Εμφανίζονται 8 τίτλοι με αναζήτηση: Προσκυνήματα στην ευρύτερη περιοχή: "ΙΘΑΚΗ Νησί ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ" .
Ο Ναός της Παναγίας στην Ανωγή Ιθάκης, κτισμένος σε υψόμετρο 500m,
είναι ένας από τους μεγαλύτερους, σημαντικότερους και αρχαιότερους ναούς των Βαλκανίων.
Είναι ρυθμού Βασιλικής μεγάλων διαστάσεων (μήκος 30m και πλάτος 10m περίπου) και
όπως λέγεται κτίστηκε τμηματικά πριν από 700 χρόνια. Το εσωτερικό του Ναού παρουσιάζει
μεγάλο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι είναι ολόκληρο σκεπασμένο με τοιχογραφίες Βυζαντινής
Τεχνοτροπίας και γι' αυτό το λόγο έχει κηρυχθεί από το Υπουργείο Παιδείας και
Θρησκευμάτων από το 1959, ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Θαυμάσιες εικόνες Αγίων
και μορφές Αγγέλων σπάνιας τεχνικής, μαρτυρούν το ασύγκριτο ταλέντο του ζωγράφου
της εποχής, του Αντώνιου εξ Αγράφων που ήκμασε περί τα μέσα του 17ου αιώνα. Ο
ζωγράφος προερχόταν από τη σχολή των Βραγγιανών Αγράφων στην οποία διατηρούνταν
η Βυζαντινή Παράδοση. Οι μορφές των Αγίων και οι στάσεις τους είναι τυποποιημένες
και η θέση τους στο Ναό ορισμένη με την πνοή, το χρώμα και την έκφραση που δίνει
ο ζωγράφος. Σύμφωνα με επιγραφή στο πέτρινο τέμπλο, ο Αντώνιος εξ Αγράφων παρέδωσε
τις εικόνες στα 1680.
Οι Σεισμοί του '53
Ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές το έτος 1953, κατά τη διάρκεια των καταστρεπτικών
σεισμών της περιόδου εκείνης. Λίγο αργότερα, επισκευάστηκε με την ευγενική φροντίδα
και συνδρομή του Ιθακήσιου εφοπλιστή κ. Πάνου Γράτσου και οι τοιχογραφίες συντηρήθηκαν
από το συντηρητή κ. Αναστάσιο Κουτσουρή. Με τις επιτυχείς παρεμβάσεις του συντηρητή,
αναπαλαιώθηκαν και αποκαταστάθηκαν όλες οι εμφανείς τοιχογραφίες, οι οποίες στη
Βόρεια πλευρά και στη Νότια πλευρά του κυρίως Ναού, είναι διατεταγμένες σε πέντε
παράλληλες ζώνες.
Οι Πέντε Αγιογραφικές Ζώνες
Στη πρώτη ζώνη υπάρχουν απλά διακοσμητικές εικόνες.
Η δεύτερη ζώνη, ξεκινώντας πάνω από το δάπεδο της εκκλησίας δείχνει
μια σειρά ολόσωμων Αγίων. Μέρος της ζώνης αυτής του δυτικού τοίχου απέναντι από
την κύρια είσοδο, θυμίζει ως πρώτη εντύπωση τα μωσαϊκά του San Vitale της Ραβέννας
και τοιχογραφίες των Μετεώρων.
Το Μωσαϊκό της ένστολης Θεοδώρας στη Ραβέννα, αντιστοιχεί προς την Αγιογραφία
του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης στη εκκλησίας της Ανωγής. Στην περίπτωση
της Ανωγής, μεταξύ Κωνσταντίνου και Ελένης, ο Αγιογράφος παρεμβάλει ένα διπλό
σταυρό που σήμερα είναι ευρύτερα γνωστός ως ο σταυρός της Λωρραίνης, έμβλημα του
στρατηγού Ντε Γκωλ στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στην τρίτη ζώνη υπάρχουν Αγιοι και Όσιοι σε δακτυλίους με διακόσμηση
αγράμπελης. Στην τέταρτη ζώνη απεικονίζονται παραστάσεις από την ζωή της Παρθένου
και των Μαρτύρων της εκκλησίας. Στην πέμπτη και τελευταία ζώνη, η οποία κόβεται
στη μέση από την τοποθέτηση μεταλλικής ψευδοροφής το έτος 1910, ο αγιογράφος παραθέτει
σκηνές από τη ζωή του Χριστού.
Στο σύνολό τους οι τοιχογραφίες είναι Ηπειρωτικής τεχνοτροπίας με
επιδράσεις από την Κρητική σχολή και ίσως από τα περίφημα μωσαϊκά των Βυζαντινών
ναών της Ραβέννας.
