Πληροφορίες τοπωνυμίου

Διοκλητιανούπολη

Το 1988 έγιναν έρευνες για την πορεία των τειχών της Διοκλητιανούπολης. Αποκαλύφθηκε ένα τμήμα των τειχών περίπου 750 μ. και έγινε δυνατός ο υπολογισμός της ολικής περιμέτρου, η οποία ξεπερνά τα 2.700 μ. Τα τείχη της Διοκλητιανούπολης απλώνονται σε ένα ανοιχτό πεδίο και έχουν προς τη νότια πλευρά τους ως φυσικό προτείχισμα τα απότομα πρανή της όχθης του Αλιάκμονα. Τα σχήμα τους έχουν την μορφή τραπεζίου κυρίως επειδή παρακολουθούν την διαμόρφωση του εδάφους. Στο κέντρο περίπου του περιτειχισμένου χώρου ρέει ένα μικρό ρυάκι το οποίο χύνεται στον Αλιάκμονα. Η αμυντική γραμμή των τειχών ορίζεται και από πύργους, οι οποίοι υψώνονται κάθε 70 περίπου μέτρα. Η συνηθισμένη μορφή των πύργων είναι τετράγωνη, υπάρχουν όμως και πεντάπλευροι στη νοτιοανατολική και νοτιοδυτική πλευρά της πόλης. Η πόλη είχε δύο κύριες πύλες , μία προς τον Αλιάκμονα και η άλλη προς τη νότια πλευρά.

Ιστοσελίδα Δήμου Ορεστίδος
• http://www.dimos-orestidos.gr/toyr_diadr_1.php (1 φωτ.)

  Ο αρχαιολογικός χώρος βόρεια του Aργους Ορεστικού (Χρούπιστα), γνωστός στους περιοίκους ως Αρμενοχώρι, ταυτίστηκε με την Διοκλητιανούπολη. Βασική πηγή για την ταύτιση της πόλης αποτελεί εδάφιο του ιστορικού Προκοπίου.
  Η πόλη ήταν τειχισμένη. Η περίμετρος των τειχών είναι φανερή σε αρκετά σημεία. Η Διοκλητιανούπολη, όπως σημειώνει ο αείμνηστος αρχαιολόγος Θ. Παπαζώτος, είναι χτισμένη δίπλα στην αριστερή όχθη του Αλιάκμονα, στο κέντρο εύφορης κοιλάδας. Ένα ρέμα με ελάχιστο νερό χωρίζει στα δύο τον περιτειχισμένο χώρο. Η κάτοψη της πόλης έχει τη μορφή τραπεζίτου.
  Στα νότια, η πόλη ορίζεται από τη ροή του Αλιάκμονα. Η περίμετρος των τειχών είναι περισσότερο από 2.800 μ. και ο ωφέλιμος χώρος της πόλης είναι 400.000 τ.μ.
  Το 1976, με τις εργασίες οικοδόμησης σφαγείων στο χώρο του Αρμενοχωρίου, αποκαλύφθηκαν τα λείψανα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η ανασκαφή της πρώτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής από τους αρχαιολόγους Α. Τούρτα, Κ. Λοβάρδου-Τσιγαρίδα και Δ.Ευγενίδου, ενώ συμμετείχε και η ΙΖ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
  Ωστόσο, συστηματική έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο άρχισε το 1988 από τον αρχαιολόγο Θ.Παπαζώτο, προϊστάμενο της 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Οι εργασίες συνεχίστηκαν μέχρι το 1991 και αποσκοπούσαν στην οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου. Το 1996 ξεκίνησαν από την 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων εργασίες αποκάλυψης και ανάδειξης τμημάτων του χώρου.
  Εχουν ανασκαφεί από το Θ.Παπαζώτο μία παλαιοχριστιανικη βασιλική Α΄ εντός των τειχών, όπως και δύο οικίες, καθώς και δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές εκτός των τειχών, αλλά βρέθηκαν και σποραδικές ταφές χωρίς κάποια οργάνωση.
  Οι περισσότερες ταφές είναι καμαροσκέπαστες με ποικίλους προσανατολισμούς. Ανάμεσά τους υπάρχει ένα λατρευτικό κτίσμα που θα μπορούσε να ερμηνευτεί, όπως σημειώνει ο Θ.Παπαζώτος, ως ηρώο ή χώρος μυστικιστικής αγροτικής λατρείας του τέλους του 2ου-αρχών του 3ου αιώνα. Μέσα στο χώρο βρέθηκαν ένα χέρι αγάλματος και τεμάχια ορθομαρμάρωσης από λευκοροδάκινο μάρμαρο.
  Στο μέσο περίπου του οικισμού και προς βορρά, ανασκάφηκε η πρώτη παλαιοχριστιανική βασιλική Α΄. Πρόκειται για λατρευτικό χώρο με δύο κύριες κτιριακές φάσεις. Τμήματα ψηφιδωτού δαπέδου διατηρούνται στη ΒΑ περιοχή, στο Ιερό. Στον ανατολικό και βόρειο τοίχο του βορείου παστοφορίου έχουμε λείψανα τοιχογραφικού διακόσμου.
  Σε απροσδιόριστο χρόνο, ο χώρος της βασιλικής μετατρέπεται σε εκτεταμένο νεκροταφείο. Οι ταφές δεν είχαν ευρήματα. Σε απόσταση 500 μ.εκτός της βορειοδυτικής πλευράς των τοιχών εντοπίστηκε μία βασιλική μικρών διαστάσεων. Λατρευτικός πυρήνας της βασιλικής είναι ένας καμαροσκέπαστος τάφος με προθάλαμο και βαθμίδες καθόδου. Ο κυρίως θάλαμος είχε στη νότια πλευρά κτιστή κλίνη με οστά νεκρού. Η αρχιτεκτονική μορφή της εκκλησίας είναι ιδιότυπη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καστοριάς

• http://www.kastoriacity.gr/history_intro.htm#