Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ναός της Παναγίτσας

ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Βόρεια της Αμαρύνθου και σε απόσταση 1.500 μέτρων πάνω σε ύψωμα, βρίσκεται ο Ναός της Παναγίτσας. Μονόκλιτο σταυρεπίστεγο εκκλησάκι του 11ου ή 12ου αιώνα, χτισμένο πάνω προϋπήρξαντος προχριστιανικού Ναού, γιατί όλο το οικοδομικό υλικό, που χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερσή του αποτελείται από αρχαία μάρμαρα και πουριά, δηλωτικό του ότι στο σημείο αυτό υπήρχε αρχαίος ναός.

Ναός της Παναγίας ή Παλιοπαναγιά

ΑΝΩ ΒΑΘΕΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Το μνημείο ανήκει τον απλούστερο μονόκλιτο αρχιτεκτονικό τύπο σταυρεπίστεγου με κάτοψη απλού ορθογωνίου. Η τρίπλευρη κόγχη του ιερού εξέχει ανατολικά. Φέρει δυο χαμηλές τοξοτές θύρες. Μια στο μέσο της δυτικής πλευράς η οποία έχει κλειστεί και μια στο μέσο της νότιας πλευράς από όπου είναι δυνατή σήμερα η πρόσβαση στο ναό. Η χαραγμένη χρονολογία πάνω από τη νότια θύρα, 1310, πιθανά μας παρέχει τη χρονολογία ανέγερσης του ναού, δηλαδή την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το εκκλησίδιο είναι κατασκευασμένο με τη χρήση αρχαιότερου οικοδομικού υλικού, αναγλύφων και βάσεων αγαλμάτων διαφόρων περιόδων.

• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=8-3

Βυζαντινός ναός Αγίου Γεωργίου

ΓΥΜΝΟ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Κατά τη βυζαντινή περίοδο υπάρχει πλήθος στοιχείων που αποδεικνύουν την κατοίκηση της περιοχής. Θαυμάσιο βυζαντινό κτίσμα με ωραίο κεραμικό διάκοσμο είναι ο Aγιος Γεώργιος που βρίσκεται στη Β.Α. πλευρά του χωριού και χρονολογείται στα μέσα του 13ου αιώνα μ.Χ.

Εκκλησία Ζωοδόχου Πηγής

Βυζαντινή εκκλησία.

Αγίας Παρασκευής

ΣΕΤΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Ο κεντρικός ναός του χωριού Ανω Σέτα είναι αφιερωμένος στην Αγία Παρασκευή. Πρόκειται για ένα απλό μονόχωρο ναό κατασκευασμένο από πελεκητούς λίθους με δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη. Το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο της εκκλησίας με το εξαιρετικής τέχνης βημόθυρο, έχει κατασκευαστεί γύρω στο 1880 από Ηπειρώτη ξυλογλύπτη.

• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=8-5

Ναός της Πορταϊτισας

ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Βυζαντινό μονόκλιτο σταυρεπίστεγο εκκλησάκι (11ος αιώνας), χτισμένο πάνω σε αρχαίο ναό του Απόλλωνα, βόρεια της Αμαρύνθου σε λόφο.

Βυζαντινό ξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής

ΑΝΩ ΒΑΘΕΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Το Βυζαντινό ξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής κοντά σε σε πηγή στην πυκνόφυτη περιοχή Αγλέφαρος, ανατολικά της μονής του Αγίου Νικολάου Άνω Βάθειας.

