Το Μουσείο
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Νικόλαος και η Αικατερίνη (Ντόλλη) Γουλανδρή άρχισαν να συλλέγουν αντικείμενα αρχαίας ελληνικής τέχνης, καθώς και έργα του Κυκλαδικού πολιτισμού. Το 1962 η μικρή τότε συλλογή απέκτησε νομική υπόσταση από την Αρχαιολογική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και στα χρόνια που ακολούθησαν μεγάλωσε και μεταξύ του 1979-1984 ταξίδεψε σε σημαντικά μουσεία ανά τον κόσμο. Το 1985, μετά το θάνατο του συζύγου της, η Ντόλλη Γουλανδρή ίδρυσε στη μνήμη του το Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή, στο οποίο δώρησε τη διεθνώς γνωστή Συλλογή Κυκλαδικής και Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης.
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης άνοιξε στο κοινό τον Ιανουάριο 1986 και σήμερα αποτελεί ένα ζωντανό πολιτιστικό οργανισμό στην καρδιά της Αθήνας. Με στόχο την επικοινωνία με το ευρύ κοινό, διοργανώνει περιοδικές εκθέσεις - αρχαιολογικές, εικαστικές, κ.ά. - εκπαιδευτικά προγράμματα, δημιουργικές δραστηριότητες για γονείς και παιδιά, διαλέξεις, ημερίδες, σεμινάρια. Η ανάδειξη των μονίμων συλλογών επιτυγχάνεται με επανεκθέσεις και επιστημονικές εκδόσεις.
Τα κτίρια
Το ΜΚΤ στεγάζεται σε δύο ξεχωριστά κτίρια, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους εσωτερικά: στο Κεντρικό Κτίριο βρίσκονται οι αίθουσες των μόνιμων συλλογών και η Νέα Πτέρυγα του μουσείου, ενώ στο Μέγαρο Σταθάτου φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις.
Το Κεντρικό Κτίριο
Το Κεντρικό Κτίριο, στην οδό Νεοφύτου Δούκα 4, κατασκευάστηκε το 1985 από τον αρχιτέκτονα Ιωάννη Βικέλα για να στεγάσει τις μόνιμες συλλογές του ΜΚΤ. Στην πρόσοψή του συνδυάζει το μάρμαρο και το γυαλί, αναπαράγοντας την αίσθηση της λιτότητας και της διάχυσης του ανακλώμενου φωτός, που κυριαρχεί στο κυκλαδικό τοπίο. Στο εσωτερικό δεσπόζουν οι απέριττες γραμμές και η μοντέρνα αισθητική, με υλικά που συναντά κανείς στις Κυκλάδες, όπως το μάρμαρο και ο γρανίτης. Το κτίριο διαθέτει 4 ορόφους με εκθεσιακούς χώρους συνολικού εμβαδού 2.300 μ², αποθήκες, εργαστήρια και χώρους γραφείων. Το 2005 εγκαινιάστηκε η Νέα Πτέρυγα του ΜΚΤ προσφέροντας στο μουσείο επιπλέον 500 τ.μ. για τις πολύπλευρες δραστηριότητές του. Στο ισόγειο του κεντρικού κτιρίου βρίσκονται επίσης το Πωλητήριο και το Καφέ του Μουσείου. Από το Καφέ ένας διάδρομος οδηγεί στο Μέγαρο Σταθάτου.
Το Μέγαρο Σταθάτου
To Μέγαρο Σταθάτου φιλοξενεί τις περιοδικές εκθέσεις του μουσείου. Έργο του αρχιτέκτονα Ernst Ziller και ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά δείγματα του νεοκλασσικισμού στην Αθήνα, κτίστηκε το 1895 ως κατοικία της μεγαλοαστικής οικογενείας Όθωνος και Αθηνάς Σταθάτου.
Το Μέγαρο Σταθάτου συνδυάζει με αρμονικό τρόπο στοιχεία από την ελληνική και ρωμαϊκή αρχιτεκτονική, καθώς και από νεώτερες επιδράσεις. Η κλιμακωτή είσοδος του κτιρίου είναι αναγεννησιακού ρυθμού και πλαισιώνεται από μια διώροφη τοξωτή πρόσοψη. Δύο αγάλματα επιστέφουν το θωράκιο της στέγης, ενώ οι εξωτερικοί τοίχοι διακοσμούνται με κυμάτια.
Στο υπερυψωμένο ισόγειο του κτιρίου βρίσκονται η τραπεζαρία και το μεγάλο σαλόνι του αρχοντικού καθώς και μια μεταλλική ροτόντα στον άξονα της εισόδου. Οι χώροι αυτοί δεν έχουν υποστεί μετατροπές και διατηρούν τις χρυσοποίκιλτες γύψινες διακοσμήσεις στους τοίχους, τους πολυελαίους και τα τζάκια (σε περιόδους εκθέσεων κάποια από τα τμήματα αυτά καλύπτονται με ξύλινες επενδύσεις).
Ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο οδηγεί στον πρώτο όροφο του κτιρίου, όπου βρίσκονταν κάποτε τα υπνοδωμάτια της οικίας. Σήμερα οι χώροι αυτοί έχουν διαμορφωθεί κατάλληλα για την διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων.
Το υπόγειο του κτιρίου, όπου βρίσκονταν η κουζίνα και οι βοηθητικοί χώροι του Μεγάρου Σταθάτου, φιλοξενεί σήμερα τα γραφεία και τις υπηρεσίες του ΜΚΤ. Στο βάθος του κήπου, δεξιά από την κεντρική είσοδο, βρίσκεται ένα βοηθητικό κτίσμα που χρησίμευε ως αμαξοστάσιο, στάβλος και κατάλυμα του προσωπικού. Σήμερα το κτίριο στεγάζει δημόσιες υπηρεσίες.
Τα πρωτότυπα σχέδια του Μεγάρου Σταθάτου, ένα εκ των οποίων φέρει την υπογραφή του ίδιου του Ziller, φυλάσσονται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη. Αντίγραφά τους εκτίθενται στον χώρο της ροτόντας.
Οι συλλογές
Περισσότερα από 3.000 αντικείμενα Κυκλαδικής, Αρχαίας Ελληνικής και Κυπριακής Τέχνης (μαρτυρίες πολιτισμών που άνθισαν στο χώρο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τον 6ο αι. μ.Χ.) εκτίθενται στους 4 ορόφους των μονίμων συλλογών.
Κυκλαδική τέχνη
Μια από τις σημαντικότερες συλλογές του είδους παγκοσμίως. Στην αίθουσα εκτίθενται περισσότερα από 350 αντικείμενα από λίθο, μάρμαρο, πηλό και μέταλλο, πυρήνες και λεπίδες οψιανού, αντιπροσωπευτικά δείγματα του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού (3200-2000 π.Χ.). Ξεχωρίζουν τα
μαρμάρινα ειδώλια, γυμνές, γυναικείες στην πλειονότητά τους, μορφές που γοητεύουν με τη
λιτή και αφαιρετική απόδοσή τους, στοιχεία που ενέπνευσαν άλλωστε, καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως οι
Constantin Brancusi,
Alberto Giacometti,
Barbara Hepworth,
Pablo Picasso και
Henry Moore.
Αρχαία ελληνική τέχνη. Μια ιστορία με εικόνες
Μια συνθετική προσέγγιση της ιστορίας των κοινωνιών του Αιγαίου από το 2000 π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. Μέσα από περίπου 350
εκθέματα και
διαδραστικές εφαρμογές, ο επισκέπτης παρακολουθεί τις σημαντικότερες κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις από τη γέννηση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού μέχρι τη δημιουργική μείξη του με τη ρωμαϊκή παράδοση, όπως αυτές αντανακλώνται στις διαρκείς μεταμορφώσεις της τέχνης και της ιδεολογίας. Ένα τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην
αρχαία ελληνική τεχνολογία. Ο επισκέπτης μαθαίνει με τι μεθόδους και εργαλεία κατασκευάζονταν τα πήλινα αγγεία και ειδώλια, τα χάλκινα όπλα και εργαλεία, τα χρυσά κοσμήματα και τα γυάλινα σκεύη.
Αρχαία κυπριακή τέχνη
Από το Μάιο 2004, η Συλλογή Θάνου Ν. Ζιντίλη, μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές Κυπριακών αρχαιοτήτων στον κόσμο, αποτελεί τμήμα των μονίμων συλλογών του Μουσείου. Εκτίθενται περίπου 500 αντικείμενα από λίθο, πηλό, χαλκό, άργυρο, χρυσό, γυαλί, τα οποία αντιπροσωπεύουν ένα ευρύτατο φάσμα του Κυπριακού πολιτισμού από τη Χαλκολιθική εποχή έως τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους.
Σκηνές από την καθημερινή ζωή στην αρχαιότητα
Μία πρωτότυπη μουσειολογική και μουσειογραφική προσέγγιση. 142 αρχαία αντικείμενα (αγγεία, ειδώλια, κοσμήματα, όπλα) από τις συλλογές Αρχαίας Ελληνικής και Κυπριακής Τέχνης του Μουσείου παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες: Θεοί και Ήρωες, Με τα φτερά του Έρωτα, Καλλωπισμός και Γάμος, Γυναικείες Δραστηριότητες, Αθλητισμός, Συμπόσιο, Στην Αθηναϊκή Αγορά, Πόλεμος, Φροντίζοντας τους Νεκρούς. Η μόνιμη έκθεση συνοδεύεται από δύο
οπτικοακουστικές παρουσιάσεις και μία τρισδιάστατη αναπαράσταση σχετικά με την
καθημερινή ζωή και τα ταφικά έθιμα στην αρχαιότητα.
Κείμενο: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
