Πληροφορίες τοπωνυμίου

Χορός της Ρόκας

ΓΑΛΑΤΙΝΗ (Κωμόπολη) ΚΟΖΑΝΗ
  Η παραδοχή του 14ου αιώνα ως χρόνου κτίσης και αρχής της ιστορίας της Γαλατινής, προκύπτει από ένα συνδυασμό προφορικών διηγήσεων της λαϊκής παράδοσης και της επισημότερης εκδοχής που υπάρχει και είναι ο Κώδιξ της μονής της Ζάβορδας. Το βέβαιο είναι ότι η Γαλατινή είναι δημιούργημα των μεταβυζαντινών χρόνων. Η ιστορία της, η παράδοσή της, οι δοξασίες, τα ήθη και τα έθιμα που ξεκινούν πριν από 6 αιώνες περίπου και ακολούθησαν παράλληλα την πορεία και εξέλιξη του βορειοελλαδικού ελληνισμού, έφθασαν μέχρι εμάς σήμερα άλλα ατόφια και αμετάβλητα και άλλα με μεταβολές και επιδράσεις, κρατώντας όμως πάντοτε τον κεντρικό πυρήνα τους. Και αν λάβουμε υπόψη κυρίως την οχυρή και απομονωμένη, γεωγραφικώς, θέση της Γαλατινής, την αυστηρή και μέχρι σήμερα ακόμη τοπική κοινωνική οργάνωση και τη σχεδόν απόλυτη ακρίβεια που ακολουθείται σε κάποια έθιμα και συνήθειες που αφορούν προσωπικότερες στιγμές του βίου μας (θάνατος, γάμος, οικογένεια) καταλήγουμε στο ότι, αν πορευτούμε με αναδρομικό κοίταγμα προς το παρελθόν θα πάρουμε το νήμα της συνέχειας της ιστορίας και της παράδοσης της Γαλατινής, με ικανοποιητική ακρίβεια. Και έτσι είναι εύκολο να ερμηνεύσουμε την πολιτιστική πορεία και κοινωνική ψυχολογία μας.
  Ξετυλίγοντας λοιπόν το παρελθόν, στα πλαίσια του ετήσιου χρόνου, παρατηρούμε μια πληθώρα τοπικών εθίμων και εορτών συνδεδεμένων κάθε φορά με θρησκευτικά, ιστορικά, κοινωνικά και άλλα γεγονότα. Ιδιάζουσα θέση στην πολυσχιδία και πολυμορφία της τοπικής παράδοσης κατείχε το έθιμο «του Χορού της Ρόκας». Επιγραμματικά πρόκειται για ένα χορό που ονομαδότησε με το πέρασμα των χρόνων μια ευρύτερη χορευτική εκδήλωση σε συγκεκριμένο χρόνο.
  Ο χορός της Ρόκας έλκει την απαρχή του ίσως από την κτίση της Γαλατινής. Θεωρούμε ότι θα ήταν ματαιοπονία και επικίνδυνο επιστημονικά να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τον ακριβή χρόνο της γέννησης του εθίμου. Σήμερα πάντως οι πλέον ηλικιωμένοι κάτοικοι του χωριού βεβαιώνουν ότι το έθιμο κρατούσε και στα χρόνια των προπαππούδων τους. Στο τέλος μετά ακολουθούσαν οι ανύπαντρες κοπέλες χωρίς το κροσσωτό κεφαλομάντηλο, συνήθως με τα μαλλιά πλεγμένα. Το θέαμα αυτό συνοδευόμενο με τραγούδια εύθυμα γινόταν πάθος, προκαλούσε αισθήματα βαθιά ανθρώπινα. Ο χορός της Ρόκας γινόταν κατά τη δύση του ήλιου την Τρίτη μόνο Ημέρα του Πάσχα. Όμως οι γυναίκες έστηναν χορό ντυμένες με την τοπική ενδυμασία κάθε απόγευμα των τριών ημερών που κρατούσε ο εορτασμός του Πάσχα. Γινόταν ξεχωριστά σε κάθε μαχαλά και μόνο τα τελευταία χρόνια η αναβίωση γίνεται μ' έναν χορό στην Πάδη (Πάδ) στο κέντρο του χωριού. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του γεροντότερου της Γαλατινής Γκόβτζια Μιχαήλ, 97 χρονών σήμερα, μετά το 1912, έτος απελευθέρωσης του Μακεδονικού χώρου, στο χορό έμπαιναν κάποια στιγμή και οι άνδρες κρατώντας ψηλά την ελληνική σημαία για αυτονόητους λόγους.
