχη του Ιερού. Είναι θεμέλια παλαιού κτίσματος πιθανώς παλαιοχριστιανικού.
Η δεύτερη οικοδομική φάση είναι ο νάρθηκας του σημερινού ναού που στεγάζεται με
οκτάπλευρο τρούλο. Η Τρίτη είναι ο κύριος ναός, σταυρεπίστεγη βυζαντινή εκκλησία
του 13ου αιώνα, με πανέμορφες τοιχογραφίες. Στο ναό υπάρχουν δύο μαρμάρινα κηροπήγια.
Ο νάρθηκας και ο ναός είναι κατάγραφοι, οι τοιχογραφίες του είναι δείγματα εξαίρετης
τέχνης του 13ου - 14ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες που σώζονται είναι: στον τρούλο
ο "Παντοκράτορας", στον δυτικό τοίχο κυριαρχεί η "Δευτέρα Παρουσία", στον βορινό
τοίχο είναι ζωγραφισμένος ο "Αρχάγγελος Μιχαήλ", στο ανατολικό τμήμα είναι η "Ανάληψη
του Χριστού". Επίσης σώζονται και άλλες παραστάσεις, όπως η φιλοξενία του Αβραάμ.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΩΡΟΛΟΓΙΟ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Ο σπουδαιότερος βυζαντινός ναός του Δημοτικού Διαμερίσματος Ωρολογίου
είναι ο βυζαντινός ναός Αγίας Θέκλης.
Στο εσωτερικό του ναού οι τοιχογραφίες που σώζονται χρονολογούνται
στον 13ο και 14ο αιώνα. Η Αγία Τράπεζα είναι αρχαία μαρμάρινη πλάκα, στηρίζεται
σε μαρμάρινο μονόλιθο. Η κόγχη εσωτερικά είναι πολύ μεγάλη και πιάνει όλο το Ιερό.
Φαίνεται πως δύο καλλιτέχνες, πιθανότατα σε διαφορετική εποχή ο καθένας
ιστόρησαν το εσωτερικό της εκκλησίας. Από τα χέρια του ενός βγήκαν οι τοιχογραφίες
του δυτικού τμήματος του ναού που φαίνονται να είναι και χρονικά μεταγενέστερες,
ίσως των μέσων του 14ου αιώνα. Στον άλλον καλλιτέχνη ανήκουν οι υπόλοιπες τοιχογραφίες
της εκκλησίας που ανάμεσά τους είναι και οι δύο υπερφυσικές μορφές των Αγίων Βασιλείου
και Νικολάου. Σήμερα έχει χαρακτηρισθεί Βυζαντινό μνημείο.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Ο ναός της Αγίας Κυριακής είναι παλιό κτίσμα που ξανακτίστηκε το 1959.
Στο χώρο της αυλής της σώζεται η μαρμάρινη Αγία Τράπεζά της. Η Αγία Τράπεζα του
Καθολικού του Αγίου Γεωργίου στο ομώνυμο χωριό πάρθηκε από εδώ και είναι μαρμάρινη
πλάκα από αρχαίο μνημείο.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπήρχε εκκλησία παλιότερη λίγο πιο μακριά
της σημερινής, της οποίας υπάρχουν τα χαλάσματα. Η παλιά εκκλησία καταστράφηκε
από τους πειρατές τον 8ο ή 9ο αιώνα. Ηταν το Καθολικό του χωριού που ήκμασε από
την πρωτοελλαδική περίοδο. Στην περιοχή βρέθηκαν τρεις μαρμάρινες σαρκοφάγοι με
διάφορα κτερίσματα.
Σήμερα στην περιοχή, μέσα σε πυκνή βλάστηση από πλατάνια υπάρχει το
αγίασμα της Αγίας Κυριακής.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Ο ναός Αγιος Γεώργιος βρίσκεται στην άκρη του χωριού Ωρολόγι και χρησιμοποιείται
ως κοιμητηριακός. Στο οστεοφυλάκιο του νεκροταφείου, όπως και στη βορινή πλευρά
του ναού διεσώθησαν βυζαντινά ανάγλυφα. Το οστεοφυλάκιο, χτίσμα των αρχών του
19ου αιώνα, κατεδαφίσθηκε το 1982. Η κατεδάφιση του οστεοφυλακίου έφερε στο φως
βυζαντινά κομμάτια που ήταν εντοιχισμένα σε αυτό με μεγάλη προσοχή.
Πριν το 1957 ήταν βασιλικού ρυθμού με κεραμοσκεπή ξύλινη στέγη. Επειδή
ήταν ετοιμόρροπη κατεδαφίστηκε και ανοικοδομήθηκε τον ίδιο χρόνο. Κατά τη διάνοιξη
των θεμελίων βρέθηκαν θεμέλια άλλου ναού, ο οποίος ήταν κτισμένος με τη σειρά
του πάνω σε αρχαίο ναό. Ανακαλύφθηκαν επίσης μωσαϊκά αρχαίας τέχνης, λιθάρια πελεκημένα
και πλάκες του δαπέδου, που δυστυχώς εντοιχίστηκαν στον τελευταίο ναό, που ασβεστώθηκε
εξωτερικά.
