Το
μουσείο
ιδρύθηκε το 1967 και εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 1993.
Στεγάζεται σε κτίριο που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής παραδοσιακής
αρχιτεκτονικής και αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα. Ισόγειο με "οξιώστη", εσωτερική
αυλή, καμαρόσπιτο με βοηθητικούς χώρους, όροφο με οντά. Τμήμα του κτιρίου
κατασκευάστηκε κατά την Ενετοκρατία, o δε όροφος έγινε επί Τουρκοκρατίας.
Χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία μέχρι τα τέλη του περασμένου αιώνα. Στην κοινότητα
Γαβαλοχωρίου δωρήθηκε από το ζεύγος Γεωργίου και Μαρίας Στυλιανάκη.
Η έκθεση των αντικειμένων γίνεται συμφωνα με τη σύγχρονη μουσειολογική
αντίληψη, με επεξηγηματικά κείμενα, φωτογραφίες, σχέδια, μακέτες και εμπλουτίζεται
κάθε χρόνο με νέα εκθέματα. Περιλαμβάνει 7 αίθουσες στις οποίες αναπτύσσονται
οι εξής ενότητες: "Καμαρόσπιτο", "Μετάξι", "Κεραμεικά", "Κοπανέλι", "Πετράδες-Λιθοξόοι",
"Εκκλησία, Ξυλογλυπτική".
Στο ιστορικό τμήμα του μουσείου εκτίθενται όπλα και σπαθιά από τους
μακροχρόνιους αγώνες των Κρητικών για ελευθερία, μικρό μέρος των ζωγραφικών πινάκων
και ιστορικών λιθογραφιών, στις οποίες απεικονίζονται παραστατικά τα σημαντικότερα
γεγονότα της Ελληνικής και Κρητικής ιστορίας. Νομίσματα Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Βενετσιάνικα,
Τουρκικά, Κρητικής Πολιτείας και νόμισμα των Συρακουσών (405-345 π.Χ.). Επίσης
μετάλλια Γαβαλοχωριανών, κερδισμένα στα πεδία μαχών.
Μερικά από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου είναι:
Ασημένια βενετσιάνικα νομίσματα.
Λαϊκή λιθογραφία: "Ο θρίαμβος του Ελληνισμού".
Λαϊκή λιθογραφία: "Η Ελλάς ελευθερώνουσα την Μακεδονίαν".
