Τοπωνύμια / Προορισμοί

• http://www.interkriti.org/visits/monofatsi/arkaloh...

Βιτσιλιά

  Στην κορυφή ενός λόφου που δεσπόζει στο στενό πέρασμα μεταξύ του κάμπου της Αγίας Σεμνής και της ανατολικής Μεσσαράς, σε στενά που μοιάζουν με κλεισούρα είναι χτισμένο το χωριό με πανοραμική θέα προς τα ανατολικά και τα νότια. Πρόκειται για το χωριό Βιτσλιά που κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι είναι χτισμένο πάνω στα ερείπια της αρχαίας Λυκάστου.
  Γεγονός είναι ότι η περιοχή κατοικήθηκε από τα πανάρχαια προμινωικά χρόνια αφού στα βορειοανατολικά του χωριού στο "λατομείο" βρέθηκε νεολιθικός τάφος με τριάντα περίπου ταφικά κτερίσματα (λίθινα ταφικά αγγεία). Λίγο νοτιότερα του νεολιθικού τάφου υπάρχει μια μεγάλη και βαθιά ανεξερεύνητη σπηλιά η οποία αναλογικά θα πρέπει να ήταν τόπος κατοικίας νεολιθικών ανθρώπων.
  Για την προέλευση του ονόματος του χωριού έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Ο Στ. Σπανάκης υποστηρίζει ότι παράγεται από το όνομα βιτσίλα όπως ονομάζεται ο γυπαετός της Κρήτης επειδή στις απόκρημνες πλαγιές του λόφου που είναι χτισμένο το χωριό φώλιαζε το πουλί αυτό.
  Πιθανότερη όμως θεωρείται η προέλευση της ονομασίας από το λατινικό (βενετσιάνικο) ρήμα vigilo - are που σημαίνει παρατηρώ, βλέπω μακριά, κατασκοπεύω, φυλάσσω. Βιτσιλιά, λοιπόν είναι ο τόπος από τον οποίο μπορεί κανείς να εποπτεύει σε μια μεγάλη περιοχή, πράγμα που συνέβαινε με το εν λόγω χωριό, αν και η πρώτη αναγραφή του ονόματα δεν ευνοεί στην επαλήθευση μιας τέτοιας υπόθεσης.
  Η αρχαιότερη πηγή στην οποία συναντάμε το όνομα του χωριού χρονολογείται το 1367 σε ένα έγγραφο του Δουκικού αρχαίου του Χάντακα με τη γραφή Vicilla (= Βιτσίλα;) καθώς και σε ένα άλλο λίγα χρόνια μετά το 1374 με την ίδια ακριβώς γραφή. Στις επόμενες βενετσιάνικες απογραφές το όνομα του χωριού μας παραδίδεται με τη γραφή Vicilea, στην Οθωμανική του 1671 με το όνομα Vicilye και στην αιγυπτιακή του 1834 με το όνομα Vitsilia.
  Στο νότιο άκρο του χωριού στέκονται ακόμη τα ερείπια ενός σημαντικού κτιρίου το οποίο θεωρείται ότι ήταν το αρχοντικό του φεουδάρχη της περιοχής. Γνωρίζουμε ότι η περιοχή αυτή είχε δοθεί ως φέουδο στον Marco Gradonigo ως πεζικό φέουδο μαζί με τα χωριά Μιλιαρίσι (Πάνω και Κάτω) Πάρτηρα (Πάνω και Κάτω) Χαλασό κι Επισκοπή. Το φέουδο όμως αυτό δημεύτηκε αφού διασπάστηκε σε μικρότερους κλήρους μετά την αποτυχία της επανάστασης του Αγίου Τίτου στην οποία πρωταγωνίστησε ο φεουδάρχης της Βιτσιλιάς.
  Στην περίοδο της Οθωμανοκρατίας στο χωριό δεν κατοικούσαν χριστιανοί και φαίνεται πως θα εξισλαμίστηκαν μαζικά όπως συνέβη και με πολλά άλλα χωριά της επαρχίας Μονοφατσίου. Μόνο στην απογραφή του 1881 καταγράφονται και πάλι χριστιανοί κάτοικοι στο χωριό. Σήμερα το χωριό είναι εγκαταλελειμμένο και δεν έχει καταγραφεί κανένας κάτοικος από το 1981.
  Ο δρόμος που οδηγεί στο χωριό είναι πολύ κακός και δυσχεραίνει την άνοδο η οποία υπόσχεται πολλά στον τολμητία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Αρκαλοχωρίου

• http://www.arkalochori.gr/docs/vitsilia.htm (1 φωτ.)