Εμφανίζονται 4 τίτλοι με αναζήτηση: Ιστορία στην ευρύτερη περιοχή: "ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αρχαία περιοχή ΕΛΛΑΔΑ" .
ΘΕΣΣΑΛΙΑ (Αρχαία περιοχή) ΕΛΛΑΔΑ
Κορμός της Ελλάδας η Θεσσαλία, με τα εύφορα εδάφη, τα ποτάμια, τα
δασωμένα βουνά και τις άφθονες πηγές, κατοικείται από τα πανάρχαια χρόνια. Στις
όχθες του Πηνειού, κοντά στη Λάρισα, βρέθηκαν παλαιολιθικά εργαλεία και απολιθωμένα
ζωολογικά λείψανα της ίδιας περιόδου (100000 - 50000 π.Χ.) Μερικά οστά έχουν φανερά
ίχνη επεξεργασίας και δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήθηκαν σαν εργαλεία ή όπλα.
Το πρώτο ελληνικό παλαιολιθικό έργο τέχνης προέρχεται από τα Λεχώνια Πηλίου. Έξω
από ένα μικρό σπήλαιο βρέθηκε ένα στιλπνό λίθινο αντικείμενο, οχτώ εκατοστών,
όπου είναι χαραγμένο το περίγραμμα αλόγου. Δείγματα τέχνης της Νεότερης Παλαιολιθικής
Εποχής (30000 - 8000 π.Χ.) βρέθηκαν επίσης σε σπήλαια του Πηλίου, όπως ανθρωπόμορφο
αντικείμενο - «ενώτιο» σύμφωνα με την επιστήμη της αρχαιολογίας - η πρώτη απόπειρα
στην Ελλάδα σχηματοποίησης του ανθρώπινου σώματος. Και ακόμη δύο πλακίδια με παραστάσεις
χορού το ένα και κυνηγίου το άλλο (Μουσείο
Βόλου).Κορμός της Ελλάδας η Θεσσαλία, με τα εύφορα εδάφη, τα ποτάμια, τα δασωμένα
βουνά και τις άφθονες πηγές, κατοικείται από τα πανάρχαια χρόνια. Στις όχθες του
Πηνειού, κοντά στη Λάρισα,
βρέθηκαν παλαιολιθικά εργαλεία και απολιθωμένα ζωολογικά λείψανα της ίδιας περιόδου
(100000 - 50000 π.Χ.) Μερικά οστά έχουν φανερά ίχνη επεξεργασίας και δεν αποκλείεται
να χρησιμοποιήθηκαν σαν εργαλεία ή όπλα. Το πρώτο ελληνικό παλαιολιθικό έργο τέχνης
προέρχεται από τα Λεχώνια Πηλίου. Έξω από ένα μικρό σπήλαιο βρέθηκε ένα στιλπνό
λίθινο αντικείμενο, οχτώ εκατοστών, όπου είναι χαραγμένο το περίγραμμα αλόγου.
Δείγματα τέχνης της Νεότερης Παλαιολιθικής Εποχής (30000 - 8000 π.Χ.) βρέθηκαν
επίσης σε σπήλαια του Πηλίου, όπως ανθρωπόμορφο αντικείμενο - «ενώτιο» σύμφωνα
με την επιστήμη της αρχαιολογίας - η πρώτη απόπειρα στην Ελλάδα σχηματοποίησης
του ανθρώπινου σώματος. Και ακόμη δύο πλακίδια με παραστάσεις χορού το ένα και
κυνηγίου το άλλο (Μουσείο Βόλου).
Η Μεσολιθική Εποχή (8000 - 7000 π.Χ.) - αρχή Ολόκαινου - χαρακτηρίζεται
από τη μεταβολή του κλίματος που πλησιάζει το σημερινό. Αντικείμενα Μεσολιθικής
εποχής βρέθηκαν στη λίμνη Βοίβη (Κάρλα), όπως η καλά επεξεργασμένη αιχμή δόρατος
από πυριτόλιθο. Οι πρώτοι νεολιθικοί οικισμοί σε ευρωπαϊκό χώρο εντοπίστηκαν από
το 1956 πρώτα στην Αργισσα
από τον Μιλόισιτς και έπειτα στο Σέσκλο
από το Δημήτρη Θεοχάρη. Η αρχαιότατη αυτή φάση του νεολιθικού πολιτισμού ονομάστηκε
Προκεραμική Νεολιθική (7000 - 6000 π.Χ.) για την έλλειψη κεραμικής. Στα αρχαιότερα
νεολιθικά στρώματα της Θεσσαλίας βρέθηκαν κόκκοι σιτηρών και είναι γνωστό ότι
υψηλοί πολιτισμοί αναπτύχθηκαν στις περιοχές που καλλιεργούσαν σιτάρι. Τα βασικά
εργαλεία ήταν κομμάτια πυριτόλιθο ή οψιανό, με ξύλινες ή οστέινες λαβές. Χαρακτηριστικό
της εποχής είναι τα λεγόμενα «ενώτια». Τα κοσμήματα της εποχής ήταν δισκάρια τρυπημένα
στη μέση ή δουλεμένα κομμάτια από στεατίτη, καθώς και θαλασσινά όστρακα τρυπημένα
στην άκρη. Οι κάτοικοι έμεναν σε καλύβες από κλαδιά, όπου εντοπίστηκαν εστίες
και δάπεδα στρωμένα με χαλίκια. Οι προκεραμικές θέσεις συνεχίζουν να κατοικούνται
και στην Αρχαιότερη Νεολιθική Εποχή (6000 - 5000 π.Χ.). Από τους ανασκαμμένους
συνοικισμούς σημαντικότεροι είναι το Σέσκλο, η Αργισσα, η Οτζάκι Μαγούλα, το Κεφαλόβρυσο
Τρικάλων, η Νεσσωνίς Ι, η Πύρασος,
η Μαγουλίτσα της Καρδίτσας.
