Τηλέφωνο: +30 25310 39000, 39104
Φαξ: +30 25310 39035
Επιστέγασμα του πνεύματος για τον τόπο αποτελεί το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο,
το οποίο ιδρύθηκε το 1973 κατανεμημένο και στους τρεις νομούς της Θράκης. Αρχικά
λειτούργησε στο νομό μόνο η Νομική Σχολή, ενώ σήμερα το Πανεπιστήμιο απαριθμεί
έξι επιπλέον σχολές: Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Τμήμα Ιστορίας
και Εθνολογίας, Ελληνικής Φιλολογίας, Κοινωνικής Διοίκησης, Διεθνών Οικονομικών
Σχέσεων και Ανάπτυξης και Τμήμα Γλωσσών, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων
Χωρών.
(Κείμενο: Βάντα Παπαϊωάννου- Βουτσά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Δεκέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Περιφέρειας
Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης.
Η Κομοτηνή, με πληθυσμό 43.326 κατοίκους, είναι η πρωτεύουσα του νομού
και η έδρα της διοικητικής Περιφέρειας Ανατολικής
Μακεδονίας και Θράκης. Είναι ένα σύγχρονο οικονομικό και διοικητικό κέντρο,
μια πόλη που καταφέρνει να συνδυάζει τα ιστορικά της στοιχεία με τους σύγχρονους
ρυθμούς ανάπτυξης.
Τη μακραίωνη ιστορία της Κομοτηνής θα διαπιστώσει ο επισκέπτης σε
κάθε της γωνιά και θα θαυμάσει τη συνύπαρξη θρησκειών και πολιτισμών, παραδοσιακών
και σύγχρονων στοιχείων, συναντώντας εκκλησίες και τζαμιά, αρχοντικά και νεοκλασικά
σπίτια αναπαλαιωμένα, μοντέρνες πολυώροφες κατοικίες, γραφικά σοκάκια αλλά και
νέο οδικό δίκτυο. Η ανανεωμένη κεντρική πλατεία αποτελεί σημείο αναφοράς για ντόπιους
και ξένους με το Ηρώο να δεσπόζει στη μια στενή της πλευρά και πίσω του το καταπράσινο
πάρκο με χώρους περιπάτου και αναψυκτήρια. Ακτινωτά γύρω από την πλατεία είναι
διάσπαρτα τα μνημεία, αδιάψευστοι μάρτυρες της ιστορίας.
(Κείμενο: Βάντα Παπαϊωάννου- Βουτσά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Δεκέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Περιφέρειας
Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης.
Τέταρτος αιώνας μ.Χ., γύρω στα 395 μ.Χ. τις εύφορες πεδιάδες της Θράκης
αλωνίζουν βάρβαροι. Οι διαβάσεις που μέσ’ απ’ τη Ροδόπη οδηγούν στην
κοιλάδα του Αρδα, στις πεδιάδες της Φιλιππούπολης και στη βυζαντινή Βερόη, μένουν
αφύλακτες. Ένα οχυρό χρειάζεται, στην Εγνατία πλάι, καταφύγιο σε καιρό επιδρομών,
ορμητήριο κατά των εχθρών. Το κτίζει ο Θεοδόσιος ο Α μικρό "πόλισμα"
στάση για ξεκούραση των ταξιδιωτών και των εμπορικών καραβανιών που διέσχιζαν
την Εγνατία, τετράγωνο, χωρίς τάφρο, με δεκάξι συνολικά πύργους, με εγκαταστημένη
φρουρά και καλλιμάρμαρο ναό της Παναγίας. 1207 μ.Χ. Ο θηριώδης Τσάρος των Βουλγάρων
Σκυλογιάννης καταστρέφει τη Μοσυνούπολη,
δεν αφήνει πέτρα πάνω στην πέτρα. Όσοι γλιτώνουν τη σφαγή βρίσκουν καταφύγιο στο
μικρό φρούριο-πόλισμα στα ανατολικά. Με τον καιρό η ζωή γύρω του και μέσα του
πυκνώνει. Γίνεται πολίχνη και αναφέρεται σε κείμενο για πρώτη φορά τον 14ο αιώνα.
Είναι τα Κομοτηνά του Νικηφόρου Γρηγορά ή τα Κουμουτζηνά του Ιωάννη Καντακουζηνού.
Ονομασία που την τυλίγουν μύθοι και θρύλοι των γιαγιάδων, των παππούδων, των παλιών
αγαπημένων. Να και η αλήθεια. Κουμουτζηνά Βυζαντινό τοπωνύμιο, τα κτήματα του
Κουμούτζη (Κουμούτζιν - βυζαντινή λέξη, σημαίνει "όλα μαζί") ή στρατιωτικός
τίτλος του κόμητος, που από τη Ρώμη δινόταν στους επικεφαλής των βάνδων (ταγμάτων)
Κομητηνά, Κουμητηνά, Κουμουτηνά, Κουμουτζηνά.
Η βυζαντινή πολίχνη με τον καιρό αποκτά σπουδαιότητα. Σ’ αυτήν
αυλίζεται ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος ο Γ, για να αποκρούσει τον ηγεμόνα της Σμύρνης
Ομούρ. Αυτή γίνεται θέατρο του εμφύλιου σπαραγμού Καντακουζηνών - Παλαιολόγων.
Το 1361 είναι το τελευταίο έτος που τα Κουμουτζηνά ακούνε σ’
αυτό το όνομα. Υποκύπτουν στην πολιορκία του ελληνικής καταγωγής Χριστιανού εξωμότη
Γαζή Εβρενός και το λαϊκό όνομα της πόλης μεταπλάθεται σε Γκουμουλζίνα - Γκιουμουρτζίνα
(καρβουνότοπος - τόπος κοίλος, χαμηλός).
Και το κρατάει η πόλη σ' όλη τη σκοτεινή περίοδο της Τουρκοκρατίας
και στα χρόνια της Βουλγαρικής κατοχής που ακολουθούν και σ' αυτά του "περιέργου"
σύντομου καθεστώτος της Διασυμμαχικής Διακυβέρνησης από τον Γάλλο στρατηγό Sharpy.
Το σημερινό της όνομα, που φέρνει στο νου την Κομοτηνή, την κόρη του
αρχαίου ζωγράφου Παρασσίου, το χαίρεται η πόλη από τις 14 Μάη του 1920. τότε ο
αντιστράτηγος Ζυμβρακάκης και οι άνδρες του, υλοποιώντας μια διπλωματική νίκη
των Χαρίσιου Βαμβακά και του Ελευθέριου Βενιζέλου, την ελευθέρωσαν και την ένωσαν
με τη μητέρα-Ελλάδα.
Όμως σ’ όλη τη διάρκεια των δύσκολων χρόνων, ο ελληνικός πληθυσμός
κυριαρχούσε στην πόλη, όπως μαρτυρούν όλοι οι περιηγητές που πέρασαν και για κάποιες
μέρες ή ώρες ξαπόστασαν για να συνεχίσουν το δύσκολο ταξίδι τους, της διάβασης
της Εγνατίας.
Το 1800 χτίζεται ο ιερός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, μια ξυλόστεγη
τρίκλιτη βασιλική που μέχρι σήμερα είναι ο Μητροπολιτικός Ναός της Κομοτηνής και
πρόσφατα αναστηλώθηκε για να συμπληρώνει κι αυτός μαζί με τα άλλα μνημεία την
αδιάψευστη μαρτυρία της περιπέτειας αυτού του τόπου στους αιώνες.
(κείμενο: Βίκυ Τριανταφυλλιά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Ροδόπης.
Στο κέντρο της Θράκης, η φορτωμένη με ιστορία Κομοτηνή φέρει στο ίδιο
της το όνομα τη Βυζαντινή της καταγωγή.
Η πόλη αναφέρεται από τους ιστορικούς του 14ου αιώνα. Πρώτος ο αυτοκράτορας
και ιστορικός Καντακουζηνός την αναφέρει με την ονομασία «Κουμουτζηνά». Ο Νικηφόρος
Γρηγοράς, ονομάζει «Κομοτηνά» την πολίχνη όπου στρατοπέδευσε ο αυτοκράτορας.
Ο καθηγητής Στίλπων Κυριακίδης, μας έδωσε την πιο έγκυρη ετυμολογία:
την εποχή εκείνη η κατάληξη «-ηνά» δήλωνε τα κτήματα κάποιου. Προφανώς ενός Κουμούτζη
που είχε κτήματα στην περιοχή και προτείνει επίσης την προέλευση αυτού από το
Κόμης, που είναι αξίωμα και δικαιολογεί την ιδιοκτησία.
Στα χρόνια του Βυζαντίου αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η γύρω περιοχή και
στο όρος Παπίκιο άνθησαν μοναστικά κέντρα όπου αποσύρθηκαν προσωπικότητες όπως
ο Αλέξιος, γιος του Εμμανουήλ του Α' Κομνηνού (1191) και ο Γρηγόριος Παλαμάς (1316).
Όταν ο Τσάρος της Βουλγαρίας Καλογιάννης, κατέστρεψε τον 13ο αιώνα τις πιο κοντινές
ανεπτυγμένες πόλεις και κυρίως τη Μοσυνούπολη,
η Κομοτηνή γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη.
Καταλαμβάνεται το 1361 από τους Οθωμανούς και μετονομάζεται σε Γκιουμουλτζίνα,
που είναι παραφθορά του βυζαντινού Κουμουτζηνά. Κατά την τουρκοκρατία συνεχίζει
να αναπτύσσεται και το 1899 γίνεται έδρα Διοίκησης. Στις 14 Μαΐου 1920 ενσωματώνεται
οριστικά στη ελληνική επικράτεια.
Στη νεότερη ιστορία η ανάπτυξη της Κομοτηνής ενδυναμώνεται με τον
ερχομό των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, την Μικρά Ασία και τον Πόντο. Η
θέση σχεδόν πάνω στην Εγνατία οδό την καθιστά διεθνές πέρασμα εδώ και αιώνες.
Σήμερα είναι μία από τις πόλεις όπου λειτουργεί το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο
Θράκης και έδρα των Πρυτανικών Αρχών του, ενώ βρίσκεται κοντά σε μία υπό ανάπτυξη
Βιομηχανική Περιοχή και αποτελεί την έδρα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας
και Θράκης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Κομοτηνής
Τα τεκμήρια για την ύπαρξη αρχαίου πολίσματος στην θέση της σημερινής
Κομοτηνής, οδηγούν στα πρωτοχριστιανικά χρόνια: το φρούριο της, ο επιτύμβιος βωμός
του 4ου αι. μ.Χ., το ελληνιστικής εποχής δωρικό κιονόκρανο και η εικονιστική κεφαλή
(πορτραίτο) που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 2ου αι. μ.Χ. Είναι όμως,
πολύ πιθανό, και στο σημείο αυτό συγκλίνουν οι απόψεις αρκετών ιστορικών, να προϋπήρχε
κάποιος οικισμός, έστω και ατείχιστος, ώστε, εάν σήμερα, ισχυρισθούμε ότι η Κομοτηνή
έχει ιστορία δύο χιλιετιών, δεν θα ήμασταν μακριά από την ιστορική αλήθεια.
