Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΚΟΖΑΝΗ (Πόλη) ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
  Founded by Christian settlers who after the Ottoman conquest withdrew from the plains of Macedonia into the mountains, Kozani occupies the site of an ancient town as archaeological finds in the area testify. Its safe position soon attracted other Christians expelled from Epirus. With the 17th century came economic development and urbanization.
  Around the middle of the same century, Kozani was pillaged by Turks from the vicinity, but two large waves of immigrants from Epirus about the same time changed the face of the town. Kozani's growth and prosperity are linked with Harisis Trantas (the son of Ioannis Trantas who had led one of the groups from Epirus), "a good mason and builder who came to build stately homes of two storeys," as one old document states, having secured privileges by placing the town under the protection of the Sultan's mother.
  In 1664 the foundations were laid for the magnificent church of Ayios Nikolaos and the market, which housed the workshops of local craftsmen and the shops of the guilds and Greek merchants from central Europe. The commercial development of the 18th and 19th century also contributed to the growth of education and the arts.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (1 φωτ.)

Μάχη των Λαζαράδων

ΛΑΖΑΡΑΔΕΣ (Χωριό) ΚΟΖΑΝΗ
9 Οκτωβρίου 1912 νικητήρια μάχη του Ελληνικού απελευθερωτικού στρατού ενάντια στα τουρκικά στρατεύματα. Κάθε χρόνο οργανώνεται επετειακός εορτασμός όπου συμμετέχουν όλες οι διοικητικές, στρατιωτικές και εκκλησιαστικές αρχές του τόπου.

Ιστοσελίδα Νομαρχάις Κοζάνης
• http://www.kozani.gr/Nomos/DHMOI/s_Kamvounia.htm

ΑΙΑΝΗ (Κωμόπολη) ΚΟΖΑΝΗ
  Στην αρχαιότητα η περιοχή ανήκε στο βασίλειο της Ελίμειας, ένα από τα ελληνικά βασίλεια της Aνω Μακεδονίας. Η Αιανή ήταν πρωτεύουσα του βασιλείου. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β' ενσωμάτωσε τις περιοχές της Aνω Μακεδονίας στο ενιαίο Μακεδόνικο Βασίλειο. Στην εκστρατεία του Μ.Αλεξάνδρου ένα μεγάλο τμήμα του Μακεδόνικου στρατού καταγόταν από την περιοχή της Ελίμειας. Τα επόμενα χρόνια η περιοχή της Αιανής γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που διαρκεί μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση, οπότε και ακολουθεί την ιστορική πορεία των υπολοίπων περιοχών της Μακεδονίας. Στα Βυζαντινά χρόνια δοκιμάζεται συχνά από βαρβαρικές επιδρομές (επιδρομές Γότθων, Σλάβων, Βουλγάρων) και παρακμάζει, ενώ σταδιακά το διοικητικό κέντρο της περιοχής μεταφέρεται στα γειτονικά Σέρβια.
  Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι μια νέα περίοδος δοκιμασίας. Στα τέλη του 18ου αιώνα η Αιανή υπάγεται διοικητικά στο πασαλίκι των Ιωαννίνων και γνωρίζει την αδίστακτη κυριαρχία του Αλή Πασά. Στα 1878, η είδηση της σχεδιαζόμενης συνθήκης του Αγίου Στεφάνου αναστατώνει τους κατοίκους της περιοχής που συμμετέχουν μαζικά στην επανάσταση του Βούρινου. Κατά τον Μακεδονικό αγώνα (1904 -1908), η προσδοκία της απελευθέρωσης και ο επαναστατικός αναβρασμός που επικρατεί στη Μακεδονία δεν αφήνει αδιάφορους τους κατοίκους της περιοχής οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στα αντάρτικα σώματα. Στις 12 Οκτωβρίου 1912 τμήμα του ελληνικού στρατού θα μεταφέρει το μήνυμα της απελευθέρωσης και της ενσωμάτωσης της περιοχής στην Ελλάδα.

