Εμφανίζονται 34 τίτλοι με αναζήτηση: Αρχαιολογικοί χώροι στην ευρύτερη περιοχή: "ΗΠΕΙΡΟΣ Περιφέρεια ΕΛΛΑΔΑ" .
ΔΩΔΩΝΗ (Αρχαία πόλη) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Region: Epirus
Periods: Geometric, Archaic, Classical, Hellenistic, Roman
Type: Sanctuary
Summary: The major sanctuary of Zeus in northern Greece.
Physical Description:
Located S of Lake Pambotis at the foot of Mt. Tomaros,
ca. 20 km S of Ioannina, the sanctuary consisted originally of a sacred oak tree,
possibly enclosed by a ring of bronze tripods. It developed into a temenos that
included several temples, theater, stadium, and a number of stoas. Just above
the sanctuary is a refuge acropolis enclosed by fortification walls dating to
the 4th century B.C. In the temenos of the sanctuary is a bouleuterion where the
delegates of the Epirote League held council.
Description:
The sanctuary of Zeus at Dodona, already known in the Homeric
epics, was traditionally the home of the earliest oracle in Greece. Early to Late
Bronze Age finds have been excavated at the site, but the earliest archaeological
evidence for cult activity dates to the 8th century B.C. At this early date the
sanctuary consisted of a sacred oak tree (or grove) possibly surrounded by a ring
of bronze tripods. At the end of the 5th century B.C. or early in the 4th, the
first stone temple was constructed and the sacred oak was enclosed in a stone
peribolos wall. During the 4th century, the bouleuterion and 3 temples (probably
to Aphrodite, Dione, and Themis) were added, and a fortified refuge was constructed
above the sanctuary. Beginning with the rule of King Pyrrhos (297-272 B.C.), who
promoted the site as a pan-Hellenic sanctuary, Dodona developed a more monumental
character. In the 3rd century B.C. the temenos was enlarged and the theater, Temple
of Herakles, and stoas were added. In 232 B.C. Dodona became the center of the
newly formed Epirote League. The sanctuary was destroyed by the Aetolians in 219
B.C., but was immediately rebuilt by the League and Philip V with spoils taken
from the Aetolians. During the 3rd century a stadium with stone seats was also
added to the sanctuary. In 168 B.C. the site was destroyed by the Romans and only
slightly repaired before it was again ravaged in 88 B.C. by Mithradates and the
Thracians. Although the Naia Festivals and the activities of the oracle continued
into the 3rd century A.D., the sanctuary never recovered from the destruction
of 168 B.C. and was in a ruinous state already in the 1st century B.C. In the
time of Augustus the theater had been converted into an arena and, as at the sanctuary
of Artemis Orthia at Sparta, the religious function of the site seems to have
been reduced in the Roman period to its tourist appeal. In the 5th or 6th century
A.D. a Christian basilica was constructed on the site with reused ancient materials.
The Naia Festival (athletic and drama contests) was held every 4 years in honor
of Zeus. The earliest attendants were males, the selloi, but were later replaced
by priestesses. The oracular responses seemed to have been originally the oral
report on sounds caused by the rustling of leaves, cooing of doves, or the ringing
of metal tripods, but by the 6th century B.C. applications and occasionally the
oracle's responses were written on lead tablets.
Exploration:
Located and 1st excavated by C. Carapanos in 1875. Excavations
for the Greek Archaeological Service by D. Evangelidis 1929-32, 1935, 1952-59
and by S. Dakaris 1959-1974.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Jan 2003 from The Perseus Project URL below, which contains 64 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Πανάρχαιo λατρευτικό κέντρο (ιερό) και μαντείο του Δία. Βρίσκεται
22 χλμ. νότια των Iωαννίνων,
στους πρόποδες του αρχαίου όρους Τομάρου
(Ολύτσικα) σε ύψος 600 μέτρων. Παλιές ανασκαφές του αρχαιολόγου Κ. Καραπάνου (
1877) και νεώτερες της Αρχαιολογικής Εταιρείας έφεραν στο φως λείψανα από τα κτίρια
του περίφημου αυτού ιερού και μαντείου και πολύτιμα χάλκινα αφιερώματα από ολόκληρη
την Ελλάδα. Στο Ιερό αυτό λατρεύονταν ο Δίας και η Διώνη (ως σύζυγός του) σε συνδυασμό
με το ιερό δέντρο, τη δρυ (βελανιδιά) όπου κατοικούσε το θεϊκό ζευγάρι. Οι χρησμοί
στο μαντείο δίνονταν με το θρόισμα των φύλλων της βελανιδιάς με τους κρωγμούς
των ιερών περιστεριών που φώλιαζαν εκεί. Επίσης οι Ιερείς ερμήνευαν τους ήχους
από τους χάλκινους λέβητες με τρίποδες που περιστοίχιζαν το ιερό δέντρο. Τις ερωτήσεις
για τους χρησμούς τις χάραζαν πάνω σε μολυβένια ελάσματα, πολλά από τα οποία έχουν
βρεθεί στις ανασκαφές.
Η λατρεία στο ιερό. Στο ιερό της Δωδώνης η λατρεία άρχισε από
τα προϊστορικά χρόνια και το μαντείο της το θεωρούσαν ως το αρχαιότερο στην Ελλάδα.
