Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ιστορικά Γεγονότα & Ονομασία

ΣΕΡΒΙΑ (Κωμόπολη) ΚΟΖΑΝΗ
  Τα Σέρβια κατοικήθηκαν από τα Προϊστορικά χρόνια και σώζονται τάφοι, αγγεία, νεολιθικά εργαλεία. Το 1909 ο Wace ανακάλυψε τον προϊστορικό οικισμό των Σερβίων. Αργότερα έγιναν ανασκαφές το 1930 από τον Heurtley και την περίοδο 1971-73 από τις C. Ridley και κ. Ρωμιοπούλου που έφεραν στο φως σημαντικότατα ευρήματα. Ετσι τα Σέρβια πέρασαν στη διεθνή βιβλιογραφία ως μεμονωμένη Θεσσαλική αποικία. Η κα Χονδρογιάννη-Μετόκη αναφέρει ότι από το 1985 και μετά η έρευνα έφερε στο φως ένα μεγάλο αριθμό προϊστορικών θέσεων καθώς και λείψανα κατοίκησης ιστορικών χρόνων, που υποχρέωναν τους αρχαιολόγους να δούνε την περιοχή ως μία ενιαία ανεξάρτητη πλέον ενότητα. Οι θέσεις που έχουν εντοπισθεί καλύπτονται κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τα νερά της Λίμνης Σερβίων και έρχονται στο φως μόνο με την μείωση της στάθμης του νερού, περιορίζοντας έτσι στο ελάχιστο τα περιθώρια της έρευνας. Κεραμική, γραπτή και μονόχρωμη, αλλά και πολλές άλλες κατηγορίες, λίθινα εργαλεία κατασκευασμένα με κρούση ή τριβή.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ
  Η ονομασία των Σερβίων προήλθε από το λατινικό ρήμα Servo που σημαίνει (φυλάττω, παρατηρώ) και ουσιαστικά ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού για αιώνες και κυρίως επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας - λόγω της θέσης του, ήταν ένα απόρθητο φρούριο που ήλεγχε τις μοναδικές διόδους μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας στην περιοχή. Η πρώτη ονομασία των Σερβίων ήταν "Φυλακαί" επί Μακεδόνων και μέχρι τις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα. Οταν όμως την πόλη των "Φυλακών" κατέλαβαν οι Ρωμαίοι, την ονόμασαν στη δική τους γλώσσα (Servia = Φυλακτήρια, Παρατηρητήρια) από το λατινικό ρήμα (Servo = Φυλάττω, Παρατηρώ).
  Ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος (23-79 μ.Χ.) μνημονεύει τους κατοίκους των Φυλακών αποκαλώντας τους Φυλακήσιους. Το όνομα αυτό υπάρχει και σε επιγραφή που βρέθηκε στη Βέροια, η οποία έχει ως εξής: "Παρμενίων Γλαυκία Φυλακήσιος νικητής εν δολίχω." Και το πρώτο όνομα "Φυλακαί" και το δεύτερο Σέρβια (Servia), επί Μακεδόνων και Ρωμαίων αντίστοιχα είναι στον πληθυντικό και αυτό γιατί συμπεριέχει και τις δυο διόδους , των Σερβίων και των στενών "Πόρτες". Τα Σέρβια βρίσκονται εκεί που συναντιούνται το Τιτάριο όρος με τα Καμβούνια. (Από "ΤΑ ΦΑΡΑΓΓΙΑ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ")

