Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ονομασία της πόλης

ΚΟΡΙΝΘΟΣ (Πόλη) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Το πρώτο όνομα αυτής της περιοχής ήταν Εφύρα, όνομα πελασγικό, της πρώτης βασίλισσας αυτής της γης, της Εφύρας, κόρης του Ωκεανού και της Θέτιδας και γυναίκας του Ηλιου. Ισως σήμαινε γέφυρα και χαρακτήριζε τη σπουδαία θέση της Κορίνθου. Ο Ηλιος και η Εφύρα μοίρασαν την επικράτειά τους στα δυο παιδιά τους: ο Αλωέας έλαβε τη χώρα από τα σύνορα της Κορίνθου ως τη Σικυώνα και ο Αιήτης πήρε τη χώρα από τα σύνορα της Σικυώνας ως την Ισθμία. Ο Αιήτης όμως νωρίς θα εμπιστευτεί τη διοίκηση της Εφύρας στον Βούνο, γιο του Ερμή και της Αλκιδάμειας, και θα εγκατασταθεί στην Αία (Κολχίδα) όπου και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του. Ακολούθησαν ο βασιλιάς Επωπέας, εγγονός του Ηλιου και ο γιος του Μαραθώνα, ο Κόρινθος. Σ' αυτόν οφείλει, κατά μια εκδοχή, η πόλη το δεύτερο και μόνιμο όνομά της.
  Κατά μια άλλη εκδοχή, κατά τους αρχαίους χρόνους, ζούσε μια όμορφη κόρη που έμοιαζε με άνθος. Την έλεγαν γι' αυτό Κόρινθο (κόρη + άνθος). Οποιο παλικάρι την έβλεπε, την αγαπούσε τρελά. Μια μέρα πέρασαν τρία αδέρφια, πανέμορφα αρχοντόπουλα, που μόλις την είδανε ξετρελάθηκαν από την ομορφιά της και έστειλαν προξενητάδες να της πουν να διαλέξει έναν από τους τρεις. Εκείνη όμως που αγαπούσε περισσότερο απ' όλα τον τόπο της, τους παράγγειλε πως θα παντρευόταν αυτόν που θα έκανε το μεγαλύτερο καλό. Ή να φυτέψει το κάμπο της Βόχας με ελιές, ή να οχυρώσει το Κάστρο της Αρχαίας Κορίνθου με ψηλά τείχη και να ανοίξει 365 πηγάδια, όσες οι μέρες του χρόνου, ή να φέρει νερό να ποτιστεί ο τόπος. Τα παλικάρια στρώθηκαν στη δουλειά. Το ένα άρχισε να φυτεύει το κάμπο. Το άλλο να οχυρώνει το Κάστρο και το τρίτο, το καλύτερο, να φτιάχνει αυλάκια για να φέρει το νερό της Στυμφαλίας στην περιοχή της σημερινής Κορίνθου. Ετσι πέρασαν οι μέρες και σαν ήρθε η ορισμένη, ο κάμπος πρασίνισε από τις ελιές που «έπιασαν». Αλλά και η τελευταία πέτρα μπήκε πάνω στο Κάστρο. Την ώρα εκείνη κύλησε και το νερό απ' το μεγάλο ποτάμι στ' αυλάκια. Η όμορφη κόρη που ήταν σαν ανθός, δεν παντρεύτηκε κανέναν, μόνο έγινε τρία κομμάτια και αυτά τα έβαλαν στα θεμέλια της νέας πολιτείας που ονομάστηκε Κόρινθος.
  (Κείμενο: Μαρία Γεωργιάδου, Θηρεσία Κοντογιάννη)
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (2002) της Νομαρχίας Κορινθίας.

Διάσωση του Αριστομένη απ'τον Καιάδα

ΕΙΡΑ (Αρχαίο φρούριο) ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Οταν οι Λακεδαιμόνιοι συνέλαβαν τον Αριστομένη τον έριξαν στον Καιάδα μαζί με άλλους Μεσσήνιους. Ολοι σκοτώθηκαν, εκτός από τον Αριστομένη, που τον έσωσε ένας αετός κρατώντας τον στα φτερά του κατά την πτώση. Μέσα από τον Καιάδα ο Αριστομένης βγήκε με τη βοήθεια μιας αλεπούς, που την ακολούθησε στη φωλιά της, βρήκε την έξοδο και γύρισε σώος στο σπίτι του στην Είρα (Παυσ. 4,18,5-7).

Perseus: Pausanias, Description of Greece, Messenia
• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=...