Η θέση της πάνω στην Εγνατία οδό, η οποία συνέδεε το Δυρράχιο
με την Κωνσταντινούπολη,
της έδιδε προνόμια "ιδίως οικονομικού χαρακτήρα", ώστε, σταδιακά, εξελίχτηκε
και εμφανίστηκε στον ορίζοντα της τοπικής ιστορίας, στην σκιά βέβαια της γειτονικής
της Μαξιμιανούπολης
(στα νεότερα χρόνια Μοσυνούπολης), η υπεροχή της οποίας, μέχρι την καταστροφή
της από τους Βουλγάρους, ήταν αδιαμφισβήτητη.
Οι επόμενες, χρονικά, μαρτυρίες θα καταγραφούν πολύ αργά, στον 14ο
αι. μ.Χ., όταν η ακρωτηριασμένη βυζαντινή αυτοκρατορία, σπαρασσόταν από τις εμφύλιες
διαμάχες και τις εχθρικές επιθέσεις στα σύνορά της. Ο ιστορικός και αυτοκράτορας
Ιωάννης Στ' ο Καντακουζηνός και ο σύγχρονός του Νικηφόρος Γρήγορος αναφέρονται,
ο μεν πρώτος στο "Κουμουτζηνά πόλισμα", ενώ ο δεύτερος στην πολίχνη
με την ονομασία "Κομοτηνά" ή "Κομοτηνή". Η πρώτη μαρτυρία,
του έτους 1331 μ.Χ., συνδέεται με το περιστατικό της συνάντησης στην σημερινή
εκτεταμένη πεδιάδα "όπου η Μονή Βαθυρρύακος" των στρατευμάτων του αυτοκράτορα
Ανδρόνικου Γ' και του ηγεμόνα της Σμύρνης
Ομούρ, η οποία είχε αίσια κατάληξη, αφού τα στρατεύματα του δεύτερου, αποχώρησαν
χωρίς να πολεμήσουν. Το έτος 1343 μ.Χ. η Κομοτηνή, όπως και οι υπερασπιστές των
γειτονικών φρουρίων Ασώματος, Παραδημή, Κρανοβούνιο και Στυλάριο προσχωρούν στον
Καντακουζηνό για να συμμετάσχουν στον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος διήρκεσε
έως το 1347 και ουσιαστικά προετοίμασε το έδαφος για την κατάληψη της περιοχής
από τους Τούρκους.
Στα 1363, κατά την πιθανότερη σήμερα εκδοχή, ο εξισλαμισμένος Έλληνας
άρχοντας, Γαζή Εβρενός Μπέη, στην κατακτητική του πορεία από τα Ύψαλα
προς την Θεσσαλονίκη,
εισέρχεται στην Κομοτηνή και εγκαθιδρύει την οθωμανική κυριαρχία, η οποία επρόκειτο
να διαρκέσει πεντέμισι αιώνες. Όπως μαρτυρεί οθωμανικό κατάστιχο, η διαδικασία
αλλαγής του εθνικού χαρακτήρα της πόλης δεν ήταν εύκολη ούτε και σύντομη. Σύμφωνα
λοιπόν με το κατάστιχο, στα 1530, δύο σχεδόν αιώνες μετά την κατάκτηση, στην πόλη
λειτουργεί μόλις ένα τζαμί και μερικά μεστζίτια. Την ίδια εποχή, στα 1548, ο περιηγητής
Pierre Belon, που την επισκέφτηκε μας πληροφορεί ότι κατοικείται από Έλληνες και
λίγους Τούρκους, θα χρειαστεί να ακολουθήσουν στους επόμενους αιώνες μαζικοί εποικισμοί
με μουσουλμάνους της Ανατολίας, καθώς και η προσχώρηση των Πομάκων στο Ισλάμ,
για να αλλοιωθεί η φυσιογνωμία της Κομοτηνής.
Οι συνθήκες ζωής των χριστιανών, κατά τις διασωθείσες μαρτυρίες, είναι
αφόρητες. Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί, που επισκέπτεται την πόλη στα
μέσα του 17ου αι., ενώ είναι γλαφυρότατος στην περιγραφή της, για τους Έλληνες
δεν αναφέρει ούτε και αν υπάρχουν, κάτι, που μόνο έμμεσα συνάγεται!
Σύμφωνα με περιστατικό που κατέγραψε ο Αγγλος περιηγητής Clarke (1801),
ο ίδιος και η συνοδεία του λιθοβολήθηκαν στους δρόμους της Κομοτηνής από τον τουρκικό
όχλο, αλλά και από τους χριστιανούς, οι οποίοι όφειλαν να συμμερίζονται τις ορέξεις
των δυναστών τους. Όταν δε, εισήλθε στο κατάστημα ενός Έλληνα αργυροχόου, αυτός
προς δημιουργία εντυπώσεων, ύψωσε την φωνή του και τους απέπεμψε με άσχημο τρόπο.
Ψιθυρίζοντας, όμως, τους είπε ότι θα μπορούσαν να συναντηθούν στο χάνι... Τα δύο
περιστατικά δίνουν μια αμυδρή και στιγμιαία μόνο εικόνα του ψυχολογικού κλίματος,
μέσα στο οποίο ζούσαν οι Έλληνες.
Αλλά, στην διάρκεια του 19ου αι. σημαντικές εξελίξεις, όπως η ελληνική
επανάσταση, οι μεταρρυθμίσεις του Χάττι Χουμαγιούν και η προοδευτική εξασθένιση
της οθωμανικής παντοδυναμίας, δίνουν περιθώριο προόδου στα υπόδουλα έθνη. Στο
τελευταίο τέταρτο του αιώνα και στις αρχές του 20ου αι. η ελληνική αστική κοινότητα
της Κομοτηνής κατέχει τα σκήπτρα του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου, που
διενεργείται πλέον μέσω του σιδηροδρόμου. Τα άφθονα προϊόντα της πεδιάδας (καπνός,
σιτηρά κ.ά.) διακινούνται από Έλληνες εμπόρους, οι οποίοι πλουτίζουν σύντομα και
αγοράζουν μεγάλα αγροκτήματα (τσιφλίκια), που συναπαρτίζουν εκτάσεις χιλιάδων
στρεμμάτων και σημαντικό ποσοστό της συνολικής τότε καλλιεργήσιμης γης. Χτίζουν
τους πρώτους ατμόμυλους, το αλεύρι των οποίων καλύπτει τις ανάγκες της περιοχής.
Όμορφα αρχοντικά, "ορισμένα σώζονται ως σήμερα" ιδιοκτησίες πλουσίων
της πόλης, δίνουν το μέτρο της οικονομικής προόδου.
Αν και ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-78) προκαλεί την μαζική εγκατάσταση
δεκάδων χιλιάδων μουσουλμάνων προσφύγων (τότε ιδρύονται νέες συνοικίες), εν τούτοις
η πρόοδος των χριστιανών δεν αναχαιτίζεται.
Στον πνευματικό τομέα έχουν επίσης να επιδείξουν θεαματικά αποτελέσματα.
Στα 1885 λειτουργεί ο σύλλογος "ΟΜΟΝΟΙΑ" στους κόλπους του οποίου νέοι
της Κομοτηνής δίνουν θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες, ενώ παράλληλα, πολυποίκιλη
δραστηριότητα ασκεί και η Αδελφότης Κυριών. Στην πόλη κυκλοφορούν αδιάλειπτα όλες
οι ελληνικές εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης. Μεγάλοι ευεργέτες φροντίζουν με
δωρεές τους, για την εύρρυθμη λειτουργία των σχολείων.
Οι φιλομαθέστεροι μαθητές συνέχιζαν τις σπουδές τους στα εκπαιδευτήρια
της Αδριανούπολης και
στην συνέχεια στα πανεπιστήμια της Ευρώπης. Ενδεικτικό της πνευματικής κίνησης,
είναι το γεγονός ότι από την Κομοτηνή καταγόταν μια από τις πρώτες γυναίκες γιατρούς
της Θράκης (μόνο στην Αδριανούπολη υπήρχε προηγούμενο). Πρόκειται για την Βικτωρία
Μαργαριτοπούλου.
Την κατάσταση καταγράφει ο διεθνής εμπορικός οδηγός Annaire de commerce
Didot-Rottin του 1912, σύμφωνα με τον οποίο στην Κομοτηνή υπάρχουν 33 Έλληνες
επιστήμονες, τραπεζίτες και έμποροι, 6 Αρμένιοι, 4 Ιουδαίοι, 3 Οθωμανοί και κανείς
Βούλγαρος.
Στην δεκαετία του 1910, η μακρόχρονη βουλγαρική κατοχή και το σχέδιο
για τον πλήρη εκβουλγαρισμό της περιοχής, είχαν καταστρεπτικές συνέπειες στους
χριστιανούς αλλά και στους μουσουλμάνους της Θράκης. Κατά την έκφραση της εποχής,
η Θράκη μετετράπη σε απέραντη "κοιλάδα κλαύθμωνος".
Το σύντομο χρονικό των γεγονότων αρχίζει με τον Α' Βαλκανικό πόλεμο
(1912-13), την ήττα της Τουρκίας και την κατάληψη της Κομοτηνής από τα βουλγαρικά
στρατεύματα. Οι υπερβολικές αξιώσεις της Βουλγαρίας σε βάρος των συμμάχων της
οδηγούν στον Β' Βαλκανικό πόλεμο και την συντριβή της από τα ελληνικά και σερβικά
στρατεύματα. Στις 14 Ιουλίου του 1913, εισέρχεται στην πόλη, μέσα σε ατμόσφαιρα
ξέφρενου ενθουσιασμού, ο ελληνικός στρατός και στο Διοικητήριο της (σημερινό δικαστικό
μέγαρο) κυματίζει η ιστορική σημαία της πόλης την οποία κατασκεύασαν την προηγούμενη
νύχτα οι γυναίκες της Κομοτηνής. Η συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913)
επιδικάζει την περιοχή στην ηττημένη Βουλγαρία και την αρχική χαρά των κατοίκων
της διαδέχεται η απόγνωση. Παρά τις απεγνωσμένες εκκλήσεις των Θρακών για την
ανάληψη στρατιωτικής δράσης, η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στον σεβασμό της συνθήκης.
