Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ο Μύθος, η Παράδοση, η Ιστορία

ΛΙΤΟΧΩΡΟ (Κωμόπολη) ΠΙΕΡΙΑ
  Μακραίωνη η ιστορία του Λιτόχωρου. Και συνεχής, αδιάσπαστη στο πέρασμα του χρόνου. Πηγές της ο μύθος και η παράδοση. Λέγεται ότι ιδρύθηκε από τους κατοίκους της αρχαίας Πίμπλειας, μικρής πόλης νοτιότερα, λατρευτικού κέντρου τον Πιμπλειάδων Μουσών, που υπαγόταν στην περίφημη πόλη του Δίου. Χτισμένος εκείνος ο οικισμός στις όχθες του ποταμού Ενιπέα, καταστράφηκε από τα νερά του, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να εγκατασταθούν στη σημερινή θέση του Λιτόχωρου.
  Τελευταίοι πιστοί στη λατρεία του Δωδεκάθεου του Ολύμπου, εκχριστιανίστηκαν όταν ο αυτοκράτορας Μέγας Θεοδόσιος έστειλε νησιώτες χριστιανούς ως εποίκους, που έφεραν μαζί τους και τη ναυτική παράδοση. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας πάνω από εκατό ιστιοφόρα ανήκαν σε Λιτοχωρίτες καραβοκύρηδες. Η παραλία των Αγίων Θεοδώρων μάλιστα ονομάστηκε Στόλος από το πλήθος των αγκυροβολημένων ποίων.
  Δεν είναι γνωστός ο ακριβής χρόνος της δημιουργίας του Λιτόχωρου. Οι ρίζες του, πάντως, σύμφωνα με την παράδοση, τοποθετούνται στο 14ο αιώνα. Το 1540 έφτασε εδώ ο Αγιος Διονύσιος και έχτισε το ξακουστό μοναστήρι. Από τότε η πόλη και το μοναστήρι ακολούθησαν κοινή ιστορική πορεία. Ο Όλυμπος, η Μονή του Αγίου Διονυσίου και το Λιτόχωρο έγιναν το καταφύγιο των αρματωλών της περιοχής. Από εδώ πέρασε ο μεγάλος δάσκαλος του Γένους Κοσμάς ο Αιτωλός. Στην παραλία του Λιτόχωρου αποβιβάστηκε ο Νικοτσάρας, βρίσκοντας το 1807 ηρωικό θάνατο στην προσπάθειά του να ξεσηκώσει την περιοχή. Οι Λιτοχωρίτες συμμετείχαν ενεργά στον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1821.
  Στο Λιτόχωρο συγκροτήθηκε το 1878 η πρώτη επαναστατική κυβέρνηση για την απελευθέρωση της Μακεδονίας με πρόεδρο τον Ευάγγελο Κοροβάγκο και άρχισε η επανάσταση του Ολύμπου. Οι Λιτοχωρίτες ναυτικοί Νικόλαος Βλαχόπουλος και Μιχαήλ Κωφός οδήγησαν στους απελευθερωτικούς πολέμους του 1912-1913 το ναύαρχο Νικόλαο Βότση στο Θερμαϊκό κόλπο, όπου τορπίλλισε τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου. Στις πλαγιές και τις χαράδρες του Ολύμπου φώλιασε στο Β παγκόσμιο πόλεμο η εθνική αντίσταση.
  Με το μύθο και την ιστορία, αλλά και με το φυσικό περιβάλλον, είναι συνδεδεμένη και η ονομασία της πόλης. Κατά μία εκδοχή, όπως λέει ο μύθος, ονομάσθηκε Λητόχωρο γιατί εδώ είχε την πατρίδα της η πανέμορφη Λητώ, που λουζόταν στα νερά του Ενιπέα. Κατά άλλη εκδοχή η γραφή Λιτόχωρο οφείλεται στο λιτό χώρο ή στη βυζαντινή λέξη "λιτή", που σημαίνει προσευχή. Ίσως να προήλθε από το όνομα Λιθόχωρο, δηλαδή "πετρότοπος". Σε χάρτες μάλιστα της Μακεδονίας του 16ου και 17ου αιώνα αναφέρεται με την αρχαιοελληνική ονομασία Λισσάς από το ομηρικό "λις", που σημαίνει τον βράχο ή τον γκρεμό, τη γυμνή και λεία πέτρα. Υπάρχει, επίσης, η γραφή Λυτόχωρο, με την έννοια του "λυτού" ελεύθερου - τόπου, που γνώρισε χαλαρή την τουρκική κυριαρχία.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Λιτόχωρου.