Υπάρχουν συνοικισμοί χαμηλοί κοντά σε ποτάμι, , λίμνη ή πεδιάδα και ψηλότεροι
πάνω σε ράχη ή μαλακό λόφο, πάντοτε δίπλα σε πηγή ή ρεματιά. Η οικονομία στηριζόταν
στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Βρέθηκαν καμένοι καρποί δημητριακών και οσπρίων,
καθώς και οστά από εξημερωμένα ζώα (πρόβατα, βόδια, χοίροι). Η κλειστή οικονομία
απέβλεπε στην αυτάρκεια, αλλά οι ενδείξεις πείθουν για επικοινωνία και ανταλλαγές
με γειτονικές (αγγεία) και μακρινές περιοχές (οψιανός). Οι συνοικισμοί πολλαπλασιάστηκαν,
ιδίως στις εύφορες περιοχές, και αριθμούσαν 20-30 σπίτια - καλύβες από κλαδιά
και καλάμια. Στο Σέσκλο και σε άλλους συνοικισμούς απαντώνται πλίθινες κατασκευές,
ενώ στη Μεγάλη Βρύση (Αγία Αννα), κοντά στον Τύρναβο,
βρέθηκε ένα θαυμάσιο κτίριο με λίθινη κρηπίδα. Λίθινα εργαλεία (αξίνες, δρεπάνια,
θεριστικά μαχαίρια), καθώς και πεσσοί για σφεντόνες, βρέθηκαν σε αφθονία σε όλους
τους συνοικισμούς. Επίσης βρέθηκαν σφονδύλια για ύφανση από όστρακα αγγείων, βελόνες
και άλλα αγγεία από οστά. Το σπουδαιότερα δημιούργημα της εποχής είναι η κατασκευή
αγγείων από πηλό. Οι πρώτες απόπειρες κατασκευής πήλινων αγγείων, οι αρχικές δοκιμές
βρέθηκαν στο Σέσκλο, επειδή η εργασία αυτή γινόταν μακριά από τα εύφλεκτα οικήματα.
Η διακόσμηση ήταν γραμμική (παράλληλες, τεθλασμένες, τρίγωνα) και τα θέματα έχουν
μεταφερθεί από την υφαντική ή την πλεκτική. Αργότερα εμφανίστηκαν στην πεδιάδα
της Λάρισας και στην Δ.
Θεσσαλία χονδροειδή αγγεία με εμπίεστη ή εγχάρακτη διακόσμηση, ενώ υποχωρεί η
γραπτή κεραμική από τις περιοχές αυτές. Το γεγονός υποδηλώνει ότι είχαν εισδύσει
πληθυσμιακές ομάδες από τη Μακεδονία,
την Ήπειρο ή την Κέρκυρα
και τη Λευκάδα, καθώς τα
αγγεία μοιάζουν με ανάλογα των περιοχών αυτών.
Τα μοναδικά δείγματα τέχνης στην Αρχαιότερη Νεολιθική Εποχή στη Θεσσαλία
είναι τα «ειδώλια». Βρίσκουμε επίσης τα πήλινα και λίθινα «ενώτια». Μερικά ειδώλια
είναι αληθινά αριστουργήματα, όπως ο γυναίκειος κορμός από την Οτζάκι Μαγούλα.
Ο άντρας που κάθεται μεγαλόπρεπα στο θρόνο, με τα χέρια στους μηρούς είναι ένας
τύπος που τον βρίσκουμε και στη Μέση Νεολιθική Εποχή. Η χρήση των ειδωλίων είναι
άγνωστη, βρέθηκαν στα σπίτια και ποτέ σε τάφους. Καθώς δεν υπάρχουν ιερά ίσως
δηλώνουν κάποια μορφή λατρείας.