Ενώπιον του κινδύνου της επιστροφής του βουλγαρικού στρατού, οι χριστιανοί και
οι μουσουλμάνοι ενωμένοι, ιδρύουν για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας την βραχύβια
Δημοκρατία της Γκιουμουλτζίνας, με πρωτεύουσα την Κομοτηνή. Η βουλγαρο-τουρκική
συνθήκη της Κωνσταντινούπολης στις 16 Σεπτεμβρίου 1913, αίρει και τα τελευταία
εμπόδια για την στρατιωτική κατάληψη της περιοχής. Τον Οκτώβριο τα βουλγαρικά
στρατεύματα εισέρχονται στην πόλη. Αλλοι κάτοικοι θα εκτοπισθούν στο εσωτερικό
της Βουλγαρίας, άλλοι θα φυλακιστούν και άλλοι θα καταφέρουν να διαφύγουν στις
πόλεις της ελεύθερης Ελλάδας, όπου περιπλανιόντουσαν πένητες και αβοήθητοι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Κομοτηνής
Το πρόβλημα της προέλευσης του ονόματος "Κομοτηνή" ταλαιπώρησε
αρκετούς ιστορικούς, εγχώριους και μη, οι δε εκδοχές που προτάθηκαν ξεκινούν από
τον χώρο της μυθοπλασίας, όπως του Οθωμανού περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπί (δήθεν
εγκατάσταση στην περιοχή κάποιου Εβραίου με το κινέζικο όνομα Κουμλού-Τσιν...),
διατρέχουν την περίοδο της ελληνικής αρχαιότητας (η Κομοτηνή ήταν κόρη του περίφημου
ζωγράφου Παράσσιου...) για να καταλήξουν στην βυζαντινή εποχή, όπου ο καθηγητής
Στίλπων Κυριακίδης, εντόπισε χρονικά την προέλευση του. Σύμφωνα με την άποψη αυτή,
η οποία θεωρείται η εγκυρότερη από όσες διατυπώθηκαν, το βυζαντινό όνομα Κουμουτζηνά,
υποδηλώνει τα κτήματα κάποιου με το επίθετο Κουμούτζης. Αντίστοιχα, έχουμε τα
βυζαντινά τοπωνύμια Στεφανηνά, Χουδηνά κ.ά.
Η ονομασία, όπως άλλωστε και η ίδια η πόλη, δοκιμάστηκαν σκληρά στην
διάρκεια της οθωμανικής κατάκτησης. Η φθορά άγγιξε και την λέξη Κουμουτζηνά, την
οποία οι ορδές των κατακτητών αδυνατούσαν να προφέρουν ορθά και μετά από διαδοχικές
αλλοιώσεις κατέληξε στον κακόηχο τύπο Γκιουμουλτζίνε στα οθωμανικά και Γκιουμουλτζίνα
στα ελληνικά, με τους οποίους είναι γνωστή σε όλη την διάρκεια της τουρκοκρατίας.
Ο κούρδος ιστορικός Κ. Αλή, εξήγησε για πρώτη φορά, με αδιαμφισβήτητο τρόπο τον
γλωσσικό μηχανισμό, ο οποίος μετέτρεψε στα οθωμανικά το βυζαντινό τοπωνύμιο Κουμουτζηνά
σε Γκιουμουλτζίνε. (Κ. Αλή, Οι παλαιές οθωμανικές ονομασίες των πόλεων Κομοτηνής
και Ξάνθης, Κομοτηνή 1994).
Με την απελευθέρωση (1920) η ονομασία αποκαταστάθηκε στη λόγια μορφή
της, όπως μας την παρέδωσε ο βυζαντινός ιστορικός Νικηφόρος Γρήγορος και η οποία
χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Κομοτηνής
Εφημερίδα "Αντιφωνητής" , 1-4-1999
Εκκλησιαστικό Μουσείο Κομοτηνής
Ένα ακόμη Μουσείο αποκτά σύντομα η πόλη της Κομοτηνής, το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής. Ταυτόχρονα υλοποιείται ένα σχέδιο δεκαετιών και αξιοποιείται ένα ξεχωριστό κτήριο - μνημείο ηλικίας υπερεξακοσίων ετών.Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Πολλές από τις εκδηλώσεις του Πνευματικού Κέντρου φιλοξενεί το ίδρυμα
Παπανικολάου. Ο ιδρυτής του, Νικόλαος Παπανικολάου, μια ολόκληρη ζωή συγκέντρωνε
χρήματα για να χαρίσει στην πόλη ένα κτίριο μοναδικό.
Χώροι έρευνας και μελέτης, αίθουσα καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, υποδοχές
για αρχειοθήκες, βιβλιοθήκες, μηχανήματα, ένα πολυτελές αμφιθέατρο 420 θέσεων
και ένα εκθετήριο πνευματικών και καλλιτεχνικών θησαυρών όπως βυζαντινά σιγίλια,
πιτάκαι, χειρόγραφα και λεξικά σπάνια στο είδος τους, που αποτελούν το συλλεκτικό
θησαυρό του Ν. Παπανικολάου.
(κείμενο: Βίκυ Τριανταφυλλιά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Ροδόπης.
14/5/2002 - 20/5/2002
Τα “Ελευθέρια Θράκης” στην Κομοτηνή είναι το σημαντικότερο
γεγονός της άνοιξης. Για ένα δεκαπενθήμερο η πόλη, που δέχεται πλήθος επισκεπτών,
ζει σ’ ένα γιορταστικό κλίμα με πληθώρα εκδηλώσεων. Κορύφωσή τους αποτελεί η μεγαλειώδης
παρέλαση τη 14η Μαΐου, ημέρα της απελευθέρωσης.
(Κείμενο: Βάντα Παπαϊωάννου- Βουτσά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Δεκέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Περιφέρειας
Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης.
23/8/2002
Το μνημείο αποτελείται από τρεις χώρους, έναν κεντρικό ορθογώνιο και δύο τετράγωνους εκατέρωθεν. ΄Ολοι στεγάζονται με ημισφαιρικούς θόλους που στηρίζονται σε ημικυκλικά και οξυκόρυφα τόξα εσωτερικά και σε οκταγωνικά τύμπανα εξωτερικά.
Η πλινθοπερίβλητη τοιχοποιία του Ιμαρέτ και η μορφή κατασκευής, του κεντρικού κυρίως τμήματός του, θυμίζουν κτήρια βυζαντινής εποχής. Το μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 14ου αιώνα ενώ τα προσκτίσματα είναι του 1935.
Στα πλαίσια αναστήλωσης του ναού έγιναν οι εξής εργασίες: κατεδάφιση των προσθηκών του 1935, αρμολόγημα της εξωτερικής τοιχοποιίας, συντήρηση κεραμιδιών στέγης, ανακατασκευή δίρριχτης στέγης του νότιου τμήματος του κεντρικού χώρου, έρευνα στα τρία στρώματα κονιαμάτων στο εσωτερικό, αποκατάσταση ανοιγμάτων, τοποθέτηση δαπέδου και κουφωμάτων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
Αξιόλογο κτίσμα με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία, που βρίσκεται
στα δυτικά της οδού Φιλικής Εταιρείας. Σύμφωνα με παλιά τοπική παράδοση στο σημείο
αυτό υπήρχε ναός της Αγίας Σοφίας, που πιθανότατα ταυτίζεται με το μετόχι της
Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους, το οποίο μνημονεύεται στο χρυσόβουλο του Σέρβου
ηγεμόνα Ιωάννη Ούγγλεση (1370).
Φαίνεται ότι τμήματα του ναού ενσωματώθηκαν στο κτίσμα του Ιμαρέτ
(Πτωχοκομείο) που ίδρυσε στην Κομοτηνή ο πορθητής της, εξισλαμισμένος χριστιανός,
Γαζί Εβρενός Μπέη (1363).
Μάλλον πρόκειται για έργο των Ελλήνων χτιστών. Η λειτουργία του Ιμαρέτ
συνεχίστηκε μέχρι το 1913. Σήμερα ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μαρώνειας και Κομοτηνής
με μέριμνα της οποίας εκτελούνται από το 1992 εργασίες αναστήλωσης, ανάδειξης
και αξιοποίησης του μνημείου, καθώς και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου. Μετά
την ολοκλήρωσή του θα στεγαστεί σ’ αυτό το Εκκλησιαστικό Μουσείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Σαν κιβωτός προβιομηχανικής αρχιτεκτονικής, η πόλη αγωνιά και αγωνίζεται
να περισώσει τα μνημεία της, δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα, που καθρεφτίζουν τις
πιο ετερόκλιτες εθνότητες, θρησκείες, δόγματα, συνήθειες και οικογενειακές δομές.
Κτίσματα νεοκλασικά των αρχών του αιώνα. Κτίσματα νεοκλασικά των αρχών του αιώνα.
Κτίσματα αστικοποιημένης παράδοσης.
Οι τοίχοι του Τσανακλείου μεγάρου, 1907, αληθινού κοσμήματος της πόλης,
αντηχούν ακόμη απ’ τις φωνές και τα γέλια των μαθητών και τις διδαχές των
δασκάλων του Σχολαρχείου και του Παρθεναγωγείου, που στεγάζονταν στο κτίριο αυτό
στις αρχές του αιώνα.
Το νεοκλασικό κτίριο της Λέσχης Κομοτηναίων μπορεί να υπερηφανεύεται,
γιατί οι αίθουσές του αγκάλιασαν τις ομιλίες για την ιστορία της πόλης, για τους
αρχαίους και σύγχρονους Θράκες και για τα πανάρχαια έθιμα της Ροδόπης
του αξιόλογου Κομοτηναίου λαογράφου Στίλπωνος Κυριακίδη.
Οι αίθουσες του Δικαστικού Μεγάρου αντήχησαν πολλές φορές τις διαταγές
του στρατηγού Sharpy στα χρόνια της Διασυμμαχικής Διοίκησης και άκουσαν τις κρίσιμες
για το μέλλον της Δυτικής Θράκης αποφάσεις.
Αδιάψευστος μάρτυρας της αρχοντιάς αυτής της πόλης, γηραιάς αρχόντισσας
1600 ετών, που μένει πάντα νέα, στέκει και το νεοκλασικό κτίριο της οδού Ερμού,
με λαξευτό πωρόλιθο του 1868.