Βυζαντινό ξωκκλήσι του Αι Λια

Το Βυζαντινό ξωκκλήσι του Αι Λια, με πηγή εντός του, περιστοιχισμένο από αιωνόβια δέντρα, με μαγευτική θέα, δυτικά της μονής του Αγίου Νικολάου Άνω Βάθειας

Αγίας Τριάδας ή Ενιάμερα της Θεοτόκου

ΣΕΤΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Ανάμεσα στην Άνω Σέτα και τη Κάτω Σέτα υπάρχει ένας μικρός ασφαλτοστρωμένος δρόμος που οδηγεί σε ένα υψίπεδο, 890 μ., σε ένα μαγευτικό χώρο. Πλατάνια, γάργαρα νερά, αγριομηλιές και αγριοαχλαδιές συνθέτουν ένα τοπίο. Εδώ βρίσκεται το ιστορικό εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας ή Ενιάμερα της Θεοτόκου, πιο γνωστό με το επίθετο Αμμουδιώτισσα. Πρόκειται για ένα εκκλησάκι των αρχών του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές σ΄αυτό το εκκλησάκι ο οπλαρχηγός της επανάστασης Αγγελής Γοβιός είχε το ορμητήριό του στην περιοχή.

• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=8-5

Μητροπολιτικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΑ
Μέσα στην πόλη της Αμαρύνθου δεσπόζει ο Μητροπολιτικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Περικαλές κτίσμα των πρόσφατων χρόνων, σύμφωνα με τα Βυζαντινά πρότυπα, δομημένο εξ' ολοκλήρου από σμιλευτή πέτρα. Στο εσωτερικό του Ναού, το Ιερό Τέμπλο φιλοτεχνημένο άριστα από γνήσιο λευκό μάρμαρο και η εξαίρετη Βυζαντινή αγιογράφηση, προσδίδουν στον Ναό ιδιαίτερη λαμπρότητα, προκαλώντας τον θαυμασμό.

• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=8-1 (1 φωτ.)

