Πληροφορίες τοπωνυμίου

Αρχοντικό Βαρελτζήδαινας

ΠΕΤΡΑ (Κωμόπολη) ΛΕΣΒΟΣ
  Το Αρχοντικό της Βαρελτζίδαινας βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Πέτρας. Κτίστηκε στο τέλος του 18ου αιώνα. Πρόκειται για χαρακτηριστικό αρχοντικό οίκημα της περιόδου αυτής, στο οποίο συνδυάζονται τυπικά γνωρίσματα της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης με επιδράσεις από την Ανατολή και από τη Βόρειο Ελλάδα.
  Το κτήριο είναι διώροφο, με λιθόκτιστο συμπαγές ισόγειο που προσδίδει στο οίκημα φρουριακό χαρακτήρα. Ο όροφος είναι κατασκευασμένος με "μπαγδαντί" και χωρίζεται σε έξι δωμάτια περιμετρικά του οντά, που κοσμούνται με αξιόλογες χαρακτηριστικές, για την εποχή, τοιχογραφίες.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφίες.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/212/21203m/g212cm04.htm... (4 φωτ.)

  The "House of VALERETZIDAINA", at a short distance from the village square, more or less next to the back of the rock of the Panagia, has retained almost entirely its original form.This is a building of the turn of eighteenth-nineteenth century. It belongs to the secular architecture of Lesvos of the period of late Ottoman rule and combines local and Oriental features with neo-Classicism, Byzantine architecture and baroque. It has a number of similarities to the mansion of Georgios Schwarz at Ambelakia in Thessaly, which was built in the late eighteenth century. The traditional settlement of Petra takes on its own individual local colour from the well-preserved neo-Classical mansions of the early twentieth century, with their spacious well-planted court-yards, the carefully crafted railings and the elaborated wrought-iron doors with variety of knockers.

This text is cited Apr 2003 from the Municipality of Petra URL below, which contains images.

• http://www.petra.gr/Petra/varelj.htm (5 φωτ.)