Ο παλιός ναός είχε ωραιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες, η κύρια
είσοδος είναι στη δυτική πλευρά. Το τέμπλο σήμερα είναι λιθόκτιστο, το δάπεδο
στρωμένο με μωσαϊκό. Κατά την αποχωμάτωση της βορινής αυλής βρέθηκε νεκροταφείο.
Στην Αγία Τράπεζα του ναού εντοπίσθηκε μαρμάρινο σπασμένο ανάγλυφο,
που ήταν το μισό από άλλο εντοιχισμένο στη βόρεια πλευρά. Μετά την ανοικοδόμηση
ταιριάστηκαν τα δύο ανάγλυφα και στολίζουν την βόρεια πρόσοψη. Οι βυζαντινολόγοι
παραδέχονται ότι η παράσταση θυμίζει το γάμο της Κανά.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Η Μονή βρίσκεται στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου και είναι κτισμένη
στην πλαγιά λόφου. Το 1833 στο νόμο για τη σύσταση των δήμων αναφέρεται στο Δήμο
Δυστίων ως "Μονή Μερνάγι". Η μονή το 1833 κηρύχθηκε "διαλελυμένη" γιατί δεν συμπλήρωνε
6 μοναχούς. Μέχρι το 1870 όμως υπήρχαν μοναχοί στη μονή, καθώς διηγούνταν οι γεροντότεροι
του Αγίου Γεωργίου το 1937. Σήμερα σώζεται μόνο το Καθολικό της Μονής, ενώ τα
κελιά της έχουν ισοπεδωθεί.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΑΝΩ ΒΑΘΕΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Το Βυζαντινό ξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής κοντά σε σε πηγή στην πυκνόφυτη περιοχή Αγλέφαρος, ανατολικά της μονής του Αγίου Νικολάου Άνω Βάθειας.
Το Βυζαντινό ξωκκλήσι του Αι Λια, με πηγή εντός του, περιστοιχισμένο από αιωνόβια δέντρα, με μαγευτική θέα, δυτικά της μονής του Αγίου Νικολάου Άνω Βάθειας
ΓΑΛΑΞΙΔΙ (Κωμόπολη) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ
(Following URL information in Greek only)
ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ (Πόλη) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
H παράδοση αναφέρει ότι ήταν τμήμα του Bελουχιού και αποκολλήθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Από την κορυφή του λόφου φαίνεται ολόκληρο το Kαρπενήσι.
ΟΚΤΩΝΙΑ (Κωμόπολη) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Ο ναός "Αγιος Ιωάννης" βρίσκεται στην περιοχή Καρβούνι του χωριού
Οκτωνιά και είναι του 17ου αιώνα. Ο ναός ανήκει στον τύπο των μονόκλιτων τρουλαίων
καμαροσκέπαστων Βασιλικών. Εσωτερικά έχει σχήμα μονόκλιτου τρουλαίου σταυροειδούς
ναού. Εγινε στον "Αγιο Ιωάννη" προσπάθεια διατήρησης του ναού με τρούλο, σε μικρές
διαστάσεις, για λόγους οικονομίας και χωρητικότητας, αφού είναι ξωκλήσι.
Στη δυτική πλευρά του ναού (εξωτερικά) είναι εντοιχισμένη πλάκα από
ψαμμόλιθο με χαραγμένη χρονολογία: ΕΤΟΣ ΒΥΖ 1446. Αυτή η χρονολογία χαράχτηκε
το 1877, και οπωσδήποτε από λαθεμένη ανάγνωση κάποιας χρονολογίας που θα είχε
γράψει ο αγιογράφος του ναού.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Η Μονή Κούτσουρου βρίσκεται κοντά στο Κατωχώρι της Οκτωνιάς. Το Καθολικό
της έχει ξανακτιστεί από τα θεμέλια και τα μόνα που μπορεί να δει κανείς είναι
ερείπια άμορφα μα θραύσματα οπτοπλίνθων. Η Μονή ήταν Μετόχι της Μονής
Λευκών (μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι η μονή ήταν μετόχι της μονής Γερμανού
Ωρολογίου και ονομαζόταν τα χρόνια εκείνα "Κουτσογέρμανο") και κατά το 1833 είχε
ελάχιστους μοναχούς.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Από τα Πετράλωνα σχετικά βατός χωματόδρομος μας οδηγεί στο ξωκλήσι της Παναγίας.
Πρόκειται για ένα παραδοσιακό ρουμελιώτικο, πέτρινο ξωκλήσι, το οποίο βρίσκεται
σε πολύ όμορφη τοποθεσία, στην οποία μάλιστα τον τελευταίο καιρό γίνονται εργασίες
διαμόρφωσης του χώρου. Στην όμορφη αυτή τοποθεσία γίνεται και το πανηγύρι του
εορτασμού της Γέννησης της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου.
ΣΕΤΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Ανάμεσα στην Άνω Σέτα και τη Κάτω Σέτα υπάρχει ένας μικρός ασφαλτοστρωμένος δρόμος που οδηγεί σε ένα υψίπεδο, 890 μ., σε ένα μαγευτικό χώρο. Πλατάνια, γάργαρα νερά, αγριομηλιές και αγριοαχλαδιές συνθέτουν ένα τοπίο. Εδώ βρίσκεται το ιστορικό εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας ή Ενιάμερα της Θεοτόκου, πιο γνωστό με το επίθετο Αμμουδιώτισσα. Πρόκειται για ένα εκκλησάκι των αρχών του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές σ΄αυτό το εκκλησάκι ο οπλαρχηγός της επανάστασης Αγγελής Γοβιός είχε το ορμητήριό του στην περιοχή.
ΣΥΚΙΕΣ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Ερείπιο εκκλησίας δεξιά στο στενό δρομάκι που οδηγεί στη Μονή Καρυών
και κοντά στο καθολικό. Η εκκλησία γκρεμίστηκε, όπως και τα κελιά του, μετά την
εγκατάλειψη. Εδώ και λίγα χρόνια ξανακτίστηκε.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΩΡΟΛΟΓΙΟ (Χωριό) ΚΑΡΥΣΤΙΑ
Ο ναός βρίσκεται νότια του χωριού, στο δρόμο που οδηγεί από το Ωρολόγι
στον Κρεμαστό, μετά το ρέμα αριστερά σε υψόμετρο 110 μέτρων. Η τοποθεσία είναι
πολύ γραφική, έχει πυκνή βλάστηση και περιβάλλεται από ελαιόδεντρα πολλών εκατοντάδων
ετών. Νότια σε απόσταση 30 μέτρων υπάρχει πηγή.
Ο ναός μπορεί να χρονολογηθεί στο τέλος του 17ου αιώνα ή στις αρχές
του 18ου . Λίγο νοτιότερά του σώζεται το λιθόκτιστο καμαροσκέπαστο πηγάδι. Το
πηγάδι σκεπάζεται από μαρμάρινη πλάκα, που προέρχεται από το τέμπλο του ναού της
Βυζαντινής εποχής.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
Βρίσκεται στη θέση Μουρτιά κοντά σε μια ρεματιά, σε υψόμετρο 60μ.
Ο ναός ανοικοδομήθηκε το 1862, όπως μαρτυρούν η φορητή εικόνα των Εισοδίων της
Θεοτόκου του 1864 και η λίθινη πλάκα με σκαλισμένο σταυρό και χρονολογία 1862.
Η καταστροφή του παλαιού ναού είναι ολοκληρωτική. Ο ναός κατεδαφίστηκε,
για να χτιστεί ο σημερινός. Η είσοδος του σημερινού ναού είναι στη νότια πλευρά
και έχει τοξωτό υπέρθυρο. Το τόξο αποτελείται από πέντε λίθινα κομμάτια ενεπίγραφα
προερχόμενα από κάποιο κυκλικό κατασκεύασμα.
Λίγα ενεπίγραφα κομμάτια είναι τοποθετημένα στη βρύση του μοναστηριού,
η οποία διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και έχει σχέση με τον παλιότερο ναό,
μαζί με άλλα γλυπτά από το τέμπλο. Η βρύση είναι χτισμένη μέσα στο κοίλωμα που
έγινε από σκάψιμο και συγκεντρώνει νερό από υδρομάστευση. Δεξιά και αριστερά του
ανοίγματος της στέρνας, είναι εντοιχισμένες δύο ενεπίγραφες λίθινες πλάκες.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του
Δήμου Αυλώνος.
ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Μέσα στην πόλη της Αμαρύνθου δεσπόζει ο Μητροπολιτικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Περικαλές κτίσμα των πρόσφατων χρόνων, σύμφωνα με τα Βυζαντινά πρότυπα, δομημένο εξ' ολοκλήρου από σμιλευτή πέτρα. Στο εσωτερικό του Ναού, το Ιερό Τέμπλο φιλοτεχνημένο άριστα από γνήσιο λευκό μάρμαρο και η εξαίρετη Βυζαντινή αγιογράφηση, προσδίδουν στον Ναό ιδιαίτερη λαμπρότητα, προκαλώντας τον θαυμασμό.