Η Παλαιά Μητρόπολη του Νησιού
Οι τοιχογραφίες του Ναού είναι ένα αγιογραφικό έργο Βυζαντινής μεγαλοπρέπειας
το οποίο υπογραμμίζει τον πολιτισμό της Ιθάκης εκατό χρόνια μετά την σύγκρουση
Σταυρού και Ημισελήνου (Ναυμαχία Ναυπάκτου 1571) τότε που η Ανωγή ήταν η πρωτεύουσα
της Ιθάκης και η Εκκλησία της Παναγίας ήταν η Μητρόπολη του Νησιού.
Η Επιγραφή
Στο κτιστό πέτρινο τέμπλο ο επισκέπτης διαβάζει την εξής επιγραφή,
η οποία αποτελεί ιστορική μαρτυρία για την παλαιότητα του Ναού.
Το Δωδεκάπορτο, ο Γυναικωνίτης και το Καμπαναριό
Αξιοπρόσεχτα για τον επισκέπτη είναι το ξύλινο δωδεκάπορτο της εποχής
του Εικοσιένα, οι πήλινες εντοιχισμένες στάμνες για την ακουστική του ναού, τα
παλαιά πέτρινα μνημεία και ο διώροφος γυναικωνίτης στην πρόσοψη του οποίου παρίσταται
η Θεία Κρίση.
Τέλος επιβλητικό και ωραίο από γνήσια νηρήτια πέτρα στέκει σε πείσμα
του χρόνου το επιβλητικό Βενετσιάνικο καμπαναριό της εκκλησίας, σύμβολο του χωριού
και πόλος ιερού προσκυνήματος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που εορτάζει στις 15
Αυγούστου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ιθάκης
ΜΟΝΗ ΚΑΘΑΡΩΝ (Μοναστήρι) ΙΘΑΚΗ
Προστάτης των κατοίκων.
ΙΘΑΚΗ (Λιμάνι) ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ
ΙΘΑΚΗ (Νησί) ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ
ΜΟΝΗ ΚΑΘΑΡΩΝ (Μοναστήρι) ΙΘΑΚΗ
Τηλέφωνο: +30 26740 31247
Η Μονή Καθαρών βρίσκεται σε υψόμετρο 566 μ., 6 χλμ. έξω από το ομώνυμο
χωριό. Δύο εκδοχές υπάρχουν για το χτίσιμο στην περιοχή της εκκλησίας και του
μοναστηριού της Παναγίας. Η πρώτη υποστηρίζει ότι καλλιεργητές πήγαν στην περιοχή
για να κάψουν "κάθαρα", δηλ. άγρια χόρτα και αγκάθια και βρήκαν την εικόνα της
Παναγίας.Ετσι αποφάσισαν να κτίσουν εκεί μία εκκλησία. Η δεύτερη εκδοχή συνδέει
την ίδρυση του μοναστηριού με τους οπαδούς της Καθολικής αίρεσης των Καθαρών.
Οποια και να είναι η αληθινή εκδοχή, το γεγονός είναι ότι η εκκλησία της Παναγίας
χτίστηκε το 1696 και το μοναστήρι που χτίστηκε λίγο αργότερα λειτούργησε αδιάκοπα
ως την περασμένη δεκαετία.
Σήμερα υπάρχει μόνο ένας μοναχός, που όμως όλο τον χρόνο φροντίζει
την Μονή και προσφέρει φιλοξενία στους επισκέπτες της περιοχής. Η εικόνα της Παναγίας,
που πιθανώς αποτέλεσε την αφορμή για την ίδρυση του μοναστηριού, αποδίδεται στον
ευαγγελιστή Λουκά. Εξαιρετικής ομορφιάς είναι, επίσης, το ξυλόγλυπτο τέμπλο της
εκκλησίας βυζαντινής τεχνοτροπίας. Η Παναγία η Καθαριώτισσα που είναι και πολιούχος
του νησιού τιμάται με λαμπρότητα στις 8 και στις 14 Σεπτεμβρίου και την Κυριακή
του Πάσχα.
Η Ιερά Μονή των Καθαρών, προσκύνημα και σημείο αναφοράς για τους απανταχού
της γης Ιθακήσιους, είναι κτισμένη στη νοτιο-ανατολική κορυφή του Ομηρικού όρους
Νήριτο, σε μια
όμορφη γωνία, 600μ περίπου από την θάλασσα και σε απόσταση 15 χλμ. από το Βαθύ.
Η ζωή του Μοναστηριού αρχίζει γύρω στα 1696.