Πρωτοβυζαντινοί & Μεσοβυζαντινοί χρόνοι (50-1430)

ΠΙΕΡΙΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
  Η ιστορική πορεία της Πιερίας της περιόδου μας είναι μόνιμα και στενά συνδεδεμένη με εκείνη της Θεσσαλονίκης.
  α. Πνευματικός βίος. Οι πρώτες επί ευρωπαϊκού εδάφους Χριστιανικές κοινότητες ιδρύθηκαν από τον Απ. Παύλο στην Μακεδονία· στους Φιλίππους, στη Θεσσαλονίκη και στην Βέροια. Εκείθεν, ο Απ. Παύλος μετέβη στην Αθήνα, μέσω των πιερικών ακτών, του σημερινού λιμανιού της Μεθώνης, όπου υπάρχει ναός προς τιμήν το Απ. Παύλου.
  Επισκοπές μνημονεύονται καθόλη την χριστιανική-βυζαντινή περίοδο σ’ όλη την επαρχία της Πιερίας. Στο Δίο, στην Πύδνα, στο Κίτρος, στον Κολινδρό, στην Πέτρα, στον Πλαταμώνα. Η ύπαρξη τόσων επισκοπών στην Πιερία δείχνει ότι η περιοχή εδώ ήταν κατείδωλος. Επίκεντρο το Δίον, η ιερή πόλη των Μακεδόνων, του Φιλίππου-Μ. Αλεξάνδρου.
  Οι επισκοπές αυτές, στους Βυζαντινούς χρόνους και στη συνέχεια μέχρι το 1924 μ.Χ., υπάγονται στην δικαιοδοσία της μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Ο εκάστοτε επίσκοπος Κίτρους, από τον 11ο αι. κ.ε., ήταν ο πρωτόθρονος, δηλ. ο πρώτος κατά την τάξη, μετά τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης.
  Πολλά μετόχια μοναστηρίων της Θεσσαλονίκης και του Αγίου Όρους υπήρχαν στην Πιερική γη. Κάποια εξακολουθούν να λειτουργούν ως σήμερα.
  Σημερινά κατάλοιπα του πνευματικού βίου της χριστιανικής-βυζαντινής Πιερίας είναι οι ναοί και τα άγια λείψανα. Είναι οι δύο πρωτοχριστιανικές βασιλικές εκκλησίες στο αρχαίο Δίο και οι βυζαντινές στην Κουντουριώτισσα, στην Πέτρα, στον Πλαταμώνα, στο Αιγίνιο, στον Κολινδρό, στο Λιτόχωρο και αλλού της Πιερίας. Χαρακτηριστικό της ιδεολογικής συγκρούσεως μεταξύ Χριστιανισμού και ειδωλολατρείας στην Πιερία είναι το μαρτύριο, στις αρχές του 4ου μ.Χ. αι., του επισκόπου Πύδνης Αλεξάνδρου. Η κάρα του δωρίζεται το 964 μ.Χ. από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά στην Μονή της Λαύρας στο Αγιο Όρος.
  β. Πολιτικός - Διοικητικός βίος. Η Πιερία, στον πολιτικο-διοικητικό βίο της, αποτελεί σταθερά τμήμα της επαρχίας Μακεδονίας Πρώτης.
  Τα κάστρα-πόλεις της Πιερίας στον Κολινδρό, στο Κίτρος-Πύδνα, στην Πέτρα και στον Πλαταμώνα, ενισχύουν στρατηγικά την θεματική διοικητική υπόσταση της Θεσσαλονίκης. Την περιοχή επισκέπτεται ο ίδιος ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Βασίλειος ο Μακεδών ο Βουλγαροκτόνος το 1003 μ.Χ. Τότε παραδίδεται στον ίδιο το κάστρο του Κολινδρού από τον επιδρομέα Βούλγαρο τοπάρχη Δημήτριο Τειχωνά.
  Η σημασία των Βυζαντινών Κάστρων της Πιερίας επαυξάνει τον 13ο αι. και τον 14ο αιώνα. Ο Φράγκος βασιλιάς της Θεσσαλονίκης Βονιφάρτιος Μομφερατικός παραχωρεί το 1204 το κάστρο Κίτρους ως φέουδο στον Λομβαρδό Βίριχ Φον Ντάουν και το κάστρο του Πλαταμώνος στον Ρολάνδο Πισία. Τα δύο αυτά κάστρα ανακαταλαμβάνονται από τον Βασιλιά της Ηπείρου Θεόδωρο Α Κομνηνό Δούκα· ο ίδιος απελευθερώνει από τους Φράγκους και την Θεσσαλονίκη και ευθύς μετά στέφεται εκεί βασιλιάς (1218-1224).
  Στις αρχές του 14ου αι., το 1308 μ.Χ., εισβάλλουν Καταλανοί και Οθωμανοί στην Πιερία και την λεηλατούν κυρίως όμως τα κάστρα τόπος εξορίας των εκάστοτε ηττημένων στην Θεσσαλονίκη. Ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Παλαιολόγων και Καντακουζηνών (1341-1346) και το ζηλωτικό κίνημα του 1345 στην πόλη, ήσαν κύμα των εξοριών στα κάστρα της Πιερίας.
  Από τις δυναστικές αυτές διαμάχες επωφελούνται κυρίως οι σύμμαχοι των αλληλοσυγκρουομένων. Αυτοί ήσαν οι Οθωμανοί του Ομάρ, του Αϊδινίου και οι Σέρβοι του Στεφάνου Δουσάν. Κυρίως όμως οι Οθωμανοί, που ελέγχουν ήδη από τότε την Πιερία και την άλλη ενδοχώρα της Θεσσαλονίκης.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Πιερίας.