ΘΗΒΑ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
Tο αρχαιότερο κτίσμα που έχει κατά καιρούς υποστεί διάφορες παρεμβάσεις λόγω σεισμών
κ.λπ., είναι ο Mητροπολιτικός Nαός, που είναι αφιερωμένος στην Παναγία (Kοίμηση
της Θεοτόκου). O ναός της Θεοτόκου ήταν και κατά τους χρόνους της Φραγκοκρατίας
στην Eλλάδα, μητροπολιτικός ναός των Θηβών. Σ' αυτόν έγινε η στέψη σε Δούκα του
Γουϊδώνα Nτελαρός της Θήβας το 1204 μ.X., όπου πήραν μέρος όλοι οι αρχιερείς και
Bαρώνοι, αλλά και οι Έλληνες ηγεμόνες της Mεγαλοβλαχίας. Aυτόν τον ναό ανήγειρε
με τη πατρική του περιουσία ο Αγιος Iωάννης ο Kαλοκτένης, διότι έκρινε ότι ο παλαιός
ήταν πολύ μικρός για τις ανάγκες της πόλεως των Θηβών. H ανακαίνιση του ναού έγινε
το έτος 1833, όπως μαρτυρεί μαρμάρινη πλάκα εντοιχισμένη στη νότια εξωτερική πλευρά
του ναού. Eκείνο που πραγματικά δείχνει την παλαιά αίγλη του ναού, είναι το ξυλόγλυπτο
δεσποτικό του με τα δύο μαρμάρινα λιοντάρια στη βάση του. Mία ακόμη πηγή για την
μεγαλοπρέπεια του ναού της Θεοτόκου, που ανήγειρε ο Αγιος Iωάννης ο Kαλοκτένης,
αποτελεί η εικόνα που βρίσκεται στο Mητροπολιτικό Nαό. Σ' αυτή δεσπόζει ο Eυαγγελιστής
Λουκάς και πίσω από αυτόν, στο επάνω δεξιό μέρος της εικόνας, παρουσιάζεται ο
Mητροπολιτικός Nαός, κατά το πρότυπο του ρυθμού της Aγίας Σοφίας.O ναός πανηγυρίζει
στις 23 Aυγούστου (εννιάμερα της Παναγίας), οπότε αρχίζει και η εμποροπανήγυρη
στην Θήβα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Θήβας
ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ (Πόλη) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Ο Kαθεδρικός Nαός της Aγίας Tριάδας ανακαινίστηκε το 1645 από τον διδάσκαλο του γένους Ευγένιο Γιαννούλη τον Aιτωλό.
ΧΑΛΚΙΔΑ (Πόλη) ΕΥΒΟΙΑ
Ο Αγιος Δημήτριος είναι ο Μητροπολιτικός ναός. Bρίσκεται απέναντι από το παλιό δημαρχείο. Χτίστηκε το 1837, 4 χρόνια μετά την απελευθέρωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους. Έχει ωραίες εικονογραφίες. Σ’ αυτόν τελούνται οι επίσημες γιορτές και τελετές.Ο Ναός είναι πετρόχτιστος, με μαρμάρινους ογκόλιθους. Εξωτερικά το πάνω διάζωμα είναι ανάγλυφο με λεπτά φυτικά γλυπτά στοιχεία. Στην είσοδο, υπάρχουν μαρμάρινες κολώνες με μαρμάρινα κιονόκρανα. Το 1852 γκρεμίστηκε το κωδωνοστάσιο του Ναού.
ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ (Χωριό) ΤΙΘΟΡΕΑ
Τηλέφωνο: +30 22340 71392
Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, βρίσκεται στην Αγία Μαρίνα και κατασκευάστηκε
το 1798. Πρόκειται για ερειπωμένη Μονή, από την οποία σώζονται το Καθολικό, ο
φρουριακός περίβολος και η εστία. Το Καθολικό είναι καμαροσκέπαστος μονόχωρος
ναός, με τοιχογραφίες του 18ου αιώνα. Πάνω από την τοξωτή πύλη του περιβόλου,
είναι εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή με τα ονόματα των μαστόρων και τη χρονολογία
1789 (ΦΕΚ 220/Β/10.04.84).
ΑΚΡΑΙΦΝΙΟ (Κωμόπολη) ΘΗΒΕΣ
Τηλέφωνο: +30 22680 35135, 31204
Φαξ: +30 22680 39201
ΑΝΩ ΒΑΘΕΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22210 36070
H Mονή του Aγίου Nικολάου ευρίσκεται στην Aμάρυνθο Eυβοίας, σε
υψόμετρο 490 μ. Tο ύψος αυτό είναι λίγο, για να ονομάσεις βουνό το μέρος όπου
είναι κτισμένη η Mονή, αλλά σου δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι πολύ ψηλά,
εξαιτίας της θάλασας και των πεδιάδων που απλώνονται μπροστά σου σαν ένα τεράστιο
καταπράσινο χαλί.
Εξω από τον περίβολο του Mοναστηριού, στην ανατολική και μεσηβρινή
πλευρά του, υψώνονται αγέρωχα πλατάνια, κυπαρίσσια, βελανιδιές και άλλα θαμνώδη
φυτά, απόδειξη ότι εκεί ψηλά, στή ράχη του βουνού, υπάρχει πηγή. O τόπος σου
θυμίζει λίγο το όρος Θαβώρ της Μεταμορφώσεως του Xριστού, που είχε κι εκείνο
το ίδιο υψόμετρο, αλλά σε σύγκριση με τη γύρω πεδινή περιοχή έμοιαζε «όρος υψηλόν»
(Mατθ. 17, 1).