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Κοζάνης
• http://www.kozani.gr/Nomos/DHMOI/s_Aianis.htm

ΑΙΑΝΗ (Αρχαία πόλη) ΚΟΖΑΝΗ
Στην αρχαιότητα η περιοχή ανήκε στο βασίλειο της Ελίμειας, ένα από τα ελληνικά βασίλεια της Ανω Μακεδονίας. Η Αιανή ήταν πρωτεύουσα του βασιλείου. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β' ενσωμάτωσε τις περιοχές της 'Ανω Μακεδονίας στο ενιαίο Μακεδόνικο Βασίλειο. Στην εκστρατεία του Μ.Αλεξάνδρου ένα μεγάλο τμήμα του Μακεδόνικου στρατού καταγόταν από την περιοχή της Ελίμειας. Τα επόμενα χρόνια η περιοχή της Αιανής γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που διαρκεί μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση, οπότε και ακολουθεί την ιστορική πορεία των υπολοίπων περιοχών της Μακεδονίας. Στα Βυζαντινά χρόνια δοκιμάζεται συχνά από βαρβαρικές επιδρομές (επιδρομές Γότθων, Σλάβων, Βουλγάρων) και παρακμάζει, ενώ σταδιακά το διοικητικό κέντρο της περιοχής μεταφέρεται στα γειτονικά Σέρβια.

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Κοζάνης
• http://www.kozani.gr/Nomos/DHMOI/s_Aianis.htm

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ (Δήμος) ΚΟΖΑΝΗ
Tο ξερίζωμα των Ελλήνων του Πόντου είναι από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Υστερα από 27 αιώνες ζωής, ένας λαός εκριζώθηκε από τη γη του αφήνοντας πατρογονικές εστίες, σπίτια, εκκλησίες, τάφους προγόνων, για να ριχτεί στις ακτές της Ελλάδας. Οι μεγάλες πόλεις και τα χωριά της Ελλάδας, κυρίως της Μακεδονίας και της Θράκης, απορρόφησαν το προσφυγικό στοιχείο, το οποίο εύκολα ενσωματώθηκε στον προϋπάρχοντα πληθυσμό. Με την εργατικότητα και την προοδευτικότητα που το χαρακτήριζε από παλιά, βοήθησε πάρα πολύ στην άνθιση της οικονομίας και στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου όλων των Ελλήνων. Η συμβολή του στην αναβάθμιση ήταν γενικότερη, και ενισχύθηκαν τομείς όπως τα γράμματα, ο αθλητισμός και ο πολιτισμός.

Μέσα στον αγώνα για την προσαρμογή τους στα νέα γεωγραφικά και κοινωνικοπολιτικά δεδομένα, δεν έπαψαν να διατηρούν με πείσμα τον πλούτο της παράδοσης τους, τη διάλεκτο, τα τραγούδια και τους χορούς τους. Οχι μόνο να τα διατηρούν νοσταλγικά, αλλά και να τα παραδίδουν στους μεταγενέστερους από την πιο τρυφερή ηλικία, για να τα βιώσουν και να τα αγαπήσουν. Πρόκειται για ένα σύνολο ανθρώπων με πολιτιστική και εθνική αυτογνωσία, οπλισμένο με μια παράξενη δύναμη και θάρρος απέναντι στις εκάστοτε δυσκολίες και με τη θέληση να διατηρήσει οτιδήποτε είναι, και όχι μόνο θεωρείται, γνήσιο και αληθινό.

Και στα τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα οι κάτοικοι μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών στο σύνολό τους, ήταν Τούρκοι. Στη θέση τους ήρθαν και εγκαταστάθηκαν οικογένειες ξεριζωμένων Ελλήνων από τη Σεβάστεια, την Αργυρούπολη, την Τραπεζούντα, την Προύσα, τη Σαφράμπολι, τη Νικομήδεια, τη Λιβερά, τον Καύκασο, το Μετέν, όλες περιοχές του Πόντου και της Μ. Ασίας. Ολοι τους με όπλο την εργατικότητα και την αισιοδοξία έδωσαν δυναμικά τη σκληρή μάχη της επιβίωσης και κατάφεραν να στήσουν αξιόλογα νοικοκυριά από το τίποτε.

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Κοζάνης
• http://www.kozani.gr/Nomos/DHMOI/s_DimYpsil.htm

