Πληροφορίες τοπωνυμίου

Γράμμος - Αλιάκμονας

ΓΡΑΜΜΟΣ (Οροσειρά) ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
  Ο ορεινός όγκος του Γράμμου με τις πηγές του ποταμού Αλιάκμονα αποτελεί έναν ενδιαφέροντα προορισμό για τον επισκέπτη του Ν.Καστοριάς. Η περιοχή του Γράμμου αποτελεί ένα από τα παραγωγικότερα και παρθένα δασικά συμπλέγματα της Ελλάδας. Η περιοχή είναι αραιοκατοικημένη και οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της είναι η δασοπονία, το κυνήγι και η κτηνοτροφία. Η περιοχή, με την εξαίρετη γεωμορφολογία και τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα είναι ιδανικός χώρος που προσφέρεται για περιπάτους και περιηγήσεις.
  Από τον ορεινό όγκο του Γράμμου πηγάζει ο ποταμός Αλιάκμονας, το μεγαλύτερο σε μήκος (297 χλμ.) ποτάμι της Ελλάδος. Από τις πηγές του ποταμού και κατά μήκος της κοίτης του υπάρχει ένας σπάνιος υδροβιότοπος. Ο επισκέπτης, μπορεί να περιηγηθεί σε μια πλούσια σε υδάτινους πόρους περιοχή που πλαισιώνεται από πυκνά δάση και να θαυμάσει το εξαίρετης ομορφιάς οικοσύστημα χλωρίδας και πανίδας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχίας Καστοριάς

• http://www.kastoria.gr/modules.php?op=modload&name...

Πόλη - Ιστορία - Μνημεία

ΚΑΣΤΟΡΙΑ (Πόλη) ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
  Η Καστοριά είναι από τις πιο αξιόλογες πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας, με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Απόδειξη αποτελούν τα πλούσια προϊστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα (Λιμναίος οικισμός Δισπιλιού, Αρμενοχώρι κλπ.).
  Το όνομά της προέρχεται από τον μυθικό Μακεδόνα ήρωα Κάστορα, γιο του Δία.
  Ο ευρύτερος γεωγραφικός της χώρος, ταυτίζεται με το αρχαίο Μακεδονικό κρατίδιο της Ορεστιάδας, που κατοικούσαν οι Ορέστες με πρωτεύουσα το ´Αργος Ορεστικό. Από εδώ άρχισαν οι Μακεδόνες Βασιλείς να συνενώνουν τα υπόλοιπα κρατίδια που αποτελούσαν το μεγάλο Μακεδονικό κράτος με πρωτεύουσα, στην αρχή, τις Αίγες (Βεργίνα), και αργότερα την Πέλλα. Ο Φίλιππος και αργότερα ο Αλέξανδρος ένωσαν το κράτος αυτό με τους υπόλοιπους Έλληνες.
  Στους Ρωμαϊκούς χρόνους η Καστοριά είχε την μοίρα και την τύχη της υπόλοιπης Μακεδονίας, λαμπρύνθηκε όμως και απέκτησε αίγλη στα χρόνια του Βυζαντίου. Είναι η πόλη των Βυζαντινών "Τιτουλαρίων", η πόλη της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής, που εξελίχθηκε σε σπουδαίο θρησκευτικό, εμπορικό, καλλιτεχνικό και στρατιωτικό κέντρο. Κατά τον Βέλγο Βυζαντινολόγο GREGOIRE, "η πόλη από μόνη της μπορεί να γράψει την ιστορία της Βυζαντινής Τέχνης". Τα τείχη του Ιουστινιανού και του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, είναι δείγματα του ενδιαφέροντος των βυζαντινών αυτοκρατόρων και της στρατηγικής θέσης της πόλης. Στους μεταβυζαντινούς χρόνους η Καστοριά ανέδειξε πολλού ευεργέτες και δασκάλους του Γένους. Είχε ενεργό συμμετοχή στην προετοιμασία για τον ξεσηκωμό του 1821, όπου και συμμετείχε με ξεχωριστό σώμα αγωνιστών. Τον 19ο αιώνα πήρε μέρος σε επαναστατικές κινήσεις για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού και έπαιξε σπουδαίο ρόλο στον Μακεδονικό αγώνα ενάντια στους Τούρκους και Βουλγάρους. Το 1912 ενώνεται με την ελεύθερη Ελλάδα.
  Οι 75 Βυζαντινές, Μεταβυζαντινές και νεώτερες εκκλησίες είναι μάρτυρες ανώτερης πολιτιστικής και κοινωνικής στάθμης της πόλης.
  Συναντάει κανείς τρίκλιτες Βασιλικές όπως ο Αγ. Στέφανος, οι Αγ. Ανάργυροι, οι Αγ. Ταξιάρχες, μονόκλιτες όπως ο Αγ. Νικόλαος του Κασνίτζη, η Παναγία η Μαυριώτισσα και τρίκογχες όπως η Παναγία Κουμπελίδικη. Όλες είναι κτισμένες με άριστη τοιχοδομή από ντόπια υλικά, με πλούσια εναλλαγή σχημάτων και χρωμάτων που πηγάζει από το ίδιο υλικό και την ευαισθησία του τεχνίτη. Οι εξωτερικοί τοίχοι ποικίλλονται με περίτεχνο κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό είναι συνθέσεις με μεγάλη εκφραστική δύναμη και υποβλητικότητα, που ερμηνεύουν την Μεταφυσική του Χριστιανισμού και του Ελληνοχριστιανικού πνεύματος.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Καστοριάς.