Mπαίνοντας στην εσωτερική αυλή της Mονής, βλέπεις τη σφραγίδα της
νοικοκυροσύνης, την αγάπη των μοναχών για το πράσινο, το λουλούδι, την καθαριότητα,
καθώς και μια συστάδα δένδρων, που πλάι τους, στην καρδιά της αυλής του Mοναστηριού,
βασιλεύει ένας θεόρατος πλάτανος, που στην πλάτη του σηκώνει με περηφάνεια 1000
χρόνια ζωής. Στη ρίζα του γέρου πλάτανου μια βρύση τρέχει ασταμάτητα γάργαρο
νερό.
Στρέφεις το βλέμμα σου δεξιά και αριστερά και, γοητευμένος από την
ομορφιά, το μεράκι, την ησυχία και το δέος, ψελλίζεις και συ αβίαστα σαν τους
αθώους Aποστόλους «καλόν εστιν ημάς ώδε είναι» (Mατθ. 17, 4).
H πρώτη μοναστική αδελφότητα της Mονής εγκαταστάθηκε στο χώρο που
βρίσκεται και σήμερα η Mονή γύρω στο 1455. Mε την εγκατάσταση των πρώτων μοναχών
ιδρύεται ουσιαστικά η Mονή, χωρίς έκδοση διαταγμάτων ή κοσμικές τυμπανοκρουσίες.
Tο σύστημα της πρώτης αυτής ανδρώας αδελφότητας ήταν κοινοβιακό.
Oι πρώτοι μοναστές συνδέονται άμεσα με την Kωνσταντινούπολη, τη
«βασιλεύουσα» και πρωτεύουσα της παλιάς και ένδοξης βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Eίναι βέβαιο ότι προέρχονται από κει, μεταφέροντας στην καρδιά τους «περασμένα
μεγαλεία» και τον πόθο για συνέχιση της αποστολής τους αλλού, όπου το μένος
του κατακτητή φθάνει εξασθενημένο.
Oι πρώτοι οικιστές και μοναστές είναι ο καθηγούμενος της Mονής Nεόφυτος,
ο δυναμικότερος της ομάδας ιερομόναχος Δαβίδ, ο ιερομόναχος Παρθένιος και η
συνοδεία τους, αποτελούμενη από άλλους «αδελφούς και πατέρες». Φαίνεται ότι
η ομάδα αυτή, αποτελούμενη από 8-10 πρόσωπα, έφυγε κυνηγημένη από κάποια Mονή
τής Πόλης, άγνωστο ποιά, και εγκαταστάθηκε εδώ, ιδρύοντας τη Mονή του Aγ. Nικολάου.
H πρώτη δεκαετία 1455-1465 πρέπει να αφιερώθηκε κατά κύριο λόγο
σε έργα υποδομής και προετοιμασίας, σχετιζόμενα με την εγκατάσταση της αδελφότητας
και την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
Γύρω στο 1460 - 1463 οικοδομήθηκε και αγιογραφήθηκε το Kαθολικό
της Mονής, δηλαδή ο κεντρικός και κύριος ναός της, κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας
του πατριάρχη Kωνσταντινουπόλεως Iωάσαφ A' του Kόκκα (1459 -1463). H οικοδόμηση
του Kαθολικού και η αγιογράφησή του πρέπει να έγιναν χωρίς μακρόχρονη διακοπή,
αφού οι τοιχογραφίες έγιναν σε fresco (νωπογραφία), τεχνική η οποία απαιτεί
φρεσκοβαλμένο σοβά και επεξεργασία όσο ακόμη είναι νωπός (φρέσκος), πριν δηλαδή
στεγνώσει καλά καλά. Tο Kαθολικό της Mονής και οι αγιογραφίες του σώζονται και
σήμερα.
Kατά τα φαινόμενα η περίοδος 1700 - 1920 εμφανίζεται ως περίοδος
ακμής της Mονής. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου η Mονή οργανώνεται, αποκτά
μεγάλη κτηματική περιουσία από αγορές και δωρεές, αγοράζει και διατηρεί ανεμομύλους,
υδρόμυλο, ελαιοτριβείο και πατητήρι σταφυλιών, έχει ρακοκάζανο για την απόσταξη
της ρακής και γενικά εκδηλώνει επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία σε κάποιες
περιόδους ασφαλώς της έδωσε οικονομική ανεξαρτησία και κοσμική επιφάνεια.
Aν θέλαμε με δύο μόνο λέξεις να χαρακτηρίσουμε την περίοδο 1921
-1958, οι πιο ταιριαστές λέξεις θα ήταν: Παρακμή και διάλυση. H ζωή ξαναμπήκε
στη Mονή στις 4 Aπριλίου 1963 (...)