Για πολλούς αιώνες η λατρεία ήταν υπαίθρια και γινόταν γύρω από την ιερή δρυ με
τους τρίποδες τριγύρω.
Ο ναός και τα άλλα οικοδομήματα. Στα τέλη τού Ε΄ αιώνα χτίστηκε
η ιερά Οικία, ένας μικρός απλός ναός. Αργότερα ο ναός απόχτησε, περίβολο και στοές
και έγινε μεγαλύτερος και λαμπρότερος. Στο μεταξύ (ιδιαίτερα κατά τον Γ΄ αι. π.χ.)
ιδρύθηκαν και άλλα οικοδομήματα στο Ιερό: Βουλευτήριο για τις συγκεντρώσεις της
Ηπειρωτικής Συμμαχίας, ναοί (Διώνης, Θέμιδας, Ηρακλή, Αφροδίτης), στοές, πρυτανείο,
στάδιο και μεγαλόπρεπο θέατρο για 18.000 θεατές που χρησιμοποιείται και σήμερα.
Η κατάργηση του ιερού. Το Ιερό και το μαντείο λειτούργησαν
ως το τέλος του Δ΄ αι. μ.Χ., οπότε καταργήθηκαν, όπως και τα άλλα αρχαία ιερά.
Στη θέση του ιερού χτίστηκαν τότε χριστιανικές εκκλησίες. Τον ΣΤ΄ αι. μ.Χ. εχθρικές
επιδρομές ερήμωσαν την περιοχή, και τα ερείπια καλύφτηκαν με τον καιρό από τη
λάσπη των χειμάρρων του Τομάρου.
Τo 219 π.X. εισέβαλαν oι Αιτωλοί στη Δωδώνη πυρπόλησαν τα κτίρια του
ιερού και κατέσκαψαν το μαντείο, γιατί, σύμφωνα με την πληροφορία του ιστορικού
Πολύβιου, επιθυμία των νικητών ήταν να αφανιστούν όλες οι συνθήκες Ηπειρωτών και
Αιτωλών, που ήταν χαραγμένες στους τοίχους του ναού. Στην πραγματικότητα όμως
φαίνεται ότι απέφυγαν να κάψουν το μαντείο για να μη μεταδοθεί η φωτιά και στο
ιερό δένδρο.
Τον επόμενο χρόνο (218 π.Χ.), ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Ε΄
και οι Ηπειρώτες ανοικοδόμησαν το ιερό της Δωδώνης. Εκεί όπου βρισκόταν άλλοτε
ο μικρός ναός του Διός, κτίστηκε ένας ιωνικός ναός με πρόναο, σηκό και άδυτο.
Γύρω από τον ναό κατασκευάστηκε ένας νέος περίβολος με εσωτερικές κιονοστοιχίες
και ένα πρόπυλο στη νότια πλευρά του. Ανοικοδομήθηκαν επίσης και οι ναοί της Διώνης
και του Ηρακλέους και ανάμεσα στο ιερό και στο θέατρο κτίστηκε μια μεγάλη υπόστυλη
αίθουσα με δύο στοές, που χρησίμευε για τις πολιτικές συγκεντρώσεις και ως κατάλυμα
των προσκυνητών. Το θέατρο επισκευάστηκε, και κατασκευάστηκε και ένα στάδιο με
λίθινα εδώλια στις δύο μακρές του πλευρές. Μέγας ψηλός ισοδομικός περίβολος περιέκλεισε
ολόκληρο τον χώρο του ιερού.
Στους χρόνους της ρωμαϊκής κατακτήσεως (168 π.Χ.) το ιερό της Δωδώνης
καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε μόλις το 31 π.Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αύγουστο,
ύστερα από τη νίκη του στο Ακτιο.
Τότε μετατράπηκε και η ορχήστρα του θεάτρου σε αρένα, για να τελούνται οι θηριομαχίες,
το δημοφιλές θέαμα της εποχής.
Και στα τελευταία χρόνια της αρχαιότητος το πανάρχαιο μαντείο εξακολουθούσε
να εμπνέει τον σεβασμό: ο φίλος της ελληνικής παραδόσεως αυτοκράτορας Αδριανός
επισκέφθηκε το 120 μ.Χ. ως προσκυνητής τη Δωδώνη και ο πιστός στην παλαιά θρησκεία
Ιουλιανός ζήτησε το 362 μ.Χ., πριν ξεκινήσει για την εκστρατεία εναντίον των Πάρθων,
τη συμβουλή του μαντείου.
Τέλος, το 391 μ.Χ. κόπηκε και το ιερό δένδρο από το βέβηλο χέρι κάποιου
Ιλλυριού και το ιερό εγκαταλείφθηκε. Επάνω στα ερείπιά του κτίστηκαν οι δύο Βασιλικές
του 5ου και του 6ου αι. Οι επιδρομές των διαφόρων βαρβάρων ολοκλήρωσαν την καταστροφή
του ιερού. Οι κάτοικοι τής Δωδώνης κατέφυγαν στα βουνά ή εγκαταστάθηκαν στην Εύροια
που αργότερα μετονομάστηκε σε Ιωάννινα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά
ΡΙΖΑ (Χωριό) ΖΑΛΟΓΓΟ
Τα Αρτολίθια ήταν ένα από τα αρχαία λιμάνια της Κασσωπαίας και ονομαζόταν Αρτολίθια,
επειδή κατά τη διάρκεια των Βενετοτουρκικών πολέμων χρησίμευε για τον εφοδιασμό
των κάστρων της Αγίας Μαύρας της Λευκάδας
από τους Βενετσιάνους.