Στα νεοκλασικά του Στάλιου, του Μαλλιόπουλου, του Τσανακλή, του Ζωγράφου,
του Ηλιάδη, του Δερμεντζόγλου, του Ντανόν και τόσα άλλα, οι περίτεχνες σκάλες,
τα βιτρώ, οι τοιχογραφίες και τα περίτεχνα ταβάνια διηγούνται ιστορίες της κραταιάς
τάξης των Ελλήνων του χρυσού μισού αιώνα της Κομοτηνής 1870-1920.
Τα τυπικά βορειοελλαδίτικα παραδοσιακά αρχοντόσπιτα όπως του Πεϊδη,
του Ψαρρά, πιο παλιά ακόμη, στέκουν κι αυτά αποκατεστημένα και με τα σαχνισιά,
τις μουσάντρες, τα χαγιάτια τραγουδούν μέχρι σήμερα σκοπούς και λόγια αλλοτινά.
Βορειοανατολική πλευρά της πόλης. Μουσουλμανικοί μαχαλάδες. Αλλοι μύθοι, άλλοι
όγκοι, άλλες αποχρώσεις, άλλες ματιές. Δρόμοι στενοί, ελικοειδείς. Αδιέξοδα. Λευκοί
μαντρότοιχοι και κλειστές αυλές. Καφασωτά παράθυρα κεφαλομαντήλες κι όνειρα κλεισμένα
πίσω από ξύλινες πόρτες. Μικρά πλατώματα. Διασταύρωση μ’ ένα πλατάνι, μια
κρήνη, ένα χαμηλό καφενείο.
(κείμενο: Βίκυ Τριανταφυλλιά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Ροδόπης.
Σε ένα από τα πιο γραφικά παραδοσιακά αστικά κτίσματα, στην οδό Νέστορος
Τσανακλή, εγκαταστάθηκε από τα τέλη του 1990 και λειτουργεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη
Κομοτηνής. Το κτήριο είναι νεοκλασικού ρυθμού και κατασκευάστηκε γύρω στα 1910,
σαν κατοικία της οικογένειας Μαλιόπουλου, μεγαλέμπορου εκείνης της εποχής. Είναι
αντιπροσωπευτικό δείγμα τοπικής αστικής κατοικίας των αρχών του 20ου Αιώνα. Διόροφο
με ευρύχωρες αίθουσες όπου φυλάσσονται 14.000 βιβλία, ταξινομημένα σε κατηγορίες
και είδη, και με μεγάλη αίθουσα αναγνωστηρίου. Αγοράσθηκε από τον Δήμο και αναπαλαιώθηκε.
Από τα βιβλία ξεχωρίζουν εκείνα που αφορούν στην Ιστορία και στον Πολιτισμό της
Θράκης και αποτελούν για όλους τους κατοίκους και πιο πολύ για τους νέους και
τις νέες, σημαντική πηγή γνώσης και πληροφοριών. Εκτός από τα βιβλία που αφορούν
στην Θράκη, υπάρχουν και τόμοι ποικίλης επιστημονικής γνώσης, καθώς και συγγράμματα
Φιλοσοφικά, Κοινωνιολογικά, Λαογραφικά και τόμοι βιβλίων Ελληνικής και Ξένης Λογοτεχνίας.
Εξ άλλου με την συνεργασία του Δήμου Κομοτηνής και της Τοπικής Ένωσης
Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Ροδόπης, λειτουργεί και κινητή βιβλιοθήκη, σε ειδικά
διασκευασμένο Αυτοκίνητο, που σε τακτά χρονικά διαστήματα επισκέπτεται Κοινότητες
και χωριά και εξυπηρετεί τις αναγνωστικές ανάγκες των κατοίκων, ιδίως των νέων
Σχολικής ηλικίας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Επιβλητικό οικοδόμημα της τελευταίας περιόδου του εκλεκτικισμού στην οδό Δημοκρίτου 17, που ανεγέρθηκε για να χρησιμεύσει ως εκπαιδευτήριο με δαπάνες του αποδήμου Κομοτηναίου ευεργέτη Νέστορα Τσανακλή. Ο ίδιος έστελνε, κάθε χρόνο, από την Αίγυπτο 200 χρυσές λύρες για την μισθοδοσία των δασκάλων της ελληνικής κοινότητας στα δύσκολα χρόνια του οθωμανικού ζυγού. Στην Τσανάκλειο στεγαζόταν η Γενική Διοίκηση Θράκης (1922-1954), η Νομαρχία Ροδόπης (1954-1972) και η Πρυτανεία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Το ίδρυμα και το κτίριο που στεγάζει είναι προσφορά του ευεργέτη της
πόλης Νικολάου Ζ. Παπανικολάου. Φέρει την ονομασία "Ιδρυμα οικογενείας Νικολάου
Ζ. Παπανικολάου, συμβολαιογράφου Κομοτηνής "Βυζαντινό Μουσείο, Στέγη Γραμμάτων
και Τεχνών", συστάθηκε το 1988, ενώ το μουσείο εγκαινιάστηκε στις 3 Μαρτίου
του 1991. Το κτίριο που στεγάζει το ίδρυμα, παραπλεύρως του νομαρχιακού μεγάρου,
αποτελείται από ημιυπόγειο και δύο ορόφους.
Στον δεύτερο όροφο, με εμβαδό 886 τ.μ., στεγάζεται το μουσείο με σπάνια
εκθέματα, όπως χειρόγραφα σε πάπυρο ή περγαμηνή, κεραμικά, καθώς και εκθέματα
πρώτων μεταβυζαντινών χρόνων, μέσα σε μια εντυπωσιακή διάταξη 120 μεγάλων υάλινων
προθηκών. Η επίσκεψη στο Μουσείο είναι δυνατή μετά από συνεννόηση με τον υπεύθυνο.
Στον πρώτο όροφο βρίσκεται το αμφιθέατρο, 420 θέσεων, με επικλινείς
βαθμίδες σε σχήμα πετάλου. Στο ημιυπόγειο λειτουργεί αίθουσα καλλιτεχνικών εκθέσεων
και υπάρχουν χώροι για την μελλοντική εγκατάσταση βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου,
καθώς και εργαστηρίων αγιογραφίας και ξυλογλυπτικής που προβλέπεται να ιδρυθούν.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Στο κέντρο της πόλης δεσπόζει ο Πύργος του Ωρολογίου που χτίστηκε
στα 1884, την εποχή του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ. Στην δεκαετία του 1950 έγιναν
αρχιτεκτονικές επεμβάσεις και πήρε την σημερινή του μορφή. Πίσω από τον πύργο
υψώνεται ο μιναρές του τεμένους Γενί Τζαμί, από τον εξώστη του οποίου ο μουεζίνης
καλεί τους πιστούς του Ισλάμ στην προσευχή. Στο προαύλιό του στεγάζεται η θρησκευτική
αρχή των μουσουλμάνων της Ροδόπης, η Μουφτεία Κομοτηνής. Το εσωτερικό του Γενί
Τζαμί είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες, αρκεί να τηρήσουν ορισμένους τυπικούς
κανόνες, όπως το βγάλσιμο των παπουτσιών κ. α.
Στην ΝΔ πλευρά του συγκροτήματος πύργου-τεμένους βρίσκεται η πεζοδρομημένη
εμπορική οδός του Ερμή, ενώ στην ΒΑ πλευρά, στην παραδοσιακή πλατεία του Ηφαίστου,
είναι συνωστισμένα τα εργαστήρια του λευκοσιδήρου, τα γνωστά τενεκετζίδικα, που
δίνουν ένα μοναδικό χρώμα στην αγορά της πόλης που απλώνεται τριγύρω.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Το μεγαλύτερο και αρχαιότερο μνημείο της πόλης. Χτίστηκε περί τον
4ο αι. μ. Χ. για λόγους οικονομικό-στρατιωτικούς μια και από εδώ περνούσε η Εγνατία
οδός. Με την πάροδο των αιώνων και την καταστροφή των γειτονικών οικισμών, χάρη
στην προστασία που πρόσφερε, έγινε πόλος έλξης για τους πληθυσμούς της περιοχής.
Εκτενείς μαρτυρίες για την ιστορία του δεν έχουμε. Ο καθηγητής Στ.
Κυριακίδης βεβαίωσε ότι στα μαθητικά του χρόνια διάβασε εντοιχισμένη επιγραφή,
σε κάποιο πύργο, που έγραφε Θεοδοσίου κτίσμα.
Είναι κτισμένο με λίθους και ισχυρά κεραμοκονία. Οριζόντιες στρώσεις
τεσσάρων βησάλων ενισχύουν την συνοχή του. Η πρώτη απέχει από το σημερινό έδαφος
περίπου 1μ., ενώ η επόμενη επαναλαμβάνεται μετά το 2μ. Είχε συνολικά δεκαέξι πύργους,
από τους οποίους οι δώδεκα ήταν ορθογωνικοί και οι τέσσερις κυκλικοί στις γωνίες
του. Το ύψος του έφτανε στα 9,60μ. Είχε δυο κύριες εισόδους στην ΝΔ και την ΝΑ
πλευρά, ενώ υπήρχαν και δυο μικρότερες.
Δυστυχώς το φρούριο δεν διατηρήθηκε ακέραιο, αλλά έχει καταστραφεί
από το 1910 και εξής στα αρκετά σημεία του. Μέσα στα όριά του, στο βορειοδυτικό
άκρο, είναι κτισμένο το Μητροπολιτικό Μέγαρο σε βυζαντινό ρυθμό.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Σχετική θέση: Φρούριο κοντά στα Κουμουτζηνά. Ακριβής θέση άγνωστη.
Οικιστικές μονάδες: Σήμερα σε απόσταση 8 και 9χλμ ΝΔ της Κομοτηνής, στην
πεδιάδα Δ του ποταμού Μπόσπου, βρίσκονται αντίστοιχα δύο χωριά με το όνομα Μέγα
και Μικρό Κρανοβούνιον. Κοντά στις θέσεις αυτές, που παλαιότερα λεγόντουσαν Sungurlu,
δεν υπάρχουν καθόλου λείψανα φρουρίου.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Όταν στα 1344 ο Ματθαίος Καντακουζηνός πήρε
στην κυριαρχία του για λογαριασμό του πατέρα του τα Κουμουτζηνά, του παραδόθηκε
επίσης και το κοντικό "φρούριον" Κρανοβούνιον (όπως και τα Παραδημώ, Ασώματος
και Στυλάριον).
