Τοπωνύμια / Προορισμοί

Αστυνομικός Σταθμός Γρατινής

Τηλέφωνο: +30 25310 92203

Σχετική θέση: Πρόκειται για τη σημερινή Γρατινή, που βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Πάτερμου, στους νότιους πρόποδες της οροσοσειράς της Ροδόπης, δηλ. στο βόρειο άκρο της νότιας θρακικής πεδιάδας, 11χλμ ABA των Κουμουτζηνών.
Oικιστικές μονάδες: Η Γρατσιανού ή Γρατινή υπήρξε αστικό κέντρο της εκταταμένης ορεινής περιοχής της Θράκης, το οποίο φαίνεται να διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά το 13ο-14ο αι. Μετά την καταστροφή της θρακικής πρωτεύουσας, της Μοσυνοπόλεως, αποτέλεσε το σημαντικότερο οικιστικό κέντρο της κεντρικής Ροδόπης για τον 14ο αι.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Η πόλη Γρατιανούπολις (Γρατιανουπολιτών πόλις), της οποίας η ονομασία συνδέεται φανερά με τον αυτοκράτορα Γρατιανό (367-383), αντιπροσωπεύτηκε στη Σύνοδο του 431 από τον επίσκοπο Φιλαδέλφιο ή Φιλάδελφο. Η ταύτιση ωστόσο της συγκεκριμένης επισκοπής με τη γνωστή από την υστεροβυζαντινή περίοδο θρακική πόλη δεν είναι ασφαλής. Λίγο μετά το 1224 η "Γρατζιανούς" κυριεύθηκε από τον Θεόδωρο της Ηπείρου. Το 1327 ο Ανδρόνικος Γ', καθώς πορευόταν από το Διδυμότειχο και με κατεύθυνση προς τα δυτικά εναντίον των στρατευμάτων του παππού του, συνάντησε "εν Γρατζιάνου πόλει περί εκβολάς της Θράκης κειμένη" τη μητέρα του Ξένη. Μάλλον την άνοιξη του 1344 ο Ιωάννης Καντακουζηνός κατέκτησε την "Γρατιανού πόλιν", που ήταν δύσκολο να κυριευθεί, την Igrican, υποστηριζόμενος ενδεχομένως από τον Momcilo και σε συνεργασία με τους αιχμαλώτους που κρατούνταν στην ακρόπολη. Λίγο αργότερα και πριν από την εκστρατεία του στη Μόρρα ο Ιωάννης Καντακουζηνός διόρισε το γιο του Ματτθαίο άρχοντα της Γρατιανουπόλεως, διάδοχο του Αγγελίτζη, καθώς και των υπόλοιπων πόλεων που κατείχε στη Χαλκιδική. Πιθανόν το καλοκαίρι του έτους 1348 ο Ματτθαίος ξεκινώντας από τη Γρατιανούπολη απέκρουσε τις επιθέσεις των Τούρκων στα θρακικά εδάφη που κετείχε. Την άνοιξη του 1355 ο Ματτθαίος Καντακουζηνός, που έδρευε στην Γρατιανούπολη, και ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος, ο οποίος εμφανίστηκε με το στρατό του μπροστά στη συγκεκριμένη πόλη, συμφώνησαν ότι ο πρώτος θα παραχωρούσε τις θρακικές πόλεις στους Παλαιολόγους με αντάλλαγμα τις βυζαντινές κτήσεις της Πελοποννήσου. Μόλις όμως ο Ματτθαίος Καντακουζηνός αιχμαλωτίστηκε περί τα 1356 από τον Σέρβο Vojihna, η Γρατιανούπολη έγινε τόπος κατοικίας της οικογένειας των Καντακουζηνών. Το 1357 η πόλη πέρασε στην κατοχή του Ιωάννη Ε'.
Xρηματική οικονομία- Nόμισμα: Η εγκατάλειψη και η καταστροφή του ναϊδρίου της Γρατινής συμπτίπτει με την εγκατάσταση των Φράγκων στην περιοχή, όπως φανερώνει η ανακάλυψη στο εσωτερικό του ναού εφυαλωμένης κεραμεικής και εξαρτημάτων (τροχήλατων τριποδίσκων) ενός εργαστηρίου αγγειοπλαστικής της εποχής των Παλαιολόγων καθώς και ενός θησαυρού νομισμάτων του α' μισού του 13ου αι.
Xριστιανισμός: Η πόλη Γρατιανούπολις (Γρατιανουπολιτών πόλις), της οποίας η ονομασία συνδέεται φανερά με τον αυτοκράτορα Γρατιανό (367-383), αντιπροσωπεύτηκε στη Σύνοδο του 431 από τον επίσκοπο Φιλαδέλφιο ή Φιλάδελφο. Η ταύτιση ωστόσο της συγκεκριμένης επισκοπής με τη γνωστή από την υστεροβυζαντινή περίοδο θρακική πόλη δεν είναι ασφαλής.