Πιθανότατα όμως η λέξη Αρτολίθια, προέρχεται από την Βυζαντινή λέξη "Ορθολίθια",
επειδή το λιμανάκι σχηματίζεται από όρθιους και ψηλούς βράχους.
Τα Αρτολίθια ήταν σκάλα της μεσαιωνικής Ρηνιάσας που το 1443 μ.Χ. αναφέρεται ως
Αρναούσα.
ΔΩΔΩΝΗ (Αρχαία πόλη) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Το Μαντείο της Δωδώνης είναι το αρχαιότερο μαντείο του ελληνικού κόσμου
οικοδομημένο περίπου 1000 π.Χ. Όπως αναφέρει ο Ησίοδος, ο ίδιος ο Δίας το όρισε
δικό του μαντείο. Οι Σελλοί αποτελούσαν τους ιερείς και τους μάντεις της Δωδώνης,
στην υπηρεσία του Δία, που παρέμεινε η κυριαρχική θεότητα του ιερού χώρου. Με
την εμφάνιση της θεότητας του Δία, η θεά Γη πήρε άλλη μορφή και μετονομάστηκε
σε Διώνη. Η χρησμοδότηση στο Μαντείο της Δωδώνης γινόταν με διαφορετικό τρόπο
απ΄ότι στο Μαντείο των Δελφών. Εδώ δεν χρησμοδοτούσε η Πυθία, αλλά η ιερή βαλανιδιά
που με το λίκνισμα του αέρα και το πέταγμα των πουλιών που φώλιαζαν στα κλαδιά
της μετέφεραν τους χρησμούς του θεού. Αργότερα βοηθούσαν καλύτερα οι ήχοι λεβήτων.
που στηρίζονταν σε τρίποδες. Ο Οδυσσέας, ο Κρέοντας, ακόμη και ο θεός Διόνυσος
εναπόθεταν στο λίκνισμα αυτό τις ελπίδες τους.
Στον ιερό χώρο της Δωδώνης τελούνταν επίσης κάθε χρόνο οι Νάιοι Αγώνες
προς τιμήν του Δία που περιελάμβαναν δραματικούς, μουσικούς αγώνες, αρματοδρομίες
και πάλη.
Στην περίοδο της βασιλείας του Πύρρου ανοικοδομείται ο ναός του Δία.
Το 2ο αιώνα μ.Χ. οι Ρωμαίοι προέβησαν σε μεγάλες καταστροφές και πυρπόλησαν το
ιερό της Δωδώνης. Το 219 π.Χ. με την επίθεση και λεηλασία του ιερού από τους Αιτωλούς
αρχίζει μια περίοδος παρακμής. Η τελειωτική καταστροφή του ολοκληρώθηκε από τους
Θράκες του Μιθριδάτη. Έτσι στα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα επήλθε το οριστικό τέλος
της λειτουργίας του Μαντείου με την εξάπλωση και καθιέρωση του Χριστιανισμού.
Οι πρώτες ανασκαφές στον ιερό χώρο της Δωδώνης πραγματοποιήθηκαν το 1875 από τον
Κ. Καραπάνο, συνεχίστηκαν για τα διαστήματα 1929 - 1933 και 1950 -1981 από τους
Σ. Δάκαρη και Δ. Ευαγγελλίδη. Από το 1981 οι ανασκαφές πραγματοποιούνται υπό την
αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Δωδώνης αποτελείται από τα εξής τα μνημεία:
τον ναό του Δία ή Ιερή Οικία που αρχικά βρισκόταν στην ύπαιθρο (κοντά στην ιερή
βελανιδιά), το Βουλευτήριο, το Πρυτανείο (σε αυτό έμεναν οι ιερείς του Δία), την
Ακρόπολη, το Στάδιο (δεν έχει ανασκαφτεί πλήρως) και το Θέατρο.
Το Θέατρο της Δωδώνης είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας (18.000
θέσεων) και κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. Αποτελείται όπως όλα τα αρχαία θέατρα
από το κοίλον, τη σκηνή και την ορχήστρα, ενώ υπήρχε και μια δωρική στοά. Πιθανότατα
υπήρχε και ξύλινο προσκήνιο. Τα τείχη του φτάνουν τα 21 μ. ύψος και στηρίζονται
σε ισχυρούς πύργους. Επί Ρωμαιοκρατίας μετατράπηκε σε αρένα για θηριομαχίες. Στις
αρχές της δεκαετίας του '60 το θέατρο αναστηλώθηκε και σήμερα αποτελεί σημαντικό
πόλο έλξης επισκεπτών και χρησιμοποιείται για το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων
κυρίως κατά τους μήνες του καλοκαιριού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών
ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ (Χωριό) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Βόρεια του χωριού Μύλοι, βορειοδυτικά των Φιλιατών,
δεξιά του δρόμου Φιλιατών-Σαγιάδας,
επάνω σε κωνικό λόφο βρίσκεται το μικρό κάστρο, του οποίου η παλαιότερη φάση μπορεί
να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή περίοδο. Έλεγχε από βορρά την πεδιάδα της Γ(Τ)ιτάνης
και τη διάβαση προς Πλαίσιο-Βουθρωτό.