Η Πιερία από τον Μακεδονικό Αγώνα μέχρι σήμερα

  Κύριο χαρακτηριστικό της περιόδου του Μακεδονικού αγώνα στην Πιερία αποτελεί ο καθαρά αμυντικός χαρακτήρας της ανταρτικής δράσης.
  Την οργάνωση της περιφέρειας ανέλαβε ο Σωτήριος Παπαγεωργίου με το ψευδώνυμο "Παρόχθιος". Κατά καιρούς έστελνε στην περιοχή τον Λοχαγό Μιχαήλ Αναγνωστάκο (Ματαπάς), προξενικό υπάλληλο με αρμοδιότητα τον Όλυμπο, ενώ περιστασιακά ήρθαν και ο Ανθυπολοχαγός Νικόλαος Ρόκας (Κολιός) και Γεώργιος Φραγκάκος (Μαλέας).
  Η κατάσταση ξεκαθαρίζει οριστικά με την άφιξη την 25η Μαρτίου 1904 του εμπνευσμένου Επισκόπου Κίτρους Παρθενίου Βαρδάκα. Πάντα σε διαρκή επαφή με τον άμεσο αρμόδιο για την περιοχή Μ. Αναγνωστάκο (Ματαπά) οργανώνει Εθνικές Επιτροπές στην Κατερίνη, Λιτόχωρο, Κολινδρό και όλα τα χωριά και σώμα πεζοπόρων οδηγών-ταχυδρόμων για την ασφαλή διέλευση προς το εσωτερικό της Μακεδονίας των διαφόρων ελληνικών σωμάτων και την μεταφορά όπλων. Από πλευράς στρατιωτικών γεγονότων αναφέρεται η εξόντωση 15 Βουλγάρων που περιφέρονταν στα Πιέρια δήθεν σαν καρβουνιάρηδες.
  Μετά τη λαμπρή προέλαση του Ελληνικού Στρατού απ’ τα στενά του Σαρανταπόρου, μια Ελληνική Μεραρχία (η 7η) με διοικητή τον Κλεομένη Κλεομένους κατέρχεται από τα στενά της Πέτρας και απελευθερώνει την Κατερίνη στις 16 Οκτωβρίου 1912. Στην είσοδο της πόλης δολοφονείται από Τούρκο ο Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σβορώνος.
  Ενώ τα καϊκια της περιοχής βοηθούσαν στο λιμάνι του Ελευθεροχωρίου την εκφόρτωση πολεμοφοδίων για να προωθηθούν στα Γιαννιτσά, δύο Λιτοχωρινοί ψαράδες, οι Μιχαήλ Κωφός και Νικόλαος Βλαχόπουλος, βεβαιώνουν τον Υποπλοίαρχο και μετέπειτα Ναύαρχο Ι. Βότση, κυβερνήτη του τορπιλλοβόλου ΙΙ, ότι μπορούν λόγω του μικρού εκτοπίσματος του πολεμικού του να τον οδηγήσουν μέσω των ναρκοθετημένων διαύλων του Θερμαϊκού στο τουρκικό θωρηκτό Φεχτή Μπουλέτ, που με τα τηλεβόλα του είχε καθηλώσει τον Ελληνικό στρατό στα Γιαννιτσά.