Η Μέση Μεσολιθική Εποχή (5000 - 4000 π.Χ.) είναι γνωστή σαν «πολιτισμός
του Σέσκλου». Οι ανασκαφές του Χρήστου Τσούντα (1901-1902) και η θαυμαστή έκθεση
των αποτελεσμάτων το 1908, καθώς και οι νεότερες έρευνες από το Δημήτρη Θεοχάρη
(1956, 1962-1968, 1971-1977) έριξαν άπλετο φως στην εποχή αυτή. Η ακρόπολη του
Σέσκλου προβάλλει σαν υψηλό ακρωτήριο ανάμεσα σε δύο ρέματα που συγκλίνουν. Η
περιοχή είναι γεμάτη υψώματα, στους πρόποδες βουνών. Είναι η πρώτη ανασκαμμένη
στην Ελλάδα νεολιθική θέση. Τα σπίτια έχουν λιθόκτιστα θεμέλια και βάση έως ένα
μέτρο και από πάνω πλίθες. Είναι μονόχωρα, υπάρχουν όμως και σπίτια με δύο δωμάτια,
όπως επίσης και μέγαρο. Έχουν διαπιστωθεί επανειλημμένες αρχιτεκτονικές φάσεις
αλλά το διάγραμμα των οικημάτων δεν αλλάζει και τα όρια ιδιοκτησίας φαίνονται
καθορισμένα. Στενά δρομάκια οδηγούν σε κεντρική πλατεία τεσσάρων - πέντε οικημάτων.
Ο οικισμός ήταν οχυρωμένος και έμπαιναν από στενά περάσματα στα τείχη. Από τα
σπουδαιότερα οικήματα ήταν το μέγαρο με ανοιχτή πλακόστρωτη αυλή μπροστά, ενώ
πίσω ασφαλιζόταν με εσωτερικό περίβολο. Επίσης το «κεραμικό εργαστήριο» με υποστηρίγματα,
προφανώς κάποιου ημιωρόφου. Οι εσωτερικοί τοίχοι και τα στηρίγματα ήταν αλειμμένα
με πηλό. Διακρίνονται στο οίκημα τα σημάδια της καταστροφής από φωτιά, ίσως μετά
από σεισμό, πριν το τέλος της Μέσης Νεολιθικής Εποχής (4400 π.Χ.) και φαίνεται
ότι έκτοτε το Σέσκλο ερημώθηκε για περισσότερο από 500 χρόνια. Όμοια καταστροφή
σημειώθηκε και στο Τσαγγλί (κοντά στην αρχαία Ερέτρια
Φαρσάλων), αλλά εκεί η ζωή συνεχίστηκε. Εκτός από την άφθονη κεραμική - σπουδαιότερη
συλλογή από όλη η Θεσσαλία - σημαντικά είναι και τα αρχιτεκτονικά λείψανα. Στην
Οτζάκι Μαγούλα παρατηρήθηκαν οχτώ αρχιτεκτονικές φάσεις. Τα σπίτια τετράπλευρα,
το ένα δίπλα στο άλλο, είναι από πηλό επειδή οι πέτρες σπανίζουν στην περιοχή.
Αφήνουν μεταξύ τους στενά περάσματα που κλείνονται με τοιχάκια στην είσοδο. Τα
σπίτια χτίστηκαν και ξαναχτίστηκαν στην ίδια θέση, με αυστηρά τα όρια της ιδιοκτησίας.
Οι συνοικισμοί και οι ακροπόλεις, οι οχυρώσεις και τα μεγαροειδή οικήματα,
είναι αποδείξεις για τον υψηλό βαθμό πολιτισμού της περιοχής και τον οργανωμένο
από τότε βίο, που κράτησε χιλιετίες στην Ελλάδα. Αλλο σημαντικό δημιούργημα είναι
η ειδωλοπλαστική, κανονική συνέχεια προηγούμενων εποχών. Όπως πριν, πλεονάζουν
τα πήλινα ειδώλια γυναίκειων μορφών από τις ένθρονες αντρικές μορφές. Εμφανίζεται
η «κουροτρόφος» (μητέρα με το βρέφος στην αγκαλιά) και σπανιότερα ειδώλια ζώων.
Οι λίθινες σφραγίδες πολλαπλασιάζονται. Τα σχέδια είναι μαιανδροειδή ή σταυρόσχημα.
Η υψηλή τεχνική της κεραμικής μαρτυρεί ότι η αγγειοπλαστική βρισκόταν σε χέρια
τεχνιτών ειδικευμένων κει μερικές κατηγορίες πολυτελών αγγείων όπως η κεραμική
της Τζάνη μαγούλα, εξάγονταν σε μακρινές περιοχές της Θεσσαλίας. Αρκετά φέρνουν
στην βάση σημάδια του εργαστηρίου.