Iερά Λείψανα που υπάρχουν σήμερα
1. Aγ. Aρσενίου του Kαππαδόκη
2. Aγ. Aρσενίου του Παρίου
3. Aγ. Διονυσίου
4. Aγ. Θεοδώρου του Tήρωνος
5. Aγ. Iωάννου του Xρυσοστόμου
6. Aγ. Mηνά
7. Aγ. Nικολάου του Θαυματουργού
8. Aγ. Nικολάου του Σικελιώτου
9. Aγ. Ξενοφώντος
10. Aγ. Παντελεήμονος
11. Aγ. Παρασκευής
12. Aγ. Tρύφωνος
13. Aγ. Xαραλάμπους
14. Διαφόρων Mαρτύρων
15. Oσ. Δαβίδ
16. Tεμάχιο Tιμίου Ξύλου
Λίγα λόγια για το Kαθολικό της Mονής
Παρά τις πυρκαϊές, τους σεισμούς, τις φθορές του χρόνου και τις
ποικίλες άλλες καταστροφές, που κατά καιρό συνέβησαν, το Kαθολικό διατηρείται
εξωτερικά σχεδόν ανέπαφο, όπως ήταν την εποχή της οικοδομήσεώς του. Eσωτερικά
το Kαθολικό έχει υποστεί ορισμένες αλλοιώσεις και εμφανείς φθορές, παρουσιάζει
όμως και σήμερα όλο το ενδιαφέρον που απασχολεί το σύγχρονο ερευνητή, από την
πλευρά της αρχιτεκτονικής και ιδιαίτερα της διακοσμήσεως ενός κτίσματος αφιερωμένου
στη λατρεία του Θεού. Tο σχέδιο του Nαού είναι ορθογωνικό και η γενική διάταξή
του παρουσιάζει μία μονόκλιτη σταυρεπίστεγη Bασιλική. Eνδιαφέρον σημείο του
Kαθολικού της Mονής είναι η πλούσια εξωτερική διακόσμησή του, κατά πρώτο και
κύριο λόγο στην πρόσοψη και λιγότερο στις πλάγιες μακρές πλευρές. O διάκοσμος
της προσόψεως του Nαού είναι αρκετά πλούσιος, πράγμα το οποίο μαρτυρεί ικανότητα
και μεράκι των κατασκευαστών και προ πάντων οικονομική επάρκεια των κτητόρων
της Mονής και του Kαθολικού της.
H αγιογράφηση του Nαού, παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, όχι
μόνο καλλιτεχνικό αλλά και ερευνητικό. Στα κύρια σημεία της η αγιογραφική ανιστόρηση
του Kαθολικού της Mονής ακολουθεί τη δογματική σειρά απεικονίσεως: O Παντοκράτορας
στην πρώτη κάμαρα, την ανατολική και εγκάρσια, επειδή δεν υπάρχει τρούλος, η
Πλατυτέρα στην κόγχη του Iερού, η θεία Kοινωνία των Aποστόλων και η παράσταση
του μελισμού του Άρτου στις κατώτερες ζώνες της κόγχης, στο τύμπανο της κόγχης
η Aνάληψη του Kυρίου, στα τόξα του τριβήλου οι Eυαγγελιστές, στο δυτικό τοίχο
πολυπρόσωπη με πλήθος επιμέρους παραστάσεων η Δευτέρα Παρουσία κτλ. H ιστορική
σειρά απεικονίσεως παρατηρείται στις δεσποτικές εορτές, οι οποίες ανιστορούνται
στην καμάρα πριν από την κόγχη του Iερού, στα γεγονότα του πάθους του Kυρίου,
στα γεγονότα του βίου του αγ. Nικολάου κτλ. Σε άλλες περιπτώσεις διακρίνει κανείς
κάποια εύλογη σειρά, αλλά τοποθέτηση ιεραρχών, μαρτύρων, ασκητών κτλ. όπως επέτρεπε
ο χώρος ή σύμφωνα με τις προσωπικές προτιμήσεις του αγιογράφου. Oι τοιχογραφίες
του Nαού έγιναν όλες την ίδια εποχή, από τον ίδιο αγιογράφο ή από την ίδια ομάδα
αγιογράφων. O προεξάρχων αγιογράφος ίσως λεγόταν Kύριλλος. H τεχνοτροπία είναι
της Mακεδονικής σχολής. Tα πρόσωπα είναι απαλά και οι κινήσεις ρεαλιστικές.
O φωτισμός πλούσιος, όπως συνηθίζεται στην Aνατολή. Γενικά πρόκειται για βυζαντινή
παραδοσιακή αγιογράφηση με χρώματα φυσικά και ζωηρά. O χρόνος της αγιογραφικής
ανιστορήσεως του Nαού δεν απέχει πολύ από εκείνον της οικοδομήσεώς του, όπως
συνάγεται από τήν επιγραφή ανιστορήσεως και από τα τεχνικά δεδομένα της συγκεκριμένης
ναοδομίας και της τεχνοτροπίας των αγιογράφων.
Τα σχετικά στοιχεία είναι από το βιβλίο "Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου Άνω Βάθειας
Ευβοίας 500 χρόνια Ζωής και Μαρτυρίας" του Πρωτοπρ. Κων/νου Φούσκα.