Γεωγραφική θέση - Ιστορικό περίγραμμα

ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ (Χωριό) ΚΑΣΤΟΡΙΑ
  Κλεισούρα. Μαρτυρική κωμόπολη του Νομού Καστοριάς. Κτίσθηκε και κατοικήθηκε κατά τον 15ο αιώνα. Βρίσκεται στο 32ο χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Καστοριάς-Αμυνταίου. Απλώνεται αμφιθεατρικά σε μια απότομη πλαγιά του βουνού Μουρικιού, σε υψόμετρο 1.275 μ., στη στενωπό, όπως μαρτυράει το όνομά της, στην κορυφή της διάβασης του δρόμου, που χρησιμοποιούσαν τα εμπορικά καραβάνια και συνδέει την Εορδαία και Καστοριά, ανάμεσα στα βουνά Σινιάτσικο και Βίτσι.
  Η Κλεισούρα, γνωστή και ως Βλαχοκλεισούρα, με το υπέροχο κλίμα, τα καταπράσινα δάση οξιάς και βελανιδιάς, μέσα σε περιβάλλον φυσικής αρμονίας, προσφέρεται για ορειβασίες με μοναδικές εμπειρίες και συγκινήσεις και για ευχάριστες πεζοπορίες στους δασικούς δρόμους και τα μονοπάτια.
  Τούτο το ξακουστό βλαχοχώρι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αριθμούσε εξήμισι χιλιάδες (6.500) κατοίκους και αναδείχθηκε σε κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου της Δυτικής Μακεδονίας με τις χώρες της Βαλκανικής και τις Παραδουνάβιες περιοχές.
  Εξέχουσα θέση κατέχει και στην πνευματική κίνηση της εποχής του Διαφωτισμού για το Γένος.
  Κέντρο των Ελληνικών γραμμάτων στην περιοχή, η Κλεισούρα, με περιώνυμα σχολεία, γαλούχησε, μόρφωσε και καθιέρωσε σπουδαίους λογίους και επιστήμονες. Ο κατάλογος των Κλεισουριέων, που διέπρεψαν στο χώρο του Πνεύματος και της Τέχνης, είναι ιδιαίτερα μακροσκελής.
  Αλλά και στις ελληνικές παροικίες, του Βελιγραδίου, της Κωνσταντινούπολης, της Βιέννης, της Νίσσας, της Βουδαπέστης, του Ζέμονα, του Βουκουρεστίου, της Οδησσού κ.αλ., οι Κλεισουριείς είχαν ζωηρή και έντονη παρουσία και δράση στο εμπόριο και τα Γράμματα. Από εκεί ευεργέτησαν ποικιλότροπα τη γενέτειρα, συμβάλλοντας και ενισχύοντας στην οικονομική ανάπτυξη και ευημερία της. Οι μεγάλες διώροφες ή τριώροφες κατοικίες, οι περίτεχνοι ναοί και η πλούσια βιβλιοθήκη της (πυρπολήθηκε το 1866) ήταν τα σημάδια της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής της ακμής.
  Σήμερα ελάχιστα από αυτά σώζονται, ύστερα από τις δύο μεγάλες καταστροφές, η μία πιο τραγική από την άλλη, που ανέκοψαν κάθε πρόοδο και σταμάτησαν την πορεία ανάπτυξής της.
  Η μία, στις 2 Νοεμβρίου 1912, από τους Τούρκους, οι οποίοι την λεηλάτησαν και την πυρπόλησαν.
  Και η άλλη, στις 5 Απριλίου 1944, από τους Γερμανούς, οι οποίοι την πυρπόλησαν, σκότωσαν και σφαγίασαν διακόσιες ογδόντα (280) αθώες ψυχές, κυρίως γυναικόπαιδα.
  Οι καταστροφές αυτές αποκαρδίωσαν τους επιζώντες, οι περισσότεροι των οποίων διεσκορπίσθηκαν και μετώκησαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και στο εξωτερικό, όπου γνώρισαν την καταξίωση. Και βέβαια, συνεχίζουν την άρρηκτη σχέση τους με τη γενέτειρα Κλεισούρα, εκδηλώνοντας έμπρακτα το ενδιαφέρον τους, μέσα από τους κατά τόπους Συλλόγους των Απανταχού Κλεισουριέων, που ίδρυσαν, και μεταλαμπαδεύοντας στις νέες γενιές την αγάπη, τη νοσταλγία και τον κλεισουριώτικο πατριωτισμό.
  Η Ελληνική Πολιτεία, "τιμής ένεκεν", στην Κλεισούρα, το προπύργιο του Ελληνισμού στο χώρο της Δυτικής Μακεδονίας, με ιστορία άμεσα συνδεδεμένη με τους αγώνες του Έθνους (Φιλική Εταιρεία - Επανάσταση του 1821 - Μακεδονικός αγώνας - Πόλεμος του 1940 - Εθνική Αντίσταση), απένειμε τον Πολεμικό Σταυρό Α´ τάξεως.
  Επί πλέον, αυτή τη ζωντανή πηγή της εθνικής ιστορίας, τη μετωνόμασε το 1993 από Κοινότητα σε ιστορικό Δήμο. Και παρέμεινε αυτοτελής Δήμος, με το νόμο "Ιωάννης Καποδίστριας", συνεχίζοντας να διαγράφει την ιστορική της πορεία ανάπτυξης και να παίζει σημαντικό ρόλο στα ελληνικά δρώμενα.
(σύνταξη κειμένου από το δάσκαλο Τόμου Ιωάννη)
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (2000) του Δήμου Κλεισούρας.

ΛΙΜΝΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ (Λίμνη) ΚΑΣΤΟΡΙΑ
  Η λίμνη της Καστοριάς είναι ο πολυτιμότερος θησαυρός της πόλης. Είναι το στολίδι της, που το απολαμβάνει ο επισκέπτης της αλλά και ο Καστοριανός, ως τόπο αναψυχής και ως κέντρισμα ρομαντισμού και αναπόλησης.
  Στις ακτές της λίμνης υπάρχουν αρκετές πλατείες και πάρκα. Στους ειδικά διαμορφωμένους αυτούς χώρους, ο επισκέπτης έχειτη δυνατότητα να περπατήσει σε λιθόστρωτες διαδρομές και να θαυμάσει τη μοναδική φυσική ομορφιά της λίμνης, όλες τις εποχές του έτους.
  Η λίμνη Ορεστίδα της Καστοριάς θεωρείται μορφολογικά η ωραιότερη λίμνη της Ελλάδος και έχει κηρυχθεί "Μνημείο Φυσικού Κάλλους" από το Υπουργείο Πολιτισμού.
  Η φυσική λεκάνη της λίμνης, η οποία περικλείεται από βουνά εξαίρετης γεωμορφολογίας, αποτελεί ένα μοναδικό υδροβιότοπο.
  Είναι ένας υγρότοπος μεγάλης σημασίας για τα υδρόβια αλλά και για τα αρπαχτικά πουλιά και χρησιμεύει ως περιοχή αναπαραγωγής, διατροφής και διαχείμανσης. Συντηρεί πλούσια ορνιθοπανίδα που περιλαμβάνει σπάνια και απειλούμενα είδη. Χαρακτηριστικότερα: Λαγγώνα, Ροδοπελεκάνος, Αργυροπελεκάνος, Αργυροτσικνιάς, Χαλκόκοτα, Βαλτόπαπια, Χηνοπρίστης, Καλαμόκιρκος, Μουστακογλάρονο,κ.α.
  Στη λίμνη υπάρχουν μεγάλες ποσότητες πολλών ειδών ψαριών, και προσφέρεται για ψάρεμα τόσο με τις παραδοσιακές βάρκες στα βαθιά νερά όσο και με καλάμι στις ακρολίμνιες περιοχές.
  Στα νερά της λίμνης υπάρχουν ψάρια όπως τα γριβάδια, οι πεταλούδες, τα τσιρόνια, οι τούρνες κ.ά. Το ψάρεμα επιτρέπεται σχεδόν όλη τη διάρκεια του έτους εκτός την περίοδο της αναπαραγωγήςτων ψαριών. Είδη αλιείας υπάρχουν σε ειδικά καταστήματα στην πόλη της Καστοριάς και στο ´Αργος Ορεστικό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχίας Καστοριάς