Στη Νεότερη Νεολιθική Εποχή (4000 - 2800/2700 π.Χ.) διακρίνονται τρεις
υποδιαιρέσεις, που οι ονομασίες τους οφείλονται σε αντίστοιχους οικισμούς. α)
Η πρώιμη φάση Τσαγγλί (ή Αράπη μαγούλα, κοντά στη Γιάννουλη
Λάρισας). β) Ο πολιτισμός, Δίμηνι
και οι όψιμες φάσεις, που καταλήγουν στον χαλκολιθικό πολιτισμό. γ) Ραχμάνι (13
χλμ βόρεια από τη Λάρισα). Τα σημαντικότερα στοιχεία για την εποχή έφεραν στο
φως οι ανασκαφές στο Δίμηνι, που δίνουν πλήρη εικόνα μιας οργανωμένης νεολιθικής
κοινότητας. Ο οικισμός βρίσκεται πάνω σε χαμηλό λόφο, 5 χλμ βορειοδυτικά από το
Βόλο, έξω από το χωρίο
Δίμηνι. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν από το Βαλέριο Στάη (1901) και τον Χρήστο Τσούντα
(1901 - 1903) και αργότερα ο Γεώργιος Χουρμουζιάδης (1974 - 1977) πραγματοποίησε
νέα έρευνα. Το Δίμηνι παρουσιάζει ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό στοιχείο, τους περιβόλους.
Είναι έξι λιθόχτιστες μάντρες (ομόκεντροι κύκλοι) που είχαν κατασκευαστεί κατά
ζεύγη σε διαφορετικές εποχές. Αρχίζουν από την κορυφή, αφήνοντας μεγαλύτερο διάστημα
εκεί που ακουμπούσαν τα σπίτια. Ο οικισμός κόβεται από τέσσερις διαδρόμους, για
την επικοινωνία των κατοίκων με τη γύρω περιοχή. Στα σημεία αυτά υπήρχαν δύο -
τρία μεγάλα σπίτια με βοηθητικά κτίσματα και αυλή. Οι περίβολοι του Διμηνιού χαρακτηρίζονται
από το Χρήστο Τσούντα οχυρωματικό σύστημα, ενώ ο Γεώργιος Χουρμουζιάδης τους αποδίδει
στην πολεοδομική αντίληψη της εποχής. Η κεραμική που βρέθηκε στο Δίμηνι - και
είναι αυτή που διαχωρίζει τη φάση - είναι τα γραπτά αγγεία, φιάλες, με καφέ διακόσμηση
πάνω σε ανοιχτόχρωμη επιφάνεια. Τα αγγεία αυτά διαδόθηκαν σε μεγάλη έκταση στον
ελλαδικό χώρο. Μια άλλη κατηγορία είναι τα εγχάρακτα, γκρίζα ή μαύρα, συνήθως
μεγάλα αγγεία που έχουν διακοσμηθεί με αιχμηρό αντικείμενο πριν το ψήσιμο.
Στις ανασκαφές βρέθηκαν πέτρινα και οστέινα εργαλεία, μεγάλος αριθμός
λεπίδων από οψιανό και πυριτόλιθο, πήλινα σφονδύλια και βλήματα για σφεντόνες,
ανθρωπόμορφα ειδώλια, κοσμήματα από κόκαλο, πέτρα ή κοχύλια. Μέσα στον οικισμό
βρέθηκαν λίγες ταφές μικρών παιδιών σε αγγεία. Οι ενήλικοι ίσως θάβονταν μακριά.
Το Δίμηνι ερημώθηκε στην αρχή της 3ης χιλιετίας π.Χ. εκτός από ένα μικρό μέρος
του οικισμού, όπως το κεντρικό μέγαρο και οι νότιες παρυφές του λόφου. Μεγαλόπρεπα
οικοδομήματα της εποχής αυτής έχουν εντοπιστεί στο Σέσκλο και στη Βισβίκη μαγούλα,
κοντά στο Βελεστίνο. Λίγο
μετά την αρχή της 3ης χιλιετίας, ο αιγαιακός κόσμος βαδίζει σε μια νέα εποχή με
τη χρήση των μετάλλων. Η χαλκοκρατία κράτησε περίπου μιάμιση χιλιετία (2800 ή
2700-110 π.Χ.). Το μισό από το διάστημα αυτό (2800 - 1900 π.Χ.) καλύπτει η Πρώιμη
Χαλκοκρατία. Αφθονο υλικό έφεραν στο φως οι ανασκαφές στο Σέσκλο, στο Δίμηνι,
στο Ραχμάνι, στη Τζάνη μαγούλα, στα Ζερέλια. Οι νεότερες έρευνες στην Αργισσα,
κοντά στη Λάρισα, αποκάλυψαν
πολλά μακεδονικά στοιχεία στα σχήματα και στην τεχνική της κεραμικής, που οδήγησαν
του επιστήμονες στο συμπέρασμα για μετακίνηση πληθυσμών από τη βόρεια θεσσαλική
πεδιάδα. Το εμπόριο που αναπτύχθηκε με την πάροδο του χρόνου, έφερε σε επικοινωνία
τους μεσοελλαδίτες με τους νησιώτες και μαζί την πρόοδο και την πολιτιστική αφύπνιση.