Ασβεστόχτιστο τείχος πάχους 2μ. με μικρούς και μεγάλους απελέκητους λίθους και
περίμετρο 360μ. περιβάλλει τη σχετικά επίπεδη κορυφή του λόφου, έκτασης 0,55 εκταρίων.
Το κάστρο ενισχύουν επτά ορθογώνιοι πύργοι. Η κύρια πύλη βρίσκεται στην ανατολική
πλευρά, ενώ δύο άλλες στη δυτική και βόρεια. Οχετός, πλάτους 0,15-0,20μ. και ύψους
0,55μ. χρησίμευε για την αποχέτευση των νερών της βροχής. Στο εσωτερικό του κάστρου
διατηρείται μία ορθογώνια ασβεστόχτιστη καμαροσκέπαστη δεξαμενή, διαστάσεων 4Χ2,5μ.,
επιχρισμένη με υδραυλικό κονίαμα, η οποία χρησίμευε για αποθήκευση νερού.
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.
ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΠΕΡΑΙΑ (Αρχαία πόλη) ΗΠΕΙΡΟΣ
ΛΑΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ
Ρωμαϊκή έπαυλη 2ου-3ου αιώνα μ.Χ. με ανάγλυφες σαρκοφάγους.
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ (Χωριό) ΑΡΤΑ
Βορειοανατολικά της κοινότητας Στρογγυλής βρίσκονται τα κατάλοιπα
ενός συγκροτήματος αγροικίας των ρωμαϊκών χρόνων, που περιλαμβάνει κατοικία με
ψηφιδωτά δάπεδα, αποθήκες, εγκαταστάσεις ελαιοτριβείου και ένα οκταγωνικό οικοδόμημα
με προσκτίσματα, πιθανώς βαλανείο (λουτρά).
(κείμενο: Α. ΑΓΓΕΛΗ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας ´Αρτας.
ΕΛΕΑ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Εχει ταυτιστεί με τα ερείπια αρχαίου οικισμού νότια της Παραμυθιάς, ανατολικά της Χρυσαυγής. Πρόκειται για το σημαντικότερο οικισμό στην Ελεάτιδα, την περιοχή δηλαδή μεταξύ Νεκρομαντείου και Παραμυθιάς, όπου κατοικούσε το φύλο των Ελεατών Θεσπρωτών. Για μερικές δεκαετίες μετά την ίδρυσή της (μέσα 4ου π.Χ. αι.) υπήρξε πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας και έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών. Το όνομα της βεβαιώνεται από την αρχαία παράδοση, επιγραφές του 4ου π.Χ. αι. και τα νομίσματα των Ελεατών (360-340 π.Χ.). Βρίσκεται σε ανηφορικό και ευρύχωρο επίπεδο, εμβαδού 105 στρεμμάτων, στην κορυφή ενός πρόβουνου του Κορίλα, σε υψόμετρο 460-525 μ.
Ο πληθυσμός του εντός των τειχών οικισμού -γιατί την ελληνιστική περίοδο ο οικισμός αναπτύχθηκε και εκτός των τειχών- ανερχόταν σε 3.000 κατοίκους. Κατασκευή τείχους και πύλης στη ΒΑ/Α πλευρά είναι μνημειακή. Το πάχος του ξεπερνά τα 4,5 και το ύψος του τα 6 μ. ακόμα και σήμερα. Ο οικισμός διασχίζεται από ΒΑ προς ΝΔ από κεντρική οδική αρτηρία που πιθανόν κατέληγε στις δύο κύριες πύλες, την ανατολική και τη νοτιοδυτική. Αριστερά και δεξιά βρισκόταν ορθογώνια οικοδομικά συγκροτήματα. Στα νότια της κεντρικής αρτηρίας ευρύτερος ορθογώνιος χώρος, πλαισιωμένος από την ανασκαφείσα στοά, το θέατρο και κάποια άλλα κτίρια, χρησίμευε ως πολιτική αγορά. Από το θέατρο διατηρούνται στη θέση τους λίγα εδώλια και λείψανα τοίχων της σκηνής. Η μεγάλη διάμετρος του κοίλου ήταν 45-50 μ., το ύψος του 8-9 μ. και η χωρητικοτητά του 3/4.000 θεατές. Η ανασκαφική έρευνα στην Ελέα που άρχισε το 1985 έχει αποκαλύψει στοά, δυτικά του θεάτρου, ημιυπόγειους αποθηκευτικούς χώρους, ναΐσκο και δημόσιο κτίριο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Θεσπρωτίας
ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΠΕΡΑΙΑ (Αρχαία πόλη) ΗΠΕΙΡΟΣ
Βόρεια του κόλπου της Ηγουμενίτσας
βρίσκεται η χερσόνησος της Λυγιάς ή Λυγαριάς με τα τρία κάστρα της και στο κέντρο
του αποστραγγισθέντος βάλτου το κάστρο του Πύργου Λυγιάς ή Ραγίου. Ο περιτειχισμένος
οικισμός των τριών συνεχόμενων κάστρων της Λυγιάς, έκτασης διπλάσιας (58 εκτάρια)
τουλάχιστον της Γ(Τ)ιτάνης και πληθυσμού σχεδόν ίσου με αυτήν (περίπου 6.000 κάτοικοι),
έχει ταυτισθεί με τη γνωστή από τη φιλολογική παράδοση Τορώνη, αποικία, πιθανότατα,
των Κερκυραίων στην Ήπειρο
κατά την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου. Ισοδομικό είναι το περιμέτρου 540μ.
