Πληροφορίες τοπωνυμίου

Δικταίον Άντρον

ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ (Αρχαίο ιερό) ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
  Tο σπήλαιο του Ψυχρού αποτελεί πολύ σημαντικό λατρευτικό χώρο της μινωικής Κρήτης. Άλλωστε η χρήση των σπηλαίων ως κέντρων λατρείας ήταν από τα βασικά χαρακτηριστικά των θρησκευτικών αντιλήψεων των αρχαίων Κρητών. Η λατρεία αρχίζει μάλλον από την Πρωτομινωική περίοδο (2800-2300 π.Χ.) - αν και υπάρχουν στον προθάλαμο ίχνη παλαιότερης ανθρώπινης παρουσίας σ΄αυτό το σημείο, τα κυριότερα όμως ευρήματα είναι της Μεσομινωικής περιόδου (1800 π.Χ.) και μεταγενέστερα, διότι η διάρκεια χρήσης του είναι μακραίωνη. Συνεχίζεται αδιάκοπα ως τη Γεωμετρική (8ος αι.π.Χ.) και Ανατολίζουσα -Αρχαϊκή εποχή (7ος - 6ος αιώνας π.Χ.). Από τα ευρήματα φαίνεται ότι το σπήλαιο είχε επισκέπτες και κατά τη Ρωμαϊκή ακόμη περίοδο. Οι πιστοί αφιέρωναν πολλά αναθήματα, όπως ειδώλια πιστών, θεών, ζώων, διπλούς πελέκεις, όπλα κλπ. Οι ανασκαφείς και αρκετοί μελετητές ταυτίζουν το σπήλαιο Ψυχρού με το γνωστό Δικταίον Αντρον, όπου, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας με τη βοήθεια της Αμάλθειας και των Κουρητών και το οποίο συνδέθηκε με ιστορίες όπως του μάντη Επιμενίδη που "κοιμήθηκε" εδώ ή με την ένωση Δία - Ευρώπης.
  Στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα κάτοικοι της περιοχής βρήκαν στο σπήλαιο αρχαιολογικά ευρήματα. Αυτά παρακίνησαν τον αρχαιολόγο Ιωσήφ Χατζηδάκη να το επισκεφτεί μαζί με τον Ιταλό F. Halbherr το 1886 και να διεξάγουν πρόχειρη ανασκαφική έρευνα. Ανάλογες έρευνες έκαναν ο A. Evans το 1897, ο J. Demargne και το 1899 ο G. Hogarth. Συστηματικές έρευνες δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Το σύνολο σχεδόν των ευρημάτων που προέκυψαν από λαθρανασκαφές και επίσημες ανασκαφές δημοσίευσε ο J. Boardman το 1961.
  Σε υψόμετρο 1.025 μ., ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί σε ένα πλάτωμα, μπροστά στη στενή είσοδο του σπηλαίου. Δεξιά υπάρχει ένας προθάλαμος (42Χ19 μ.), στον οποίο υπήρχε βωμός ορθογώνιος ύψους 1μ., κτισμένος, με αργολιθοδομή. Σ΄αυτό το χώρο αποκαλύφθηκαν επίσης νεολιθικά όστρακα, πρωτομινωικές ταφές (2800-2200 π.Χ.) και αναθήματα της μεσομινωικής εποχής (2200-1550 π.Χ). Στο βορειότερο τμήμα του προθαλάμου αναπτύσσεται χαμηλός θάλαμος. Σ΄ αυτόν βρέθηκε ένας ακανόνιστος περίβολος με δάπεδο λιθόστρωτο σε ορισμένα μέρη, που σχημάτιζε ένα είδος τεμένους.
  Η μεγάλη αίθουσα (84Χ38μ.) είναι κατωφερής και στο βάθος αριστερά διανοίγεται μικρός θάλαμος, μία εσοχή του οποίου επιδεικνύεται ως το "λίκνον" του Δία. Δεξιά αναπτύσσεται μεγαλύτερος θάλαμος (25Χ12μ.) που χωρίζεται σε δύο τμήματα, στο ένα από τα οποία υπάρχει μικρή λίμνη, ενώ στο άλλο υπάρχει ένας ιδιαίτερα εντυπωσιακός σταλακτίτης, "ο μανδύας του Διός". Στη μεγάλη αίθουσα είχαν αποτεθεί πάρα πολλά αναθήματα, κυρίως χάλκινα ειδώλια και ελάσματα, εγχειρίδια, αιχμές βελών και διπλοί πελέκεις.