Στη βορειοδυτική Θεσσαλία συγκεντρώθηκαν και διαμορφώθηκαν τα ελληνικά φύλα όπως
οι Ίωνες - μαρτυρείται και ποταμός Ίων - που κατευθύνθηκαν στα νότια γύρω στο
1900 π.Χ. και τα αιολόφωνα φύλα, ενώ Αχαιοί ήταν εγκατεστημένοι, γύρω στα 1900,
στη νότια Θεσσαλία που επικράτησε να λέγεται Αχαΐα Φθιώτιδα.
Σημαντικότατο μυκηναϊκό κέντρο της Θεσσαλίας υπήρξε το ορμητήριο των
Αργοναυτών, η Ιωλκός,
στην περιοχή του σημερινού Βόλου, όπου αναπτύχθηκαν περίπου ταυτόχρονα τρεις οικισμοί.
Στη συνοικία Παληά, το Δίμηνι και τα Πευκάκια. Στα Παληά, στη θέση «Κάστρο» ή
«Αγιοι Θεόδωροι» ανακαλύφθηκαν ανάκτορο, ερείπια κατοικιών, κεραμική και ταφές.
Στο Δίμηνι, γνωστό κυρίως για το νεολιθικό οικισμό, αποκαλύφθηκαν μυκηναϊκός οικισμός
και μεγάλος θολωτός τάφος, γνωστός σαν Λαμιόσπιτο, με πλούσια κτερίσματα. Στα
Πευκάκια τοποθετείται η Νηλεία,
η πόλη που ίδρυσε ο Νηλέας, ο αδερφός του Πελία. Η κατοίκιση στο χώρο αυτό είναι
συνεχής από τη Νεότερη Νεολιθική Εποχή ως την Υστεροελλαδική (4000 - 1100 π.Χ.)
και λόγω της επίκαιρης θέσης του εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό σταθμό που συνέδεε
την ενδοχώρα με τη Θράκη,
τη Μικρά Ασία, τα νησιά
και τη νότια Ελλάδα. Οι Φερές
(Βελεστίνο), η πόλη που κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή, άκμασε και στη Μυκηναϊκή
Εποχή, όπως έδειξαν οι σύγχρονες ανασκαφές, επιβεβαιώνοντας τις αρχαίες παραδόσεις
για τον ισχυρό βασιλιά Αδμητο και την Αλκηστη. Στην περιοχή του Αλμυρού,
στη λίμνη Βοίβη και γύρω στον Πηνειό,
εντοπίστηκαν αρκετές μυκηναϊκές θέσεις με αξιόλογα ευρήματα που πιστοποιούν τη
συνεχή κατοίκιση στο Θεσσαλικό χώρο. Ο 14ος και 13ος αιώνας π.Χ. αποτελούν την
κορυφαία φάση της μυκηναϊκής ανάπτυξης, που δόξασε ο Αχιλλέας με τους Μυρμιδόνες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Θεσσαλίας
Είναι η εποχή των μεγάλων μετακινήσεων των ελληνικών φύλων από τη Μακεδονία και την Ήπειρο. Γύρω στα 1200 π.Χ. οι Βοιωτοί είχαν εγκαταλείψει την περιοχή της κεντρικής Πίνδου που κατείχαν από αιώνες και είχαν εγκατασταθεί στην Αρνη. Προς την ίδια κατεύθυνση και από την ίδια περιοχή κινήθηκαν αργότερα (1125 - 1100 π.Χ.) οι Θεσσαλοί, που πέρασαν τον Αχελώο ανάμεσα από τα Αγραφα και το Τυμφρηστό. Εγκαταστάθηκαν στην Αρνη, ενώ οι Βοιωτοί προχώρησαν νοτιότερα πρώτα στην Χαιρώνια και έπειτα στον Ορχομενό και στην Κορώνεια, απωθώντας του Θράκες και τους Πελασγούς προς τον Παρνασσό. Την ίδια περίπου εποχή οι Μάγνητες, κλάδος των μακεδόνων εγκαταστάθηκαν στα Τέμπη και στο Πήλιο, ενώ τα αιολόφωνα φύλα από την Θεσσαλία κατευθύνθηκαν στην Τένεδο, στη Λέσβο και τα απέναντι μικρασιατικά παράλια. Μετά το 975 π.Χ. και έως το 800 π.