Πληροφορίες τοπωνυμίου

Αγιάσος

Η κωμόπολη της Αγιάσου με πληθυσμό περίπου 3000 κατοίκους, κτισμένη στους πρόποδες του του Ολύμπου σε υψόμετρο 500μ. Απέχει 27 χλμ Δ της Μυτιλήνης.
  Η Αγιάσος λόγω της προφύλαξης που της παρείχε το όρος Όλυμπος,αναπτύχθηκε χωρίς την παρουσία των Τούρκων. Ο οικισμός δημιουργήθηκε όταν το 18ο αιώνα η Αγιάσος απαλλάχθηκε με σουλτανικό φιρμάνι από ην καταβολή φόρων, οπότε αρκετοί κάτοικοι συγκενρώθηκαν από τις γύρω περιοχές.
  Ο οικισμός θεωρείται από τους περισσότερο διατηρημένους - στο σύνολο τους - οικισμούς του νησιού. Πιο συγκεκριμένα ο οικισμός αναπτύσσεται γύρω από τον αρχικό πυρήνα της εκκλησίας της Παναγίας, του στολιδιού της Αγιάσου.
  Όλοι οι δρόμοι πλακοστρωμένοι οδηγούν προς το ναό και την κεντρική πλατεία του χωριού όπου συναντάμε τα κτίρια των καταστημάτων και καφενείων.
  Η Αγιάσος έχει μεγάλη παράδοση στην ξυλογλυπτική, την αγγειοπλαστική και την κατεργασία πηλού και σε όλο τον οικισμό υπάρχουν αρκετά εργαστήρια που ασχολούνται με την παραγωγή κομψοτεχνημάτων όπως εικονισμάτων και ειδών λαϊκής τέχνης αλλά και επίπλων.
  Στην Αγιάσο υπάρχει έντονη πολιτιστική κίνηση πινακοθήκη, θεατρικό εργαστήριο, βιβλιοθήκη κ.τ.λ.
  Στην εορτή της Παναγίας το 15 Αύγουστο γίνεται πανλεσβιακό πανηγύρι και ο οικισμός γεμίζει από προσκυνητές που καταφθάνουν από ολόκληρο το νησί.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Αναπτυξιακής Εταιρείας Λέσβου

• http://www.lesvosnet.gr/lesvos/agiasos1.htm (2 φωτ.)

Ιστορία και Αρχιτεκτονική της Αγιάσου

  Η Αγιάσος είναι μια ημιορεινή κοινότητα, χτισμένη στις παρειές του όρους Όλυμπος, του ψηλότερου βουνού της Λέσβου. Η πολεοδομική της δόμηση και αρχιτεκτονική διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη την μορφή του παρελθόντος, γεγονός που αποτελεί πόλο έλξης των περιηγητών και τουριστών του νησιού.
  Ο αρχικός πυρήνας του οικισμού φαίνεται ότι δημιουργήθηκε τον 12ο αιώνα μ. Χ. με επίκεντρο μία σκήτη, που περιλάμβανε την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας "Αγία Σιών". Την εικόνα αυτή, που αποτελεί μέχρι σήμερα αντικείμενο ιερού προσκυνήματος στον Ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου στο κέντρο του οικισμού, την είχε φέρει από την Ιερουσαλήμ ο ιερέας Αγάθων ο Εφέσιος τον 9ο αιώνα. Από τον 16ο αιώνα άρχισαν να συρρέουν στην Αγιάσο οι κάτοικοι των γύρω μικρών κοινοτήτων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε ξεχωριστές συνοικίες, ανάλογα με την προέλευσή τους. Η μετεγκατάσταση αυτή κορυφώθηκε τον 18ο αιώνα, όταν η Αγιάσος εξασφάλισε με σουλτανικό φιρμάνι την απαλλαγή των κατοίκων της από την καταβολή φόρων.
  Η Αγιάσος αναδείχτηκε σε μεγάλο βιοτεχνικό - αγροτικό κέντρο και παρουσίασε σημαντική πληθυσμιακή ανάπτυξη. Ο πληθυσμός της υπολογίζεται ότι έφτασε τους 7.000 κατοίκους τη δεκαετία του 1910. Από το 18ο και κυρίως τον 19ο αιώνα η αγροτική παραγωγή και η παράγωγη βιοτεχνία - βιομηχανία (ελαιοτριβεία), καθώς και η παραγωγή άλλων αγροτικών (κάστανα, οπωρικά, φρούτα) και βιοτεχνικών προϊόντων (αγροτικά εργαλεία, κεραμικά σκεύη), συνέβαλαν στην μεγάλη οικονομική ακμή του οικισμού και στην εμπλοκή του στα ευρύτερα εμπορικά δίκτυα της Λέσβου με την απέναντι Μικρασιατική ακτή (Σμύρνη, Αϊβαλί), την Κωνσταντινούπολη και τις ελληνικές παροικίες στη Μαύρη Θάλασσα.
  Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου το 1912 η Αγιάσος γνώρισε μια νέα περίοδο ακμής, όπως άλλωστε και όλο το νησί, μέχρι τον πόλεμο του 1940. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, αρκετές προσφυγικές οικογένειες της Μικράς Ασίας, που κατάγονταν από την Αγιάσο, εγκαταστάθηκαν στον οικισμό και ενδυνάμωσαν το εργατικό της δυναμικό, εισήγαγαν νέες καλλιέργειες, όπως της αμπελουργίας και συνέβαλαν στην βιοτεχνική και πνευματική τοπική ανάπτυξη. Την περίοδο 1950-1965, λόγω της μεταπολεμικής οικονομικής κάμψης και της παρακμής της αγροτικής και βιοτεχνικής οικονομίας, πολλοί Αγιασώτες μετανάστευσαν στην Αθήνα, την Αυστραλία και αλλού. Σήμερα ο πληθυσμός του οικισμού αριθμεί περίπου 3.000 κατοίκους και γνωρίζει αξιόλογη τοπική ανάπτυξη, που επικεντρώνεται κυρίως στην αγροτική καλλιέργεια, τη βιοτεχνική δραστηριότητα (αγγειοπλαστική, ξυλογλυπτική) και τον αγροτουρισμό, ενώ το ιερό προσκύνημα της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο προσελκύει προσκυνητές από όλη τη Λέσβο, αλλά και την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα. Αρκετοί επισκέπτες παρακολουθούν και τις Καρναβαλικές εκδηλώσεις της Αποκριάς.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Αιγαίου
• http://www.aegean.gr/culturelab/Agiasos_gr.htm (10 φωτ.)