  Τη νύχτα της 18.10.1912 χωρίς φώτα και με τις μηχανές χαμηλωμένες έφτασαν σε απόσταση βολής από το τουρκικό θωρηκτό. Μετά τον επιτυχή τορπιλλισμό με 2 τορπίλλες και με όλες τις μηχανές ανοιχτές διαφεύγουν από τα πολυβολεία του Καρά-Μπουρνού και τηλεγραφείται στην Αθήνα η πρώτη μεγάλη ναυτική επιτυχία των Βαλκανικών πολέμων.
  Στην περίοδο του Ελληνοϊταλικού τα στρατευμένα της παιδιά μετέχουν σε όλα τα μέτωπα. Μετά την κατάρρευση του μετώπου καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς. Ο Όλυμπος και τα Πιέρια γίνονται και πάλι καταφύγιο ανταρτών. Με υψηλό φρόνημα οι ομάδες Εθνικής Αντίστασης, κάτω από δυσχερέστατες συνθήκες, προσθέτουν νέες σελίδες ηρωισμού στις πλούσιες αγωνιστικές παραδόσεις του Πιερικού λαού: Ανατίναξη τρένου και σιδηροδρομικής γραμμής στα Τέμπη, Μάχη στην τοποθεσία Τάχνιστα της Μηλιάς (24.4.1942). Προκαλούν έτσι την οργή των Γερμανών που στη διάρκεια εκκαθαριστικών επιχειρήσεων βομβαρδίζουν και καταστρέφουν την Ι. Μ. Αγίου Διονυσίου (16.4.1943) και εκτελούν πολλούς κατοίκους στο Λιτόχωρο, Περίσταση, Θεσσαλονίκη.
  Η απελευθέρωση της Πιερίας από τον τουρκικό ζυγό συνδέεται και με ένα άλλο σημαντικό γεγονός που έμελε να έχει καθοριστική επίδραση στη μελλοντική εξέλιξη της περιοχής. Στις 2-8-1913 ο Χρήστος Κάκαλος ανεβάζει τους Ελβετούς FREDERIC BOISSONAS και DANIEL BOOD-BOVY για πρώτη φορά στον Μύτικα, την υψηλότερη (2.917 μ.) κορυφή του μυθικού βουνού και στο γεγονός αυτό δίνεται παγκόσμια προβολή. Ταυτόχρονα έρχονται και οι άνθρωποι του πνεύματος. Ονομαστότερος ο ζωγράφος Βασίλης Ιθακήσιος (1879-1977) που κάνει τον Όλυμπο κατοικία του (Σπηλιά Ιθακήσιου - Ασυλο των Μουσών) και διάσημο στον καλλιτεχνικό κόσμο. Η τουριστική αξία της περιοχής ανεβαίνει με την αξιοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και τη διοργάνωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Ολύμπου κάθε χρόνο. Πρότυπος Νομός της ΕΟΚ από το 1977, με απεριόριστες δυνατότητες γεωργικής, τουριστικής και πολιτιστικής ανάπτυξης, η Πιερία βαδίζει σταθερά το δρόμο που φαντάστηκε ο νεώτερος ποιητής γι’ αυτήν:
"Ω Πιερία μακαρισμένη
η διαλεγμένη απ’ τους θεούς για κατοικία!".
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Πιερίας.

