Πληροφορίες τοπωνυμίου

Απόκριες στη Σιάτιστα

ΣΙΑΤΙΣΤΑ (Πόλη) ΚΟΖΑΝΗ
  Οι αποκριές είναι ένα από τα ωραία και γραφικά έθιμα που έχει η αρχοντική Σιάτιστα. Έτσι μόλις φτάσουν οι αποκριές, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν ένα ωραίο γλύκισμα, που στη Σιάτιστα λέγεται σαραϊλί και παρασκευάζεται ως εξής: Πλάθουν με ζυμάρι τα πέτουρα (φύλλα), τα αραδιάζουν ένα, ένα στο σνι (ταψί) αφού τοποθετούν ανάμεσά τους καρύδια κοπανισμένα και κανέλα, ζάχαρη και γαρύφαλο. Ρίχνουν λάδι καυτό και μετά το ψήσιμο το σιροπιάζουν. Το μεγάλο ξεφάντωμα γινόταν τη μεγάλη αποκριά. Πρωί-πρωί μας ξυπνούσαν οι πυροβολισμοί που έριχναν οι νέοι εδώ και εκεί για να διασκεδάσουν με κουμπούρια (πιστόλια της παλιάς εποχής). Μετά το φαγητό οι γυναίκες και τα κορίτσια έβγαιναν στη γειτονιά τους και έστηναν το χορό με τα ωραία παραδοσιακά τραγούδια. Σήμερα οι παραδοσιακοί χοροί χορεύονται μόνο σε διάφορες γιορταστικές εκδηλώσεις της Σιάτιστας.
  Το βράδυ όλα τα μέλη της οικογένειας συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι και ο αρχηγός, ο πατέρας, κάνει το Χάσκα. Ακόμα το βράδυ της αποκριάς, τα παιδιά επισκέπτονται τους γονείς, οι νύφες τις πεθερές, τους κουμπάρους και τους άλλους συγγενείς τους, τους φιλούν το χέρι για να δείξουν το σεβασμό τους και να τους ζητήσουν συγχώρεση κατά το χριστιανικό έθιμο.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).

Κλαδαριές

23/12
  Στις 23 Δεκεμβρίου το βράδυ, ανάβονται μεγάλες φωτιές, "οι κλαδαριές", σε κάθε γειτονιά, ενώ οι τοπικές αρχές και όλος ο κόσμος επισκέπτονται τις κλαδαριές και χορεύουν γύρω απ' αυτές με συνοδεία τοπικών οργάνων.
  Λένε ότι οι κλαδαριές συμβολίζουν τις φωτιές που άναψαν οι ποιμένες στη Βηθλεέμ. Αλλά δεν μπορεί παρά να επιβιώνουν και συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων που με τη φλόγα έστελναν το μήνυμα κάθε ευχάριστης αγγελίας ή λύτρωσης.
  Το άναμα των κλαδαριών είναι μία γραφική γιορταστική εκδήλωση, αλλά και από τα χαρακτηριστικά έθιμα του δωδεκαήμερου στα Σιάτιστα.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).

Τα Κόλιαντα (= χριστουγενιάτικα κάλαντα)

24/12

Οι τζιουμάκες

24/12
Ειδικό ξύλο που είναι χοντρότερο στο ένα άκρο, με το οποίο χτυπούν δυνατά τις πόρτες των σπιτιών.

Πρωτομαγιά

1/5
  Η Πρωτομαγιά είναι μία από τις προσφιλέστερες και ωραιότερες γιορτές της Ελληνικής υπαίθρου. Στη Σιάτιστα η Πρωτομαγιά τα παλιά χρόνια γιορτάζονται στο εξωκκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου. Σήμερα γιορτάζεται σε διάφορα σημεία της πόλης και τραγουδιούνται πολλά τραγούδια.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).

Εθιμο των καβαλάρηδων

15/8
  Το Δεκαπενταύγουστο οι Σιατιστινοί δίνουν εξαιρετική σημασία στο γραφικό έθιμο των καβαλάρηδων, με κέντρο το Μοναστήρι της Παναγίας Μικροκάστρου, που απέχει από τη Σιάτιστα 12 χιλιόμετρα. Την ημέρα αυτή μεγάλες παρέες με στολισμένα τ’ άλογα (πάνω από 200) πηγαίνουν στο μοναστήρι, για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και το μεσημέρι επιστρέφουν στη Σιάτιστα, όπου τους υποδέχονται οι αρχές και πολύς κόσμος από τη Σιάτιστα και τα γύρω χωριά της. Ακολουθεί γλέντι και χορός από τους καβαλάρηδες, πρώτα στις πλατείες της Σιάτιστας και κατόπιν στα σπίτια που γιορτάζουν, μέχρι τις πρωινές ώρες. Το έθιμο αυτό έχει την αρχή του στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Τότε η ημέρα της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου, έδινε την ευκαιρία στους σκλαβωμένους της περιοχής να ζήσουν μια μέρα ελευθερίας, καθώς άγραφο προνόμιο φαίνεται είχε δοθεί από τους Τούρκους. Από όλη τη Δυτική Μακεδονία προσέρχονταν προσκυνητές να τιμήσουν τη Θεοτόκο, τη μητέρα του Θεού, και να πάρουν απ’ αυτή δύναμη, αλλά και να συζητήσουν ό,τι σχετικό με την εθνική υπόθεση. Το έθιμο διατηρείται αναλλοίωτο από τη φθορά του χρόνου και αναβιώνει κάθε χρόνο με τον ίδιο ζήλο, το ίδιο κέφι και την ίδια πίστη στην παράδοση. Μένει ως σήμερα δείγμα του γνήσιου θρησκευτικού αισθήματος και της βουνίσιας λεβεντιάς του Σιατιστινού λαού και αναπόσπαστο κομμάτι της αστείρευτης παράδοσης και ιστορικής πορείας του.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).