Οι πηγές του Λάδωνα

ΛΑΔΩΝ (Ποταμός) ΑΡΚΑΔΙΑ
Στην περιοχή της Λυκούριας επικρατούσε μέχρι τον περασμένο αιώνα ο θρύλος πως δύο δαίμονες στοίχειωναν τη λίμνη της Φενεού . Ο ένας έμενε στην περιοχή της Γκιόζας (Ματιού) και ο άλλος στην περιοχή της Λυκούριας. Κάποια φορά που συγκρούστηκαν κάπου στη Λυκούρια, ο ένας δαίμονας χώθηκε στη γη και τρυπώντας το βουνό βγήκε στη λίμνη της Φενεού. Ανοιξε έτσι την καταβόθρα της Γκιόζας και άδειασε η λίμνη (Εκδ. Αθηνών, Παυσανίου Περιήγησις, τόμος 4, σελ. 252, σημ. 1).

Ο Θρύλος της Ρωξάνης

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ (Χωριό) ΛΑΚΩΝΙΑ
  Λέγανε Ρωξάνη την όμορφη της Μονεμβασιάς: Ξακουστή για τα κάλλη της σ' όλο το Μοριά!
  Μ' εφτά αδερφούς και δεκαεφτά ξαδέρφους ποιος να κοτήσει να σηκώσει μάτια πάνω της;
  Μαύρη της μοίρα στάθηκε το συναπάντημά της με το στερνοπαίδι του Χασάν - Αγά μια Κυριακή πρωί, που πήγαινε με τη μάνα της στην Εκκλησία.
  Δράκο το λέγανε το παραχαϊδεμένο κι όμορφο τουρκόπουλο, ό,τι πεθύμαγε στη ζωή το 'παιρνε με το σπαθί του!
  Την είδε την ομορφονιά και φούντωσε η λαχτάρα στην καρδιά του για τα κάλλη της.
  Αρχίζει λοιπόν να συχνοδιαβαίνει κάτω απ' τα παραθύρια της. Τον παίρνει χαμπάρι η μάνα της, που τη φύλαγε σαν το μαργαριτάρι. Τη ζώνουνε τα φίδια:
- "Φυλάξου, θυγατέρα, απ' το τουρκόπουλο και σ' έβαλε στο μάτι."
- "Μη σκιάζεσαι, μανούλα μου, και δεν αποκοτάει μ' εφτά αδελφούς και δεκαεφτά ξαδέρφους."
- "Βγάλε την απ' το λογισμό σου" συμβούλευαν το Δράκο οι φίλοι του, "τ' αδέρφια, τα ξαδέρφια της, θε να σε γδάρουν ζωντανό!"
  Μα εκείνος, μάτια μου, το 'βαλε αμέτι μου χαμέτι να την κλέψει.
  Και μια νύχτα που ο άνεμος ούρλιαζε μανιασμένος στη Μονεμβασιά κι έπνιγε κάθε βόγκο και κάθε παράπονο, ο Δράκος δρασκέλισε τα' αψηλό της παραθύρι και την έκλεψε την όμορφη Ρωξάνη.
  Κλειδαμπαρώθηκε μαζί της στο κονάκι του κι απόξω οι φρουροί αγρυπνάνε...
  Ξημέρωνε πάλι Κυριακή. Την περιμένει η μάνα της να κατεβεί να παν στην εκκλησιά, μα αργεί η Ρωξάνη... Την καλεί..., απόκριση δεν παίρνει...
  Με γόνατα τρεμάμενα ανηφορίζει ως την καμαρή της... και τι να δει: Το παραθύρι διάπλατο και το κρεβάτι άδειο!
  Της κόπηκε η ανάσα της δύστυχης. Σέρνει άγρια κραυγή και σωριάζεται καταγής. Προφταίνουνε τ' αδέρφια και τα ξαδέρφια της Ρωξάνης και μια και δυο να τα στο κονάκι του Δράκου!
  Μήτε φρουρός απόμεινε ζωντανός μήτε Δράκος. Αρπάζουν και την έρημη τη νια - τι 'χε φταίξει; - και τηνε παν και την πετάν στο βάραθρο του κάστρου έξω απ' τα τείχη.
  ...Για να ξεπλύνουν - λέει - το όνομα της φαμίλιας τους που το μαγάρισε ο Αγαρηνός κλέβοντάς την.
  Περνάν οι διαβάτες ανεβοκατεβαίνοντας το δρόμο για τη Μονεμβασιά και τους ξεσκίζουν την καρδιά οι βόγκοι και οι θρήνοι της άμοιρης Ρωξάνης... ώσπου αναπαύτηκε...