Το κάστρο
Το κάστρο της Μεθώνης βρίσκεται στο νοτιότατο άκρο της δυτικής ακτής της Πελοποννήσου σε θέση που οχυρώνεται από τον 7 π.Χ αιώνα. Έως το 1204 μ.Χ χρησιμοποιείται ως φρούριο των Βυζαντινών, ενώ το 1209 μ.Χ οι Ενετοί με τη συνθήκη της Σαπιέντζας (1209) γίνονται κυρίαρχοι της περιοχής και καθιστούν τη Μεθώνη οικονομικό κέντρο και εμπορικό λιμάνι, οπότε το κάστρο γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη, οχυρώνεται και οικοδομείται με τη βενετσιάνικη αρχιτεκτονική.
Το 1500 καταλαμβάνεται από τους Τούρκους του Βαγιαζήτ Β΄, οπότε η περιοχή και το κάστρο οδηγούνται σε παρακμή. Το κάστρο καταλήφθηκε το 1685 απο τις δυνάμεις του Φραντζέσκο Μοροζίνι. Το 1715 το ανακαταλαμβάνουν οι Τούρκοι με το Νταμάτ Αλή πασά και η Μεθώνη γίνεται έδρα του Πασά της Δ. Μεσσηνίας, απο τη Μεθώνη ως τον Αλφειό (Ρουφιά). Απελευθερώνεται το 1828 απο τις γαλλικές δυνάμεις του στρατηγού Μαιζόν.
Μέσα στο κάστρο βρίσκονται λείψανα αστικών και εκκλησιαστικών οικοδομημάτων, τα ερείπια του βυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας, ερείπια τούρκικων λουτρών (χαμάμ), ερείπια οικήματος που χρησίμευσε ως κατάλυμα του Ιμπραήμ πασά και του Γάλλου στρατηγού Μαιζόν μετά το 1828, καθώς και ο ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που ανεγέρθη από το γαλλικό απελευθερωτικό σώμα το 1833.
Στη νότια πλευρά του κάστρου, πάνω σε βραχώδη νησίδα, κτίστηκε από τους Τούρκους (1500-1573) το Μπούρτζι. Πρόκειται για κομψή οκταγωνική κατασκευή με ιδιαίτερη αμυντική αξία που χρησιμοποιήθηκε ως τόπος φυλάκισης και βασανιστηρίων.
Η γέφυρα του κάστρου
Ο περιηγητής Pietro Casola που επισκέφτηκε την Μεθώνη στα 1494 γράφει: «μια μεγάλη τάφρος ανοίγεται τώρα, που όταν θα τελειώσει θα είναι ένα εκπληκτικό έργο». Φαίνεται ότι οι Βενετοί είχαν σκοπό με το έργο αυτό να ενώσουν τις δύο θάλασσες την ανατολική και την δυτική, για να απομονώσουν το Κάστρο από την στεριά, αλλά δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν το έργο διότι μετά από 6 χρόνια εκδιώχτηκαν από τους Τούρκους (1500). Η βενετσιάνικη γέφυρα ήταν ξύλινη και κινητή και έμεινε τέτοια μέχρι το έτος 1829. Η νέα γέφυρα που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, χτίστηκε από τους Γάλλους του Στρατηγού Μαιζών. Έχει τέσσερα μέτρα ύψος, μήκος 45, πλάτος 3 μέτρα και αποτελείται από 14 καμάρες (τόξα). Επάνω σ' αυτήν την γέφυρα θα περάσει ο σημερινός επισκέπτης, για να εισέλθει στο επιβλητικό Κάστρο, από την πολιτεία της Μεθώνης που με σχέδιο του Καποδίστρια χαράχτηκε η ρυμοτομία της. Το σχέδιο αυτό εκπονήθηκε στις 4 Μαΐου του 1829 από τον λοχαγό Adubart του μηχανικού συντάγματος της Γαλλικής στρατιάς του Μαιζών. Εγκεκριμένο φέρει τον αριθμό 1 (είναι προφανώς το πρώτο σχέδιο ελληνικής πόλεως) και την υπογραφή του Ιωάννη Καποδίστρια.
Απόσπασμα από την εργασία του Μεθωναίου Ιστοριοδίφη Τάκη Δεμοδού «Τρία παλιά γεφύρια της Μεθώνης»
Η στήλη του Μοροζίνι
Ένα ιστορικό αίνιγμα υπάρχει ακόμα στο Κάστρο: Η προέλευση του κίονα, από κόκκινο γρανίτη, κοντά στο παλάτι του Κυβερνήτη της Μεθώνης, που έχει συνδεθεί με τον Morosini. Στο επιστύλιό του αναγράφονται μεταξύ άλλων: "Rectori Fr ....cissi Moros (ini) vespiciat alta maris... MCCCCLXXXIII vicer Ieo super..." Αυτό δείχνει ότι
ο κίονας τοποθετήθηκε πρώτα το 1483, δηλαδή στην Α' Ενετοκρατία, και αναστηλώθηκε 203 χρόνια αργότερα από το Morosini, χωρίς όμως να γνωρίζουμε την προέλευση του κίονα και τον αρχικό αναθέτη. Κι αυτό, γιατί δεν έχει βρεθεί αρχαίο κτίσμα στη Μεσσηνία ή την ευρύτερη περιοχή από ανάλογο γρανίτη. Μια σκέψη, που μπορεί να απαντά στο ερώτημα, συνδέεται με τα υποβρύχια ευρήματα στο ακρωτήριο Καρσί της
Σαπιέντζας και τις δεκάδες
γρανιτένιες κολώνες που αναπαύονται στο βυθό του στενού της Μεθώνης. Η ομοιότητα του μνημείου με άλλη στήλη στημένη στη μικρή πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία (Piazzeta San Marco), δίπλα στη Μαρκιανή βιβλιοθήκη, είναι εντυπωσιακή. Στην παντοκρατορία της Α' Ενετοκρατίας και στο 1483 κατά τον Buchon, δύο στήλες του ναυαγίου της Σπίθας ανελκύστηκαν από το βυθό, μεταφέρθηκαν και αφού διακοσμήθηκαν με τυπικά βενετσιάνικα κιονόκρανα gotico fiorito, στήθηκαν στη μικρή πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία και στην πλατεία των όπλων των Castellani στη Μεθώνη. Στη θριαμβευτική επανάκτηση της Μεθώνης το 1686, ο Morosini ξανάστησε τον κίονα τοποθετώντας επάνω του την προτομή του ή το λιοντάρι της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάννη Μπίρη, «Χώρα-Πύλος-Μεθώνη. Ένα ταξίδι στο νότο», Αθήνα 2000 