  Ο τελευταίος, σημειωτέον, «επώνυμος» χορός της Ρόκας τοποθετείται στο τέλος του 19ου αιώνα, περίπου το 1880 κι αυτό γιατί τη στιγμή που εξελισσόταν ο χορός κατέφθασαν Τούρκοι στρατιώτες καβαλάρηδες αναζητώντας να αρπάξουν την Αλαμάναινα. Ήταν αυτή η όμορφη γυναίκα ενός μεγαλόσωμου άντρα του χωριού, του Αλαμάνη. Όταν οι Τούρκοι ζήτησαν να μάθουν ποια είναι και που βρίσκεται η εν λόγω γυναίκα, η ίδια η Αλαμάναινα βρήκε το θάρρος και τους είπε ότι έφυγε από το χωριό. Οι Τούρκοι έφυγαν και έτσι γλίτωσε. Λίγο αργότερα από κάτοικο του χωριού φυγαδεύτηκε κρυφά από τη Σιάτιστα για περισσότερη ασφάλεια. Η προφορική παράδοση λέει με το στόμα ηλικιωμένων γυναικών ότι η ίδια ιστορία είχε επαναληφθεί λίγες μέρες νωρίτερα και με τη μάνα του καπετάν Γιώργου Νταβέλη (Δούκα), γνωστού Γαλατινιώτη ήρωα του τέλους του περασμένου αιώνα. Και στις δύο περιπτώσεις τη φυγάδευση και σωτηρία των δύο γυναικών εξασφάλισε ο πατέρας του παραπάνω πληροφοριοδότη μας.
  Όσον αφορά τους αιτιώδεις λόγους της εμφάνισης και διαιώνισης του εθίμου του χορού της Ρόκας, η απάντηση δεν μπορεί να είναι μία και ξεκάθαρη. Διότι με τη διαδοχή των γενεών και τις κάθε είδους επιδράσεις των καιρών η αρχή χάνεται βαθιά πίσω. Ακούγοντας όμως τα τραγούδια μπορούμε να υποψιαστούμε τα γενεσιουργά αίτια του εθίμου. Προφανώς τα τραγούδια που συνόδευαν το χορό της Ρόκας δεν χρειάστηκε να αναζητήσουν θέματα, αλλά η ίδια η ζωή των ανθρώπων της Γαλατινής, αποτέλεσε την έμπνευση για τη δημιουργία αυτών και του χορού. Αλλωστε το τραγούδι και ο χορός ως οι πλέον αυθόρμητες εκδηλώσεις αποτελούν ένα είδος ανθρώπινου «λόγου». Το συγκεκριμένο έθιμο σίγουρα τότε ικανοποιούσε την ανάγκη των γυναικών του χωριού να εκφράσουν τις χαρές και τις λύπες τους, την θρησκευτική τους πίστη, την αγάπη στην οικογένειά τους, γενικά τα βιώματά τους και τέλος γιατί όχι τη φιλέορτη διάθεσή τους.
  Το έθιμο του χορού της Ρόκας ήταν και εκτόνωση και γλέντι ιδίως μετά από έναν μακρύ χειμώνα. Απλά υπήρχαν και αργότερα, λιγότερο ή περισσότερο, οι «εθιμικές» αφορμές για να φτάσει να διαιωνίζεται μέχρι σήμερα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Ασκίου

• http://www.askio.gr/ekdiloseis/choros-tis-rokas.ht... (1 φωτ.)

Από τα γνωστότερα έθιμα της περιοχής είναι ο «Χορός της Ρόκας», την Τρίτη μέρα του Πάσχα που συμβολίζει τον αποχαιρετισμό των ανδρών που άλλοτε έφευγαν για να δουλέψουν ως χτίστες σε ξένα μακρινά μέρη.

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Κοζάνης
• http://www.kozani.gr/images/AXIOTH_DHMOI/askio_xor... (1 φωτ.)