Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΕΥΑ (Αρχαίος οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ

Ανακάλυψη στήλης στην Κυνουρία με ονόματα ηρώων που έπεσαν στη μάχη του Μαραθώνα

Της Γιώτας Συκκά
Εφημερίδα "Η Καθημερινή"

Μαρμάρινη στήλη με ονόματα Αθηναίων που έπεσαν στη μάχη του Μαραθώνα βρέθηκε στην έπαυλη του Ηρώδη, στη Λουκού Κυνουρίας. Ο ανασκαφέας κ. Θ. Σπυρόπουλος πιθανολογεί ότι πρόκειται για σπουδαίο ιστορικό κειμήλιο.

  Η μαρμάρινη στήλη που βρήκε έξω από τη βίλα του Ηρώδη στην Εύα-Λουκού Κυνουρίας ο Θόδωρος Σπυρόπουλος, είναι «ένα εντυπωσιακό ιστορικό κειμήλιο». Τα εγχάρακτα ονόματα δεν είναι τυχαία, αφού όπως υπολογίζει ο ανασκαφέας, πιθανότατα ανήκουν στους Αθηναίους που έπεσαν στη μάχη του Μαραθώνα. Η επιγραφή στην πρόσθια επιφάνεια της στήλης αφορά κείμενο πέντε σειρών, δυσανάγνωστο -γι' αυτό δεν το έχει ακόμη αποκρυπτογραφήσει ο έφορος της Ε' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων-, κάτω ακριβώς από αυτό διακρίνεται καθαρά η φράση ΤΕΝ ΑΡΕΤΕΝ, ενώ ακολουθούν 20 ονόματα των πεσόντων ανάμεσά τους και αυτό του ΚΑΛΙΑ. Στα πλάγια ακριβώς έχει αναθυρώσεις.
  Ορισμένα χαρακτηριστικά του ευρήματος κάνουν τον κ. Σπυρόπουλο να πιστεύει ότι πρόκειται για μία από τις στήλες που είχαν στηθεί πάνω στον τύμβο των Αθηναίων στον Μαραθώνα. Πώς καταλήγει σε αυτό το συμπέρασμα; Κατ' αρχάς η στήλη είναι από πεντελικό μάρμαρο, το κείμενο είναι γραμμένο στο προευκλείδειο αλφάβητο, πριν από το 403 π.Χ., και ο τύπος των γραμμάτων είναι χαρακτηριστικός του τέλους του 6ου αι.- αρχές 5ου αι. Επί πλέον στοιχεία είναι τα ονόματα των νεκρών όπως και η αναφορά στην ανδρεία τους.
  Ο Ηρώδης, εξήγησε ο κ. Θ. Σπυρόπουλος μετά την ομιλία του -βόμβα- στον απολογισμό του έργου του ΥΠΠΟ για το '99, ήταν μεγάλος συλλέκτης. Οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να πιστέψουν ότι αν και Μαραθώνιος, το μεγάλο του έργο μεταφέρθηκε στη Λουκού (Εύα) και όχι στον Μαραθώνα ή στον Ραμνούντα όπου κατοικούσε. Ο Ηρώδης δεν είχε καλές σχέσεις με τους Αθηναίους. Περισσότερο ο παππούς του, ο Ιππαρχος, τον οποίο οι Αθηναίοι κατηγόρησαν ότι ήθελε να εγκαθιδρύσει τυραννία. Η δήμευση της περιουσίας του ήταν ένα από τα παθήματα της οικογένειας, η οποία ωστόσο πρόλαβε και έκρυψε σε σπίτι κοντά στο Διονυσιακό θέατρο, μέρος ενός μεγάλου θησαυρού. Οταν το 97 μ.Χ. ανέλαβε ο Νέρβας, αποκατέστησε την οικογένεια, η οποία με τη σειρά της πήγε και έχτισε μία πλούσια έπαυλη στη Λουκού. Εκεί μεταφέρθηκαν πολλά έργα, μέρος της συλλογής της και αποκτήθηκαν καινούργια, γι' αυτό άλλωστε η γη της Κυνουρίας παραμένει ακόμη ένα αστείρευτο χρυσωρυχείο θησαυρών. Την επιγραφή, ο ανασκαφέας την ανακάλυψε έξω ακριβώς από τα όρια της βίλας, ανάμεσα σε αντηρίδες του κτιρίου όπου οι Βυζαντινοί την ενσωμάτωσαν σε κλίβανο που κατασκευάστηκε στα παλαιοχριστιανικά χρόνια. «Πιστεύω όμως ότι η αρχική της θέση ήταν στη βιβλιοθήκη εκεί όπου ο Ηρώδης έβαζε όλα τα κειμήλια και τα έργα τέχνης.
  Η απόσταση της βιβλιοθήκης από το σημείο που οι Βυζαντινοί έχτισαν τον κλίβανο είναι περίπου 8 μέτρα».
  Ο κ. Σπυρόπουλος επιφυλάσσεται να προσκομίσει όλα τα στοιχεία, να δει το εύρημα και ένας επιγραφολόγος, παρ' όλα αυτά πιστεύει «κατά 70-80%, όπως λέει, ότι βρήκε μία από τις στήλες των μαραθωνομάχων». Επικαλείται μάλιστα τον Θουκυδίδη, ο οποίος αναφέρει ότι οι άνδρες που πέφτουν στις μάχες θάβονταν στο Δημόσιο Σήμα και ότι εξαίρεση έγινε μόνο για τους μαραθωνομάχους. Ομως και ο Παυσανίας, συμπλήρωσε ο ανασκαφέας, αναφέρεται σε 192 επιτύμβιες στήλες που είχε δει, με τα ονόματα των πεσόντων νεκρών που αναγράφονταν κατά φυλές.
  Στη Λουκού, εκτός από την ενεπίγραφη στήλη που βρήκε στις αρχές του χρόνου, ο ανασκαφέας έφερε στο φως και άλλα ίχνη, γεγονός που τον κάνει να πιστεύει ότι πρέπει να υπάρχει και μία ακόμη στήλη.
  Ανέσκαψε όμως και μία πρώιμη μυκηναϊκή θέση στον Ευρώτα, που χρονολογείται στην πρώτη μεσοελλαδική προς υστεροελλαδική περίοδο. Ανακάλυψη την οποία χαρακτήρισε «σημαντική για τα ιστορικά και τοπογραφικά δεδομένα της περιοχής γενικότερα».
  Εν τω μεταξύ, στην Πελλάνα (χωριό έξω από τη Σπάρτη) οι ανασκαφές τον οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το διοικητικό επίκεντρο της προϊστορικής Λακωνίας βρίσκεται εκεί και όχι στη Σπάρτη. Εκεί αναζητά τώρα μυκηναϊκό ανάκτορο, ενώ οι συνεχιζόμενες ανασκαφές τον κάνουν να πιστεύει ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο μνημείο ταφικών περιβόλων σε όλη την Ελλάδα. Στην κορυφή μάλιστα της Ακρόπολης, βρέθηκε λακκοειδής τάφος, ο οποίος είναι ιδίων διαστάσεων με τον ταφικό κύκλο Α και Β του βασιλικού περιβόλου των Μυκηνών. Δυστυχώς, κατέληξε ο κ. Σπυρόπουλος, «ο τάφος αυτός έχει συληθεί, οι ανασκαφές ωστόσο συνεχίζονται».

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/society/pol... (2 φωτ.)