Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μονή Καθαρών

  Η Ιερά Μονή των Καθαρών, προσκύνημα και σημείο αναφοράς για τους απανταχού της γης Ιθακήσιους, είναι κτισμένη στη νοτιο-ανατολική κορυφή του Ομηρικού όρους Νήριτο, σε μια όμορφη γωνία, 600μ περίπου από την θάλασσα και σε απόσταση 15 χλμ. από το Βαθύ. Η ζωή του Μοναστηριού αρχίζει γύρω στα 1696.
  Η ιστορία όμως της εικόνας της Παναγίας, είναι ακόμα πιο παλιά, όπως αναφέρει ο Πατέρας Θεοδόσιος Δενδρινός στη β' έκδοση του βιβλίου "Το Μοναστήρι της Παναγίας των Καθαρών Ιθάκης". Το όνομα "Καθαρά" προέρχεται από τη λέξη "κάθαρα", που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει τα ξερόκλαδα και τους μικρούς θάμνους που κόβονται και καίγονται για να καθαρίσει κάποιος τόπος. Επειδή λοιπόν την ιερή εικόνα του Γενεσίου της Θεοτόκου τη βρήκαν με θαυματουργό τρόπο μέσα στα καιόμενα κάθαρα, την ονόμασαν «Καθαριώτισσα».
  Η σωζόμενη μέχρι σήμερα παράδοση λέει ότι βοσκοί Ηπειρώτες καταδιωκόμενοι από τους Τουρκαλβανούς άφησαν τον τόπο τους και κατέφυγαν στην Ιθάκη όπου εγκαταστάθηκαν στο όρος Νήριτον στη θέση "Μαζός" 400μ περίπου, απέναντι από το σημερινό μοναστήρι. Μέσα στα λίγα υπάρχοντά τους, ανακάλυψαν ότι έλειπε η θαυματουργή εικόνα που απεικόνιζε το Γεννέσιο της Θεοτόκου.
  Κάποια νύχτα, βλέπουν εκεί που βρίσκεται σήμερα ο ναός του Μοναστηριού, ένα εκτυφλωτικό φως. Παρ' όλες τις έρευνες στο σημείο εκείνο δεν βρήκαν τίποτε. Το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβανόταν για αρκετές νύχτες, οπότε σκέφτηκαν να κόψουν και να κάψουν τους θάμνους και τα ξερόκλαδα για να καθαρίσει ο τόπος ώστε να δουν τι συμβαίνει. Όταν έσβησε η φωτιά διέκριναν μία εικόνα χωρίς να είναι καμένη. Έτσι αναγνώρισαν όλοι την εικόνα του Γεννεσίου της Θεοτόκου, που είχαν στην Ήπειρο. Στο σημείο εκείνο έκτισαν μια μικρή εκκλησία για να βάλουν μέσα την θαυματουργή εικόνα.
  Αλλη εκδοχή για την ονομασία είναι ότι ιδρύθηκε από οπαδούς της Καθολικής αίρεσης των Καθαρών. Κατά τον αρχαιολόγο-συγγραφέα W. GELL στο βιβλίο του «Η γεωγραφία και οι αρχαιότητες της Ιθάκης » λέει ότι η περιοχή ήταν αφιερωμένη στον θεό Απόλλωνα.
  Αλλη άποψη περί του ονόματος προέρχεται από την συγγραφέα κ. Ρίτα Τσιντήλη-Βλησμά όπου λέει ότι στο σημείο που είναι κτισμένη η εκκλησία των Καθαρών, υπήρχε πριν κάποιος ειδωλολατρικός ναός μάλλον της θεάς Αθηνάς. Μια από τις πολλές προσωνυμίες της Θεάς ήταν και "Καθαρά"’ Λίγο πιο πέρα από το Μοναστήρι, υψώνεται το καμπαναριό όπου στο ισόγειο είναι το παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Κατά τους χρόνους της κατοχής και κυρίως από τους σεισμούς του 1953 το καμπαναριό γκρεμίστηκε, όπου και ξαναχτίστηκε. Η θέα που αντικρίζει κανείς από τη θέση που βρίσκεται το Καμπαναριό, είναι μοναδική. Φαίνεται το νότιο τμήμα του νησιού μας, μέρος του ανατολικού τμήματος της Κεφαλονιάς, στο βάθος αριστερά οι Εχινάδες νήσοι, τα δυτικά παράλια της Αιτωλοακαρνανίας, μακριά στο βάθος με καλή ορατότητα τις ακτές της Πελοποννήσου, και δεξιά την Ζάκυνθο. Η εικόνα της Παναγίας αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά και παριστά την γέννηση της εοτόκου. Στις αρχές του 1993 εγκαθίσταται στο Μοναστήρι ο Ιθακήσιος μοναχός Θεοδόσιος, ο κατά κόσμον Ηλίας Βλησμάς ο οποίος προέρχεται από την Ιερά Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους και προσφέρει τις υπηρεσίες του στη χάρη της Παναγίας. Η Καθαριώτισσα είναι προστάτης και πολιούχος του νησιού μας, που γιορτάζεται μεγαλόπρεπα στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο.
Βιβλιογραφία: "Το Μοναστήρι της Παναγίας των Καθαρών Ιθάκης" (β' έκδοση) του πατέρα Θεοδόσιου Δενδρινού.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ιθάκης