Χ. Μάγνητες μετακινήθηκαν σε αραιά διαστήματα, στην Κρήτη και τη Μικρά Ασία. Από τους κατοίκους της Μυκηναϊκής Εποχής, οι Περραιβοί, στην βορειότατη Θεσσαλία δεν μετακινήθηκαν, αλλά επεκτάθηκαν σε όλη τη λεκάνη των ποταμών Εύρωπου και Τιταρήσιου και στα βόρεια των Τεμπών βουνά. Περραιβοί συναντώνται και στην Πίνδο και στα Αθαμανικά Όρη. Οι Θεσσαλοί επεκτάθηκαν στις πεδιάδες και τον 8ο π.Χ. αιώνα φαίνεται ότι χωρίζονταν σε πολιτιστικές ζώνες. Μια στην περιοχή της Λάρισας και άλλη γύρω στην Ιωλκό, ενώ οι Μάγνητες περιορίστηκαν στην Όσσα και το Πήλιο. Θεσσαλοί και Μάγνητες διατήρησαν την πολιτική οργάνωση, που χαρακτηρίζεται «φυλετικό κράτος», ίδια σε όλα τα ελληνικά φύλα, από το μακρινό ιστορικό παρελθόν. Κάθε φύλο αποτελούσε «έθνος». Οι νέοι κάτοικοι χώρισαν τη γη σε κλήρους και όσοι από τους παλαιούς κατοίκους παρέμειναν, υποχρεώθηκαν να καλλιεργούν τη γη και να δίνουν μεγάλο μερίδιο στους Θεσσαλούς, σαν δουλοπάροικοι, όπως οι είλωτες της Σπάρτης, και ονομάζονταν πενέστες. Σε περίπτωση πολέμου, κάθε κλήρος κινητοποιούσε 40 ιππείς και 80 πεζούς, στρατεύοντας και πενέστες. Αρα οι θεσσαλικοί κλήροι είχαν διανεμηθεί σε μεγάλες συγγενικές ομάδες. Νότια από τις θεσσαλικές πεδιάδες παρέμειναν Αχαιοί και Δόλοπες. Η εθνική συνέχεια στην Αχαΐα Φθιώτιδα διαπιστώνεται από τη λατρεία του Λαφυστίου Διός και της Ιτωνίας Αθηνάς - η δεύτερη πέρασε και στους Θεσσαλούς - καθώς και από τους μύθους για τον Αθάμα, την Ινώ, το Φρίξο και την Έλλη. Η Θεσσαλία βρισκόταν σε εξέχουσα θέση με την παραγωγή μεγάλης ποσότητας δημητριακών, που επέτρεπε την εξαγωγή, καθώς και με το περίφημο ιππικό της που αναπτύχθηκε νωρίς.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Θεσσαλίας
Μετά τους Περσικούς Πολέμους οι Αλευάδες, παρόλα αυτά, διατηρούσαν
την ταγεία του Κοινού των Θεσσαλών και έδωσαν βοήθεια στους Αθηναίους το 476 π.Χ.
στην εκστρατεία του Κίμωνα κατά των Περσών στην Ηιόνα
(στο Στρυμώνα) και αργότερα
στην κατάληψη της Σκύρου.
Οι Σπαρτιάτες όμως με στρατηγό τον Λεωτυχίδα, εκστράτευσαν εναντίον των Θεσσαλών,
το 469 π.Χ. και τιμώρησαν τους ολιγαρχικούς για την περσόδουλη συμπεριφορά τους,
δημιουργώντας το πρώτο ρήγμα στο κοινό των Θεσσαλών. Η Σκοτούσα
και οι Φέρες, καθώς
και τμήμα της Αχαΐας Φθιώτιδας αποσπάστηκαν από τη νομισματική ένωση των Αλευάδων.
Η κεντρική εξουσία, με εκπρόσωπο τον ταγό, έχασε την ισχύ, όταν οι πλούσιες οικογένειες
απέκτησαν δύναμη. Αυτό φάνηκε στη μάχη της Τανάγρας,
το 457 π.Χ., με τη στροφή του θεσσαλικού ιππικού υπέρ των Σπαρτιατών, ενώ είχε
σταλεί να στηρίξει τους Αθηναίους. Στη μάχη σκοτώθηκε ο Εχεκρατίδας της Φαρσάλου
και ο γιος του Ορέστης κατέφυγε στην Αθήνα,
η οποία επιχείρησε το 454 π.Χ. να τον επαναφέρει, χωρίς αποτέλεσμα. Το θεσσαλικό
ιππικό στήριζε τώρα τις επαναστατημένες πόλεις.
Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.) η Θεσσαλία κράτησε αποστάσεις,
ακόμα κι όταν θιγόταν άμεσα, όπως το 424 π.Χ. όταν ο Σπαρτιάτης Βρασίδας διάβηκε
τη χώρα. Ταγός ήταν ο Φαρσάλιος Δάοχος (432-405 π.Χ.) και στην εποχή του σε όλη
τη Θεσσαλία επικρατούσαν η ειρήνη και η ευημερία, σύμφωνα με το ιστορικό επίγραμμα
που χάραξε ο εγγονός του Δάοχος το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. Ο ταγός ουσιαστικά
ήταν ανίσχυρος και το Κοινό των Θεσσαλών ήταν στα χέρια ορισμένων οικογενειών
της αριστοκρατίας, οι οποίοι αψηφούσαν και αυτή την ύπαρξη της συνέλευσης. Το
405/4 π.Χ. ο Λυκόφρων με την υποστήριξη των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων ήθελε
να επεκτείνει την κυριαρχία του σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Αλλά το 402 π.Χ. ο Λαρισαίος
Αλευάδης, Αρίστιππος επανέφερε το παλαιό καθεστώς.
Σημαντική προσωπικότητα του 4ου αιώνα π.Χ. υπήρξε ο lάσων, τύραννος
των Φερών (380-370 π.Χ.). Διάδοχος, ίσως και γιος του Λυκόφρονα, κατόρθωσε να
επιβληθεί σε ολόκληρη τη Θεσσαλία και αναγνωρίστηκε ταγός. Συνεργάστηκε με τον
Πολυδάμα της Φαρσάλου, τον Αλκέτα της Hπείρου και τον Αμύντα Γ' της Μακεδονίας.
Το όνομά του αναφέρεται επίσης στη Β' Αθηναϊκή Συμμαχία το 375 π.Χ. και είχε φιλικές
σχέσεις με τους Θηβαίους. Απέβλεπε στην ένωση όλων των Ελλήνων και σε κοινή εκστρατεία
κατά των Περσών, ιδέα που υποστήριζε και ο ρήτορας Ισοκράτης. Αφησε εποχή ο μεγάλος
αριθμός ζώων που έστειλε στα Πύθια για θυσία το 370 π.Χ., ενώ παράλληλα κινητοποίησε
το στρατό του με σκοπό τον έλεγχο της Αμφικτιονίας. Αλλά την ίδια χρονιά δολοφονήθηκε.
Τον διαδέχθηκαν τα αδέλφια του, Πολύδωρος και Πολύφρονας, που είχαν επίσης βίαιο
τέλος, για να επικρατήσει ο γιος του Πολυδώρου Αλέξανδρος των Φερών (369-358 π.Χ.).
Οι συγκρούσεις και τα αιματηρά γεγονότα συνεχίστηκαν. Οι Θεσσαλοί ζήτησαν τη βοήθεια
του Αλέξανδρου Β' της Μακεδονίας, ο οποίος έσπευσε πρόθυμα, αλλά κράτησε τις πόλεις
που απέσπασε από τον Αλέξανδρο των Φερών. Τότε κάλεσαν σε βοήθεια τους Βοιωτούς,
οι οποίοι έστειλαν το Θηβαίο Πελοπίδα. που επεβλήθη, αλλά στη Φάρσαλο αιχμαλωτίστηκε
από τον Αλέξανδρο των Φερών, ο οποίος προσάρτησε την Αχαΐα Φθιώτιδα, τη μισή Μαγνησία
και μεγάλο τμήμα της Πελασγιώτιδας. Ο Πελοπίδας ελευθερώθηκε από τον Επαμεινώνδα
κατόπιν διαπραγματεύσεων, αλλά το 364 π.Χ. σκοτώθηκε στη μάχη στις Κυνός
Κεφαλές, όπου ηττήθηκε ο Αλέξανδρος των Φερών. Οι Θεσσαλοί θρήνησαν τον Πελοπίδα
και έστησαν το άγαλμά του στους Δελφούς.
Το 363 π.Χ. Θεσσαλοί και Βοιωτοί συνέτριψαν τον Αλέξανδρο των Φερών, ο οποίος
δολοφονήθηκε το 358 π.Χ. Το 352 π.Χ. κύριος της Θεσσαλίας έγινε ο βασιλιάς της
Μακεδονίας Φίλιππος Β' και τη διαίρεσε σε τετράδες, με πρόσωπα της εμπιστοσύνης
του. Ο Αλέξανδρος ανανέωσε τη συμφωνία με τα ίδια δικαιώματα που είχε ο Φίλιππος.