Battle of Pydna, 168 BC

ΠΥΔΝΑ (Αρχαία πόλη) ΠΙΕΡΙΑ

• http://www.wargamer.com/greatbattles/pydnaLA.asp

The Battle of Pydna, 168 BC

• http://www.barca.fsnet.co.uk/pydna.htm

ΠΙΕΡΙΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
  Οι Τούρκοι μπορεί να κατέλαβαν το 1453 τη Βασιλεύουσα μα δεν υπέταξαν τους Έλληνες. Πολύ περισσότερο δεν κατέλαβαν τον Όλυμπο που και στα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας ακόμη ζούσε σε καθεστώς ημιανεξαρτησίας.
  Ήδη από το 1599 ληστές ροβολούν από τον Όλυμπο και συλλαμβάνουν στον Πλαταμώνα τον Βενετό πρέσβη που πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη αποδεικνύοντας με την πράξη τους αυτή ότι η τουρκική κυριαρχία δεν είναι εδραιωμένη στην Πιερία.
  Ονομαστός αρματολός αναφέρεται ο καπετά Σαλαμούρας με έδρα τον Πλαταμώνα, ενώ το αρματολίκι του Ολύμπου γνώρισε μεγάλη δόξα, με τον γενάρχη τον Λάζο, της ηρωικής οικογένειας των Λαζαίων, που πρόσφερε πάνω από 400 θύματα στο βωμό της Εθνικής Ανεξαρτησίας. Γόνος της οικογένειας αυτής ήταν και ο Εθνικός μας ήρωας Γεωργάκης Ολύμπιος, που μετά από ηρωικούς αγώνες στον Όλυμπο και τη Μακεδονία, σχεδίασε την Επανάσταση κατά του Οθωμανικού ζυγού στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Τελικά θυσιάστηκε στην μακρινή μονή του Σέκκου, στα Καρπάθια όρη. Το αρματολίκι του Ολύμπου έχει να επιδείξει πλειάδα αγωνιστών. Τα αδέλφια και τα παιδιά του γενάρχη Λάζου, ο Τόλιος, ο Λιόλιος, ο Κώστας Λάζος, ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος, ο Γούλας Δράσκος, ο Νικοτσάρας, ο Σύρος, ο Μπίνος, ο Λιακόπουλος και πολλοί άλλοι, όχι απλά οργάνωσαν τα επαναστατικά κινήματα στον Όλυμπο σε συνεννόηση με τους κλεφταρματολούς της Χαλκιδικής, των Σερρών και της Βέροιας, αλλά και μετά την καταστολή της επανάστασης στην Μακεδονία με τη συντριβή των επαναστατικών δυνάμεων στην Χαλκιδική, τη Νάουσα και την καταστροφή του Πύργου των Λαζαίων στη Μηλιά Πιερίας, δεν υπόστειλαν τη σημαία της Επανάστασης. Με υψηλό φρόνημα κατέβηκαν στη Ν. Ελλάδα και συμμετείχαν με τις υπόλοιπες Ελληνικές δυνάμεις σε πολλά πεδία των μαχών, όπως στα Ψαρά, στην Σκιάθο, στο Μεσολόγγι, στους Μύλους της Λέρνης.
  Οι κλεφταρματολοί του Ολύμπου δεν συμβιβάστηκαν ποτέ με την ιδέα μιας αλύτρωτης Μακεδονίας. Ήδη από το 1835 ο γενναίος κλεφταρματολός της Νάουσας Καραμήτσος επιτίθεται με τα παληκάρια του εναντίον της τουρκικής φρουράς του Κάστρου του Πλαταμώνα και απελευθερώνει τη Λεπτοκαρυά Πιερίας. Υπέρτερες όμως τουρκικές δυνάμεις ανακαταλαμβάνουν την περιοχή. Το Μάρτιο του 1854, καθώς οι Τούρκοι είχαν εμπλακεί σε πόλεμο με τη Ρωσία, ο αρματολοί ροβολούν από τον Όλυμπο και απελευθερώνουν τη Βροντού Πιερίας. Η παρέμβαση όμως ξένων δυνάμεων εμπόδισε την ολοκλήρωση των οραμάτων των κλεφταρματολών μας.
  Τον Φεβρουάριο του 1878, όταν ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος έληγε με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και τη δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων, στο Λιτόχωρο Πιερίας, ύστερα από συνάντηση αντιπροσώπων από όλα τα παρολύμπια χωριά, κηρύσσεται η ομώνυμη επανάσταση. Εκλέγεται επαναστατική κυβέρνηση, υπό τον Ευάγγελο Κοροβάγκο, έμπορο από το Λιτόχωρο και με τη συμμετοχή του επισκόπου Κίτρους Νικολάου Λούση, του Αθανασίου Αστερίου, του Π. Ζαχαριάδη, του Ιερομονάχου Νικηφόρου κλπ. διαμηνύεται στις πρεσβείες των Ευρωπαϊκών Λαών ότι ο Μακεδόνες με τα όπλα πια, διεκδικούν την απελευθέρωση της καθηγμένης περιοχής.
  Η επανάσταση θα πετύχει την απελευθέρωση της Κατερίνης, αλλά υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις θα καταστείλουν το κίνημα και θα βυθίσουν στο αίμα την Πιερία, θα πυρπολήσουν όλα σχεδόν τα χωριά της.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Πιερίας.

