Πληροφορίες τοπωνυμίου

  Η επίκαιρη θέση της, ο αποκαλυφθείς στην περιοχή κιβωτιόσχημος τάφος της Υστεροελλαδικής Περιόδου καθώς και τα προερχόμενα από την περιοχή κινητά ευρήματα συνηγορούν στην ύπαρξη του, μοναδικού ίσως εντός των ορίων του νομού Θεσπρωτίας, οικισμού της 2η χιλιετίας (εποχή Χαλκού) στην περιοχή της σύγχρονης Παραμυθιάς. Για την ύπαρξη οικισμού των ιστορικών χρόνων στη θέση της σημερινής πόλης αψευδείς μάρτυρες αποτελούν το αρχαίο κάστρο στο λοφίσκο του Γαλατά και το πολύ μεγαλύτερο του "Αγ. Δονάτου". Το δεύτερο ίσως είναι το αναφερόμενο από τον Προκόπιο οχυρό, όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι της γειτονικής Φωτικής από την περίοδο του Ιουστινιανού και έπειτα. Από κάποιους μελετητές η περιοχή της Παραμυθιάς ταυτίζεται με τη θέση της νεότερης Εύροιας. Ιστορικά και αρχαιολογικά είναι βεβαιωμένη η ύπαρξη οικισμού της υστεροβυζαντινής περιόδου (Ι. Μ. Παναγίας), ο οποίος αρχικά με το όνομα Αγ. Δονάτος και αργότερα με αυτό της Παραμυθιάς - που πήρε το όνομά της από την Ι. Μ. της Παναγίας της "Παραμυθίας" (Παρηγορήτριας) - αποτέλεσε ουσιαστικά την πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας. Ο οικισμός αυτός γνώρισε ιδιαίτερη ακμή κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο (λουτρά, "Κούλια").
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.

Κάστρο Ελευθεροχωρίου

Βρίσκεται ΒΑ της πόλης με πλούσια παλαιολιθικά ευρήματα.

Στην περιοχή Τσαρδάκια υπάρχει πολυγωνικό τείχος με κιβωτιόσχημο τάφο, δείγματα Μυκηναϊκού πολιτισμού.