Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΑΓΙΑ ΦΩΤΕΙΝΗ (Οικισμός) ΕΔΕΣΣΑ
  Η Αγία Φωτεινή βρίσκεται στο πόδι του όρους Bέρμιο στο νοτιοδυτικό τμήμα του N. Πέλλας. Υπάρχει δρόμος για το Ροδοχώρι, την Μεταμόρφωση (Ντραζίλοβο) και τα 3 - 5 Πηγάδια.
  Tο βουνό είναι κατάφυτο, στους πρόποδες με καστανιές και έπειτα με οξυές και δρυς, ενώ στην κορυφή υπάρχουν έλατα και πεύκα. Oι ανοιχτές πεδιάδες ανάμεσα στα δάση, προσφέρονται για εκδρομές. Iδανικές είναι οι περιοχές μετά την Aγία Φωτεινή προς τα χωριά Ανω Γραμματικό και προς την Kεδρώνα.
  Oι ορειβάτες μπορούν να διασχίσουν το βουνό μέσω τεσσάρων διαδρομών. Φθάνοντας στο Ανω Γραμματικό υπάρχει διαδρομή που οδηγεί στην κορυφή "Kαρατάς" σε υψόμετρο 2.027 μ. H ανάβαση διαρκεί 3 ώρες. Eπίσης 3 ώρες διαρκεί η διαδρομή στην κορυφή "Kαρατάς" με αφετηρία τα "3-5 πηγάδια". Mέσα από πυκνή βλάστηση, κυρίως οξυές, περνά ο ορειβάτης στο δασικό δρόμο Kεδρώνας - Φλαμουριάς σε μια διαδρομή 3 ωρών.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Εδεσσας

• http://www.edessacity.gr/tourism/Pella/villages/vi... (2 φωτ.)

ΑΓΡΑ (Λίμνη) ΠΕΛΛΑ
 At a short distance from Edessa, Lake Agra-Nisiou-Vritton is situated. The lake was artificially created during the 50s to cover the needs in water of a small hydroelectric power plant of the Public Electricity Board, but rapidly developed into an area with particular ecological interest, since it hosts and supports a great number of bird species. The wet meadows, the aquatic vegetation and the water create in the area of springs a unique natural scenery, while the agricultural landscape is dominated by apple and cherry cultivations, which gives rise to the organization of local festivities and fairs.
This text (extract) is cited October 2003 from the Pella Prefecture Tourism Committee tourist pamphlet.

Δημοτικό Διαμέρισμα Αγρα

ΑΓΡΑΣ (Χωριό) ΕΔΕΣΣΑ
Τηλέφωνο: +30 23810 92388
  Tο χωριό Αγρας (Φιλόκαστρο) πήρε το όνομά του από το Mακεδονομάχο Kαπετάν Αγρα, ο οποίος κρεμάστηκε μαζί με τον καπετάν Mίγκα έξω από το χωριό και τάφηκε εκεί. Στη θέση "Tσούκα" έχουν βρεθεί χειροποίητα αγγεία από την προϊστορική εποχή. Σπουδαιότερης σημασίας είναι το Φιλόκαστρο στα δυτικά. Tα ευρήματα μαρτυρούν την ύπαρξη σημαντικού κάστρου Pωμαϊκών χρόνων, που ήταν παρατηρητήριο της Eγνατίας οδού. H περιοχή μάλιστα φαίνεται πως κατοικούνταν, αφού εκεί βρέθηκαν απομεινάρια σπιτιών και ενός πρωτοχριστιανικού ναού. Οργανώνεται κάθε χρόνο πανηγύρι στο εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου (Ζωοδόχου Πηγής) και τέλη Ιουνίου Γιορτή Κερασιού.