• http://www.kastoria.gr/modules.php?op=modload&name...

Μονή Παναγίας Μαυριωτίσσης

ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ (Μοναστήρι) ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Τηλέφωνο: +30 24670 22714
  Βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου, που εισχωρεί στη λίμνη, σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από την πόλη. Ιδρύθηκε μάλλον επί των ημερών του αυτοκράτορος Αλεξίου Α' Κομνηνού (1081-1118).
  Το καθολικό της μονής ανήκει στην κατηγορία των μονόχωρων ξυλόστεγων βασιλικών. Στα ανατολικά του ναού η αψίδα του ιερού είναι ημικυκλική, ενώ στα δυτικά σχηματίζεται ένας ευρύχωρος νάρθηκας.
  Εχουν γίνει επισκευές στον κορμό του κτίσματος και ιδιαίτερα στο βόρειο και νότιο τοίχο, με αποτέλεσμα να καταστραφούν και οι τοιχογραφίες.
  Ο ζωγραφικος διάκοσμος διατηρήθηκε στο ανατολικό και δυτικό τοίχο του κυρίως ναού και στον ανατολικό και νότιο τοίχο του νάρθηκα. Αλλες εξωτερικές τοιχογραφίες σώζονται στο ανοιχτό προστώο, μπροστά από την είσοδο στο καθολικό.
  Η ζωγραφική του καθολικού ανήκει σε διαφορετικές περιόδους. Σε τμήμα του ανατολικού τοίχου υπάρχουν παραστάσεις που χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 12ου αιώνα, ενώ σε άλλο τμήμα του ίδιου τοίχου και σ' όλον τον δυτικό υπάρχουν παραστάσεις από τα τέλη του 12ου αιώνα. Η μεγάλη παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, που εξελίσσεται στον ανατολικό και νότιο τοίχο του νάρθηκα, είναι άκρως ενδιαφέρουσα από εικονογραφικής άποψης και εκτιμάται ότι ανήκει στο τέλος του 12ου αιώνα. Η σκηνή της Βάπτισης που εικονίζεται κάτω απ' αυτήν, είναι ίσως λίγο μεταγενέστερη. Οι εξωτερικές τοιχογραφίες (ρίζα Ιεσσαί, αυτοκράτορες και Αγιοι Δημήτριος και Γεώργιος) τοποθετούνται χρονικά γύρω στα 1260.
  Η μονή της Μαυριωτίσσης διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο σαν πνευματικός χώρος σε όλες τις φάσεις της ιστορίας της Καστοριάς. Ετσι εξηγείται και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έδειχναν γι' αυτήν αξιωματούχοι του Βυζαντίου. Το δε καλλιτεχνικό εργαστήρι που ανέλαβε τη διακόσμηση του μνημείου, είχε άμεση σχέση με την πρωτεύουσα του βυζαντινού κράτους στην Κωνταντινούπολη.