Οχυρώσεις: Κοντά στα χωριά Μέγα και Μικρό Κρανοβούνιον, 8 και 9χλμ αντίστοιχα
ΝΔ της Κομοτηνής, στην πεδιάδα Δ του ποταμού Μπόσπου, στη θέση πρώην Sungurlu,
δεν υπάρχουν καθόλου λείψανα φρουρίου.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Τα παλιά αρχοντικά της Κομοτηνής αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της
οικονομικής και πνευματικής ανάπτυξης των Ελλήνων της πόλης κατά την τελευταία
περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ανάλογα με την αρχιτεκτονική τους μορφή χωρίζονται
σε δυο ομάδες. Στην πρώτη περιλαμβάνονται όσα ακολουθούν την τοπική λαϊκή αρχιτεκτονική
και είναι τα παλαιότερα και στη δεύτερη όσα ακολουθούν ευρωπαϊκούς αρχιτεκτονικούς
ρυθμούς (μπαρόκ, νεοκλασικά) που είναι τα νεότερα.
Χτίστηκαν από τα μέσα του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Μεταξύ
αυτών που απέμειναν ξεχωρίζουν του εμπόρου Πεϊδη, ανακαινισμένο -στεγάζει το Λαογραφικό
Μουσείο του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής- στην οδό Αγίου Γεωργίου 13, ενώ λίγο
παραπέρα στην ίδια οδό και πλευρά, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου
σώζεται το αρχοντικό Ζ. Α. Τσανακλή, χτισμένο το 1891, το οποίο παραχωρήθηκε από
το Δήμο Κομοτηνής στο Σύλλογο Σαρακατσάνων. Στην οδό Γ. Κονδύλη 64, σώζεται το
νεοκλασικού τύπου αρχοντικό του αλευροβιομήχανου Ζαφείρη Στάλιου, χτισμένο το
1900. Χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς σαν ένα από τα πιο όμορφα αρχοντικά της
Θράκης. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο ανακαινισμένο αρχοντικό του Ηπειρώτη
εμπόρου Μαλλιοπούλου (αργότερα ιδιοκτησία Ταμαρέση), το οποίο χτίστηκε στα 1910,
ενώ την περιοχή απέναντι από το Β' Γυμνάσιο (οδός Χ. Κωνσταντή Ζωίδη 7) την κοσμεί
με την παρουσία του το επίσης ανακαινισμένο αρχοντικό Ζωγράφου (αργότερα Μαρέ).
Αξιόλογα αρχοντικά διατάσσονται και στις οδούς Αθ. Διάκου, Πατριάρχου
Ιωακείμ Γ', Δημοκρίτου, Ανδρ. Δημοκρίτου, Μιχ. Καραολή, Ύδρας, Βενιζέλου και σε
άλλα σημεία της πόλης
Δύο μοναδικές για την Κομοτηνή κρήνες του 1889, με επιγραφές σκαλισμένες
σε μάρμαρο, τονίζουν την παρουσία τους στην οδό Αθ. Διάκου, στο ύψος των αριθ.
12 και 5 (πάροδος). Χτίστηκαν με δαπάνες φιλοπάτριδων Κομοτηναίων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής
Το κεντρικό Ηρώο: Βρίσκεται στην δυτική εξωτερική πλευρά του δημοτικού
άλσους. Στο κέντρο ορθώνεται ογκώδεις στήλη ύψους 14μ., που φέρει τεράστιο μεταλλικό
ομοίωμα ξίφους, τοποθετημένου κατακόρυφα. Όλη η επιβλητική κατασκευή καλύπτεται
από λευκό μάρμαρο. Το Ηρώο είναι το επίκεντρο του εορτασμού των εθνικών κ.α. επετείων.
Εδώ πραγματοποιούνται οι καταθέσεις στεφάνων, ενώ κάθε Κυριακή γίνεται η έπαρση
και υποστολή της ελληνικής σημαίας με τη συνοδεία στρατιωτικού αγήματος και φιλαρμονικής,
που ανακρούει τον εθνικό. Οι στιγμές αυτές, όχι σπάνια, προκαλούν αμηχανία στον
αμύητο περιηγητή, ο οποίος παρακολουθεί το μέγεθος του σεβασμού τον οποίο επιδεικνύουν
όλοι οι διερχόμενοι "εποχούμενοι και πεζοί" που παραμένουν σε πλήρη
ακινησία έως ότου η σημαία ολοκληρώσει πλήρως την κίνησή της πάνω στον υψηλόκορμο
ιστό.
Το παλιό Ηρώο: Βρίσκεται στο μικρό άλσος απέναντι από το Αρχαιολογικό
Μουσείο. Είναι έργο του ταλαντούχου ντόπιου γλύπτη Πέτρου Μοσχίδη, φτιαγμένο
από ατόφιο μάρμαρο στα 1930. Σε δυο μεγάλες μαρμάρινες πλάκες που προστέθηκαν
αργότερα, είναι χαραγμένα τα ονόματα των 63 θυσιασθέντων Κομοτηναίων κατά τον
Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41.
Ηρώο σφαγιασθέντων ιερέων: Βρίσκεται στον ανατολικό εξωτερικό περίβολο
του ναού της Αγίας Σοφίας. Είναι αφιερωμένο στην μνήμη των τεσσάρων ιερέων που
θανατώθηκαν από τους Βουλγάρους κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή (1941-44).
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής
Δημοκρίτου (460-370 π. Χ.): Του παγκοσμίως γνωστού Θράκα ατομικού φιλοσόφου.
Στο προαύλιο της Τσανακλείου Σχολής.
Γ. Βιζυηνού (1849-1896): Του γνωστού ανά το πανελλήνιο Θρακιώτη ποιητή
και πεζογράφου που γεννήθηκε στην Βιζύη
της Ανατολικής Θράκης. Μπροστά στο δημαρχείο, στην πλατεία που φέρει το όνομά
του.
Κων/νου Σισμανόγλου (1857-1951): Μεγάλου ευεργέτη με οικογενειακή παράδοση.
Την προσωνυμία "Σισμανόγλειο" φέρει το Νοσοκομείο της Κομοτηνής ,του
οποίου το αρχικό κτίριο με τον εξοπλισμό ήταν δωρεά του Σισμάνογλου. Στο προαύλιο
του νοσοκομείου.
Στίλπωνος Κυριακίδη (1887-1964): Κομοτηναίου ιστορικού και λαογράφου, καθηγητή
του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με πλούσιο επιστημονικό έργο. Στην
οδό Δημοκρίτου, απέναντι από το κτίριο της Λέσχης Κομοτηναίων.
Αλέξανδρου Συμεωνίδη (1909-1972): Κομοτηναίου καθηγητή με πολύπλευρη προσφορά
στη ιατρική έρευνα, στον τομέα της αντιμετώπισης της νόσου του καρκίνου. Απέναντι
από το Τσινάκλειο.
Χαρίσου Βάμβακα (1872-1952): Ύπατου αρμοστή της Ελλάδας στη διασυμμαχική
διοίκηση της Θράκης και πρώτου γενικού διοικητή Θράκης μετά το 1920, που σε συνεργασία
με τον Ελευθέριο Βενιζέλο συνέβαλλε με κάθε τρόπο στην απελευθέρωση της Ελληνικής
σήμερα Θράκης. Στην πλατεία Αρχιεπισκόπου Ελλάδος Χρυσάνθου.
Νέστορα Τσανακλή (1841-1932): Μεγάλου ευεργέτη της Κομοτηνής στα δύσκολα
χρόνια της τουρκικής κατάκτησης. Δωρητή της ομώνυμης Αστικής Σχολής. Στην συμβολή
των οδών Φιλικής Εταιρείας και Ελ. Βενιζέλου.
Κων/νου Κανάρη (1793-1877): Γνωστού ήρωα της επαναστάσεως του 1821. Στον
περίβολο του Διοικητηρίου, απέναντι στο Κεντρικό Ηρώο. Στήθηκε στα πλαίσια του
εορτασμού της Ναυτικής Εβδομάδας 1996 στην Κομοτηνή και είναι προσφορά του Πολεμικού
Ναυτικού.
Ελευθερίου Βενιζέλου: Ο ανδριάντας είναι τοποθετημένος στον χώρο απέναντι
από το μέγαρο του Υποκαταστήματος του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), στην
συμβολή των οδών Υψηλαντών, Δημοκρίτου, Μ. Μπότσαρη και Αλ. Συμεωνίδη. Τα αποκαλυπτήριά
του έγιναν στην διάρκεια του εορτασμού των Ελευθερίων της πόλης στα 1990. Έργο
του γλύπτη Νικόλα. Με την ανέγερσή του οι Κομοτηναίοι τίμησαν τον ηγέτη, που ως
πρωθυπουργός επέτυχε τον διπλασιασμό της ελληνικής επικράτειας και υπήρξε το ίνδαλμα
των Βορειοελλαδιτών και όλων των προσφύγων.
Κωνσταντίνου: Ο περίτεχνος ανδριάντας βρίσκεται στο προαύλιο του καθεδρικού
ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο Κωνσταντίνος, μητροπολίτης Μαρώνειας, στρατολόγησε
Θράκες και όλοι μαζί συμμετείχαν στην κήρυξη της επανάστασης στην Χαλκιδική τον
Μάιο και Ιούνιο του 1821. Έργο του Θ. Βασιλείου.
Χρύσανθου: Ο ανδριάντας του κοσμεί την πλατεία Αυτοκ. Θεοδοσίου, μέσα στα
όρια του τείχους. Ο Χρύσανθος, μητροπολίτης Τραπεζούντος και κατόπιν αρχιεπίσκοπος
Αθηνών, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, γεννήθηκε στην Κομοτηνή (οι γονείς του κατάγονταν
από το χωριό Γρατινή),
όπου πέρασε και τα παιδικά του χρόνια. Υπήρξε κορυφαία εθνική, εκκλησιαστική και
επιστημονική φυσιογνωμία. Έργο του καθηγητή της Α.Σ.Κ.Τ. Γιάννη Παππά.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Οι αναπλαστικές παρεμβάσεις του Δήμου, καλύπτουν και την κατασκευή Πεζοδρόμων,
που κάνουν την κίνηση των πεζών ευκολότερη και ασφαλέστερη, ενώ ομορφαίνουν περισσότερο
την εικόνα της πόλης και δίνουν χαρισματική όψη σε κεντρικές και δευτερεύουσες
περιοχές της. Έγιναν αναπλαστικές παρεμβάσεις που προσέδωσαν ένα ζεστό, φιλικό,
ανθρώπινο πρόσωπο στις μέχρι χθες ψυχρές και ανέκφραστες εμπορο-οικονομικές επικοινωνίες.
Στον τομέα των αναπλάσεων περιλαμβάνεται και το έργο της διαμόρφωσης του νέου
χώρου της εβδομαδιαίας Λαϊκής Αγοράς. Είναι ένα μεγάλο έργο που η κατασκευή και
η λειτουργία του εξυπηρετούν κατά τον καλύτερο τρόπο τους πωλητές, αλλά και τους
δημότες-καταναλωτές. Με την κατασκευή του αξιοποιήθηκε όλη η γύρω περιοχή και
ήδη απέκτησε νέα όψη. Η συνολική δαπάνη των έργων που κατασκευάστηκαν φτάνει τα
120.000.000 δραχμές.