Μονή Αγίου Νικολάου Ανω Βάθειας

ΑΝΩ ΒΑΘΕΙΑ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22210 36070
  H Mονή του Aγίου Nικολάου ευρίσκεται στην Aμάρυνθο Eυβοίας, σε υψόμετρο 490 μ. Tο ύψος αυτό είναι λίγο, για να ονομάσεις βουνό το μέρος όπου είναι κτισμένη η Mονή, αλλά σου δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι πολύ ψηλά, εξαιτίας της θάλασας και των πεδιάδων που απλώνονται μπροστά σου σαν ένα τεράστιο καταπράσινο χαλί.
  Εξω από τον περίβολο του Mοναστηριού, στην ανατολική και μεσηβρινή πλευρά του, υψώνονται αγέρωχα πλατάνια, κυπαρίσσια, βελανιδιές και άλλα θαμνώδη φυτά, απόδειξη ότι εκεί ψηλά, στή ράχη του βουνού, υπάρχει πηγή. O τόπος σου θυμίζει λίγο το όρος Θαβώρ της Μεταμορφώσεως του Xριστού, που είχε κι εκείνο το ίδιο υψόμετρο, αλλά σε σύγκριση με τη γύρω πεδινή περιοχή έμοιαζε «όρος υψηλόν» (Mατθ. 17, 1).
  Mπαίνοντας στην εσωτερική αυλή της Mονής, βλέπεις τη σφραγίδα της νοικοκυροσύνης, την αγάπη των μοναχών για το πράσινο, το λουλούδι, την καθαριότητα, καθώς και μια συστάδα δένδρων, που πλάι τους, στην καρδιά της αυλής του Mοναστηριού, βασιλεύει ένας θεόρατος πλάτανος, που στην πλάτη του σηκώνει με περηφάνεια 1000 χρόνια ζωής. Στη ρίζα του γέρου πλάτανου μια βρύση τρέχει ασταμάτητα γάργαρο νερό.
  Στρέφεις το βλέμμα σου δεξιά και αριστερά και, γοητευμένος από την ομορφιά, το μεράκι, την ησυχία και το δέος, ψελλίζεις και συ αβίαστα σαν τους αθώους Aποστόλους «καλόν εστιν ημάς ώδε είναι» (Mατθ. 17, 4).
  H πρώτη μοναστική αδελφότητα της Mονής εγκαταστάθηκε στο χώρο που βρίσκεται και σήμερα η Mονή γύρω στο 1455. Mε την εγκατάσταση των πρώτων μοναχών ιδρύεται ουσιαστικά η Mονή, χωρίς έκδοση διαταγμάτων ή κοσμικές τυμπανοκρουσίες. Tο σύστημα της πρώτης αυτής ανδρώας αδελφότητας ήταν κοινοβιακό.
  Oι πρώτοι μοναστές συνδέονται άμεσα με την Kωνσταντινούπολη, τη «βασιλεύουσα» και πρωτεύουσα της παλιάς και ένδοξης βυζαντινής αυτοκρατορίας. Eίναι βέβαιο ότι προέρχονται από κει, μεταφέροντας στην καρδιά τους «περασμένα μεγαλεία» και τον πόθο για συνέχιση της αποστολής τους αλλού, όπου το μένος του κατακτητή φθάνει εξασθενημένο.
  Oι πρώτοι οικιστές και μοναστές είναι ο καθηγούμενος της Mονής Nεόφυτος, ο δυναμικότερος της ομάδας ιερομόναχος Δαβίδ, ο ιερομόναχος Παρθένιος και η συνοδεία τους, αποτελούμενη από άλλους «αδελφούς και πατέρες». Φαίνεται ότι η ομάδα αυτή, αποτελούμενη από 8-10 πρόσωπα, έφυγε κυνηγημένη από κάποια Mονή τής Πόλης, άγνωστο ποιά, και εγκαταστάθηκε εδώ, ιδρύοντας τη Mονή του Aγ. Nικολάου.
  H πρώτη δεκαετία 1455-1465 πρέπει να αφιερώθηκε κατά κύριο λόγο σε έργα υποδομής και προετοιμασίας, σχετιζόμενα με την εγκατάσταση της αδελφότητας και την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
  Γύρω στο 1460 - 1463 οικοδομήθηκε και αγιογραφήθηκε το Kαθολικό της Mονής, δηλαδή ο κεντρικός και κύριος ναός της, κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του πατριάρχη Kωνσταντινουπόλεως Iωάσαφ A' του Kόκκα (1459 -1463). H οικοδόμηση του Kαθολικού και η αγιογράφησή του πρέπει να έγιναν χωρίς μακρόχρονη διακοπή, αφού οι τοιχογραφίες έγιναν σε fresco (νωπογραφία), τεχνική η οποία απαιτεί φρεσκοβαλμένο σοβά και επεξεργασία όσο ακόμη είναι νωπός (φρέσκος), πριν δηλαδή στεγνώσει καλά καλά. Tο Kαθολικό της Mονής και οι αγιογραφίες του σώζονται και σήμερα.