Η ιστορία όμως της εικόνας της Παναγίας, είναι ακόμα πιο παλιά, όπως
αναφέρει ο Πατέρας Θεοδόσιος Δενδρινός στη β' έκδοση του βιβλίου "Το Μοναστήρι
της Παναγίας των Καθαρών Ιθάκης". Το όνομα "Καθαρά" προέρχεται
από τη λέξη "κάθαρα", που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει τα ξερόκλαδα και τους
μικρούς θάμνους που κόβονται και καίγονται για να καθαρίσει κάποιος τόπος. Επειδή
λοιπόν την ιερή εικόνα του Γενεσίου της Θεοτόκου τη βρήκαν με θαυματουργό τρόπο
μέσα στα καιόμενα κάθαρα, την ονόμασαν «Καθαριώτισσα».
Η σωζόμενη μέχρι σήμερα παράδοση λέει ότι βοσκοί Ηπειρώτες καταδιωκόμενοι
από τους Τουρκαλβανούς άφησαν τον τόπο τους και κατέφυγαν στην Ιθάκη όπου εγκαταστάθηκαν
στο όρος Νήριτον στη θέση "Μαζός" 400μ περίπου, απέναντι από το σημερινό
μοναστήρι. Μέσα στα λίγα υπάρχοντά τους, ανακάλυψαν ότι έλειπε η θαυματουργή εικόνα
που απεικόνιζε το Γεννέσιο της Θεοτόκου.
Κάποια νύχτα, βλέπουν εκεί που βρίσκεται σήμερα ο ναός του Μοναστηριού,
ένα εκτυφλωτικό φως. Παρ' όλες τις έρευνες στο σημείο εκείνο δεν βρήκαν τίποτε.
Το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβανόταν για αρκετές νύχτες, οπότε σκέφτηκαν να κόψουν
και να κάψουν τους θάμνους και τα ξερόκλαδα για να καθαρίσει ο τόπος ώστε να δουν
τι συμβαίνει. Όταν έσβησε η φωτιά διέκριναν μία εικόνα χωρίς να είναι καμένη.
Έτσι αναγνώρισαν όλοι την εικόνα του Γεννεσίου της Θεοτόκου, που είχαν στην Ήπειρο.
Στο σημείο εκείνο έκτισαν μια μικρή εκκλησία για να βάλουν μέσα την θαυματουργή
εικόνα.
Αλλη εκδοχή για την ονομασία είναι ότι ιδρύθηκε από οπαδούς της Καθολικής
αίρεσης των Καθαρών. Κατά τον αρχαιολόγο-συγγραφέα W. GELL στο βιβλίο του «Η γεωγραφία
και οι αρχαιότητες της Ιθάκης » λέει ότι η περιοχή ήταν αφιερωμένη στον θεό Απόλλωνα.
Αλλη άποψη περί του ονόματος προέρχεται από την συγγραφέα κ. Ρίτα
Τσιντήλη-Βλησμά όπου λέει ότι στο σημείο που είναι κτισμένη η εκκλησία των Καθαρών,
υπήρχε πριν κάποιος ειδωλολατρικός ναός μάλλον της θεάς Αθηνάς. Μια από τις πολλές
προσωνυμίες της Θεάς ήταν και "Καθαρά"’ Λίγο πιο πέρα από το Μοναστήρι,
υψώνεται το καμπαναριό όπου στο ισόγειο είναι το παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου
και Ελένης. Κατά τους χρόνους της κατοχής και κυρίως από τους σεισμούς του 1953
το καμπαναριό γκρεμίστηκε, όπου και ξαναχτίστηκε. Η θέα που αντικρίζει κανείς
από τη θέση που βρίσκεται το Καμπαναριό, είναι μοναδική. Φαίνεται το νότιο τμήμα
του νησιού μας, μέρος του ανατολικού τμήματος της Κεφαλονιάς,
στο βάθος αριστερά οι Εχινάδες
νήσοι, τα δυτικά παράλια της Αιτωλοακαρνανίας, μακριά στο βάθος με καλή ορατότητα
τις ακτές της Πελοποννήσου, και δεξιά την Ζάκυνθο. Η εικόνα της Παναγίας αποδίδεται
στον Ευαγγελιστή Λουκά και παριστά την γέννηση της εοτόκου. Στις αρχές του 1993
εγκαθίσταται στο Μοναστήρι ο Ιθακήσιος μοναχός Θεοδόσιος, ο κατά κόσμον Ηλίας
Βλησμάς ο οποίος προέρχεται από την Ιερά Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους και προσφέρει
τις υπηρεσίες του στη χάρη της Παναγίας. Η Καθαριώτισσα είναι προστάτης και πολιούχος
του νησιού μας, που γιορτάζεται μεγαλόπρεπα στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο.
Βιβλιογραφία: "Το Μοναστήρι της Παναγίας των Καθαρών Ιθάκης" (β' έκδοση)
του πατέρα Θεοδόσιου Δενδρινού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ιθάκης
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
