Πληροφορίες τοπωνυμίου

H αρχαιολογική έρευνα στην Τραϊανούπολη

ΤΡΑΪΑΝΟΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΕΒΡΟΣ
  Η Τραϊανούπολη ιδρύθηκε στις αρχές του 2ου αι. μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Τραϊανό (98 - 177 μ.Χ.), κοντά στην Εγνατία οδό, στη θέση παλαιότερου οικισμού. Ο περιτειχισμένος χώρος της πόλης βρίσκεται στην περιοχή του χωριού Λουτρός, κάτω από το λόφο του Αγίου Γεωργίου και δίπλα στις ιαματικές πηγές. Από το χώρο αυτόν προέρχονται αρχιτεκτονικά μέλη, άφθονο οικοδομικό υλικό, επιγραφές και νομίσματα.
  Στο κέντρο του αρχαιολογικού χώρου σώζεται καμαροσκεπές κτίριο που είναι γνωστό ως «Χάνα», χρονολογείται στο β΄μισό του 14ου αιώνα και χρησίμευε ως σταθμός για τους ταξιδιώτες από και προς την Κωνσταντινούπολη.
Ανασκαφή ταφικού τύμβου
  Στον ταφικό τύμβο της Τραϊανούπολης η έρευνα κατά το 1991 έφερε στο φως, καλυμμένες με λιθοσωρούς, δύο πρωτογενείς καύσεις νεκρών με πλούσια κτερίσματα, όπως ασημένια χάλκινα, πήλινα και γυάλινα αγγεία, χάλκινους τριποδικούς λυχνοστάτες με τα λυχνάρια τους, χρυσά ελάσματα και χρυσό δαχτυλίδι, σιδερένια αντικείμενα, είδη οπλισμού κ.ά. Ένα ασημένιο δηνάριο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δομιτιανού (81 - 96 μ.Χ.) χρονολογεί τις ταφές στον 1ο αι. μ.Χ.
  Ο τύμβος βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Αρίστηνο - Λουτρά δίπλα ακριβώς από τον αντίστοιχο συνδετήριο δρόμο. Τα παραπάνω ευρήματα φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.
Ηλιακό Ρολόι
  Το ηλιακό ρολόϊ, μέχρι την παράδοση του στην αρχαιολογική υπηρεσία, βρίσκονταν στο καρροποιείο του Νότη Κων/νου στα Λουτρά.
  Η ακριβής χρονολόγηση του είναι δύσκολη γιατί δεν βρέθηκε σε ανασκαφή. Πάντως ανάγεται στην περίοδο ακμής της πόλης.
  Συγκεκριμένη πρόκειται για μαρμάρινο ηλιακό ρολόϊ με κοίλο και βάση τα άκρα της οποίας διαμορφώνονται σε πόδια τραπεζιού που το μεταξύ τους διάστημα περιέχει επιγραφή.
  Στη σκαμμένη κοιλότητα του σχηματίζεται μια κατάλληλη γωνία για το γεωγραφικό πλάτος που σημειώνεται με έντεκα γραμμές μια για κάθε ώρα. Οι κάθετες σ΄ αυτές τις γραμμές σχηματίζουν ένα καλό ημερολόγιο. Το ρολόϊ θα πρέπει να ήταν τοποθετημένο να βλέπει νότια και η σκιά του «γνώμωνα» έπεφτε μέσα στις γραμμές το χειμώνα κι έξω το καλοκαίρι.
  Στην βάση του υπάρχει χαραγμένη επιγραφή που αναφέρει ότι ήταν αφιερωμένο στις Εννέα Μούσες από κάποιον ονόματι Διογένη. Φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.
Η "Χάνα"
  Στα θερμά Λουτρά Τραϊανούπολης, στον χώρο των αρχαίων ερειπίων δεσπόζει σχεδόν άθικτο το κτίριο το γνωστό κατά την λαϊκή ονομασία ως «Χάνα». Είναι ένα μεγάλο ορθογώνιο οικοδόμημα εξωτερικών διαστάσεων 38,80 Χ 13 μ.
  Αποτελείται από ένα μεγάλο κεντρικό χώρο και στεγάζεται με καμάρα που ανακρατάται με τόξα. Στον προθάλαμο που είναι σήμερα κατεστραμμένος υπήρχαν κτιστά τζάκια.
  Μολονότι η χρονολόγηση του κτιρίου είναι προβληματική, είναι πολύ πιθανό σύμφωνα με την πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιΐα και τα πέτρινα αρχιτεκτονικά μέλη να χρονολογείται στο β΄ μισό του 14ου αιώνα περίοδο κατά την οποία και άλλα παρόμοια κτίρια κοινής ωφέλειας ιδρύθηκαν κατά μήκος της Εγνατίας οδού. Θεωρείται ως ένα από τα πρώιμα οθωμανικά μνημεία που σώζονται στη Θράκη.

• http://www.traianoupolis.gr/tourist/arxaia_1.htm (4 φωτ.)

Προϊστορικά μεγαλιθικά μνημεία

ΝΙΨΑ (Χωριό) ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Στην αγροτική περιφέρεια της κοινότητας Νίψας, 20 χλμ. βορειοανατολικά της Αλεξανδρούπολης εντοπίσθηκε πρόσφατα, ένα σύνολο προϊστορικών μεγαλιθικών μνημείων της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου. Ανήκει στην περιοχή του Θρακικού φύλου των Κικόνων, γνωστού από τον Ομηρο και τον Ηρόδοτο. Σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της κοινότητας βρέθηκε μια ακρόπολη πάνω σε λόφο με κεραμική του 9ου-8ου π.Χ. αιώνα, που έλεγχε τα περάσματα στο εσωτερικό της Ροδόπης.
Στο βορειοδυτικό άκρο του περιβόλου επισημάνθηκε λαξευτός τάφος σε ανεξάρτητο βράχο της ίδιας εποχής. Στη θέση "Δρυμός", ανατολικά της Νίψας, παρατηρήθηκαν λαξευτά σύμβολα του ήλιου (ηλιακοί δίσκοι), βωμός με τρία επίπεδα και κόγχη, ιερός βράχος θυσιών και αρκετές λαξευτές κοιλώτητες που αποδίδουν κυρίως αστρικούς σχηματισμούς. Ερμηνεύονται ως υπαίθρια προϊστορικά ιερά των Θρακών, όπου λατρεύονταν ο ήλιος και τα άστρα.
Στην περιοχή γύρω από τον παλιό οικισμό της Νίψας, βορειοδυτικά του σύγχρονου χωριού, αποκαλύφθηκαν λαξευμένες στο βράχο παραστάσεις (βραχογραφίες) με γεωμετρικά και ανθρωπόμορφα σχέδια. Ολα τα μεγαλιθικά μνημεία βρίσκονται σε δασώδη περιοχή έτσι είναι πιθανό να αποτελούσαν ένα "ιερό άλσος", σαν αυτό που αναφέρει ο Ομηρος ότι κατοικούσε ο ιερέας των Κικόνων Μάρωνας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης

• http://www.aneta.gr/cfdocs/gr/evros_4diadromi.htm