Πληροφορίες τοπωνυμίου

Παλιά Μητρόπολη

  Ιδρύθηκε γύρω στα 1070-80 από τον επίσκοπο Βεροίας Νικήτα. Πρόκειται για μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος, σε έναν αρχιτεκτονικό τύπο σπάνιο για την εποχή που αντιπροσωπεύει. Σήμερα της λείπει όλο το νότιο κλίτος που έπεσε μάλλον την εποχή της Τουρκοκρατίας. Παρά την απώλεια αυτή η Παλιά Μητρόπολη μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα μεσοβυζαντινά κτίσματα που έχουν διατηρηθεί στο χώρο των Βαλκανίων. Φαίνεται ότι μετά την απελευθέρωση της Βέροιας και την εκδίωξη των Φράγκων από το δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα, λίγο πριν από το 1224, άρχισε η διακόσμηση του ναού με τοιχογραφίες που ολοκληρώθηκε μετά σχεδόν από ένα αιώνα, στις αρχές του 14ου αι. Παλαιότερες θεωρούνται οι τοιχογραφίες της κόγχης του ιερού, όπου εικονίζονται ολόσωμοι ιεράρχες να λειτουργούν, και νεότερες αυτές που διακοσμούν τον ανατολικό τομέα του βόρειου κλίτους του ναού, όπου απεικονίζονται σκηνές από το βίο του Ιωάννη του Προδρόμου.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

The Old Metropolis (Megas Theologos)

  The Old Metropolis of Veroia was erected between 1070 and 1080 by Nikitas, the then bishop of the city. It is one of the largest churches built in the Balkans during the Middle Byzantine period; a triple-aisled, timber-roofed basilica, it follows the design of Ayios Demetrios' church in Thessalonike.
  Some wall--paintings that decorate its interior and rank among the most important examples of Byzantine painting belong to the period 1215/16-1224/25, when the city of Beroia was under the rule of Theodoros Angelos, despot of Epirus and later emperor of Thessalonike.
  A few late 13th century and early 14th century wall--paintings, dating perhaps to a little before 1320, also survive and give an indication of the most refined traits of the Palaeologan renaissance.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (1 φωτ.)

Ναός της Αναστάσεως του Σωτήρος Χριστού

  Είναι μονόχωρος ναός των αρχών του 14ου αι. Το περίστωο που υπάρχει γύρω του προστέθηκε στις αρχές του 18ου αι.
  Στα 1314 ο ναός παραχωρήθηκε με χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β Παλαιολόγου (1282-1328) στον ιερομόναχο Ιγνάτιο Καλόθετο ως καθολικό μονής. Η μονή του Ιγνατίου Καλοθέτου, φίλου του Γρηγορίου Παλαμά, λειτούργησε ανεξάρτητη και αυτοδέσποτη ως το 1329. Το έτος αυτό προσαρτήθηκε ως μετόχι στη μονή της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, ενώ ο Ιγνάτιος εγκαταλείπει τη Βέροια για να μείνει λίγα χρόνια κοντά στις Σέρρες και από εκεί στην Κωνσταντινούπολη. Πότε όμως η μονή του Σωτήρα Χριστού πέρασε στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Βέροιας μας είναι άγνωστο.
  Το ναό τοιχογράφησε στα 1315 ο μεγάλος Θεσσαλονικέας ζωγράφος Γεώργιος Καλλιέργης, ένας από τους καλύτερους αντιπροσώπους της Παλαιολόγειας Αναγέννησης στη ζωγραφική. Το έργο του φέρει τη σφραγίδα της ισχυρής ατομικότητας του δημιουργού του. Ο ιδεαλισμός του και η αδιαφορία του για την εξωτερική μίμηση των πραγμάτων τον οδήγησαν στο εσωτερικό κοίταγμα της ανθρώπινης ψυχής. Η απουσία κραυγαλέας κίνησης στα σώματα εμφανίζει ένα έργο ισορροπημένο, ήρεμο και αρμονικό.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Resurrection of Christ the Saviour church

  The single-aisled church of Christ was once the katholikon of a 14th century stavropegiac monastery (so called as the patriarchal cross is thrust into the ground of each such monastery to signify the latter is subject immediately to the Patriarchate of Constantinople).
  Documents issued by the patriarch Niphon and the emperor Andronikos II in 1314 transferred ownership of the church to the monk Ignatios Kalothetos, a personal friend of Grigorios Palamas, at the time leading an ascetic life in the monastery of Timios Prodromos in the vicinity of Beroia.
  Ignatios invited the Thessalonikan Georgios Kalliergis -- the "outstanding painter in all Thessaly" (as the artist grandiosely signs himself in the donor's inscription within the church) -- to decorate the monastery.
  Kalliergis' work, which still excites admiration today, is one of the rarest achievements of the Palaeologan renaissance in the realm of painting. His wall-paintings are characterised by the use of many colours and show the artist's profound theological knowledge which was influenced by the work of his contemporary Thessalonikan scholars.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (1 φωτ.)