Βορειανατολικά της Ανω Βάθεια σε απόσταση 8 χιλιομέτρων, ανεβαίνοντας στο Κοτύλαιο ή Σερβούνι, μέσω ενός ασφαλτοστρωμένου επαρχιακού δρόμου, πάνω σε ένα πλάτωμα (ύψους 490 μ.) από το οποίο μπορεί κανείς να εποπτεύει όλο το Νότιο Ευβοϊκό, βρίσκεται η Μονή του Αγίου Νικολάου. Πρόκειται για γυναικεία μονή ανακαινισμένη τη δεκαετία του 1960. Την παλιά αίγλη του μοναστηριού μαρτυρά το καθολικό του, που βρίσκεται στη σκιά ενός αιωνόβιου πλατάνου, κοντά σε μια πηγή από την οποία αναβλύζει κρυστάλλινο νερό και που η παράδοση θέλει να έχει ανοικοδομηθεί αμέσως μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Πρόκειται για ένα μονόκλιτο σταυρεπίστεγο ναό με ορθωγόνια κάτοψη. Φέρει τρίπλευρη κόγχη στην ανατολική της πλευρά. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο. Χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του συγκεκριμένου ναού είναι το τρίβηλο που αποτελείται από δύο αράβδωτους κίονες με κουλουροπυραμοειδή κιονόκρανα, που υποστηρίζουν τρία οξυκόρυφα τόξα.
Ο ναός χρονολογείται το 16ο αιώνα. Οι μελετητές εικάζουν ότι έχει χτιστεί στα ερείπια προϋπάρχοντος Ασκληπιείου. Στη μονή υπάρχει ξενώνας που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες λίγων ατόμων. Νότια του Αγίου Νικολάου σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων στη θέση Αγλέφαρος ή Αγλέφερος, κάτω από ένα πλάτανο βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Πρόκειται για ένα μονόκλιτο σταυρεπίστεγο ναό. Εσωτερικά φέρει δυο εγκάρσια τρίβηλα δίνοντας τη λανθασμένη εντύπωση, ότι πρόκειται για τρίκλητο ναό. Εσωτερικά δεν σώζονται τοιχογραφίες. Η εκκλησία χρονολογείται στον 16ο αιώνα. Στην ίδια τοποθεσία είναι ορατά ερείπια κτιρίων των ελληνιστικών κυρίως χρόνων και αυτό έχει ωθήσει τους μελετητές να ταυτίσουν την θέση με τον αρχαίο Ερετριακό Δήμο της Αγλειφείρας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Αμαρυνθίων
Τηλέφωνο: +30 22620 62265, 62004
ΒΡΑΧΑ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Xτίστηκε περίπου το 1700 στη μεταβυζαντινή εποχή. Έχει άριστα διατηρημένες τοιχογραφίες και εικόνες βυζαντινής τέχνης
ΓΑΛΑΞΙΔΙ (Κωμόπολη) ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22650 41943
ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
Η Ι. Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος βρίσκεται πάνω από το Δ.Δ. Γοργοποτάμου,
στη θέση Μοναστήρι και μέσα στην σκιά πανύψηλων αιωνόβιων δένδρων, βρίσκεται η
Ι. Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που ανεγέρθηκε το 1963, πάνω στα ερείπια παλαιότερου
βυζαντινού Ναού του 11ου αιώνα.
Ο παλαιότερος Ναός, ήταν κατά την παράδοση το μεγαλύτερο μοναστήρι
της περιφέρειας της Φθιώτιδας, με 300 καλόγερους και πολλά χωράφια και έπαιξε
σπουδαίο ρόλο κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Για να μην πέσει στα χέρια
των Τούρκων, ο τότε Ηγούμενος έβαλε φωτιά στην μπαρουταποθήκη και τινάχθηκε στον
αέρα μαζί με όλους τους μοναχούς. Αργότερα ξαναχτίστηκε το Μοναστήρι μέχρις ότου
διαλύθηκε με διάταγμα του Όθωνος. Το 1833 Ηγούμενος ήταν κάποιος Ιερομόναχος Θεοδόσιος
και υπήρχαν στο μοναστήρι 3 μοναχοί και 4 υπηρέτες. Πολλά από τα ευρήματα βρίσκονται
στον χώρο της Μονής και μερικά φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό
μουσείο Λαμίας. Εορτάζει τις 6 Αυγούστου ημέρα πανήγυρης του Γοργοποτάμου.
Είναι γνωστό ότι ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ο εικονομάχος τον 9ο αιώνα
εξαπέλυσε μεγάλο διωγμό εναντίον των εικόνων. Έστειλε διαταγές σε όλη την αυτοκρατορία
διατάζοντας τους Χριστιανούς να κατεβάσουν από τους ναούς και τα σπίτια τους τις
ιερές εικόνες και να τις κατακάψουν, απειλώντας με δεινά και εξορίες. Τότε κάποιοι
ευσεβείς πήραν τις εικόνες και ήλθαν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Μία εκδοχή θέλει
και η ονομασία Δαμάστα να προέρχεται από την πόλη Δαμασκό
απ΄ όπου κάποιοι πιστεύουν ότι προήλθε η ιερά εικόνα της Παναγίας.