ΚΑΤΕΡΙΝΗ (Πόλη) ΠΙΕΡΙΑ
  Η Κατερίνη, πρωτεύουσα του Νομού Πιερίας με περισσότερους από 60.000 κατοίκους, χτισμένη στον κάμπο που σχηματίζεται ανάμεσα στα Πιέρια, τον Ολυμπο και το Θερμαϊκό κόλπο, ιδρύθηκε κατά πάσα πιθανότητα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας από Έλληνες που ήρθαν από την περιοχή της Μονής Σινά. Ίδρυσαν οικισμό γύρω από την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, που είναι η προστάτιδα της πόλης.
  Για την ονομασία της πόλης υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη υποστηρίζει ότι πήρε το όνομά της από την Αγία Αικατερίνη του Σινά και η δεύτερη όπως λέει ο φιλόλογος συγγραφέας Παν. Αναγνωστόπουλος από την παλιά Μακεδονική πόλη Ατηρα (απ' όπου ετυμολογικά παράγεται το όνομα Κατερίνη).
  Στα τέλη του 19ου αιώνα η Κατερίνη εξελίσσεται σε ακμαίο αστικό κέντρο με 3.700 κατοίκους από τους οποίους οι 2.500 Έλληνες και οι 1.200 Μουσουλμάνοι.
  Η συμμετοχή της πόλης και της ευρύτερης περιοχής είναι πλούσια στην Νεότερη Ιστορία της Ελλάδας. Πήρε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 με πολλούς αρματολούς και κλέφτες. Απελευθερώθηκε το 1878 με την επανάσταση του Ολύμπου αλλά υποτάχθηκε πάλι στους Τούρκους μετά το άδοξο τέλος της εξέγερσης. Αργότερα στο Μακεδονικό αγώνα συμμετείχε με τον ένδοξο επίσκοπο Παρθένιο Βαρδάκα και πολλούς ντόπιους Μακεδονομάχους.
  Τελικά απελευθερώθηκε στις 16 Οκτωβρίου του 1912 από τον Ελληνικό στρατό που οδηγούσε ο Κλεομένης Κλεομένους. Μετά την απελευθέρωση της το 1912 και την εγκατάσταση προσφύγων από τον Πόντο, τη Μικρά Ρωσία και τη νότια Ρωσία, ο πληθυσμός της αυξήθηκε αλματωδώς και ο ρυθμός της ανάπτυξης της επιταχύνθηκε.
  Το Σεπτέμβρη του 1929, η Κατερίνη μας από κοινότητα γίνεται Δήμος. Το 1998 με τη δημιουργία Καποδιστριακών Δήμων ενσωματώνονται στο Δήμο Κατερίνης εκτός από το Ν. Κεραμίδι και τη Χράνη και οι κοινότητες του Ανω Αγ. Ιωάννη, Γανόχωρας, Νεοκαισάρειας και Σβορώνου. Ο Δήμος Κατερίνης συνορεύει με τους Δήμους Κορινού, Παραλίας, Λιτοχώρου, Δίου, Πέτρας και Ελαφίνας.
  Σήμερα, η Κατερίνη είναι ένα μωσαϊκό πολιτιστικής, πολιτισμικής και κοινωνικής ζωής και ταυτόχρονα μια οργανωμένη κοινωνία που κατάφερε από μια αγροτική πόλη να γίνει ένα σύγχρονο αστικό κέντρο με πλήθος πνευματικών, πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κατερίνης

• http://www.katerini.gr/DIM_DIAMERISMATA/KATERINI/i...