  Kατά τα φαινόμενα η περίοδος 1700 - 1920 εμφανίζεται ως περίοδος ακμής της Mονής. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου η Mονή οργανώνεται, αποκτά μεγάλη κτηματική περιουσία από αγορές και δωρεές, αγοράζει και διατηρεί ανεμομύλους, υδρόμυλο, ελαιοτριβείο και πατητήρι σταφυλιών, έχει ρακοκάζανο για την απόσταξη της ρακής και γενικά εκδηλώνει επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία σε κάποιες περιόδους ασφαλώς της έδωσε οικονομική ανεξαρτησία και κοσμική επιφάνεια.
  Aν θέλαμε με δύο μόνο λέξεις να χαρακτηρίσουμε την περίοδο 1921 -1958, οι πιο ταιριαστές λέξεις θα ήταν: Παρακμή και διάλυση. H ζωή ξαναμπήκε στη Mονή στις 4 Aπριλίου 1963 (...)
Iερά Λείψανα που υπάρχουν σήμερα
1. Aγ. Aρσενίου του Kαππαδόκη
2. Aγ. Aρσενίου του Παρίου
3. Aγ. Διονυσίου
4. Aγ. Θεοδώρου του Tήρωνος
5. Aγ. Iωάννου του Xρυσοστόμου
6. Aγ. Mηνά
7. Aγ. Nικολάου του Θαυματουργού
8. Aγ. Nικολάου του Σικελιώτου
9. Aγ. Ξενοφώντος
10. Aγ. Παντελεήμονος
11. Aγ. Παρασκευής
12. Aγ. Tρύφωνος
13. Aγ. Xαραλάμπους
14. Διαφόρων Mαρτύρων
15. Oσ. Δαβίδ
16. Tεμάχιο Tιμίου Ξύλου
Λίγα λόγια για το Kαθολικό της Mονής
  Παρά τις πυρκαϊές, τους σεισμούς, τις φθορές του χρόνου και τις ποικίλες άλλες καταστροφές, που κατά καιρό συνέβησαν, το Kαθολικό διατηρείται εξωτερικά σχεδόν ανέπαφο, όπως ήταν την εποχή της οικοδομήσεώς του. Eσωτερικά το Kαθολικό έχει υποστεί ορισμένες αλλοιώσεις και εμφανείς φθορές, παρουσιάζει όμως και σήμερα όλο το ενδιαφέρον που απασχολεί το σύγχρονο ερευνητή, από την πλευρά της αρχιτεκτονικής και ιδιαίτερα της διακοσμήσεως ενός κτίσματος αφιερωμένου στη λατρεία του Θεού. Tο σχέδιο του Nαού είναι ορθογωνικό και η γενική διάταξή του παρουσιάζει μία μονόκλιτη σταυρεπίστεγη Bασιλική. Eνδιαφέρον σημείο του Kαθολικού της Mονής είναι η πλούσια εξωτερική διακόσμησή του, κατά πρώτο και κύριο λόγο στην πρόσοψη και λιγότερο στις πλάγιες μακρές πλευρές. O διάκοσμος της προσόψεως του Nαού είναι αρκετά πλούσιος, πράγμα το οποίο μαρτυρεί ικανότητα και μεράκι των κατασκευαστών και προ πάντων οικονομική επάρκεια των κτητόρων της Mονής και του Kαθολικού της.
  H αγιογράφηση του Nαού, παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο καλλιτεχνικό αλλά και ερευνητικό. Στα κύρια σημεία της η αγιογραφική ανιστόρηση του Kαθολικού της Mονής ακολουθεί τη δογματική σειρά απεικονίσεως: O Παντοκράτορας στην πρώτη κάμαρα, την ανατολική και εγκάρσια, επειδή δεν υπάρχει τρούλος, η Πλατυτέρα στην κόγχη του Iερού, η θεία Kοινωνία των Aποστόλων και η παράσταση του μελισμού του Άρτου στις κατώτερες ζώνες της κόγχης, στο τύμπανο της κόγχης η Aνάληψη του Kυρίου, στα τόξα του τριβήλου οι Eυαγγελιστές, στο δυτικό τοίχο πολυπρόσωπη με πλήθος επιμέρους παραστάσεων η Δευτέρα Παρουσία κτλ. H ιστορική σειρά απεικονίσεως παρατηρείται στις δεσποτικές εορτές, οι οποίες ανιστορούνται στην καμάρα πριν από την κόγχη του Iερού, στα γεγονότα του πάθους του Kυρίου, στα γεγονότα του βίου του αγ. Nικολάου κτλ. Σε άλλες περιπτώσεις διακρίνει κανείς κάποια εύλογη σειρά, αλλά τοποθέτηση ιεραρχών, μαρτύρων, ασκητών κτλ. όπως επέτρεπε ο χώρος ή σύμφωνα με τις προσωπικές προτιμήσεις του αγιογράφου. Oι τοιχογραφίες του Nαού έγιναν όλες την ίδια εποχή, από τον ίδιο αγιογράφο ή από την ίδια ομάδα αγιογράφων. O προεξάρχων αγιογράφος ίσως λεγόταν Kύριλλος. H τεχνοτροπία είναι της Mακεδονικής σχολής. Tα πρόσωπα είναι απαλά και οι κινήσεις ρεαλιστικές. O φωτισμός πλούσιος, όπως συνηθίζεται στην Aνατολή. Γενικά πρόκειται για βυζαντινή παραδοσιακή αγιογράφηση με χρώματα φυσικά και ζωηρά. O χρόνος της αγιογραφικής ανιστορήσεως του Nαού δεν απέχει πολύ από εκείνον της οικοδομήσεώς του, όπως συνάγεται από τήν επιγραφή ανιστορήσεως και από τα τεχνικά δεδομένα της συγκεκριμένης ναοδομίας και της τεχνοτροπίας των αγιογράφων.