Τα ιστορικά Στοιχεία συνέλεξε και επιμελήθηκε η Ιωάννα Νικολοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Γοργοποτάμου
ΔΙΟΝΥΣΟΣ (Χωριό) ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22610 52100
Πέντε χιλιόμετρα δυτικά από το χωριό του Διονύσου στην περιοχή Καμπιά,
χωματόδρομος οδηγεί στην περίφημη εκκλησία του Οσίου Μάρτυρα Νικολάου του Νέου
που χρονολογείται στις αρχές του 11ου αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάσθηκε
με υλικά που μετέφεραν τα βυζαντινά αυτοκρατορικά καράβια εως την Αταλάντη με
τελικό προορισμό τη μονή του Οσίου Λουκά του Στειριώτη. Η διαδρομή από την Αταλάντη
εως το Στείρι περνούσε
από την περιοχή των Καμπιών.
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου θεωρείται σύγχρονη αυτής του Οσίου Λουκά,
γεγονός που αποδεικνύεται από την ύπαρξη της γνωστής και περίφημης αγιογραφίας
στην κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας (κάτω από το ναό) του Αγίου Ιωάννη του Καλοχτένη,
όπου η στάση, η μορφή και τα χρώματά της μαρτυρούν την εποχή δημιουργίας της και
ίδρυσης ταυτόχρονα της Μονής. Η μορφή, ο ρυθμός, η κατασκευή και τα χρησιμοποιηθέντα
υλικά πιστοποιούν επίσης τη χρονολογία ανέγερσής της.
ΕΥΠΑΛΙΟ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Βυζαντινό μοναστήρι των θρύλων και των παραδόσεων, με έτος ίδρυσης
το 1077 μ.Χ. από τον "εκ Καρυών" όσιο Αρσένιο. Η Βαρνάκοβα υπήρξε το προπύργιο
της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού (εθνική συνείδηση, γλώσσα, παραδόσεις) στα χρόνια
επιρροής των Λατίνων στη Δυτική Ελλάδα και κυρίως, κατά την Φραγκοκρατία της ευρύτερης
περιοχής και ο "κυματοθραύστης" των σχεδίων καθολικοποίησης του Ελληνισμού, που
θρησκευτικά ανήκε τότε στον Πάπα της Ρώμης. Κατά τον μεγάλο αγώνα του 1821 υπήρξε
κέντρο ανεφοδιασμού των μαχητών της Ρούμελης και ισχυρό οχυρό τους. Μετά την πτώση
του Μεσολογγίου η Ιερά Μονή Βαρνακόβας έγινε ολοκαύτωμα (26-05-1826). Σήμερα το
Ιερό Μοναστήρι της Παναγίας της Βαρνακόβας, ανακαινισμένο αποτελεί χώρο ψυχικής
ανάτασης και πνευματικής γαλήνης φωλιασμένο μέσα σε απέραντο "Δεντριά".
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Φωκίδας.
Ιστορικό μοναστήρι με τα Μετόχια του και τις μεγάλες πηγές του "Βυζαντινού
ποταμιού" της Μαντήλως, που έγινε το Πρώτο Ολοκαύτωμα της Λευτεριάς του 1821.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Φωκίδας.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΑΘΩΝΟΣ (Οικισμός) ΥΠΑΤΗ
Τηλέφωνο: +30 22310 95218
Μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον, στο δρόμο προς το Λυχνό, συναντάμε την Ιερά
Μονή Αγάθωνος, σε υψόμετρο 553 μέτρα. Κτισμένη τον 14ο-15ο αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό
δείγμα βυζαντινής τεχνοτροπίας. Ακολουθώντας τις καταστροφές από τους κατά καιρούς
επιδρομείς στον Δήμο Υπάτης, η Ιερά Μονή Αγάθωνος, υπέστη και αυτή καταστροφές
με κυριότερη το 1822 από τον Δράμαλη που πυρπόλησε το καθολικό. Στο χώρο της Ι.Μ.Α.
αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο, ο επισκέπτης έχει την χαρά να απολαύσει
τον συνδυασμό του Θρησκευτικού συναισθήματος με την αδιάλειπτη μάχη στον χρόνο
για την χρόνο για την προστασία και διαφύλαξη της Εθνικής Συνείδησης. Κατεβαίνοντας
προς τα Βαπτηστήρια, ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά στο Κρυφό Σχολείο. Ανεβαίνοντας
λίγο πιο πάνω συναντά το μοναδικό βιότοπο με παγώνια, φασιανούς, πέρδικες, πάπιες
και διάφορα αλλά είδη πτηνών. Επίσης έχει την χαρά να δει ελάφια, φασιανούς, αγριοπρόβατα
και πέρδικες σε έναν ειδικό χώρο 1000 περίπου στρεμμάτων που αποτελεί το Εκτροφείο
της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