Είναι η σημαία που φιλοτέχνησαν μέσα σε μια νύχτα οι κυρίες και δεσποινίδες
της Φιλοπτώχου Αδελφότητας, για να κυματίσει ως εθνικό σύμβολο στην πόλη, ύστερα
από 550 χρόνια τουρκικής κατάκτησης, στην πρώτη απελευθέρωσή της, στις 14 Ιουλίου
1913. Η ημερομηνία αυτή έχει κεντηθεί με λευκή μετάξινη κλωστή πάνω στη σημαία,
η οποία έμελλε από τότε να ακολουθήσει τις περιπέτειες των κατοίκων της Κομοτηνής.
Προ της βουλγαρικής καθόδου που ακολούθησε, ο κρητικός λοχίας Γ. Παπαηλιάκης διασώζει
την σημαία και την μεταφέρει στην Κρήτη, όπου θα παραμείνει κρυμμένη για επτά
χρόνια και μόνο μετά την οριστική απελευθέρωση της 14ης Μαΐου 1920, θα αποσταλεί
στον δήμαρχο Κομοτηνής, Απόστολο Σούζα. Τότε προστέθηκαν πάνω στο μαρτυρικό της
σώμα δύο νέες ημερομηνίες η 19η Αυγούστου 1913, όταν τα ελληνικά στρατεύματα,
κατ' επιταγήν της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, εγκατέλειψαν την πόλη και η 14η
Μαΐου 1920, οπότε και έπνευσε οριστικά ο άνεμος της ελευθερίας.
Η επίσκεψη του εθνάρχη και η ελευθέρωση της Θράκης Ελευθερίου Βενιζέλου
στην Κομοτηνή, αποθανατίστηκε με τη νέα ημερομηνία που κεντήθηκε πάνω της: 8 Μαΐου
1930. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η σημαία μεταφέρθηκε από τον Κομοτηναίο
Νικόλαο Μακαρώνη στην Θεσσαλονίκη και έμεινε κρυμμένη στο εσωτερικό ενός ξηλωμένου
στρώματος. Αλλά σύντομα επρόκειτο να κεντηθεί και νέα ημερομηνία ελευθερίας, η
9η Σεπτεμβρίου 1944.
Η ιστορική σημαία, παρασημοφορήθηκε στις 24 Μαρτίου 1946 και θεωρείται
πλέον ως ένα από τα σημαντικότερα εθνικά κειμήλια της Κομοτηνής. Σήμερα φυλάσσεται
σε ειδική προθήκη στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, ενώ στις 14 Μαΐου, την
ημέρα της απελευθέρωσης, προπορεύεται (αντίγραφό της) τιμητικά όλων των τμημάτων
που παρελαύνουν.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
Ο Δημοτικός Κήπος βρίσκεται πίσω από το κεντρικό ηρώο της πόλης και
καλύπτει έκταση 21 στρεμμάτων. Είναι από τους ωραιότερους της Βόρειας Ελλάδας,
με υψηλόκορμα δέντρα και όμορφα λουλούδια. Τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί
αναψυκτήριο, ενώ πίδακες με πολύχρωμα νερά δημιουργούν τις νυχτερινές ώρες ένα
υπέροχο θέαμα. Το περίπτερο με τα πλατώνια, τα ζαρκάδια, τους σκίουρους, τους
λαγούς και τα καλλωπιστικά πτηνά συμπληρώνουν την ομορφιά του άλσους.
Στο νότιο άκρο του Δημοτικού Κήπου θα συναντήσουμε το παρεκκλήσι της
πολιούχου της πόλης Αγίας Παρασκευής. Είναι κτισμένο κοντά στα θεμέλια ομώνυμου
βυζαντινού ναού, τον οποίο γκρέμισαν οι Τούρκοι όταν μετέτρεψαν την περιοχή σε
μουσουλμανικά νεκροταφεία. Στο σημείο όπου βρισκόταν ο βυζαντινός ναός έγινε από
τον Μ.Ο.Κ. συμβολική αναστήλωση με την τοποθέτηση ενός κίονα που διασώθηκε από
την καταστροφή.
Στο χώρο του παλαιού σκουπιδότοπου (ΒΑ έξοδος Κομοτηνής), στον επαρχιακό
δρόμο προς Καρυδιά, κατασκευάζεται το νέο άλσος του Δήμου Κομοτηνής σε έκταση
200 στρεμμάτων. Θα περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, ζωολογικό κήπο σε έκταση 50 στρεμμάτων,
τεχνητή λίμνη, δύο τεχνητούς καταρράκτες, παιδικό σιδηρόδρομο που θα διασχίζει
όλο το άλσος, εγκαταστάσεις αναψυχής κ.ά. Θα είναι το μεγαλύτερο και καλύτερα
οργανωμένο άλσος-πάρκο της Βόρειας Ελλάδας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής
1881 - 1949
Κληρικός και Εθνικός Αγωνιστής. Επίσης Μητροπολίτης Τραπεζούντος (1913 - 1938) και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος (1938 - 1941).
Ο Μάνος Κουτσαγγελίδης γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1976 από γονείς
πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, οι οποίοι ήρθαν στην Ελλάδα.
Η ενασχόληση του με τη μουσική ξεκινά στα οκτώ του χρόνια τραγουδώντας
και μαθαίνοντας ακορντεόν. Στα έντεκά του χρόνια βρέθηκε στην Κρήτη,
όπου είχε μετατεθεί ο πατέρας του, που είναι αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας.
Εκεί, ο μικρός Μάνος αρχίζει τη μελέτη της βυζαντινής μουσικής, την οποία συνέχισε
δύο χρόνια αργότερα στη Μητροπολιτική σχολή βυζαντινής μουσικής Κομοτηνής. Στο
διάστημα αυτό, ο Μάνος γνωρίζεται με τον Χρόνη Αηδονίδη και αντλεί πολλά στοιχεία
για την παράδοση της περιοχής του. Παράλληλα, ξεκινά τη λαογραφική έρευνα στα
χωριά της Θράκης. Στα δεκατέσσερα του ξεκίνησε μια εργασία για το γυμνάσιο που
φοιτούσε, πάνω στην Ιστορία της Θράκης, καθώς και διατριβή πάνω στο μειονοτικό
θέμα της Κωνσταντινούπολης,
της Ιμβρου και Τενέδου.
Γύρω στα δεκαπέντε του χρόνια γνωρίστηκε με το συγκρότημα "Οι Λαλητάδες" στην
Κομοτηνή, όπου μαζί τους αρχίζει την επαγγελματική του καριέρα και γνωρίζει όλη
τη Βόρειο Ελλάδα. Παράλληλα συνεργάζεται πλέον επαγγελματικά και με τον Χρόνη
Αηδονίδη, καθώς και με άλλους ντόπιους μουσικούς. Ταυτόχρονα αρχίζει να παίζει
καβάλι (ο αρχαίος πλαγίαυλος) και φλογέρα ενώ στα δεκαέξι του χρόνια μαθαίνει
μόνος του κανονάκι, το οποίο σ' ένα χρόνο κατέκτησε στο έπακρον.
Στα δεκαεπτά του χρόνια, τον συναντάμε να διδάσκει παραδοσιακή μουσική
και όργανα στο Ωδείο της Αλεξανδρούπολης,
ενώ ένα χρόνο αργότερα γίνεται μέλος του συγκροτήματος παραδοσιακής μουσικής του
Δήμου Θεσσαλονίκης, όπου δίνει
πολλές αξιόλογες συναυλίες. Εκεί, γνωρίστηκε με τις δύο μεγάλες τραγουδίστριες
της Μακεδονίας, την Νίτσα Τσίτρα και την Ξανθίππη Καραθανάση, καθώς και με τον
Νίκο Αβαγιαννό, με τους οποίους εμφανίζεται σε πολλές εκδηλώσεις και ραδιοτηλεοπτικές
εκπομπές.
Η προσφορά του νεαρού καλλιτέχνη έγινε αισθητή από πολλούς φορείς,
που του έχουν απονείμει τιμητικές διακρίσεις, όπως το Γενικό Επιτελείο Στρατού
(κατά τη διάρκεια της θητείας του), που του απένειμε το "Αριστείο προσφοράς στην
πατρίδα", το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
ο Φάρος Τυφλών Ελλάδος, καθώς επίσης δεκάδες ιδρύματα, δήμοι και σύλλογοι ανά
την Ελλάδα.
Ερχόμενος στην Αθήνα
ο Μάνος Κουτσαγγελίδης μπαίνει δυναμικά στη δισκογραφία αφού σε μικρό χρονικό
διάστημα συμμετέχει σε ηχογραφήσεις δεκάδων δίσκων δημοτικού, έντεχνου και λαϊκού
τραγουδιού με επιτυχημένους ερμηνευτές.
Εδώ και δύο χρόνια διδάσκει παραδοσιακά όργανα και θεωρία της μουσικής
της Ανατολικής Μεσογείου στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας.
Εκτός των μουσικών δραστηριοτήτων του έχει ασχοληθεί και με την υδροβιολογία
και την ιχθυοκαλλιέργεια καθώς επίσης και με την έρευνα και την προστασία των
βιοτόπων των γλυκών νερών (λίμνες-ποτάμια) της Θράκης.
Ο Μάνος Κουτσαγγελίδης είναι σίγουρα ένα εθνικό μας κεφάλαιο, που
λόγω γνώσης, πάθους αλλά και λόγω ηλικίας θα προσφέρει πολλά στην εθνική μας μουσική
και τη χώρα μας γενικότερα Τον ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία μας η οποία
θα συνεχιστεί με τραγούδια της Μακεδονίας.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1957. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών
Τεχνών στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος
του Τμήματος Ζωγραφικής όπου είχε δάσκαλο τον Γ. Μόραλη και του Τμήματος Σκηνογραφίας
με δάσκαλο τον Β. Βασιλειάδη. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε τέσσερις ατομικές
εκθέσεις στην Κομοτηνή και συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές. Συνεργάσθηκε ως σκηνογράφος
και ζωγράφος σκηνικών με το ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής. Διδάσκει ζωγραφική στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής
του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Ζει μόνιμα και εργάζεται στην Κομοτηνή.
Γεννήθηκε στη Θράκη ( Κομοτηνή ) από πρόσφυγες γονείς το 1947. Μετά
το Γυμνάσιο και το Λύκειο σπουδάζει Υπομηχανικός στη Θεσσαλονίκη.
