Πληροφορίες τοπωνυμίου

Από τον Ξέρξη

ΤΙΘΟΡΕΑ (Αρχαία πόλη) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι η Νεών ήταν μία από τις φωκικές πόλεις που έκαψε ο Ξέρξης (Παυσ. 10,3,2).

Perseus: Pausanias, Description of Greece, Phocis and Ozolian Locri
• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=...

The barbarians. . .overran the whole of Phocis. All that came within their power they laid waste to and burnt, setting fire to towns and temples. Marching this way down the river Cephisus, they ravaged everything that lay in their way, burning the towns of Drymus, Charadra, Erochus, Tethronium, Amphicaea, Neon, Pediea, Tritea, Elatea, Hyampolis, Parapotamii, and Abae . . .
This extract is from: Pausanias Description of Greece with an English Translation by W.H.S. Jones, Litt.D., and H.A. Ormerod, M.A., Harvard University Press. Cited Aug 2002 from Perseus Project URL bellow, which contains comments & interesting hyperlinks

Perseus: Herodotus, The Histories (ed. A. D. Godley, 1920)
• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=...

Από το Φίλιππο Β', 346 π.Χ.

Philip put an end to the war, which was called both the Phocian War and the Sacred War . . .The cities of Phocis were captured and razed to the ground. . .and their people scattered in villages.

Perseus: Pausanias, Description of Greece, Phocis and Ozolian Locri
• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=...

ΤΙΘΟΡΕΑ (Δήμος) ΦΘΙΩΤΙΔΑ
  Η ιστορία αναφέρει ότι πριν τους Μηδικούς Πολέμους στην περιοχή υπήρχαν οι πόλεις Νέων (σημερινή Τιθορέα) και οι Πεδιείς (σημερινή Κάτω Τιθορεα) που κάηκαν από το στρατό του Ξέρξη. Το εκτεταμένο επιφανειακό υλικό, το πλήθος των τάφων, οι αρχαϊκές ταφικές επιγραφές και τα νομισματικά ευρήματα μέσα και ανατολικά από την Κάτω Τιθορεα (Κηφισσοχώρι) αποτελούν ισχυρές αποδείξεις για την ύπαρξη μιας πόλεως που έζησε πριν από τον 2ο Ιερό πόλεμο και που, σύμφωνα με τη σειρά απαριθμήσεως των Φωκικών πόλεμων από τον Ηρόδοτο, θα πρέπει να ήταν οι Πεδιείς. Η Κάτω Τιθορέα εμφανίζεται στους νεότερους χρόνους, ως Καλύβια της Τιθορέας (Βελίτσας), μετονομάζεται σε Κηφισσοχώρι το 1912 και τη σημερινή ονομασία της έχει από 1955 (Β.Δ. 11-5-55).
  Η σημερινή Τιθορεα ξεκίνησε τη μακρόχρονη ιστορία της με το όνομα Νέων και τα ίχνη της χάνονται στα βάθη του 6ου π.Χ. αιώνα. Υπήρξε από τις πιο σημαντικές Φωκικές πόλεις και κυριαρχούσε για δεκαετίες στην κοιλάδα του Κηφισσού. Μπροστά στο Μακεδονικό κίνδυνο οι Φωκείς δημιουργούν πλέον οχυρωμένες πόλεις. Εκείνη τη περίοδο οι κάτοικοι της Νεώνας μετακινούνται και δημιουργούν την καινούργια τους πόλη με το σημερινό όνομα Τιθορέα.
  Η καταπληκτική της θέση με το απρόσιτο φαράγγι, τους πελώριους βράχους και το γιγαντιαίο τείχος την κάνουν απόρθητη και απροσπέλαστη στους εχθρούς. Το 240 με 210 π.Χ. εξέδωσε δικό της νόμισμα, έφερε στη μία πλευρά του το θεό Απόλλωνα και στην άλλη δόρυ με την κάτω σιαγόνα κάπρου.
  Θεωρείται η αρχαία μητρόπολη των Φωκέων, όπου εγκαταστάθηκε ο πρώτος Φώκος και θάφτηκε μαζί με την γυναίκα του Αντιόπη. Εδώ αναφέρει ο Παυσανίας αντίκρισε το άλσος της Αθηνάς, το ναό του Ασκληπιού Αρχηγέτα και το Αδυτο Ιερό της Ίσιδος. Μέσα στο σημερινό οικισμό της Τιθορέας βρίσκονται δεκάδες επιτύμβιες στήλες εντοιχισμένες σε σπίτια και εκκλησίες, ενώ μέρη από τα τείχη και τους πύργους της παλιάς πόλης βρίσκονται ενσωματωμένα στον οικιστικό ιστό του σημερινού όμορφου χωριού. Κατά την ρωμαϊκή περίοδο αναδεικνύεται σε σημαντικότατο οικονομικό και εμπορικό κέντρο.
  Ίδιο σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η Τιθορέα και κατά την Βυζαντινή περίοδο, που αποδεικνύεται από τις εκκλησίες και τις υπέροχες τοιχογραφίες. Χαρακτηριστικό ακόμη είναι, ότι στη Τιθορέα βρίσκεται ο μοναδικός στην Ελλάδα ναός του Αββά Ζωσιμά. Ακολουθεί η περίοδος της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, όπου παίρνει και το όνομα Βελίτσα. Κατά την επανάσταση του 1821 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος χρησιμοποιεί μία σπηλιά στην Ανατολική πλευρά του χωριού ως μόνιμο ορμητήριο και επιφέρει μεγάλα πλήγματα στους Τούρκους. Μετά τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και άλλος σπουδαίος οπλαρχηγός, ο Καραϊσκάκης, έζησε ένα μικρό χρονικό διάστημα στη Βελίτσα.
  Τέλος, κατά την περίοδο της κατοχής οι κάτοικοι αντιστάθηκαν σθεναρά στους κατακτητές, με αποτέλεσμα οι Ιταλοί να κάψουν το χωριό.
  Αξιοθαύμαστο είναι εξάλλου, το γυναικείο μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα και βρίσκεται πάνω από την Αγία Μαρίνα. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.000 μ., στις απότομες και γεμάτες έλατα ανατολικές πλαγιές του Παρνασσού. Η μονή, που ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου μ.Χ. αιώνα, περιβάλλεται από τείχη χτισμένα την εποχή της ενετοκρατίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τιθορέας

• http://www.tithorea.gr/history.html