Κλαπάδος

  Ο Κλαπάδος είναι εγκαταλειμμένο αγροτικό χωριό στην περιοχή του οποίου έγιναν οι τελευταίες νικηφόρες μάχες των Ελλήνων στρατευμάτων κατά των Τουρκικών, το Δεκέμβριο του 1912 για την απελευθέρωση της Λέσβου. Κοντά στο ξωκκλήσι του Αγίου Αλέξανδρου βρίσκονται ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, καθώς και λάρνακα από γκρίζο τραχείτη όπου, πιθανότατα, ενταφιάστηκε ο ασκητής Αγιος Αλέξανδρος.
Για τον Κλαπάδο
  Ο Κλαπάδος ήταν ένα χωριό, απέναντι σχεδόν από τη Στύψη. Οι κάτοικοί του ήταν οι περισσότεροι Τούρκοι μουσουλμάνοι και οι λιγώτεροι Έλληνες. Γύρω στις 80 τούρκικες οικογένειες. Ήταν όμως όλοι αγάδες, δυνατοί. Είχαν ξεχωριστά νεκροταφεία και ξεχωριστά καφενεία.   Σήμερα σώζονται κάποια ερείπια και κυρίως το χαμάμ που είναι σε καλύτερη κατάσταση. Σπίτια δεν σώζονται. Κάποια ερείπια μόνο μαρτυρούν παλιές δόξες. Οι τελευταίοι Κλαπαδιώτες εγκατέλειψαν το χωριό μετά τον εμφύλιο πόλεμο.
  Οι Τούρκοι είχαν φύγει προ πολλού εννοείται. Οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στα Δάφια, την Καλλονή και λιγότεροι στη Στύψη. Ωστόσο μέχρι το 1960 είχαν μείνει τρεις οικογένειες στο άδειο πια χωριό. Τις πληροφορίες αυτές μου έδωσε ο Αντώνης Αλετράς, που έχει χωράφια εκεί γύρω.
  Στο βιβλίο του Οικονόμου Τάξη "Συνοπτική ιστορία και Τοπογραφία της Λέσβου - έκδοση 2α εν Καίρω του 1909", διαβάζουμε για τον Κλαπάδο δυό γραμμές όλες κι όλες:
  "Κλαπάδος: Οθωμανικόν χωρίον έχον οικογενείας περί τας 60 μετά τεμένους και σχολείου παρ' αυτώ". Περισσότερα για τον Κλαπάδο βρήκα στο βιβλίο του Μύκη Αξιώτη "Περπατώντας τη Λέσβο" τόμος Α' Έκδοση 1992:
  "Στις 8 Δεκεμβρίου του 1912, ο στρατιωτικός διοικητής των Τουρκικών στρατευμάτων, ο οποίος είχε στρατοπεδεύσει στο στρατόπεδο του Κλαπάδου με 2000 άνδρες, υπογράφει το πρωτόκολλο παράδοσης. Η παράδοση των όπλων έγινε μέρα μεσημέρι στον Κλαπάδο μέσα στο χωριό. Ήταν η απελευθέρωση του νησιού από τον τουρκικό ζυγό. Εδώ τελειώνει η ιστορία του χωριού. Τα κανόνια κοσμούν το ηρώο της Πέτρας. Το όνομά του συνδέθηκε με την "Μάχη του Κλαπάδου".
  Ωστόσο, ο Μάκης Αξιώτης, πηγαίνοντας πιο πίσω βρήκε και καταγράφει στο βιβλίο του κι άλλα στοιχεία για τον Κλαπάδο.
  "Γύρω στα 1640 ο Κλαπάδος είχε δύο εκκλησίες του Αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού και της Αγίας Παρασκευής. Είχε 15 σπίτια χριστιανών και 15 "αγαρηνών". Ισα - ίσα μοιρασμένος δηλαδή. Το 1850 ο Κλαπάδος κατοικείται μόνο από Τούρκους". Στο βιβλίο του Σταυράκη Αναγνώστη "Λεσβιάς ωδή 1850" αναφέρεται και η εξής παράδοση:
"Αδεται ότι οι κάτοικοι του Κλαπάδου, Χριστιανοί όντες, δι' υπερβολήν αθλιότητος, παρεδέχθησαν πανδημεί τον Ισλαμισμόν, προ μίας και ημισείας, ή και επέκεινα εκατονταετηρίδος, ελπίζοντας τρόπον τιμά, ανακούφισιν, δι' αυτού του μέσου, των δεινοπαθειών των. Η αθλιότης αυτών ην τοσούτον μεγάλη, ώστε και παροιμία περί αυτής επεκράτησεν έκτοτε επί της Νήσου. Εις τον Κλαπάδον γνωρίζουν να κατασκευάσωσιν εύμορφα μακαρόνια, αλλ' όμως στερούνται πρώτού ύλης και αλεύρου".
  Έμεινε το όνομα σε τούτο το χωριό. Ότι αλλαξοπίστησε μαζί τους κι ο παπάς. Αυτά βέβαια είναι η άγραφη παράδοση. Το πιο πιθανό ίσως είναι ότι οι Χριστιανοί κάτοικοί του, σιγά - σιγά εγκατέλειψαν το χωριό και εγκαταστάθηκαν αλλού. Όπως εξάλλου και οι Τούρκοι συγκεντρώνονταν στα μεγάλα χωριά που υπήρχε ασφάλεια
  Ο Γ. Αριστείδης στην "Τετραλογία Πανηγυρική 1863" αναφέρει πως τότε ήταν 66 ΟΘωμανικές οικογένειες στον Κλαπάδο. Ο Οικονόμου Τάξης όπως προαναφέραμε το 1909 (κοντά στην απελευθέρωση) μιλά για 60 οικογένειες Οθωμανών με τζαμί και σχολείο, που το 1912 έχει 25 παιδιά. Το 1920 ο Κλαπάδος είχε 283 κατοίκους, ενώ το 1928 κατεβαίνει στους 96.
  Το 1940 αναφέρονται 101 κάτοικοι, προφανώς πρόσφυγες.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Πέτρας

• http://www.petra.gr/Petra/lafiona/klapadosP.htm (4 φωτ.)