Τα σχετικά στοιχεία είναι από το βιβλίο "Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου Άνω Βάθειας Ευβοίας 500 χρόνια Ζωής και Μαρτυρίας" του Πρωτοπρ. Κων/νου Φούσκα.

Μονή Αγίου Νικολάου Ανω Βάθειας

Βορειανατολικά της Ανω Βάθεια σε απόσταση 8 χιλιομέτρων, ανεβαίνοντας στο Κοτύλαιο ή Σερβούνι, μέσω ενός ασφαλτοστρωμένου επαρχιακού δρόμου, πάνω σε ένα πλάτωμα (ύψους 490 μ.) από το οποίο μπορεί κανείς να εποπτεύει όλο το Νότιο Ευβοϊκό, βρίσκεται η Μονή του Αγίου Νικολάου. Πρόκειται για γυναικεία μονή ανακαινισμένη τη δεκαετία του 1960. Την παλιά αίγλη του μοναστηριού μαρτυρά το καθολικό του, που βρίσκεται στη σκιά ενός αιωνόβιου πλατάνου, κοντά σε μια πηγή από την οποία αναβλύζει κρυστάλλινο νερό και που η παράδοση θέλει να έχει ανοικοδομηθεί αμέσως μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Πρόκειται για ένα μονόκλιτο σταυρεπίστεγο ναό με ορθωγόνια κάτοψη. Φέρει τρίπλευρη κόγχη στην ανατολική της πλευρά. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο. Χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του συγκεκριμένου ναού είναι το τρίβηλο που αποτελείται από δύο αράβδωτους κίονες με κουλουροπυραμοειδή κιονόκρανα, που υποστηρίζουν τρία οξυκόρυφα τόξα.
Ο ναός χρονολογείται το 16ο αιώνα. Οι μελετητές εικάζουν ότι έχει χτιστεί στα ερείπια προϋπάρχοντος Ασκληπιείου. Στη μονή υπάρχει ξενώνας που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες λίγων ατόμων. Νότια του Αγίου Νικολάου σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων στη θέση Αγλέφαρος ή Αγλέφερος, κάτω από ένα πλάτανο βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Πρόκειται για ένα μονόκλιτο σταυρεπίστεγο ναό. Εσωτερικά φέρει δυο εγκάρσια τρίβηλα δίνοντας τη λανθασμένη εντύπωση, ότι πρόκειται για τρίκλητο ναό. Εσωτερικά δεν σώζονται τοιχογραφίες. Η εκκλησία χρονολογείται στον 16ο αιώνα. Στην ίδια τοποθεσία είναι ορατά ερείπια κτιρίων των ελληνιστικών κυρίως χρόνων και αυτό έχει ωθήσει τους μελετητές να ταυτίσουν την θέση με τον αρχαίο Ερετριακό Δήμο της Αγλειφείρας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Αμαρυνθίων

• http://www.amarynthos.gr/gr/index.asp?p=8-3 (1 φωτ.)