Σωζόμενο στον ανατολικότερο των λοφίσκων της χερσονήσου τείχος. Η βόρεια πλευρά
της οχύρωσης έχει σχεδόν εξαφανισθεί ενώ η ανατολική και η νότια διατηρούνται
μέχρι και ύψος 1,5 μ. Αρκετά καλά διατηρούντα οι εννέα ημικυκλικοί και ορθογώνιοι
πύργοι, που ενίσχυαν τα τείχη και προστάτευαν τις πύλες. Η κατάσταση διατήρησης
των τειχών του κάστρου Β δεν είναι ιδιαίτερα καλή, ενώ πλήρως απογοητευτική είναι
αυτή του δυτικότερου κάστρου C.
Το μικρό κάστρο του Πύργου Ραγίου ήταν, πιθανότατα, καθαρά στρατιωτικού
χαρακτήρα φρούριο, το οποίο προστάτευε από βόρεια τον οικισμό της χερσονήσου.
Ισοδομικό τείχος, περιμέτρου 235μ., περιβάλλει το λοφίσκο του Πύργου, ενισχυμένο
με πύργους που προστατεύουν τις πύλες και τα άλλα βατά σημεία. Ο τρόπος δόμησης
των τειχών, διαφορετικός των άλλων οικισμών της Θεσπρωτίας,
και τα ανασκαφικά ευρήματα χρονολογούν τα τείχη στον 5ο π.Χ αι., ενώ διαπιστώθηκε
κατοίκηση στο χώρο από την προϊστορική ήδη περίοδο. Σώζεται λαξευμένη στο βράχο
κυκλική δεξαμενή νερού και λείψανα κρηναίου οικοδομήματος. Η κατάσταση διατήρησης
των τειχών είναι αρκετά καλή, όπως άλλωστε και του μεταβυζαντινού πύργου, που
χτίστηκε πάνω στα ερείπια του αρχαίου, ο οποίος προστάτευε μία από τις εισόδους
στο κάστρο.
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.
ΤΙΤΑΝΗ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Πολιτικό κέντρο των Θεσπρωτών και δεύτερη, κατά σειρά αρχαιότητας, πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας. Έχει ταυτιστεί με τα ερείπια της Γκούμανης στη ΝΔ πλαγιά του βουνού της Βρυσέλλας, σε απόσταση 1,5 χιλ. από το φράγμα του Καλαμά στην επαρχιακή οδό Ηγουμενίτσας - Σαγιάδας. Ήταν οχυρωμένη με πολυγωνικό τείχος περιμέτρου 2.400 και σωζόμενου ύψους 2-3 μ. Η περιτειχισμένη έκταση ανέρχεται σε 280 στρέμματα, ενώ η οικοδομημένη περιοχή καταλαμβάνει το σχετικά ομαλό νότιο τμήμα της, έκτασης 180 στρεμμάτων.
Στο εσωτερικό των τειχών διακρίνεται η πορεία κάποιων μεγάλων δρόμων, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις είναι ορατό το κάτω μέρος των τοίχων των κτιρίων. Δυτικά, εξωτερικά των τειχών, υπήρχε θέατρο χωρητικότητας 4/5.000 θεατών. Ο πληθυσμός της υπολογίζεται την περίοδο της ακμής της σε 6.000 κατοίκους. Μέρος των τειχών στην ανατολική πλευρά έχει παρασυρθεί από τον Καλαμά, ενώ μεγάλες είναι οι φθορές εντός του οικισμού από την καταστρεπτική υπόγεια δράση των υδάτων του ποταμού. Η ανασκαφική έρευνα άρχισε το 1969 στην ακρόπολη, για να συνεχιστεί από το 1986 κ.ε. σε διάφορα, δημόσια κυρίως, κτίρια στον οικισμό και πρόσφατα, το 1997, στο θέατρο, αποκαλύπτοντας τμήμα του κέντρου του κοίλου, του χώρου δηλαδή που καθόταν οι θεατές, το οποίο σώζεται καλύτερα από το ευρισκόμενο σε ερειπιώδη κατάσταση υπόλοιπο κτίσμα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Θεσπρωτίας
ΑΓΙΟΣ ΔΟΝΑΤΟΣ (Χωριό) ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ
Οχυρωμένος οικισμός κλασικής & ελληνιστικής περιόδου.
ΛΑΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ
Οικισμός των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων στην περιοχή του Λαδοχωρίου, ανατολικά του νέου λιμανιού της Ηγουμενίτσας, θεωρείται ο πρόγονος της σημερινής πρωτεύουσας της Θεσπρωτίας.
ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ (Κωμόπολη) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Η επίκαιρη θέση της, ο αποκαλυφθείς στην περιοχή κιβωτιόσχημος τάφος
της Υστεροελλαδικής Περιόδου καθώς και τα προερχόμενα από την περιοχή κινητά ευρήματα
συνηγορούν στην ύπαρξη του, μοναδικού ίσως εντός των ορίων του νομού
Θεσπρωτίας, οικισμού της 2η χιλιετίας (εποχή Χαλκού) στην περιοχή της σύγχρονης
Παραμυθιάς. Για την ύπαρξη οικισμού των ιστορικών χρόνων στη θέση της σημερινής
πόλης αψευδείς μάρτυρες αποτελούν το αρχαίο κάστρο στο λοφίσκο του Γαλατά και
το πολύ μεγαλύτερο του "Αγ. Δονάτου". Το δεύτερο ίσως είναι το αναφερόμενο
από τον Προκόπιο οχυρό, όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι της γειτονικής Φωτικής
από την περίοδο του Ιουστινιανού και έπειτα. Από κάποιους μελετητές η περιοχή
της Παραμυθιάς ταυτίζεται με τη θέση της νεότερης Εύροιας. Ιστορικά και αρχαιολογικά
είναι βεβαιωμένη η ύπαρξη οικισμού της υστεροβυζαντινής περιόδου (Ι. Μ. Παναγίας),
ο οποίος αρχικά με το όνομα Αγ. Δονάτος και αργότερα με αυτό της Παραμυθιάς -
που πήρε το όνομά της από την Ι. Μ. της Παναγίας της "Παραμυθίας" (Παρηγορήτριας)
- αποτέλεσε ουσιαστικά την πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας.
Ο οικισμός αυτός γνώρισε ιδιαίτερη ακμή κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο (λουτρά,
"Κούλια").
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.
Στις ανατολικές πλαγιές του βουνού "Βραχωνάς" βρίσκεται
αρχαίος οικισμός που ελέγχει την πεδιάδα της Πλαταριάς. Η θέση είναι φυσικά οχυρή,
ιδίως από τη βόρεια και νότια πλευρά, με απότομες πλαγιές και απόκρημνους βράχους.
Ομαλότερη είναι η ανατολική και κυρίως η δυτική πλευρά που συνδέεται με το Βραχωνά,
όπου και η κύρια πύλη του κάστρου. Περιβάλλεται από πολυγωνικό τείχος περιμέτρου
900μ., πάχους 3,40/3,50-3,80μ., ενώ τρεις ορθογώνιοι πύργοι ενισχύουν την άμυνα
του οικισμού. Η κύρια πύλη στη δυτική πλευρά προστατεύεται με μία ισχυρή προβολή
του τείχους, ενώ μια άλλη δευτερεύουσα πύλη στα ανατολικά οδηγούσε σε μια πηγή
και στη πεδιάδα. Η επιμελημένη τοιχοδομία, τοποθετεί το τείχος και τον οικισμό
στο τέλος της κλασικής περιόδου.
Στα ρωμαϊκά, πιθανόν, χρόνια στη ΒΔ γωνία του αρχαίου κάστρου χτίστηκε
εσωτερικά μία νεότερη τριγωνική οχύρωση, το τείχος της οποίας είναι χτισμένο με
υδραυλικό κονίαμα και απελέκητους μικρούς λίθους, μεταξύ των οποίων διακρίνονται
θραύσματα κεραμιδιών ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Το τμήμα αυτό του κάστρου
χρησιμοποιήθηκε και κατά τη βυζαντινή περίοδο.
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.
ΦΑΣΚΟΜΗΛΙΑ (Χωριό) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Οχυρωμένος οικισμός κλασικής και ελληνιστικής περιόδου.
ΧΟΪΚΑ (Χωριό) ΣΟΥΛΙ
Στην Χόικα αλλά και στο Γαρδίκι σώζονται ακόμη αρχαίοι οικισμοί και αρχαία τείχη. Επίσης μικρή οχυρωμένη ακρόπολη βρίσκεται στη θέση «Κιοτέζα» της Αγοράς αλλά και στην Χόικα, επάνω στην εθνική οδό, βρίσκεται μικρό αρχαίο Σπήλαιο το οποίο δεν έχει εξερευνηθεί ακόμη.
ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ
Στη θέση Μάρμαρα στον κάμπο Ζερβοχωρίου (τ. Δραγουμή), μερικές εκατοντάδες
μέτρα από τον ποταμό Κωκυτό,
αποκαλύφθηκε τετράγωνο κτήριο διαστάσεων 15,36Χ15,47μ. με πρόσοψη προς ΒΑ, χτισμένο
με λαξευμένους γωνιόλιθους μεγάλων διαστάσεων, που, όπως έδειξε η αρχαιολογική
έρευνα, πρόκειται για ταφικό ηρώο. Σε αρκετά καλή κατάσταση σώζεται ο ορθοστάτης
του τοίχου της πρόσοψης και οι δύο πλαϊνές πλευρές. Στη ΒΔ πλευρά αποκαλύφθηκε
μεγάλων διαστάσεων συλημένος κιβωτιόσχημος τάφος και ακριβώς απέναντί του το δάπεδο
μιας υπέργειας κατασκευής που λειτουργούσε ως "τράπεζα προσφορών". Τον
υπαίθριο χαρακτήρα του μνημείου επιβεβαιώνει η ανυπαρξία κεραμιδιών στέγης, ενώ
στο εσωτερικό του βρέθηκαν διάσπαρτα αρκετά όστρακα πήλινων άβαφων και μελαμβαφών
αγγείων, στοιχεία που μας επιτρέπουν τη χρονολόγησή του στην ελληνιστική περίοδο
(3ος αι. π.Χ.), από την οποία είναι γνωστά αρκετά παρόμοια ταφικά ηρώα από την
περιοχή της βορειοδυτικής Ελλάδας.
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.
ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΟΣ (Κωμόπολη) ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Πρόκειται για αρχαίο νεκροταφείο πλησίον του ποταμού Καλαμά.
ΔΩΔΩΝΗ (Αρχαία πόλη) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Ορθογώνιο κτίριο κοντά στο Πρυτανείο. Η ίδρυσή του χρονολογείται βάσει
επιγραφών στις αρχές του 3ου αι. π.Χ.
Αναστηλώθηκε για πρώτη φορά μετά από ολική καταστροφή, κατά την εισβολή
των Αιτωλών το 219 π.Χ., και για δεύτερη φορά μετά την εισβολή των Ρωμαίων το
167 π.Χ. Τα εδώλια κάλυπταν τη νότια πλευρά της αίθουσας συνεδριάσεων, με αποτέλεσμα
η εσωτερική υποστύλωση της στέγης να μεταφερθεί στο βόρειο μισό του χώρου, με
έξι κίονες ιωνικού ρυθμού.
Σώζονται, εκτός από θεμέλια, ένας εσωτερικός κίονας στα νοτιοδυτικά,
ένας βωμός και μία βάση αγάλματος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Ιδρυματος Μείζονος Ελληνισμού
ΚΑΣΤΡΙΤΣΑ (Χωριό) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Οι πρωιμότερες πληροφορίες για ανθρώπινη δραστηριότητα στην ευρύτερη
περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων προέρχονται από το λόφο της Καστρίτσας, 12 χιλιόμετρα
ΝΑ της πόλης και της λίμνης. Στους δυτικούς πρόποδες του λόφου βρίσκεται το ομώνυμο
σπήλαιο, το οποίο υπήρξε χώρος ανθρώπινη δραστηριότητας κατά την Παλαιολιθική
Εποχή.
Η θέση εντοπίστηκε τη δεκαετία του 1960 από ομάδα Αγγλων αρχαιολόγων
υπό τη διεύθυνση του E.S. Higgs και ανασκάφτηκε στο διάστημα 1966-1967, υπό τη
διεύθυνση του Higgs και την επίβλεψη του Σ. Ι. Δάκαρη. Οι ανασκαφές έφεραν στο
φως μια πολιτισμική αλληλουχία της Ανώτερης Παλαιολιθικής χρονολογημένη ανάμεσα
στο 20000 και 12000 πριν από το παρόν (πριν από το παρόν).
Πρόκειται για καρστικό σχηματισμό, η είσοδος του οποίου είναι σφραγισμένη
από μεγάλη βραχόπτωση, η οποία έχει μέχρι στιγμής αποτρέψει τη διερεύνηση του
εσωτερικού της κοιλότητας. Οι έρευνες περιορίστηκαν στην περιοχή εμπρός από τη
βραχόπτωση, στην οποία είχε σχηματιστεί κώνος αποθέσεων, αποτέλεσμα ανθρωπογενών
και φυσικών παραγόντων. Οι διάσπαρτες μικρότερες βραχοπτώσεις οι οποίες εντοπίστηκαν
κατά την ανασκαφή του κώνου αυτού αντιπροσωπεύουν επεισόδια κατάρρευσης τμημάτων
του στεγάστρου βραχοσκεπής πρόσφορης για ανθρώπινο κατάλυμα.
Με τις ανασκαφές διερευνήθηκαν αρχαιολογικές επιχώσεις πάχους 9 μέτρων.
Ο κατώτερος λιθοστρωματογραφικός ορίζοντας αποτελείται από λιμναίες αποθέσεις,
υποδηλώνοντας πως έως το 20000 πριν από το παρόν, η λίμνη έφτανε στο λόφο της
Καστρίτσας και καθόριζε τη διαθεσιμότητα της θέσης : η συστηματική και εντατική
χρήση της θέσης εγκαινιάζεται μετά την υποχώρηση των λιμναίων υδάτων, και χρονολογείται
ανάμεσα στο 17000 και το 12000 πριν από το παρόν.