Στα χρόνια των σπουδών του, βρίσκεται για πρώτη φορά σε πλούσιο εικαστικό
περιβάλλον, που τον βοηθά να ξεκινήσει και τη δική του εικαστική πορεία. Μελετά
τη δουλειά των ζωγράφων της εποχής εκείνης και διαμορφώνει και το δικό του εικαστικό
ύφος. Το 1976 ανακαλύπτει τη σπάτουλα και από τότε τον συντροφεύει σαν μοναδικό
(σχεδόν ) εργαλείο στην δουλειά του.
Είναι ρεαλιστής ζωγράφος με επίδοση στο τοπίο και τις νεκρές φύσεις
με μια διάθεση αφαιρετική. Τον τελευταίο καιρό παρουσίασε και έργα στα οποία υπάρχει
μια έντονη εξπρεσσιονιστική διάθεση και που ξεχωρίζουν για την αμεσότητα στο χρώμα,
την χαλαρότητα στη γραμμή και την πολυμορφία στην έκφραση. Είναι ο ζωγράφος της
παλιάς Ξάνθης. Κάτω από τη
σπάτουλά του ζωντάνεψαν οι ομορφιές των σοκακιών, των δοκαριών και των μπαλκονιών
της παλιάς πόλης.
Στενός συνεργάτης του Δήμου Ξάνθης τα τελευταία 15 χρόνια στο τομέα
των εικαστικών με συμμετοχή στη Πολιτιστική επιτροπή του Δήμου και οργανωτής όλων
των ομαδικών εκθέσεων στην Ξάνθη μέχρι πρόσφατα
Ομιλίες Διαλέξεις
Έγραψε αρκετά κείμενα για τη ζωγραφική και έκανε πολλές ομιλίες και
διαλέξεις. Πρόσφατα στο 'Ιδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης με θέμα "Η Ζωγραφική
από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα. Σχολές, τάσεις, τεχνοτροπίες". Εκπροσώπησε το
Δήμο Ξάνθης στο Πανελλήνιο Εικαστικό Συμπόσιο που έγινε στην Ξάνθη.
Εργαστήρι (Σχολή) για Παιδιά και Ενήλικες
Τα τελευταία χρόνια δημιούργησε ένα αξιόλογο εργαστήρι για παιδιά
και ενήλικες. Στο εργαστήρι αυτό άτομα κάθε ηλικίας μέσα σε ένα φιλικό, ζεστό
και οικογενειακό περιβάλλον βρίσκουν φροντίδα και τη καθοδήγηση στα πρώτα εικαστικά
τους βήματα. Μαθητές του εργαστηρίου του, την ώρα της δουλειάς. Μαθητές του, ζωγραφίζουν
στο ύπαιθρο. Στα προγράμματα της εικαστικής αυτής μονάδας περιλαμβάνονται η ζωγραφική
με λάδι και με παστέλ, η ζωγραφική σε πέτρα, η ζωγραφική σε γυαλί, σε ξύλο κ.λπ.
Την άνοιξη γίνεται ένα μέρος της δουλειάς στο ύπαιθρο. Στο τέλος της περιόδου
τα έργα όλων των μαθητών συμπεριλαμβάνονται σε ομαδική έκθεση.
Εκθέσεις
O ζωγράφος ξεναγεί μαθητές Δημοτικών Σχολείων στην ομαδική έκθεση
'Μακεδονική και Θρακική Τοπιογραφία'. Πρώτη έκθεση το 1978 στην Ξάνθη. Ακολουθεί
μια σειρά από 10 περίπου ατομικές εκθέσεις σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας
και το εξωτερικό. Επικεφαλής ομάδας ζωγράφων, συνοδεύει το Δήμο Ξάνθης στο Βελιγράδι
και παρουσιάζει ομαδική έκθεση στη Σερβική πρωτεύουσα. Τελευταία συμμετοχή σε
ομαδική έκθεση που οργάνωσε ο Δήμος
Νεάπολης Θεσ/νίκης με θέμα 'Μακεδονική και Θρακική Τοπιογραφία' που παρουσιάσθηκε
στις πόλεις Κομοτηνή, Ξάνθη και Θεσσαλονίκη. 'Εργα του υπάρχουν σε δημόσιες και
ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
This text is cited May 2003 from the Democritus University of Thrace URL below, which contains images.
(Following URL information in Greek only)
Στη ΒΙ.ΠΕ Κομοτηνής λειτουργεί ο Ενεργειακός Σταθμός της ΔΕΗ, που
χρησιμοποιεί ως καύσιμο το φυσικό αέριο και θα ολοκληρωθεί με την υλοποίηση των
δικτύων διανομής φυσικού αερίου για αστική και βιομηχανική κατανάλωση.
(Κείμενο: Βάντα Παπαϊωάννου- Βουτσά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Δεκέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Περιφέρειας
Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης.
Σχετική θέση: Πρόκειται για τη σημερινή Κομοτηνή. Bρίσκεται στο βόρειο
τμήμα της νότιας θρακικής πεδιάδας, σε απόσταση 20-25χλμ. από την ακτή του Αιγαίου.
Oικιστικές μονάδες: Ο συνοικισμός των Κουμουτζηνών θα παραμείνει πολύ μικρός
κατά τη διάρκεια της πρωτοβυζαντινής και της μεσοβυζαντινής περιόδου. Μόνο μετά
την καταστροφή της Μοσυνόπολης,
της οποίας οι κάτοικοι κατέληξαν στα Κουμουτζηνά, θα αρχίσει να αναπτύσσεται.
Πάντως φαίνεται πως τα Κουμουτζηνά, οικισμός μέτριος, αποτελούσε μία καλά οχυρωμένη
πόλη και ένα από τα πιο σημαντικά στρατηγικά κέντρα του Bολερού κατά τον 14ο αι.
Ο οικισμός δεν είχε επεκταθεί έξω από τα τείχη κατά τους βυζαντινούς χρόνους.
Τούτο έγινε μετά την οθωμανική κατάκτησή του το 1363, οπότε εγκαταστάθηκαν εδώ
Οθωμανοί έποικοι από τη Μ. Ασία.
Αλλες θέσεις: Τρία χλμ. ΝΝΑ της Κομοτηνής βρίσκεται το χωριό Κόσμιον, στην
περιοχή του οποίου βρέθηκαν τρεις θέσεις με πλούσια βυζαντινή κεραμεική : Στο
Αραπκιόϊ, 3χλμ Α του χωριού Κόσμιον. Στα Α της θέσης και περί τα 500μ. απόσταση
με τριγωνομετρικό βρίσκεται ο λόφος Ουκ-τεπέ και 300μ. Δ ο λόφος Σακάρ-Αλή. Τα
όστρακα καλύπτουν έκταση περίπου 90 στρεμμάτων. Σε ορισμένα σημεία διακρίνονται
πλίνθοι από πωρόλιθο Σύμφωνα με αναφορές γερόντων του Κοσμίου, πριν από 100 χρόνια
σώζονταν εκεί θεμέλια οικιών, αλλά το υλικό (γαιόλιθοι) μεταφέρθηκε από τους κατοίκους
στο χωριό για την ανέγερση των οικιών τους. Στα ΝΔ της σιδηροδρομικής γέφυρας
στην ανατολική όχθη του Τρελλοπόταμου. Η βυζαντινή κεραμεική καλύπτει έκταση 22,
5 στρεμμάτων. Στα σημεία που τα νερά του ποταμού έχουν παρασύρει τα χώματα, και
στις δύο πλευρές του, διακρίνονται πλήθος αποτμημάτων κεράμων στέγης και θεμέλια
κτισμάτων. Στο Τσολάκ-κιρ, στα Δ της οδού που οδηγεί στο Κόσμιον, εντοπίστηκαν
πολυάριθμα όστρακα της βυζαντινής εποχής σε μεγάλη έκταση. Η ενδοχώρα των Κουμουτζηνών
περιελάμβανε ακόμα κι άλλους οχυρωμένους συνοικισμούς (Ασώματος,
Παραδημώ, Κρανοβούνιον,
Στυλάριον), οι οποίοι βρίσκονταν προφανώς σε άμεση εξάρτηση από την πόλη.
Χερσαίες: Η θέση βρίσκεται στο σημείο όπου η συγκοινωνιακή σύνδεση με κατεύθυνση
από B-Ν, η οποία διέρχεται από το πέρασμα Makaza στη ανατολική οροσειρά της Ροδόπης,
διασταυρώνεται με την Εγνατία οδό που κινείται από Α-Δ (Κων/λη
- Θεσ/κη). Ο οικισμός
φαίνεται να προέκυψε από την ανάπτυξη ενός οδικού σταθμού που θα βρισκόταν αρχικά
στο συγκεκριμένο σημείο. Τα Κουμουτζηνά, κείμενα πολύ κοντά στην Εγνατία οδό και
30χλμ Α του Περιθεωρίου,
κυριαρχούσαν ταυτόχρονα στην παράκτια περιοχή, όπως και στους δρόμους και στα
περάσματα που οδηγούσαν στη Ροδόπη. Γι'αυτό είχαν χρησιμοποιηθεί ευρέως ως τόπος
στρατοπέδευσης των βυζαντινών στρατευμάτων.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Η θέση βρίσκεται στο σημείο όπου η συγκοινωνιακή
σύνδεση με κατεύθυνση από B-Ν, η οποία διέρχεται από το πέρασμα Makaza στη ανατολική
οροσειρά της Ροδόπης, διασταυρώνεται με την Εγνατία οδό που κινείται από Α-Δ (Κων/λη
- Θεσ/κη). Ο οικισμός προέκυψε πιθανόν από την ανάπτυξη ενός οδικού σταθμού που
θα βρισκόταν αρχικά στο συγκεκριμένο σημείο. Ενδεχομένως η σημασία της πόλης αυτής
ανέρχεται μετά την καταστροφή της Μοσυνόπολης
τον 13ο αι. Κατά τον 14ο αι. παρουσιάζει έντονες οικονομικές δραστηριότητες. Φαίνεται
πως οι αγορές που υπήρχαν στην πόλη είχαν τη δυνατότητα να εφοδιάζουν ακόμη και
τα στρατεύματα που περνούσαν από εκεί. Πιθανόν τον Αύγουστο του 1332 ο Ανδρόνικος
Γ΄ ήλθε αντιμέτωπος με τον Ουμούρ πασά στην περιοχή των Κουμουτζηνών και συγκεκριμένα
κοντά στο χωριό Παναγία. Ο Ουμούρ πασάς είχε αποβιβαστεί με πολυάριθμη και υπερέχουσα
μαχητική δύναμη κοντά στους Πόρους.