Ο Κολινδρός διαμέσου της Ιστορίας

ΚΟΛΙΝΔΡΟΣ (Κωμόπολη) ΠΙΕΡΙΑ
  Παρ' όλο που το όνομα Κολινδρός πρωτοαναφέρεται σε έγγραφο λίγο μετά το 1000 μ.Χ. τα ευρήματα στην περιοχή του μαρτυρούν αδιάλειπτη πολιτισμένη δραστηριότητα πολλών χιλιάδων χρόνων. Οι πρόσφατες ανασκαφές στον οικισμό των Παλιαμπέλων αποκαλύψαν ότι η θέση αυτή οργανωμένης δραστηριότητας είναι η αρχαιότερη της Πιερίας (Μέση Νεολιθική περίοδος 5800 π.Χ. ίσως και παλαιότερα). Είναι πάμπολα τα ευρήματα που κατά καιρούς ανασύρονται από τα άροτρα ή αποκαλύπτονται κατά τη διάρκεια κατασκευαστικών και καλλιεργητικών εργασιών, δυστυχώς ακόμα και από αρχαιοκαπήλους. Ερείπια και τάφοι της ιστορικής περιόδου εντοπίζονται σε πάρα πολλές περιοχές (Τ' αηξιάρη, Τζιρικνιά, Μπογιάτες, μέσα στον Κολινδρό), οι οποίες καλύπτουν τεράστια έκταση, από τα Ρυάκια έως τα Παλιάμπελα και από τον Αμαξηγό έως το Λιβάδι.
  Αν όμως για τα προϊστορικά και τα αρχαία χρόνια μαρτυρούν μόνο τα ευρήματα για την περίοδο της τελευταίας χιλιετίας έχουμε και γραπτές μαρτυρίες καθώς και την προφορική από γενιά σε γενιά παράδοση. Ο Κολινδρός του 19ου αιώνα είναι καλώς γνωστός από τους αγώνες του κατά του Τούρκου κατακτητή, για δε τον εικοστό αιώνα τα στοιχεία βρίθουν.
  Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν την ιστορική διαδρομή του τόπου μας με βάση τον παρακάτω διαχωρισμό κατά χρονικές περιόδους: Προϊστορικοί χρόνοι
  Ξεκινάμε από τη Μέση Νεολιθική περίοδο, έκτη χιλιετία π.Χ. Οι ερευνητές πιθανολογούν ότι ίσως προκύψουν στοιχεία και από την Αρχαιότερη Νεολιθική (τέλη έβδομης χιλιετίας).
Ελληνιστικοί και Ρωμαϊκοί χρόνοι
  Πάμπολα είναι τα ευρήματα που μαρτυρούν ότι στην περιοχή υπήρξε ακμαίο κέντρο των Μακεδόνων και στη συνέχεια των Ρωμαίων, σε περισσότερες της μιας θέσεις.
Βυζαντινοί χρόνοι
  Κατ' αυτή την περίοδο έχουμε πολλαπλές αναφορές στον Κολινδρό, υπό το σημερινό του όνομα.
Τουρκοκρατία
  Ο Κολινδρός, σημαντικό Μακεδονικό κεφαλοχώρι, συμμετέχει ενεργά σε κάθε εθνική προσπάθεια, πληρώνοντας βαρύ τίμημα στο όραμα για ελευθερία. Οι αναφορές βεβαίως γίνονται πολλές και συγκεκριμένες.
  Το σημαντικότερο γεγονός αυτής της μαύρης περιόδου είναι η κορύφωση της αντίστασης των Κολινδρινών και των άλλων Ολυμπίων και Πιεριέων ενάντια στο βάρβαρο με την Επανάσταση του Ολύμπου (Φεβρουάριος - Απρίλιος 1878).
Νεότερα χρόνια
  Ο Κολινδρός του αιώνα μας,άλλοτε σφριγηλή και κατά περιόδους παρακμάζουσα κωμόπολη παρακολουθεί και αυτός όλες τις φάσεις της σύγχρονης ιστορίας μας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κολινδρού

• http://www.kolindros.gr/ellinika/4_istoria/index.h...