Ιστορικά Γεγονότα & Ονομασία

ΣΕΡΒΙΑ (Κωμόπολη) ΚΟΖΑΝΗ
  Τα Σέρβια κατοικήθηκαν από τα Προϊστορικά χρόνια και σώζονται τάφοι, αγγεία, νεολιθικά εργαλεία. Το 1909 ο Wace ανακάλυψε τον προϊστορικό οικισμό των Σερβίων. Αργότερα έγιναν ανασκαφές το 1930 από τον Heurtley και την περίοδο 1971-73 από τις C. Ridley και κ. Ρωμιοπούλου που έφεραν στο φως σημαντικότατα ευρήματα. Ετσι τα Σέρβια πέρασαν στη διεθνή βιβλιογραφία ως μεμονωμένη Θεσσαλική αποικία. Η κα Χονδρογιάννη-Μετόκη αναφέρει ότι από το 1985 και μετά η έρευνα έφερε στο φως ένα μεγάλο αριθμό προϊστορικών θέσεων καθώς και λείψανα κατοίκησης ιστορικών χρόνων, που υποχρέωναν τους αρχαιολόγους να δούνε την περιοχή ως μία ενιαία ανεξάρτητη πλέον ενότητα. Οι θέσεις που έχουν εντοπισθεί καλύπτονται κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τα νερά της Λίμνης Σερβίων και έρχονται στο φως μόνο με την μείωση της στάθμης του νερού, περιορίζοντας έτσι στο ελάχιστο τα περιθώρια της έρευνας. Κεραμική, γραπτή και μονόχρωμη, αλλά και πολλές άλλες κατηγορίες, λίθινα εργαλεία κατασκευασμένα με κρούση ή τριβή.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ
  Η ονομασία των Σερβίων προήλθε από το λατινικό ρήμα Servo που σημαίνει (φυλάττω, παρατηρώ) και ουσιαστικά ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού για αιώνες και κυρίως επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας - λόγω της θέσης του, ήταν ένα απόρθητο φρούριο που ήλεγχε τις μοναδικές διόδους μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας στην περιοχή. Η πρώτη ονομασία των Σερβίων ήταν "Φυλακαί" επί Μακεδόνων και μέχρι τις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα. Οταν όμως την πόλη των "Φυλακών" κατέλαβαν οι Ρωμαίοι, την ονόμασαν στη δική τους γλώσσα (Servia = Φυλακτήρια, Παρατηρητήρια) από το λατινικό ρήμα (Servo = Φυλάττω, Παρατηρώ).
  Ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος (23-79 μ.Χ.) μνημονεύει τους κατοίκους των Φυλακών αποκαλώντας τους Φυλακήσιους. Το όνομα αυτό υπάρχει και σε επιγραφή που βρέθηκε στη Βέροια, η οποία έχει ως εξής: "Παρμενίων Γλαυκία Φυλακήσιος νικητής εν δολίχω." Και το πρώτο όνομα "Φυλακαί" και το δεύτερο Σέρβια (Servia), επί Μακεδόνων και Ρωμαίων αντίστοιχα είναι στον πληθυντικό και αυτό γιατί συμπεριέχει και τις δυο διόδους , των Σερβίων και των στενών "Πόρτες". Τα Σέρβια βρίσκονται εκεί που συναντιούνται το Τιτάριο όρος με τα Καμβούνια. (Από "ΤΑ ΦΑΡΑΓΓΙΑ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ")