Λιτάνευση Ιεράς Εικόνας Παναγίας Μικροκάστρου

  Ένα άλλο τοπικό έθιμο που δείχνει τη βαθιά και πηγαία θρησκευτικότητα των Σιατιστινών είναι η υποδοχή και λιτάνευση της θαυματουργικής εικόνας της Παναγίας Μικροκάστρου στην Κάτω Σιάτιστα την Κυριακή της Ορθοδοξίας και στην Ανω Σιάτιστα την Κυριακή του Θωμά. Στην Κάτω Σιάτιστα παραμένει η εικόνα μέχρι την Κυριακή των Βαϊων, ενώ στην Ανω Σιάτιστα παραμένει μέχρι την Πεντηκοστή. Στα διαστήματα αυτά γίνεται η περιφορά της Ιεράς Εικόνας από ιερέα στα σπίτια των χριστιανών για αγιασμό.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).

Η Παναγία της Σιάτιστας

• http://philippos.mpa.gr/gr/other/15-8/siatista.htm... (1 φωτ.)

Τα Μπουμπουσιάρια

6/1
  Τα Θεοφάνεια 6 Ιανουαρίου γίνεται μεγάλο ξεφάντωμα με τα καρναβάλια "Τα Μπουμπουσιάρια" που λέγονται στη Σιάτιστα. Τα Μπουμπουσιάρια της Σιάτιστας είναι μία στιγμή αφιερωμένη στο πνεύμα, στην ξενοιασιά και εκφράζει ένα δικό της τρόπο ζωής και ένα αθώο αυθορμητισμό. Την ημέρα των Θεοφανείων τα Μπουμπουσιάρια χορεύουν όλη μέρα στις πλατείες της Σιάτιστας και κυρίως τον πεταχτό, πραγματικό βακχικό χορό, τον Σιατιστινό Αϊ-βασιλιάτικο:
  Τι χα ’γω κι’ σ' αγαπούσα κι δεν κάθουμαν καλά,
  να χου ζάλη στου κιφάλι, δυό μαχαίρια στην καρδιά.
  Κίνησα να ρθώ ένα βράδυ μ’ έπιασι λιανή βρουχή,
  το Θεό παρακαλούσα για να σ' εύρω μοναχή...
  Το τραγούδι αυτό συνεχίζεται και ως σήμερα να τραγουδιέται και να χορεύεται σ' όλες τις γιορταστικές εκδηλώσεις των Σιατιστινών.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).

Της Αγίας Παρασκευής

26/7

Του Αγίου Παντελήμονα

27/7
Στα Τσιάμια Μπουρίνου

Του Αγίου Νικάνορος

7/8

Της Αποτομής της κεφαλής του Ιωάννου του Προδρόμου

Στη Γιάγκοβη

Το Πάσχα στη Σιάτιστα

  Πάσχα χωρίς κόκκινα αβγά δεν νοεί ο Έλληνας. Το πιο γραφικό έθιμο της Μεγάλης Βδομάδας είναι το βάψιμο των αβγών το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης. Γι’ αυτό και η Μεγάλη Πέμπτη ονομάζεται κόκκινη Πέφτη ή κοκκινοπέφτη. Ένα αβγό με ευλάβεια φυλάγεται στο εικονοστάσι, για να προστατεύει το σπίτι μέχρι της Αναλήψεως. Στο μπαλκόνι ή στα παράθυρα την ημέρα αυτή κρεμούν κόκκινα μαντήλια που συμβολίζουν τη λαμπρότητα της άνοιξης και την ανοιχτωσιά των αποχρώσεων της φύσης.
  Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής τα παιδιά πηγαίνουν λουλούδια στον Επιτάφιο και στολίζουν το Κουβούκλιό του. Τα παιδιά περνούν μια ή τρεις φορές κάτω από τον Επιτάφιο, για να πάρουν κάτι πιο πολύ από τη χάρη του. Επίσης οι νεοαρραβωνιασμένες στη Σιάτιστα ντυμένες με τα καλά τους ρούχα μαζί με τις φίλες και συγγενείς επισκέπτονται τον Επιτάφιο και τον προσκυνούν.
  Τη Μεγάλη Παρασκευή η αρραβωνιασμένη στέλνει στην πεθερά για την Πασχαλιά, γλυκά, αβγά, τσουρέκια και δώρα. Και ο γαμπρός στέλνει στα πεθερικά αρνί βαμμένο κόκκινο και στολισμένο με λουλούδια και πορτοκάλια στα κέρατα, τσουρέκι, γλυκά και μια άσπρη λαμπάδα.
  Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, μετά την Ανάσταση στην Κάτω συνοικία της Σιάτιστας, τη Γεράνεια, καίνε το αχυρένιο ομοίωμα του Ιούδα, που είναι κρεμασμένο στο δέντρο. Το έθιμο αυτό παριστάνει κρεμασμένο τον Ιούδα, που πρόδωσε τον Κύριο και όπως λέγει το Ιερό Ευαγγέλιο "απελθών απήγξατο". Μικροί και μεγάλοι ατενίζουν το αχυρένιο ομοίωμα σαν να βλέπουν ολοζώντανο το μισητό προδότη.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σιάτιστας (1993).