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερβίων

• http://www.servia.gr/history/gegonota.html

- 480π.Χ. Ο Ξέρξης επιχείρησε να περάσει τη δίοδο των Σερβίων χωρίς να κατορθώσει, λόγω καλής οχύρωσης.
- 335π.Χ. Ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιμοποίησε τη διάβαση των Σερβίων πορευόμενος από την Αχρίδα για τη Θήβα.
- 160π.Χ. Οι Ρωμαίοι στρατηγοί Μάρκος Αυρήλιος και Παύλος Αιμίλιος περνούν από τα Σέρβια.
- 5-64μ.Χ. Περνά και διδάσκει στα Σέρβια ο Απόστολος Παύλος.
- 460μ.Χ.Ο αρχηγός της στρατιάς των Γότθων Θευδέμιρος περνά από τα Σέρβια καθώς βάδιζε από τη Λάρισα για τη Θεσ/νίκη.
- 479μ.Χ. Ο αρχηγός των Οστρογότθων Θευδέριχος ο Νεώτερος περνά από τα Σέρβια.
- (560- 630μ.Χ.) Κτίστηκε το Φρούριο των Σερβίων, στα χρόνια του Ιουστινιανού ή του Ηρακλείου.
- Τον 7ο αιώνα ο Πορφυρογένητος αναφέρει την ίδρυση των Σερβίων σε οχυρωμένη πόλη εξαιτίας σλαβικών επιδρομών.
- Τον 8ο αιώνα φαίνεται και η ύπαρξη Επισκοπής Σερβίων που μεταφέρθηκε στα Σέρβια από την Καισαρεία.
- Τον 10ο αιώνα ξεκινά η ιστορία των Σερβίων με γραπτά στοιχεία, καθώς συνδέεται στενά με το Βυζαντινό Κράτος.
- Μεταξύ 978 και 986 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τους Βούλγαρους με αρχηγό τον Σαμουήλ, ο οποίος εγκαθιστά σ' αυτά Φρούραρχο τον Νικολιτζά.
- 1001 ο Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος καταλαμβάνει μετά από πολιορκία τα Σέρβια.
- 1018 ο Νικηφόρος Ξιφίας καταστρέφει τα τείχη των Σερβίων.
- 1204 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τους Φράγκους της Δ΄ Σταυροφορίας.
- 1216 τα Σέρβια περιέρχονται στην κατοχή του Δεσπότη της Ηπείρου Θεοδώρου Δούκα.
- 1237 ο Μιχαήλ Β΄ Δούκας ανηψιός του Δεσπότη της Ηπείρου Θεοδώρου, νυμφεύεται την Θεοδώρα, κόρη του στρατιωτικού διοικητή Ιωάννη Πετραλίφα, στο Βυζαντινό Κάστρο των Σερβίων.
- 1257 η Σερβιώτισσα Θεοδώρα, σύζυγος του Μιχαήλ Β΄ Δούκα, μετά από διαπραγματεύσεις με τον βασιλέα της Νίκαιας Θεόδωρο Β΄ Λάσκαρη για τον γάμο της θυγατέρας του Μαρίας με το γιό της Νικηφόρο Δούκα, αναγκάζεται να υποσχεθεί την παραχώρηση των Σερβίων.
- 1341 ο Κράλης των Σερβίων Στέφανος Δουσάν καταλαμβάνει τα Σέρβια.
- 1350 ο Βασιλεύς Ιωάννης Καντακουζηνός πολιορκεί τα Σέρβια χωρίς αποτελέσματα.
- 1393 τα Σέρβια καταλαμβάνονται από τα στρατεύματα του Σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄.
- 1430 ερημώνεται η Βυζαντινή πόλη των Σερβίων και μεταφέρεται στη σημερινή της θέση.
- 1745 μεταφέρεται η έδρα της επισκοπής από τα Σέρβια στην Κοζάνη, με διαταγή του Πατριάρχη.
- 1882 ιδρύεται στα Σέρβια από τους Τούρκους αυτόνομο Σαντζάκιο (περιφέρεια) στο οποίο υπαγόταν οι Καζάδες (Νομαρχίες) Ελασσόνας, Σερβίων, Κοζάνης, Καιλαρίων (Πτολεμαίδος), Ανασελίτσης (Σιάτιστας), Γρεβενών, Κατερίνης, και Δεσκάτης.
- 1882 ιδρύεται από την Ελλάδα προξενείο με έδρα τα Σέρβια και αναβαθμίζεται η επισκοπή Σερβίων και Κοζάνης, σε Μητρόπολη.
- 1912 ο Ελληνικός στρατός στις 10 Οκτωβρίου μετά την νικηφόρα μάχη στα στενά "πόρτες" απελευθερώνει τα Σέρβια. Την ίδια μέρα οι Τούρκοι σκοτώνουν στις φυλακές των Σερβίων 117 ιερείς, δασκάλους και πρόκριτους από την περιοχή Σερβίων.
- 1915 από 1η Ιανουαρίου μεταφέρεται η έδρα της Νομαρχίας από τα Σέρβια στην Κοζάνη.
- 19-12-1918 τα Σέρβια και τα 25 χωριά υπάγονται πλέον στην επαρχία Κοζάνης.
- 1919-23 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, φεύγουν οι Τούρκοι και έρχονται 250 οικογένειες προσφύγων.
- 6-3-1943 οι Ιταλοί καίνε ολοκληρωτικά τα Σέρβια που ανακηρύσσονται νεκρή ζώνη.
- 1974 μεταφέρεται στα Σέρβια το χωριό Λάβα.
- 1-1-1995 μεταφέρεται στα Σέρβια το χωριό Καστανιά (Συνένωση της Κοινότητας Καστανιάς με τον Δήμο Σερβίων).
- 1-1-1999 τα Σέρβια είναι έδρα του νέου διευρυμένου Δήμου Σερβίων και υπάγονται σ' αυτών τα χωριά, Πλατανόρρευμα, Καστανιά, Λάβα, Κρανίδια, Αυλές, Γούλες, Τριγωνικό, Μεταξά, Πολύραχο, Προσήλιο, Νεράιδα Ίμερα, Λεύκαρα, Ροδίτης, Μεσσιανή, και Βαθύλακκος.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερβίων

• http://www.servia.gr/history/gegonota.html