Το 1343 η πόλη πέρασε στην κατοχή του Ιωάννη Καντακουζηνού, ο οποίος στη συνέχεια
την παραχώρησε στο γιο του Ματτθαίο. ΄Οταν λίγο αργότερα ο Ιωάννης Καντακουζηνός
αναζήτησε τον νοσούντα Ματτθαίο στα Κουμουτζηνά, συνάντησε Τούρκους που λεηλατούσαν
την περιοχή. Το χειμώνα του 1343/44 ο Ουμούρ πασάς πορεύτηκε μαζί με τον Μομιτζίλο
εναντίον της Gumulcune. Μάλλον την άνοιξη του 1344 ο Ιωάννης Καντακουζηνός δέχτηκε
επίθεση από τον Μομιτζίλο κοντά στα ερείπια της γειτονικής Μοσυνόπολης και μπόρεσε
να σωθεί διαφεύγοντας με πολύ κόπο στα Κουμουτζηνά ("Κομοτηνών πολίχνη"). Το φθινόπωρο
του 1345 ο Ουμούρ πασάς βρίσκεται πάλι στην Gumulcune. Το 1355 ο Ιωάννης Ε' μετακινήθηκε
από το Περιθεώριο προς τα Κουμουτζηνά, της οποίας πόλης οι κάτοικοι υπεράσπιζαν
τον Παλαιολόγο. Ωστόσο το 1356 ή 1357 ο Ιωάννης Ε' χρειάστηκε να διεκδικήσει εκ
νέου τα Κουμουτζηνά, εφόσον ο Ματτθαίος τα είχε εντωμεταξύ ανακαταλάβει. Η Gumulgina,
Gumulgine είχε κυριευθεί από τον Εβρενό μπέη πριν από τη μάχη κοντά στην πόλη
Τζερνομιάνου (26-09-1371) (άγνωστη η ακριβής χρονολογία: σε καμία περίπτωση έως
το 1354, ενώ άλλες παραδιδόμενες χρονολογίες είναι τα έτη 1361 και 1372). Το 1433
η θέση Caumussin, Camussin αναφέρεται ως μικρή οχυρωμένη πόλη δίπλα σε μικρό ποτάμι.
Ο Evlija Celebi παραδίδει μία λεπτομερή περιγραφή της Gumulgina κατά τον 170 αι.
Nαοί και ιερά: Μέσα στον οχυρωμένο χώρο των Κουμουτζηνών διέμενε ο παλαιός
χριστιανικός και ο εβραϊκός πληθυσμός με τους ευκτήριους οίκους τους. Αργότερα
οι χριστιανοί επεκτάθηκαν έξω από το φρούριο, στις συνοικίες Bαρώσι και Αγ. Γεώργιος.
Σε θέση παλαιότερου βυζαντινού ναού χτίστηκε η εκκλησία της Παναγίας (μητροπολιτικός
τρίκλιτος ναός) χαρακτηριστικό δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής των αρχών
του 19ου αι. Στο εσωτερικό της οχυρωμένης περιοχής τα κατάλοιπα μιας συναγωγής
(στα Δ) μαρτυρεί την ύπαρξη Εβραίων στο βυζαντινό φρούριο. Πρόκειται για αντιπροσωπευτικό
δείγμα της αρχιτεκτονικής των συναγωγών της Α. Ευρώπης και B. Αφρικής τον 18ο
και 19ο αι. Κατά την περίοδο 1371-1388 χτίστηκε το παλαιό τέμενος. Bρίσκεται,
όπως και το Ιμαρέτ (πτωχοκομείο), περίπου 100μ. ΝΑ του κάστρου στην πλευρά του
δρόμου που οδηγούσε σε αυτό. Πρόκειται για τετράπλευρο οικοδόμημα με χαμηλό θόλο
και αποτελεί τον πυρήνα του, σε λειτουργία σήμερα, κεντρικού τεμένους.
Δημόσια οικοδομήματα και έργα: Κατά την περίοδο του 1371-1383 χτίστηκαν
οικοδομήματα κοινής ωφελείας, όπως είναι το Ιμαρέτ (πτωχοκομείο) και το παλαιό
τέμενος. Τα δύο κτήρια βρίσκονται έξω από την ανατολική πλευρά του φρουρίου και
εκατέρωθεν του δρόμου που οδηγούσε σε αυτό. Το Ιμαρέτ είναι κτίσμα σχήματος Τ
με 3 θολωτούς χώρους, από τους οποίους ο κεντρικός είναι μεγαλύτερος και υψηλότερος.
Oχυρώσεις: Στο ΒΔ τμήμα του σημερινού κέντρου της πόλης της Κομοτηνής βρίσκονται
λείψανα τετράγωνου φρουρίου (μήκος πλευράς (100μ.), με αποσπασματικά σωζόμενους
κυκλικούς πύργους στις τέσσερις γωνίες και πιθανόν 13 τετράπλευρους που προεξείχαν
στις πλευρές. Η κατασκευή χρονολογείται χρόνους με βάση μια πλίνθινη επιγραφή
που δεν σώζεται πιά στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους και θεωρείται κτίσμα του Θεοδόσιου
Α΄ (379-395). Σε κάθε πλευρά του φρουρίου υπήρχε μία πύλη, εκ των οποίων εκείνη
της ανατολικής πλευράς ήταν διπλή και βρισκόταν κοντά στην Εγνατία οδό (κεντρική
είσοδος). Η τοιχοποιία συνίστατο από χοντρό ποταμίσιο αμμοχάλικο, αργούς λίθους,
κονίαμα και από οριζόντιες ταινίες αποτελούμενες από 3 έως 5 σειρές πλίνθων.
Kεραμεική: Τρία χλμ. ΝΝΑ της Κομοτηνής βρίσκεται το χωριό Κόσμιον, στην
περιοχή του οποίου βρέθηκαν τρεις θέσεις με πλούσια βυζαντινή κεραμεική : Στο
Αραπκιόϊ, 3χλμ Α του χωριού Κόσμιον. Στα Α της θέσης και περί τα 500μ. απόσταση
με τριγωνομετρικό βρίσκεται ο λόφος Ουκ-τεπέ και 300μ. Δ ο λόφος Σακάρ-Αλή. Τα
όστρακα καλύπτουν έκταση περίπου 90 στρεμμάτων. Σε ορισμένα σημεία διακρίνονται
πλίνθοι από πωρόλιθο Σύμφωνα με αναφορές γερόντων του Κοσμίου, πριν από 100 χρόνια
σώζονταν εκεί θεμέλια οικιών, αλλά το υλικό (γαιόλιθοι) μεταφέρθηκε από τους κατοίκους
στο χωριό για την ανέγερση των οικιών τους. Στα ΝΔ της σιδηροδρομικής γέφυρας
στην ανατολική όχθη του Τρελλοπόταμου. Η βυζαντινή κεραμεική καλύπτει έκταση 22,
5 στρεμμάτων. Στα σημεία που τα νερά του ποταμού έχουν παρασύρει τα χώματα, και
στις δύο πλευρές του, διακρίνονται πλήθος αποτμημάτων κεράμων στέγης και θεμέλια
κτισμάτων. Στο Τσολάκ-κιρ, στα Δ της οδού που οδηγεί στο Κόσμιον, εντοπίστηκαν
πολυάριθμα όστρακα της βυζαντινής εποχής σε μεγάλη έκταση.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Βρίσκεται στο εσωτερικό του φρουρίου στην ανατολική του πλευρά. Είναι
τετράκλιτος με νάρθηκα, ξυλόστεγος και το δάπεδό του βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο
από αυτό του γύρο χώρου. Χτίστηκε την εποχή της τουρκοκρατίας (1800) πάνω στα
θεμέλια βυζαντινού ναού, για το οποίο έχουμε αναφορά στα 1548 από τον περιηγητή
Pierre Belon. Ο ναός στην σημερινή του μορφή είναι αναστηλωμένος και έχει κηρυχθεί
ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Σημαντική από καλλιτεχνική άποψη είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας,
που μπορεί να χρονολογηθεί μεταξύ 15ου και 16ου αιώνα. Το περίτεχνο τέμπλο με
το δαντελωτό διάκοσμο ακολουθεί την ηπειρωτική σχολή. Ακόμη αξιόλογα έργα των
αρχών του 19ου αιώνα αποτελούν ο δεσποτικός θρόνος και ο άμβωνας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής
Τηλέφωνο: +30 25310 36500, 34444
Τηλέφωνο: +30 25310 37640, 35031
Τηλέφωνο: +30 25310 34444, 36708
Φαξ: +30 25310 34848
Τηλέφωνο: +30 25310 83420-1
Φαξ: +30 25310 32761
Τηλέφωνο: +30 25313 50130
Φαξ: +30 25313 50175
Τηλέφωνο: +3023513 52400
Φαξ: +3025310 22756
Τηλέφωνο: +30 25310 36420
Φαξ: +30 25310 36420
Τηλέφωνο: +30 25310 36242-7
Φαξ: +30 25310 23170
Το ξενοδοχείο Anatolia Komotini είναι ένα πραγματικό στολίδι για την πόλη της Κομοτηνής.
Μοντέρνο και κομψό με τη φινέτσα της πολυτέλειας, απευθύνεται σε κάθε κατηγορίας ταξιδιώτη, αφού είναι ένα από τα καλύτερα ξενοδοχεία της Κομοτηνής.
Δημιουργία μιας οικογένειας με μεγάλη παράδοση στη φιλοξενία, που επενδύει στην ευεξία των πελατών της, το πρόσφατα ανακαινισμένο Anatolia Komotini, μια πολυτελή αλλά και προσιτή επιλογή ανάμεσα στα ξενοδοχεία της Κομοτηνής, αποτελείται από άνετα δωμάτια και σουίτες με μοντέρνα διακόσμηση σε minimal ύφος, εντυπωσιακά μπάνια και όλες τις υπηρεσίες και εγκαταστάσεις ενός business ξενοδοχείου όπως δωρεάν χρήση ασύρματου δικτύου, LCD δορυφορική τηλεόραση, χρηματοκιβώτιο μέσα στα δωμάτια και επώνυμα καλλυντικά.
Στο εστιατόριο του Anatolia Komotini μπορείτε να απολαύσετε ποικιλία από τοπικές Θρακιώτικες λιχουδιές ή να χαλαρώσετε δίπλα στο τζάκι. Δύο αίθουσες συνεδρίων, πλήρως εξοπλισμένες, είναι διαθέσιμες για επαγγελματικές συναντήσεις, σεμινάρια ή κοινωνικές εκδηλώσεις.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