Αγιος Βλάσιος

  Ναός των αρχών του 14ου αι. που δέχθηκε ποικίλες επεμβάσεις κατά το 16ο αι. Στην αρχική του φάση πρέπει να ήταν μονόχωρος.
  Οι θαυμάσιες τοιχογραφίες του ιερού και του νότιου τοίχου της αρχικής φάσης συνδέονται τελευταία με το όνομα και την παρουσία του Γεώργιου Καλλιέργη στη Βέροια. Μερικές άλλες τοιχογραφίες του ναού είναι έργα του 16ου και 17ου αι.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Παναγίας Δεξιάς

  Διαπιστώθηκε πριν από λίγα χρόνια ότι ο ενοριακός (παλαιότερα) ναός της Παναγίας Δεξιάς διατηρεί τοιχογραφίες του 14ου αι. στο χώρο του ιερού. Το μεγαλύτερο τμήμα του βυζαντινού ναού κατεδαφίστηκε στις αρχές του 19ου αι. και τη θέση του πήρε η τρίκλιτη βασιλική που βλέπουμε σήμερα.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός του Αγίου Κηρύκου και Ιουλίτας

  Είναι γνωστό ότι ο ναός ήταν καθολικό πατριαρχικής μονής στα 1395. Παραμένει ωστόσο άγνωστο το πότε ιδρύθηκε, αν και στην εξωτερική όψη του ιερού υπάρχει επιγραφή με πλίνθους που αναφέρει κάποιον επίσκοπο Μακάριο, για τον οποίο όμως δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία, ούτε είναι βέβαιο ότι υπήρξε επίσκοπος Βεροίας. Ήταν το μοναδικό μνημείο της Βέροιας που είχε τρούλο. Ο τρούλος πρέπει να έπεσε κατά το 16ο αι., οπότε όλο το μνημείο επισκευάστηκε και τοιχογραφήθηκε για δεύτερη φορά στα 1589. Ενδιαφέρον παρουσιάζει από αρχιτεκτονική άποψη η ανατολική όψη του μνημείου με τη φροντισμένη τοιχοδομία και τον κεραμοπλαστικό διάκοσμο.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

The church of Ayios Kirykos and Ioulitta

  Famous for its tile decoration, the church of Ayios Kirykos and Ioulitta was built in the mid-14th century by bishop Makarios as a convent for men at Beroia.
  The stavropegiac and patriarchal character of the monastery was called into question in 1395 by the local metropolitan. We do not know the outcome of the subsequent conflict between the Patriarchate and the metropolis, but it is clear that by some date in the 16th century the monastery had lost its stavropegiac and patriarchal identity.
  The church has undergone various repairs in the course of its long history, but retains a section of the original mid-14th century wall decoration and some late 15th century murals, together with others of 1589. The latter are the work of a local painter of no particular merit, who also decorated other churches in Beroia and its vicinity up to the year 1607.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (1 φωτ.)

Ναός Αγίων Θεοδώρων

Με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα.

Ναός Βαγγελιστρίας

  Μέρος του νότιου τοίχου του ναού είναι βυζαντινό. Ο υπόλοιπος έχει ποικίλες επισκευές. Διατηρεί τοιχογραφίες σε δύο στρώματα, μόνο στο νότιο τοίχο. Οι νεότερες, του 1682, έχουν αποκολληθεί και πρόκειται να τοποθετηθούν στους γυμνούς τοίχους της βόρειας και δυτικής πλευράς του ναού.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Παναγίας Χαβιάρας