Nαοί και ιερά: Στο σημερινό χωριό Γρατινή αποκαλύφθηκε μονόχωρο κοιμητηριακό παρεκκλήσι με τοιχογραφίες του 13ου αι. Στο χώρο του ναού βρέθηκαν μετάλλινοι σταυροί "παλαιστινιακού τύπου" με εγχάρακτες ή και ανάγλυφες παραστάσεις, μαρμάρινες πλάκες από θωράκιο τέμπλου του 7ου-9ου αι., και στην κόγχη της προθέσεως μικρά μολύβδινα φιαλίδια (κουτρούβια) με παραστάσεις του Αγίου Δημητρίου και της Θεοτόκου. Τα φιαλίδια περιείχαν μύρο από τον τάφο του αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη και βρέθηκαν στη Γρατσιανού μεταφερμένα από κάποιο προσκυνητή. Η εγκατάλειψη και η καταστροφή του ναϊδρίου συμπίπτει με την εγκατάσταση των Φράγκων στην περιοχή, όπως φανερώνει η ανακάλυψη στο εσωτερικό του ναού εφυαλωμένης κεραμεικής και εξαρτημάτων (τροχήλατων τριποδίσκων) ενός εργαστηρίου αγγειοπλαστικής της εποχής των Παλαιολόγων καθώς και ενός θησαυρού νομισμάτων του α' μισού του 13ου αι.
Oχυρώσεις: Τα λείψανα των οχυρώσεων της Γρατιανούπολης, κατασκευασμένα μάλλον στον 14ο αι., βρίσκονται πάνω σε ύψωμα, η δυτική πλαγιά του οποίου είναι απόκρημνη καθώς δίπλα της περνάει ο ποταμός Πάτερμος, στα B και λίγο πιό πάνω από το χωριό Γρατινή. Η κάτοψη του φρουρίου έχει ακανόνιστο σχέδιο, με κατά μήκος έκταση από B προς Ν άνω των 250 ποδιών. Το ανατολικό τείχος διαθέτει κυκλικό πύργο. Κοντά σε ένα νεότερο παρεκκλήσι μία υποθετικά παλαιά εξάγωνη ορθογώνια κινστέρνα, μεγάλων διαστάσεων και με κυλινδρικούς θόλους. Η τοιχοδομία, που φθάνει έως και τα 4 μέτρα ύψος, αποτελείται από αργούς λίθους, κονίαμα, θραύσματα πλίνθων και ακατάστατη πλινθοδομή. Δεν βρέθηκαν επαναχρησιμοποιημένα αρχιτεκτονικά μέλη ή κάποια ευρήματα της αρχαιότητας.
Γλυπτική: Στο σημερινό χωριό Γρατινή αποκαλύφθηκε μονόχωρο κοιμητηριακό παρεκκλήσι με τοιχογραφίες του 13ου αι. Στο χώρο του ναού βρέθηκαν μαρμάρινες πλάκες από θωράκιο τέμπλου του 7ου-9ου αι.
Kεραμεική: Στο σημερινό χωριό Γρατινή βρέθηκε μονόχωρο κοιμητηριακό παρεκκλήσι με τοιχογραφίες του 13ου αι. Μέσα στο ναΐδριο, και αφού αυτό θα είχε παύσει να λειτουργεί και είχε μισοκαταστραφεί, βρέθηκαν εξαρτήματα αγγειοπλαστείου, δηλαδή τροχήλατοι τριποδίσκοι που τοποθετούνταν ανάμεσα στα εφυαλωμένα αγγεία μέσα στο φούρνο για να μην κολλήσουν. Το εύρημα δείχνει καθαρά ότι κάποιο αγγειοπλαστείο λειτουργούσε στη Γρατσιανού σε μια εποχή που η παραγωγή της εφυαλωμένης κεραμεικής είχε αποκεντρωθεί μετά το 1200.
Zωγραφική: Στο σημερινό χωριό Γρατινή βρέθηκε μονόχωρο κοιμητηριακό παρεκκλήσι με τοιχογραφίες του 13ου αι.
Mεταλλοτεχνία-Mικροτεχνία: Στο σημερινό χωριό Γρατινή αποκαλύφθηκε μονόχωρο κοιμητηριακό παρεκκλήσι με τοιχογραφίες του 13ου αι. Στο χώρο του ναού βρέθηκαν μετάλλινοι σταυροί "παλαιστινιακού τύπου" με εγχάρακτες ή και ανάγλυφες παραστάσεις, και στην κόγχη της προθέσεως μικρά μολύβδινα φιαλίδια (κουτρούβια) με παραστάσεις του Αγίου Δημητρίου και της Θεοτόκου. Τα φιαλίδια περιείχαν μύρο από τον τάφο του αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη και βρέθηκαν στη Γρατσιανού μεταφερμένα από κάποιο προσκυνητή.
Συγγραφέας: Β. Σιαμέτης - Μ. Κορτζή

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού

• http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?p...