Στην εκστρατεία του στην Ασία, το 334 π.Χ., χρησιμοποίησε το αήττητο θεσσαλικό
ιππικό και στο επιστημονικό επιτελείο του περιέλαβε αρκετούς Θεσσαλούς, όπως το
μηχανικό Διάδη, το γεωγράφο Μήδιο, τον ιστορικό Κύρσιλο, τον ιδρυτή της Αρμενίας,
Αρμενο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Θεσσαλίας
Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι Θεσσαλοί ακολούθησαν την
αντιμακεδονική πολιτική του Αθηναίου Λεωσθένη και το ιππικό τους έλαβε μέρος στο
Λαμιακό Πόλεμο, το 322 π.Χ. Αλλά το 321 π.Χ. επεβλήθη ο Μακεδόνας στρατηγός Πολυσπέρχων
και η Θεσσαλία έμεινε με τους Μακεδόνες έως τη Ρωμαιοκρατία (197 π.Χ.). Ιστορική
χρονολογία της Ελληνιστικής Εποχής θεωρείται το 293 π.Χ., όταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής
ίδρυσε τη Δημητριάδα
στον Παγασητικό κόλπο,
θέση στρατηγικής σημασίας και ισχυρός στρατιωτικός σταθμός, από όπου επόπτευαν
όλη τη Θεσσαλία. Γρήγορα εξελίχθηκε σε σπουδαίο εμπορικό κέντρο, όπως και οι Παγασές
στην αρχαιότητα, που βρίσκονταν κάπου εδώ.
Οι Θεσσαλοί επιχείρησαν αρκετές φορές να αποσπαστούν από τους Μακεδόνες,
όπως 278 π.Χ., με την αποτυχημένη εισβολή των Γαλατών του Βρέννου, αλλά όταν έγινε
βασιλιάς ο γιος του Δημητρίου, Αντίγονος Γονατάς, το 277 π.Χ. επανέφερε την τάξη.
Το 229 π.Χ. οι Θεσσαλοί, με την υποστήριξη των Αιτωλών εξεγέρθηκαν και η Αχαΐα
Φθιώτιδα, η Θεσσαλιώτιδα
και η Εστιαιώτιδα έγιναν
μέλη της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Ο Φίλιππος Ε' το 220 π.Χ. απαίτησε από τους Αιτωλούς
τα εδάφη και ξέσπασε ο λεγόμενος Συμμαχικός Πόλεμος, που έκλεισε με την επιστροφή
των εδαφών, στη συνθήκη του 206 π.Χ. Όλες αυτές οι έριδες έφθειραν τις ελληνικές
πόλεις και τις οδήγησαν στην υποτέλεια. Οι Ρωμαίοι εμφανίστηκαν σαν σωτήρες και
το 197 π.Χ. στη μοιραία για το Φίλιππο Ε' και τους Έλληνες μάχη, στις Κυνός
Κεφαλές, θεμελίωσαν την κυριαρχία τους στο απέραντο ελληνικό κράτος. Στη Θεσσαλία
επανέφεραν το παλαιό καθεστώς με τις τετράδες, τους άρχοντες, τον ταγό και το
Κοινό των Θεσσαλών. Ο Φίλιππος Ε' πέθανε το 179 π.Χ. και τον διαδέχθηκε ο γιος
του Περσέας. Ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας προσπάθησε να οργανώσει το κράτος
του, αλλά κατηγορήθηκε από τους Ρωμαίους για επεκτατισμό. Ακολούθησε ο Γ' Μακεδονικός
Πόλεμος, που οδήγησε στην ήττα του Περσέα, στην Πίδνα
το 168 π.Χ. Η ρωμαϊκή προπαγάνδα είχε κάνει το θαύμα της. Το μακεδονικό κράτος
διαλύθηκε και η ρωμαϊκή σύγκλητος ανακήρυξε «ανεξάρτητη» τη Θεσσαλία. Με την ίδια
απόφαση κατεδαφίστηκαν τα τείχη της Δημητριάδας. Και όταν εμφανίστηκε ο Μητροφάνης,
στο δεύτερο χρόνο του Μιθριδατικού Πολέμου (88-86 π.Χ.) οι κάτοικοι έντρομοι,
δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν για την αναστήλωση των τειχών τις γραπτές επιτύμβιες
στήλες της νότιας νεκρόπολης. Οι στήλες καλύφθηκαν με ωμές πλίθες και διατήρησαν
τα χρώματά τους.
Οι θεσσαλικές πόλεις δοκιμάστηκαν και στο ρωμαϊκό εμφύλιο, όπως οι
Γόμφοι. Στη συνέχεια
οι Ρωμαίοι αφού απογύμνωσαν την Ελλάδα από καθετί πολύτιμο, τη μετέβαλαν σε ρωμαϊκή
επαρχία.
Για την Νεότερη Ιστορία της Θεσσαλίας, βλέπε Θεσσαλία,
περιφέρεια
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Θεσσαλίας
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