  Στην αρχή ο ναός ήταν μονόχωρος. Από αυτή τη φάση έχει μείνει ο ανατολικός τοίχος με τοιχογραφίες, ίσως του τέλους του 14ου ή των αρχών του 15ου αι. έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής με ευρύχωρο νάρθηκα. Το σχήμα αυτό διατηρεί ως τις μέρες μας. Στα 1492 χρονολογείται η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας στο νάρθηκα και στα 1598 οι τοιχογραφίες των κλιτών του κυρίως ναού.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Προκοπίου

  Μονόχωρος ναός αρχικά. Τον 17ο αι. διαμορφώνεται σε μια ευρύχωρη τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, όπου ο δυτικός τοίχος του αρχικού ναού διαχώριζε τώρα το κεντρικό κλίτος από το νάρθηκα. Στον τοίχο αυτό υπάρχουν και οι παλαιότερες τοιχογραφίες, ενώ οι υπόλοιπες του κυρίως ναού χρονολογούνται στα 1607.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Παταπίου

  Τμήμα της αρχικής τρίκλιτης βασιλικής του Αγίου Παταπίου, που χρονολογείται στο 15ο αι., εντάχθηκε αργότερα σε έναν μεγαλύτερο ναό και λειτουργούσε ως διακονικό του νέου ναού. Το τμήμα αυτό διατηρεί τοιχογραφίες του 15ου και 16ου αι.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Νικολάου της Γούρνας

  Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική. Διατηρεί τοιχογραφίες του 15ου αι. στην κόγχη του ιερού, του 1525 στο νάρθηκα. Η διακόσμηση των κλιτών που επικάλυψε παλαιότερες τοιχογραφίες άρχισε στα 1638 και ολοκληρώθηκε στα 1642.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίας Αννας

Δίκλιτος ναός με τοιχογραφίες του 15ου και του 16ου/17ου αιώνα.

Ναός Αγίου Γεωργίου του Μικρού

  Ο χώρος του ιερού ανήκει στην αρχική φάση του ναού που χρονολογείται στο 15ο αι. Οι τοιχογραφίες αυτού του τμήματος είναι σημαντικές για τη μελέτη της ζωγραφικής του δυτικομακεδονικού χώρου τον 15ο αι. Αργότερα μεγάλωσαν τον ναό και του έδωσαν τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής. Μερικές παραστάσεις στο βόρειο κλίτος, που απεικονίζουν σκηνές του βίου του αγίου Γεωργίου, χρονολογούνται στα 1643.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Παναγία Παντάνασσα ή Παλαιοφορίτισσα

  Τρίκλιτη βασιλική με ενδιαφέρουσα μορφολογία στην ανωδομή. Στον βόρειο κλίτος διατηρούνται τοιχογραφίες του 15ου αι. Μια δεύτερη τοιχογράφηση του ναού έγινε στα 1730. Οι τοιχογραφίες του 1730 αποτελούν το τελευταίο χρονικά σημαντικό ζωγραφικό σύνολο που διατηρήθηκε στη Βέροια.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Γοργοεπήκοος

  Ο μονόχωρος αρχικός ναός της Γοργοεπηκόου, κτίσμα με τοιχογραφίες του 15ου αι., λειτούργησε αργότερα, στο τέλος του 18ου-αρχές του 19ου αι., ως διακονικό ενός ναού που έχει μορφή τρίκλιτης βασιλικής.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Ανδρέα

  Ο πιο μικρός και ένας από τους συμπαθέστερους ναούς της Βέροιας. Διατηρεί ελάχιστα δείγματα της αρχικής τοιχογράφησης τους 15ου αι., όσα έμειναν άθικτα από τη νέα τοιχογράφηση του 1720.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός της Υπαπαντής ή Παναγούδα

  Δίκλιτη βασιλική με νάρθηκα. Είναι χτισμένη στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Ο χώρος του ιερού διατηρεί τοιχογραφίες του 15ου αι. Ο υπόλοιπος ναός τοιχογραφήθηκε στα 1706.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Νικολάου του μοναχού Ανθιμου

  Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με ευρύχωρο νάρθηκα και χρονολογείται μετά τα μέσα του 16ου αι. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού άρχισε τον 1565 και ολοκληρώθηκε το 1570. Τη σταδιακή τοιχογράφηση ανέλαβαν τουλάχιστον τρεις ζωγράφοι, ανώνυμοι, από τους οποίους ο επιδεξιότερος και ένας από τους μεγαλύτερους μεταβυζαντινούς ζωγράφους του δυτικομακεδονικού χώρου ζωγράφισε στην κόγχη του ιερού του Αγίου Νικολάου.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Νικολάου του άρχοντος Καλοκρατά

Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του 16ου αιώνα με τοιχογραφίες του 1566.

