Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΤΑ (Μοναστήρι) ΘΕΡΑΠΝΕΣ
  Στο δρόμο για τη Χρύσαφα και οκτώ χιλιόμετρα έξω από τη Σπάρτη, σε υψόμετρο 400 μέτρα βορειοανατολικά βρίσκεται το μοναστήρι των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Θεμελιώθηκε τον 13ο αιώνα στο βουνό Σταματήρα (χαράδρα του Σωφρόνη) και σήμερα σώζεται ένα μικρό εκκλησάκι σε σπηλιά αγιογραφημένο από τον ζωγράφο Κωνσταντίνο Μανασσή. Αργότερα και εξαιτίας των δύσκολων καιρικών συνθηκών και των εχθρικών επιδρομών οι μοναχοί μετέφεραν σε νέα θέση και έκτισαν τη Μονή το 1615. Αναπτύχθηκε μοναστηριακό συγκρότημα με την πλήρη συμπαράσταση των κατοίκων των γύρω περιοχών που πρόσφεραν σημαντική βοήθεια για την ανέγερση των νέων κτισμάτων.
  Στο παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής στα δύσκολα χρόνια λειτούργησε <<κρυφό σχολείο>>. Το 1770 η μονή πυρπολήθηκε και ανακόπηκε η ανοδική της πορεία. Πριν από την επανάσταση του 1821 το μοναστήρι έσφυζε από τη ζωή και η περιουσία του ήταν μεγάλη, ώστε να απασχολεί πολυάριθμο εργατικό δυναμικό για καλλιέργειες της μονής. Τα χρήματα που υπήρχαν από τις δραστηριότητες αυτές πολλές φορές χρησιμοποιήθηκαν ως λύτρα εξαγοράς αιχμαλώτων με αποτέλεσμα μετά τη λήξη της επανάστασης το μοναστήρι να πέσει σε οικονομικό μαρασμό.
  Ο Γενάρχης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με επιστολή του προς τον Ηγούμενο της μονής ευχαριστεί τους Γέροντες για τη συμπαράσταση τους στον αγώνα για την απελευθέρωση από τους Τούρκους.
  Στο καθολικό οι τοιχογραφίες που σώζονται μέχρι σήμερα μετά από την πυρπόληση του μοναστηρίου το 1770 επιζωγραφίστηκαν από τον Κρητικό ιεροδιάκονο αγιογράφο Γεώργιο Καλλιτεράκη μετά από ανάθεση του Ηγούμενου Παϊσίου Ζαχαρακόπουλου .
  Η λαϊκή τέχνη έδωσε το τέμπλο του ναού στις αρχές του 19ου αιώνα. Το 1980 εκλάπη από το μοναστήρι η εικόνα των Αγίων Τεσσαράκοντα που χρονολογείτο από τον 13 αιώνα. Στη μονή βρισκόνται σήμερα κειμήλια και έγγραφα και μεταξύ αυτών περιλαμβανεται σε αντίγραφο αχτιναμές, που περιγράφει τα προνόμια της μονής λόγος για τον οποίο τα γύρω μοναστήρια ζητούσαν την ενσωμάτωσή τους στη μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Επίσης υπάρχουν 82 χειρόγραφα αποκείμενα στο ιστορικό αρχείο Σπάρτης και διάφορα λειτουργικά βιβλία παλαιάς εκδόσεως.
  Το Καθολικό είναι ναός σταυροειδής με τρούλο όπως και τα Αγιορίτικα και τιμάται στη μνήμη των εν τη λίμνη της Σεβάστειας Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Υπάρχουν τίμια λείψανα των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων των υπό του Ηρώδου αναιρεθέντων νηπίων, Μαγδαληνής και Αρτεμίου. Οι αδελφοί της μονής ασχολούνται με τις αγροτικές καλλιέργειες και την αγιογραφία.
  Στο μοναστήρι υπάρχει ξενώνας για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Πρόσφατα και υπό την επίβλεψη της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και με την πλήρη υποστήριξη του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού έγινε συντήρηση και αναπαλαίωση τμημάτων της μονής.
  Στη μονή φιλοξενούνται οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης. Αξίζει κανείς να παρεβρεθεί σε λειτουργία της ιεράς Μονής που αποτελείται σήμερα από μοναχούς νέους ανθρώπους με πνευματικότητα και αγάπη για το μοναχισμό. Ημέρες πανηγύρεως των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων είναι η 9η Μαρτίου, της Ζωοδόχου Πηγής (Παρασκευή Διακαινισμού ) και η 9η Νοεμβρίου του Αγίου Νεκταρίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Θεραπνών

• http://www.therapnai.gr/greek/churches.htm#ChurchS... (1 φωτ.)