Καθ' όλο αυτό το διάστημα η θέση χρησίμευε ως χώρος περιοδικής εγκατάστασης
ομάδων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τα κοπάδια των μεγαλόσωμων
θηλαστικών της περιοχής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι οι παλαιολιθικοί
κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες γνώριζαν πολύ καλά τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους της
περιοχής, τόσο σε ό,τι αφορά στις πρώτες ύλες για εργαλειακό εξοπλισμό, όσο και
σε θηράματα. Το κύριο θήραμα ήταν τα ελαφοειδή (Cervus elaphus, Dama dama, Capreolus
capreolus,) και ακολουθούσαν τα αιγαγροειδή (Capra ibex, Rupicapra rupicapra),
τα βοοειδή (Bos primigenius) και τα ιπποειδή (Equus hydruntinus), ενώ σε μικρότερα
ποσοστά αντιπροσωπεύονται τα χοιροειδή (sus scrofa) και τα πτηνά.
Οι λιθοτεχνίες είναι κατασκευασμένες από καλής ποιότητας και μεγάλης
ποικιλίας πυριτόλιθο και περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα εργαλειακών τύπων, στους οποίους
κυριαρχούν τα μικρολεπιδικά εργαλεία, ακολουθούμενα από τερματικά ξέστρα, γλυφίδες,
οπείς, κολοβώσεις, αιχμές και άλλους τύπους, κατασκευασμένους κυρίως σε λεπίδες.
Τα τυπολογικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά των λιθοτεχνιών μαρτυρούν ότι στην
Καστρίτσα η συστηματική και επαναλαμβανόμενη κατασκευή και συντήρηση των λίθινων
εργαλείων αποσκοπούσε στην ικανοποίηση κυνηγετικών (μικρολεπιδικές και άλλες αιχμές)
και μεταποιητικών αναγκών (ξέστρα, γλυφίδες, οπείς, κολοβώσεις κ.λπ.), παραπέμποντας
σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όχι αποκλειστικά κυνηγετικών. Εκτός από τα λίθινα
εργαλεία, τον εξοπλισμό των παλαιολιθικών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών συμπλήρωναν και
εργαλεία από κόκκαλο και κέρατο, η πρώτη ύλη για την κατασκευή των οποίων προέρχονταν
από τα ίδια τα θηράματα. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται αιχμές, οπείς, «σπάτουλες»
και βελόνες. Η παρουσία υποπροϊόντων κατασκευής των τεχνέργων αποδεικνύει ότι
τόσο τα λίθινα όσο και τα οργανικά τέχνεργα κατασκευάζονταν επί τόπου και ότι
η δραστηριότητα αυτή αποτελούσε άλλη μια απασχόληση των ομάδων που την επισκέπτονταν.
Τα αρχαιολογικά σύνολα συμπληρώνουν αντικείμενα προσωπικού στολισμού,
όπως διάτρητοι κυνόδοντες ελαφοειδών. Η διαχρονική διαφοροποίηση των συνόλων και
η επαναλαμβανόμενη χρήση της θέσης μαρτυρούν ότι αποτελούσε σημαντικό πόλο έλξης
για μεγάλο χρονικό διάστημα και, κατά συνέπεια, την καθιστούν σημαντικότατη πηγή
πληροφοριών για τη συμπεριφορά των νομάδων της Ανώτερης Παλαιολιθικής, τόσο στο
νομό Ιωαννίνων, όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Εκτός από το παλαιολιθικό «σπήλαιο» ο λόφος της Καστρίτσας φιλοξενεί
στις βόρειες υπώρειές του και ένα μη ανασκαμμένο σπήλαιο με ενδείξεις χρήσης κατά
τη Νεολιθική Εποχή. Εξάλλου από την πεδινή περιοχή κοντά στο λόφο προέρχονται
περιορισμένα μέχρι στιγμής - λόγω μη εκτεταμένης έρευνας - ευρήματα της Εποχής
του Χαλκού και της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.
Η γεωγραφική και οικονομική σπουδαιότητα του λόφου της Καστρίτσας
επιβεβαιώνεται από τη συνεχόμενη χρήση του από τους πρώτους ιστορικούς χρόνους
(κλασική οχυρωμένη ακρόπολη με ελληνιστικές και ύστερες φάσεις) έως σήμερα.
Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες και η διαχρονική ανθρώπινη δραστηριότητα
στο λόφο της Καστρίτσας προσφέρουν - σε συνδυασμό με πληροφορίες από αρκετές άλλες
θέσεις του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων - πολύτιμα στοιχεία για την εκμετάλλευση της
περιοχής κατά τους προ-Χριστιανικούς χρόνους.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ιωαννιτών
ΑΝΩ ΠΩΓΩΝΙΟ (Δήμος) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Αρχαιολογικός χώρος Κοιλάδας Γορμού. Οικισμός και νεκροταφείο από τον 11ο - 4ο
αιώνα π.Χ στη θέση Ανεμόμυλος Μερόπης,
αρχαιολογικοί χώροι προιστορικής εποχής στις θέσεις Παλιουριά και Παναγιά Πλάση
στον Παλαιόπυργο, προιστορικοί
κιβωτιόσχημοι τάφοι στη θέση "Γκλάβα" της Κάτω Μερόπης, ίχνη ακροπόλεων
στο Βασιλικό
και στο Ωραιόκαστρο.
Όλη η περιοχή της κοιλάδας Γορμού έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος από το Υπουργείο
Πολιτισμού.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