Ναός Αγίου Νικολάου της Μακαριώτισσας

  Ευρύχωρος μονόχωρος ναός με νάρθηκα. Τοιχογραφίες διατηρεί μόνο ο δυτικός τοίχος του κυρίως ναού και το ιερό. Χρονολογούνται στα 1571. Οι επιγραφές αναφέρουν ως κτητόρισα κάποια μοναχή Ρεβέκκα, πράγμα που καθιστά πιθανή την άποψη ότι ο ναός υπήρξε καθολικό γυναικείας μονής.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Μεγάλων Αγίων Αναργύρων

  Μόνο ο χώρος του ιερού ανήκει στην αρχική φάση του μνημείου. Διαπιστώθηκε ότι έχει τοιχογραφίες του 16ου-17ου αι. Ο υπόλοιπος ναός έχει τη μορφή πεντάκλιτης βασιλικής των αρχών του 19ου αι.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίου Νικολάου (γνωστός ως Αγιος Σπυρίδων)

Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με τοιχογραφίες του 1616.

Ναός Αγίου Ανδρέα

Μικρός μονόχωρος ναός με τοιχογραφίες των αρχών του 17ου αιώνα.

Παντοκράτορας

  Δίκλιτη βασιλική με στοά στη νότια πλευρά της. Ο κυρίως ναός είναι παλαιότερος του 1689, όταν προστέθηκε η νότια στοά. Μερικές τοιχογραφίες του ναού χρονολογούνται στα 1727.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Μικρών Αγίων Αναργύρων

Μονόχωρος ναός του 18ου αιώνα.

Συναγωγή της Βέροιας

Ανοικοδομήθηκε πριν το 1850 με σουλτανικό φιρμάνι.

Αγιος Σάββας της Κυριώτισσας

  Ναός των αρχών του 14ου αι. που δέχθηκε ποικίλες επεμβάσεις κατά το 16ο αι. Στην αρχική του φάση πρέπει να ήταν μονόχωρος.
  Οι θαυμάσιες τοιχογραφίες του ιερού και του νότιου τοίχου της αρχικής φάσης συνδέονται τελευταία με το όνομα και την παρουσία του Γεώργιου Καλλιέργη στη Βέροια. Μερικές άλλες τοιχογραφίες του ναού είναι έργα του 16ου και 17ου αι.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Αγιος Γεώργιος του Αρχοντος Γραμματικού

  Μνημείο που δέχθηκε ποικίλες επεμβάσεις και προσθήκες κατά το 14ο-16ο-17ο αι. Επρόκειτο για τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική στην αρχική του χάραξη. Διατηρεί τοιχογραφίες του 14ου αι. στη Ν.Α. περιοχή του αρχικού πυρήνα, του 1518 στη δυτική πρόσοψη του αρχικού πυρήνα, του 1603 στο κεντρικό κλίτος, του 1629 στο νότιο κλίτος και του 1718 στο βόρειο κλίτος. Από αυτή την παράθεση είναι φανερό ότι ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι από τα πιο ενδιαφέροντα μνημεία της Βέροιας.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Ναός Αγίας Παρασκευής

  Μονόχωρος ξυλόστεγος ναός του 14ου αι. με μεταγενέστερες επισκευές και προσθήκες. Η τελευταία επέμβαση στο μνημείο πρέπει να έγινε το 18ο αι., όταν τοιχογραφίες του 1683 κάλυψαν τις παλαιότερες. Η αποκόλληση μέρους των τοιχογραφιών του 1683 (τοποθετήθηκαν στο νότιο τοίχο του ναού, όπου δεν υπήρχε ζωγραφική) αποκάλυψε εξαίρετες τοιχογραφίες του 14ου αι., στο βόρειο τοίχο του κυρίως ναού. Εντυπωσιάζουν οι μικρές διαστάσεις των παριστανόμενων αγίων, με το βαθύ και στοχαστικό βλέμμα, αλλά και η εκπληκτική ικανότητα του ζωγράφου στη χρήση του χρώματος. Η παράσταση Δευτέρας Παρουσίας στη δυτική όψη του ναού χρονολογείται στο 15ο αι.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Μονή Παναγίας Δοβρά (Καλή Παναγιά)

Τηλέφωνο: +30 23310 27599, 71324