Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ναός Παναγίας Κρήνας

  Ο ναός κατασκευάστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα. Κτήτορες του αρχικού ναού ήταν ο Ευστάθιος Κοδράτος και η σύζυγός του Ειρήνη Δούκαινα Πεπαγωμένη που ανήκαν στον κύκλο της αυλής της Κωνσταντινούπολης και διακόσμησαν τον ναό με τοιχογραφίες. Διασώζεται ακόμα εντός του ναού τοιχογραφικός διάκοσμος άλλων πέντε διαφορετικών εποχών (αρχές 14ου αι., 15ου αι., 16ου αι.,18ου αι., και 19ου αι.) Με τον καταστροφικό σεισμό του 1881 κατέρρευσε το ημισφαιρικό τμήμα του τρούλου του κυρίως ναού καθώς και ο τρουλίσκος του νάρθηκα, οι οποίοι ανακατασκευάσθηκαν στην συνέχεια.
  Ο ναός της Παναγίας Κρήνας ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο των 'νησιώτικων' οκταγωνικών ναών και μιμείται σε περιορισμένο μέγεθος το καθολικό της Νέας Μονής. Αποτελείται από τον κυρίως ναό, εσωνάρθηκα και τον ερειπωμένο σήμερα εξωνάρθηκα. Ο κυρίως ναός και ο εσωνάρθηκας είναι σύγχρονοι και κατασκευάστηκαν στα τέλη του 12ου αιώνα, ενώ ο εξωνάρθηκας προστέθηκε πολύ αργότερα κατά τον 18ο αιώνα. Στο μεγαλύτερο μέρος του, το εσωτερικό καλύπτεται από τοιχογραφίες του 12ου αιώνα.
  Κατά το 1968 στερεώθηκε και επισκευάστηκε η στέγη, ενώ το 1983 έγιναν στερεωτικές εργασίες στον δυτικό τοίχο του εξωνάρθηκα και επί μέρους εργασίες στην στέγη του ναού.
  Τα έτη 1988 και 1995 πραγματοποιήθηκαν διερευνητικές τομές στα θεμέλια του ανατολικού τμήματος του ναού. Από το 1981 έως το 1984 αποτοιχίσθηκαν οι μεταγενέστερες φάσεις τοιχογραφιών που κάλυπταν όλο το εσωτερικό και αποκαλύφθηκε η αρχική φάση του 12ου αιώνα. Τμήμα των αποτοιχισμένων τοιχογραφιών έχει συντηρηθεί ( μερικές εκτίθενται ), ενώ στις υπόλοιπες συνεχίζεται η συντήρηση. Ο ναός παραμένει κλειστός για το κοινό ( ανοίγει μόνο κατά τη θερινή περίοδο ), επειδή συνεχίζονται οι εργασίες συντήρησης στις τοιχογραφίες και πρόκειται σύντομα να αρχίσουν οι εργασίες αναστήλωσης του κτηρίου.
  Αποτοιχισμένες τοιχογραφίες δώδεκα προφητών που ανήκουν στην δεύτερη φάση διακόσμησης βυζαντινής εποχής του ναού (14ου αιώνα) εκτίθενται στο κτίριο περιοδικών εκθέσεων "Ιουστινιάνι" στο Φρούριο Χίου. Ακόμη, στο Βυζαντινό Μουσείο Χίου ( Μετζητιέ Τζαμί ) εκτίθενται αποτοιχισμένες τοιχογραφίες οι οποίες προέρχονται από την τοιχογράφηση του ναού που έγινε το έτος 1734 από τον ζωγράφο Μιχαήλ Χωματζά.

Ναός Παναγίας Κρήνας

  Ανάμεσα στις πάμπολλες εκκλησίες και τα μικρά γραφικά ξωκλήσια που στολίζουν τους οικισμούς του Δήμου Καμποχώρων, ξεχωριστή θέση έχει ο Ναός της Παναγίας της Κρήνας. Ανάμεσα στους οικισμούς Βαβύλων, Χαλκειούς και Ζυφιά, περιτριγυρισμένος από ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο από ελαιώνες και πευκόδεντρα, ο ναός αντιστέκεται ακόμα σθεναρά στο πέρασμα του χρόνου και φέρνει ως το σήμερα την ιστορία του. Ένας χρυσός κρίκος στην αλυσίδα της θρησκευτικής παράδοσης του νησιού. Ο αρχικός ναός κτίσθηκε το 12ο αιώνα, ενώ ο εξωνάρθηκας προστέθηκε το 18ο αιώνα. Ως κτήτορες του αρχικού ναού αναφέρονται ο Ευστάθιος Κοδράτος και η σύζυγός του Ειρήνη Δούκαινα Παγωμένη, οι οποίοι ανήκαν στην αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης.
  Το σχήμα του ναού είναι οκταγωνικό και μοιάζει πολύ με αυτόν της Νέας Μονής, διατηρώντας όμως τη μοναδική του αίγλη, με την ιδιόμορφη και ακανόνιστη τοιχοποιία, που επιτρέπει στο φως του ήλιου να ζωντανεύει την εκκλησία διαφορετικά ανάλογα με το φως της ημέρας και βέβαια τις θαυμάσιες αγιογραφίες του. Οι πρώτες αγιογραφίες έγιναν, σύμφωνα με επιγραφή, το 1197. Υπάρχουν όμως ακόμα στο ναό πέντε ακόμα τεχνοτροπίες αγιογραφιών διαφορετικών εποχών που διατηρούνται ως σήμερα και που δίνουν στο επισκέπτη μια εικόνα της εξέλιξης της ζωγραφικής στη Χίο. Η δεύτερη διακόσμηση, Βυζαντινής εποχής, έγινα κατά τα τέλη του 14ου αιώνα. Από αυτήν έχουν διασωθεί οι εικόνες των δώδεκα Προφητών που εκτίθενται αυτή την εποχή στο "Μουσείο Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της Χίου". Οι τοιχογραφίες της τρίτης εποχής, και αυτή Βυζαντινή, βρίσκονται στους τοίχους του βόρειου και του νότιου νάρθηκα, ενώ αυτές της Μεταβυζαντινής εποχής σώζονται στα εσωράχια του Ιερού και την πρόθεση.
  Το έτος 1734 σχεδόν όλος ο ναός καλύφθηκε από αγιογραφίες του ζωγράφου Μιχαήλ Χωματζά και μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1881 φιλοτεχνήθηκαν αυτές του Παντοκράτορα και των Αγγέλων στον τρούλο από λαϊκούς ζωγράφους. Πριν από μερικά χρόνια ξεκίνησαν οι εργασίες για τη συντήρηση των τοιχογραφιών και είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να ξεχωρίσουν και να σώσουν τμήματα από όλες τις τεχνοτροπίες. Οι εργασίες συντήρησης του ναού συνεχίζονται ως σήμερα.

• http://www.chios.com/island/monastery/krena_gr.htm... (2 φωτ.)
Ιστοσελίδα Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου
• http://chios.gr/Monuments/panaghia_krena_gr.htm (1 φωτ.)
• http://www.chiosonline.gr/krena.asp (3 φωτ.)
• http://www.kambochora.gr/kambochora/krena.asp (5 φωτ.)