Το Φρούριο της Χίου (Κάστρο) εκτείνεται στα βόρεια του κέντρου της πόλεως και αποτελεί τον περιτειχισμένο πυρήνα της από την εποχή της Γενουοκρατίας και μετά.
Η είσοδος γίνεται από την κύρια Πύλη (Porta Maggiore) στο νότιο άκρο του, που
κατασκευάσθηκε από τους Βενετούς το 1694, και από την κατεστραμμένη σήμερα "Επάνω
Πόρτα" (Portello) στη ΒΔ πλευρά του. Κοντά στην πύλη και στο εσωτερικό του κάστρου
βρίσκεται διώροφο κτίσμα, γνωστό ως "
Παλάτι
Ιουστινιάνι".
Η πρώτη φάση του Φρουρίου της Χίου ήταν βυζαντινή (τέλη 10ου αιώνα),
αν και σήμερα δεν σώζεται σχεδόν τίποτα από αυτήν τη φάση των οχυρώσεων. Η σημερινή
μορφή του Φρουρίου είναι το αποτέλεσμα πολλών προσθηκών, ενισχύσεων και επισκευών,
από τις αρχές του 14ου αιώνα μέχρι και την Ελληνική Επανάσταση, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν
από Γενουάτες, Βενετούς και Τούρκους, επί της πρώτης Γενουατικής οχυρώσεως. Το
Φρούριο υπέστη μεγάλες καταστροφές (βομβαρδισμούς 1828, σεισμός 1881), αλλά η
μεγαλύτερη αλλοίωση επήλθε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν κατεδαφίστηκε ολόκληρο
το νότιο τείχος για την κατασκευή της προκυμαίας της πόλης της Χίου. Από
τα σημαντικότερα κτίσματα που σώζονται στο εσωτερικό του Φρουρίου είναι η Κρύα
Βρύση (ημιυπόγεια δεξαμενή νερού) που ανάγεται στη βυζαντινή εποχή, καθώς και
ο ψηλός πύργος, γνωστός ως Κουλάς. Το Φρούριο περιβαλλόταν από ευρεία τάφρο, η
οποία σήμερα έχει επιχωματωθεί.
Κατά καιρούς έχουν διενεργηθεί ανασκαφικές έρευνες σε οικόπεδα ιδιωτών,
ενόψει ανέγερσης νέων οικοδομών, οι οποίες απέδωσαν σημαντικά στοιχεία, τόσο γιά
την τοπογραφία, όσο και για την ιστορία του Φρουρίου της Χίου.
Οι εργασίες αναστήλωσης που έχουν γίνει είναι οι εξής:
•Εργασίες στερέωσης κυρίας εισόδου φρουρίου
•Στερέωση του θόλου του διαβατικού της εισόδου του Φρουρίου
•Καθαρισμός, εξυγίανση και αρμολόγημα πρόσοψης κτηρίου Σκοτεινής Φυλακής
•Αποκατάσταση - στερέωση οροφής Σκοτεινής Φυλακής
•Καθαίρεση επιχρισμάτων
•Εξυγίανση της λιθοδομής
•Αποκάλυψη πλακόστρωτου
•Αρμολογήματα του ΝΑ προμαχώνα
•Αποχωμάτωση περιδρόμου τειχών πάνω από την Κεντρική Πύλη
Το Φρούριο της Χίου κατοικείται μέχρι σήμερα.