• http://www.ithaki.gr/category.php?category_id=10

Μονή Υπεραγίας Θεοτόκου Καθαρών

• http://www.geocities.com/kathariotissa/
Ιστοσελίδα Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ιόνιων Νησιών
• http://www.ionianislands.gr/greek/ithaki/diadromi/... (1 φωτ.)

Μονή Υπεραγίας Θεοτόκου Καθαρών

Τηλέφωνο: +30 26740 31247
  Η Μονή Καθαρών βρίσκεται σε υψόμετρο 566 μ., 6 χλμ. έξω από το ομώνυμο χωριό. Δύο εκδοχές υπάρχουν για το χτίσιμο στην περιοχή της εκκλησίας και του μοναστηριού της Παναγίας. Η πρώτη υποστηρίζει ότι καλλιεργητές πήγαν στην περιοχή για να κάψουν "κάθαρα", δηλ. άγρια χόρτα και αγκάθια και βρήκαν την εικόνα της Παναγίας.Ετσι αποφάσισαν να κτίσουν εκεί μία εκκλησία. Η δεύτερη εκδοχή συνδέει την ίδρυση του μοναστηριού με τους οπαδούς της Καθολικής αίρεσης των Καθαρών. Οποια και να είναι η αληθινή εκδοχή, το γεγονός είναι ότι η εκκλησία της Παναγίας χτίστηκε το 1696 και το μοναστήρι που χτίστηκε λίγο αργότερα λειτούργησε αδιάκοπα ως την περασμένη δεκαετία.
   Σήμερα υπάρχει μόνο ένας μοναχός, που όμως όλο τον χρόνο φροντίζει την Μονή και προσφέρει φιλοξενία στους επισκέπτες της περιοχής. Η εικόνα της Παναγίας, που πιθανώς αποτέλεσε την αφορμή για την ίδρυση του μοναστηριού, αποδίδεται στον ευαγγελιστή Λουκά. Εξαιρετικής ομορφιάς είναι, επίσης, το ξυλόγλυπτο τέμπλο της εκκλησίας βυζαντινής τεχνοτροπίας. Η Παναγία η Καθαριώτισσα που είναι και πολιούχος του νησιού τιμάται με λαμπρότητα στις 8 και στις 14 Σεπτεμβρίου και την Κυριακή του Πάσχα.

Μονή Παναγίας Καθαρών

Προστάτης των κατοίκων.