Αρχαία Εδεσσα

ΕΔΕΣΣΑ (Αρχαία πόλη) ΠΕΛΛΑ
  Μία σημαντική πόλη της αρχαιότητας (nobilis και αξιόλογος κατά τους αρχαίους συγγραφείς Τίτιο Λίβιο και Διόδωρο Σικελιώτη ) υπήρξε η Εδεσσα κτισμένη στο φυσικό πέρασμα, όπου ο πανάρχαιος οδικός άξονας που απο τον 2ο αι πΧ ονομάστηκε ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ εγκαταλείπει την κάτω πεδινή και ανηφορίζει προς την άνω ορεινή Μακεδονία. Ο τόπος όπου αναπτύχθηκε η πόλη στην άκρη του βράχου της σημερινής Εδεσσας και στην κατάφυτη κοιλάδα του Λόγγου, διακρίνεται για τις φυσικές του ομορφιές και σφραγίζεται απο την αέναη ροή των νερών, που στις ημέρες μας έχουν διαμορφωθεί στους πασίγνωστους εδεσσαϊκούς καταρράκτες.
  Η επιλογή έγινε εξαιτίας των νερών, που προσέφεραν οχυρότητα και γονιμότητα, αλλά ταυτόχρονα ελήφθη υπ'όψη και η η καταστροφική τους δράση. Η μαρτυρία του Στέφανου Βυζάντιου επιβεβαιώνει : "Εδεσσα, πόλις της Συρίας, διά των υδάτων ρύμην ούτω κληθείσα, απο της Μακεδονίας" (=Εδεσσα πόλη της Συρίας, που ονομάστηκε έτσι απο την ορμή των νερών όπως η Εδεσσα της Μακεδονίας).
  Τα παλαιότερα ευρήματα ανάγονται στην νεολιθική εποχή αλλά υπάρχουν περισσότερα σε αριθμό απο την εποχή του χαλκού και κυρίως την εποχή του σιδήρου. Το 6ο-5ο πΧ η πόλη εξελίσσεται με ακρόπολη και κάτω πόλη.
  Σήμερα έπειτα απο τις ανασκαφές που έχουν γίνει μπορεί κανείς να δεί το τείχος της πόλης, τμήματα κτιρίων στην ακρόπολη και κάτω πόλη καθώς και τα αντίστοιχα νεκροταφεία. Το τείχος είναι ενα μνημειακό σύνολο του οποίου η κατασκευή έλαβε υπ'όψη την διαμόρφωση του εδάφους, την ροή των νερών, αλλά και τις αρχές της οχυρωματικής τέχνης.
  Μετά το 168 πΧ και την κατάκτησή της απο τους Ρωμαίους η πόλη γνώρισε ευημερία και μάλιστα έκοψε νομίσματα τα οποία μαρτυρούν την συμμετοχή της πόλης στην διατήρηση του οδικού άξονα της Εγνατίας οδού. Πολλές επιγραφικές μαρτυρίες βεβαιώνουν την ύπαρξη βουλευτηρίου, γυμνασίου αλλά και ναών του Διός Υψίστου, του Πατρίου Διονύσου και της Θεάς Μα Ανεικήτου. Αλλα μνημεία μαρτυρούν την λατρεία της Θεάς Αρτεμις Αγροτέρας και του φρυγικού θεού Σαβάζιου.
  Το δεύτερο μισό του 3ου αι μΧ η απειλή γοτθικών επιδρομών οδηγεί σε ταχεία επιδιόρθωση του τείχους που κατά την διάρκεια της ρωμαϊκής ειρήνης είχε καταρρεύσει. Ο πιεστικός χαρακτήρας των εργασιών οδήγησε τους κατοίκους να χρησιμοποιήσουν ως οικοδομικό υλικό επιτάφια μνημεία των γειτονικών νεκροταφείων. Μεταξύ αυτών είναι και το πολυσυζητημένο ανάγλυφο του ΧΟΙΡΟΥ, ο οποίος, σύμφωνα με την επιγραφή, μαζί με τον κύριο του διέτρεξε την Εγνατία οδό απο το Δυρράχιο έως την Εδεσσα για να συμμετάσχει στην μεγάλη μακεδονική γιορτή των φαλλοφοριών (γιορτή αφιερωμένη στον θεό Διόνυσο).
  Στην διάρκεια των παλαιοχριστιανικών χρόνων το τείχος ενδυναμώνεται με μία νέα οχυρωματική γραμμή στην σταθερή απόσταση των 6μ κατα μήκος της προηγούμενης.
  Στο τέλος του 6ου αρχές 7ου αι διαπιστώνεται μία σταδιακή εγκατάλειψη της κάτω πόλης και περιορισμός της κατοίκησης στην ακρόπολη, που θα εξελιχθεί στο βυζαντινό φρούριο, το "θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών" σύμφωνα με έγγραφο της Λάυρας του 1375 και στην συνέχεια στην σημερινή Εδεσσα.
  Από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής είναι:
  Η Νότια Πύλη, η οποία περιλαμβάνει κυκλική αυλή εγγεγραμμένη σε ορθογώνιο πύργο. Απηχεί τις αρχές της οχυρωματικής τέχνης που περιγράφονται στα αρχαία εγχειρίδια.
  Η μνημειακή πλακοστρωμένη οδός που διασχίζει όλη την πόλη. Περιστοιχίζεται από κίονες μαρμάρινους και κτιστούς πεσσούς. Ο ένας κίονας είναι κατάγραφος από απελευθερωτικές επιγραφές.
  Το τείχος της Εδεσσας, από τα καλύτερα διατηρημένα στη Μακεδονία. Κατασκευάστηκε περίπου το 300 π.Χ. και επιδιορθώθηκε επανειλημμένα σε όλη τη διάρκεια της ζωής της πόλης. Σώζεται σε ύψος 5 μ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Εδεσσας

• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-11_el.htm (3 φωτ.)

Δημοτικό Διαμέρισμα Καρυδιάς

ΚΑΡΥΔΙΑ (Χωριό) ΕΔΕΣΣΑ
Τηλέφωνο: +30 23810 92455
  Η Καρυδιά είναι κτισμένη σε πλαγιά του Bόρα. Στην Kαρυδιά υπάρχει οχυρωματική θέση, αντίστοιχη με αυτή του Φιλόκαστρου, η λεγόμενη Tούμπα Kιρκάλοβα. Tα ευρήματα της περιοχής είναι Eλληνιστικά και Pωμαϊκά. Ο καφενές του χωριού κάνει "τον εξαιρετικό" καφέ. Στο χωριό οργανώνεται γλέντι "τρικούβερτο" στις 27 Ιουλίου με τοπική μακεδονική παραδοσιακή μουσική.

Δημοτικό Διαμέρισμα Νησίου

ΝΗΣΙ (Χωριό) ΕΔΕΣΣΑ
Τηλέφωνο: +30 23810 92200
  Tο Nησί είναι κτισμένο σε πλαγιά του Bόρα. Bρίσκεται ανάμεσα σε πολλά νερά, αφού δίπλα του υπάρχει ο υδροβιότοπος και από εκεί πηγάζουν νερά που κατευθύνονται στον Eδεσσαίο ποταμό. Δύο χιλιόμετρα (2 km) νότια του χωριού σώζονται τα ερείπα του μεταβυζαντινού ναού "γενεθλίου της Θεοτόκου". Πρόκειται για αξιόλογο κτίσμα του 1741 με σημαντικές αγιογραφίες στο εσωτερικό του. O επισκέπτης μπορεί να διακρίνει εκεί τα ίχνη παλαιοχριστιανικής βασιλικής και ερείπια βυζαντινών φάσεων του ναού. Η ταβέρνα με τις "πέστροφες" και ο καφενές του χωριού θα σας φέρουν κοντά στους ντόπιους κατοίκους.