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερβίων

• http://www.servia.gr/history/gegonota.html

- 480π.Χ. Ο Ξέρξης επιχείρησε να περάσει τη δίοδο των Σερβίων χωρίς να κατορθώσει, λόγω καλής οχύρωσης.
- 335π.Χ. Ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιμοποίησε τη διάβαση των Σερβίων πορευόμενος από την Αχρίδα για τη Θήβα.
- 160π.Χ. Οι Ρωμαίοι στρατηγοί Μάρκος Αυρήλιος και Παύλος Αιμίλιος περνούν από τα Σέρβια.
- 5-64μ.Χ. Περνά και διδάσκει στα Σέρβια ο Απόστολος Παύλος.
- 460μ.Χ.Ο αρχηγός της στρατιάς των Γότθων Θευδέμιρος περνά από τα Σέρβια καθώς βάδιζε από τη Λάρισα για τη Θεσ/νίκη.
- 479μ.Χ. Ο αρχηγός των Οστρογότθων Θευδέριχος ο Νεώτερος περνά από τα Σέρβια.
- (560- 630μ.Χ.) Κτίστηκε το Φρούριο των Σερβίων, στα χρόνια του Ιουστινιανού ή του Ηρακλείου.
- Τον 7ο αιώνα ο Πορφυρογένητος αναφέρει την ίδρυση των Σερβίων σε οχυρωμένη πόλη εξαιτίας σλαβικών επιδρομών.
- Τον 8ο αιώνα φαίνεται και η ύπαρξη Επισκοπής Σερβίων που μεταφέρθηκε στα Σέρβια από την Καισαρεία.
- Τον 10ο αιώνα ξεκινά η ιστορία των Σερβίων με γραπτά στοιχεία, καθώς συνδέεται στενά με το Βυζαντινό Κράτος.
- Μεταξύ 978 και 986 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τους Βούλγαρους με αρχηγό τον Σαμουήλ, ο οποίος εγκαθιστά σ' αυτά Φρούραρχο τον Νικολιτζά.
- 1001 ο Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος καταλαμβάνει μετά από πολιορκία τα Σέρβια.
- 1018 ο Νικηφόρος Ξιφίας καταστρέφει τα τείχη των Σερβίων.
- 1204 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τους Φράγκους της Δ΄ Σταυροφορίας.
- 1216 τα Σέρβια περιέρχονται στην κατοχή του Δεσπότη της Ηπείρου Θεοδώρου Δούκα.
- 1237 ο Μιχαήλ Β΄ Δούκας ανηψιός του Δεσπότη της Ηπείρου Θεοδώρου, νυμφεύεται την Θεοδώρα, κόρη του στρατιωτικού διοικητή Ιωάννη Πετραλίφα, στο Βυζαντινό Κάστρο των Σερβίων.
- 1257 η Σερβιώτισσα Θεοδώρα, σύζυγος του Μιχαήλ Β΄ Δούκα, μετά από διαπραγματεύσεις με τον βασιλέα της Νίκαιας Θεόδωρο Β΄ Λάσκαρη για τον γάμο της θυγατέρας του Μαρίας με το γιό της Νικηφόρο Δούκα, αναγκάζεται να υποσχεθεί την παραχώρηση των Σερβίων.
- 1341 ο Κράλης των Σερβίων Στέφανος Δουσάν καταλαμβάνει τα Σέρβια.
- 1350 ο Βασιλεύς Ιωάννης Καντακουζηνός πολιορκεί τα Σέρβια χωρίς αποτελέσματα.
- 1393 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τα στρατεύματα του Σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄.
- 1430 ερημώνεται η Βυζαντινή πόλη των Σερβίων και μεταφέρεται στη σημερινή της θέση.
- 1745 μεταφέρεται η έδρα της επισκοπής από τα Σέρβια στην Κοζάνη, με διαταγή του Πατριάρχη.
- 1882 ιδρύεται στα Σέρβια από τους Τούρκους αυτόνομο Σαντζάκιο (περιφέρεια) στο οποίο υπαγόταν οι Καζάδες (Νομαρχίες) Ελασσόνας, Σερβίων, Κοζάνης, Καιλαρίων (Πτολεμαίδος), Ανασελίτσης (Σιάτιστας), Γρεβενών, Κατερίνης, και Δεσκάτης.
- 1882 ιδρύεται από την Ελλάδα προξενείο με έδρα τα Σέρβια και αναβαθμίζεται η επισκοπή Σερβίων και Κοζάνης, σε Μητρόπολη.
- 1912 ο Ελληνικός στρατός στις 10 Οκτωβρίου μετά την νικηφόρα μάχη στα στενά "πόρτες" απελευθερώνει τα Σέρβια. Την ίδια μέρα οι Τούρκοι σκοτώνουν στις φυλακές των Σερβίων 117 ιερείς, δασκάλους και πρόκριτους από την περιοχή Σερβίων.
- 1915 από 1η Ιανουαρίου μεταφέρεται η έδρα της Νομαρχίας από τα Σέρβια στην Κοζάνη.
- 19-12-1918 τα Σέρβια και τα 25 χωριά υπάγονται πλέον στην επαρχία Κοζάνης.
- 1919-23 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, φεύγουν οι Τούρκοι και έρχονται 250 οικογένειες προσφύγων.
- 6-3-1943 οι Ιταλοί καίνε ολοκληρωτικά τα Σέρβια που ανακηρύσσονται νεκρή ζώνη.
- 1974 μεταφέρεται στα Σέρβια το χωριό Λάβα.
- 1-1-1995 μεταφέρεται στα Σέρβια το χωριό Καστανιά (Συνένωση της Κοινότητας Καστανιάς με τον Δήμο Σερβίων).
- 1-1-1999 τα Σέρβια είναι έδρα του νέου διευρυμένου Δήμου Σερβίων και υπάγονται σ' αυτών τα χωριά, Πλατανόρρευμα, Καστανιά, Λάβα, Κρανίδια, Αυλές, Γούλες, Τριγωνικό, Μεταξά, Πολύραχο, Προσήλιο, Νεράιδα Ίμερα, Λεύκαρα, Ροδίτης, Μεσσιανή, και Βαθύλακκος.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερβίων

• http://www.servia.gr/history/gegonota.html