ΠΙΕΡΙΑ ΟΡΗ (Βουνό) ΠΙΕΡΙΑ
  Τα Πιέρια αποτελούν τμήμα της Μακεδονικής γης. Ο όρος "Μακεδονίς Γη" χαρακτηρίζει την πρώτη Μακεδονία, με πρωτεύουσα τις Αιγές, του λαού της Κάτω Μακεδονίας.
  Τα Πιέρια όρη αποτελούσαν την καρδιά του βασιλείου της Κάτω Μακεδονίας. Αυτό συμπεραίνεται από όλες τις αρχαίες ιστορικές πηγές. Στις βόρειες υπώρειες, στις αρχές της πρώτης προχριστιανικής χιλιετίας, οι Αργεάδες ή Κάτω Μακεδόνες Βασιλείς, ίδρυσαν την πρωτεύουσα του Κράτους τους, τις Αιγές. Τα Πιέρια μαζί με τον Τίταρο είναι η βόρεια συνέχεια του Ολύμπου.
  Τα Πιέρια μαζί με τον Τίταρο είναι η βόρεια συνέχεια του Ολύμπου.
  Για πρώτη φορά στην Ιλιάδα, γίνεται αναφορά στην ευρύτερη περιοχή της Πιερίας και Ημαθίας.
  "Ηρη δ' αυξασα λίπειν ρίου Ουλύμποιο, Πιερίην δ' επίβασα και Ημαθίην ερατεινής σεύατ' εφ'ιπποπόλων Θρηκών όρεα νιφόεντα"
Επίσης, ο Μέγας ιστορικός Ηρόδοτος στα συγγράμματά του αναφέρει :
"...ΠΟΤΑΜΟΣ ΔΕ ΕΣΤΙ ΕΝ ΤΗ ΧΩΡΗ ΤΑΥΤΗ, ΤΩ ΘΥΟΥΣΙ ΟΙ ΤΟΥΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΤΩΝ ΑΠ' ΑΡΓΕΟΣ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΣΩΤΗΡΙ. ΟΥΤΟΣ ΕΠΕΙΤΕ ΔΙΑΒΗΣΑΝ ΟΙ ΤΗΜΕΝΙΔΑΙ, ΜΕΓΑΣ ΟΥΤΩ ΕΡΡΥΗ ΩΣΤΕ Τους ΙΠΠΕΑΣ ΜΗ ΟΙΟΥΣ ΤΕ ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΔΙΑΒΗΝΑΙ. ΟΙ ΔΕ ΑΠΙΚΟΜΕΝΟΙ ΕΙΣ ΑΛΛΗΝ ΓΗΝ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΗΣ ΟΙΚΗΣΑΝ ΠΕΛΑΣ ΤΩΝ ΚΗΠΩΝ ΤΩΝ ΛΕΓΟΜΕΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΜΙΔΕΩ ΤΟΥ ΓΟΡΔΙΕΩ".
ΗΡΟΔΟΤΟΣ βιβλ.ΩΙΙΙ, κεφ. 138
"...Στη χώρα αυτή υπάρχει ένας ποταμός στον οποίο προσφέρουν θυσίες στον σωτήρα τους οι απόγονοι των ανδρών αυτών, που ήρθαν από το Αργος. Αυτός ο ποταμός, όταν τον πέρασαν οι απόγονοι του Τημένου, έφερε τόσο μεγάλη κατεβασιά, ώστε οι ιππείς δεν μπόρεσαν να τον περάσουν. Και εκείνοι έφτασαν σε μια άλλη περιοχή της Μακεδονίας και εγκαταστάθηκαν εκεί κοντά στους κήπους, που λέγεται ότι ήταν του Μήδα του γιου του Γορδίου.
Μετάφραση από τον Ηρόδοτο, βιβλ. ΩΙΙΙ, κεφ. 138
  Τα Πιέρια αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο τόσο για το ευρύτερο κοινό, όσο και για την επιστημονική κοινότητα στη γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού της Μακεδονίας.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Μακεδονίδος

Ιστοσελίδα Δήμου Μακεδονίδος
• http://www.dimosmakedonidos.gr/istorikaxaraktirist...