Σπήλαιο Δικταίο Αντρο

  Το Ψυχρό ή Δικταίο ´Aντρο, στη βόρεια πλευρά του Όρους Δίκτη, είναι σύμφωνα με τη μυθολογία ο τόπος γέννησης του Δία. Μπορείτε να φτάσετε στην είσοδο της σπηλιάς ανηφορίζοντας με τα πόδια για 20 περίπου λεπτά ή με γαϊδουράκι. Απαραίτητο είναι να φοράτε παπούτσια που δε γλιστράνε. Για οδηγό μπορείτε να πάρετε κάποιο ντόπιο που θα σας νοικιάσει το γαϊδούρι του και θα σας ξεναγήσει στη σπηλιά με φακό. Μετά από 20 λεπτά περπάτημα σε ένα πετρώδες μονοπάτι θα φτάσετε στην είσοδο της σπηλιάς που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.025 μέτρων πάνω απ' την επιφάνεια της θάλασσας και έχει πλάτος 14.8 μέτρα.
Η Σπηλιά του Ψυχρού απέκτησε μεγαλύτερη σημασία από το Σπήλαιο Τραπέζης (που επίσης βρίσκεται στο Οροπέδιο Λασιθίου) κατά τη διάρκεια της Προανακτορικής περιόδου (2000 - 1700 π.Χ.). Η φήμη του συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των Ελληνικών χρόνων (γύρω στο 700 π.Χ.) όταν έχασε τη σημασία του λόγω του Ιδαίου ´Aντρου στο Ρέθυμνο. Αρκετά μπρούτζινα αγαλματίδια, διπλοί πέλεκεις, δαχτυλίδια και καρφίτσες βρέθηκαν και εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου.
Η σπηλιά αποτελείται από δύο μέρη. Ο προθάλαμος είναι επίπεδος και έχει μήκος 42 μέτρα, πλάτος 19 μέτρα και ύψος 6.5 μέτρα. Εκεί βρισκόταν ένας βωμός και γύρω απ' αυτόν υπήρχαν τράπεζες προσφορών, γεγονός που δείχνει ότι η σπηλιά ήταν θρησκευτικό κέντρο από τη Μινωική περίοδο κι έπειτα. Το δεύτερο μέρος είναι η κύρια σπηλιά και κατηφορίζει προς τη λίμνη και τα τέσσερα διαμερίσματα στο τέλος της σπηλιάς.
Σύμφωνα με το μύθο, η Ρέα βρήκε καταφύγιο σ' αυτή τη σπηλιά και γέννησε το Δία επειδή ο πατέρας του ο Κρόνος είχε ορκιστεί ότι θα καταβρόχθιζε όλα τα παιδιά του για να διατηρήσει το βασίλειό του. Η Ρέα τον ξεγέλασε, δίνοντας του να καταπιεί μία πέτρα και αφήνοντας το Δία στο Δικταίο ´Aντρο. Εκεί ανατράφηκε από τη νύμφη-κατσίκα Αμάλθεια και προστατεύτηκε από τους Κουρήτες, που χτυπούσαν τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του μωρού.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Crete TOURnet

Ιστοσελίδα της Crete TOURnet
• http://www.crete.tournet.gr/MainArea.jdp?ID=245 (2 φωτ.)

• http://www.forthnet.gr/internetcity/plateau/platea... (2 φωτ.)
Diktaeon Cave, by Barbara Vessey
• http://www.showcaves.com/english/gr/showcaves/Dikt...