Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΙΟΣ (Χωριό) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
Ψηλότερα από το λιμάνι, και σε απόσταση 2χλμ. βρίσκεται η χώρα της Ιου. Γραφική και κατάλευκη είναι χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω στο λόφο, που στην κορυφή του φαντάζει η όμορφη κυρά του νησιού! Η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα. Η θέα από εκεί είναι πανοραμική. Ολο το χωριό χυμένο στα πόδια της μπροστά. Δεξιά το λιμάνι, αριστερά οι ανεμόμυλοι, και απέναντι τα γειτονικά νησιά Σίκινος και Σαντορίνη. Οταν ο καιρός μάλιστα το επιτρέπει, μακριά στο βάθος ξεχωρίζει η Κρήτη.
Η εκκλησία της Γκρεμιώτισσας είναι βυζαντινής αρχιτεκτονικής και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση τη Θεοτόκου. Η παράδοση μας εξηγεί γιατί οι Νιώτες έχτισαν την εκκλησία στα απόκρημνα βράχια της κορυφής του λόφου: Η εικόνα της Παναγίας με το Χριστό που βρίσκεται σήμερα στην εκκλησία, βρέθηκε κάποτε στον όρμο του Μυλοπότα μέσα σε βράχια και φωτισμένη από ένα καντήλι. Οι κάτοικοι του νησιού που τη βρήκαν, τη μετέφεραν στον ενοριακό ναό του Τιμίου Σταυρού. Ως εκ θαύματος όμως, η εικόνα μεταφερόταν τη νύχτα στο σημείο που σήμερα είναι χτισμένη η εκκλησία της Γκρεμιώτισσας. Έτσι οι κάτοικοι κατάλαβαν πως πρέπει να χτίσουν μια νέα εκκλησία προς τιμήν της εικόνας, πράγμα που έκαναν.
Από το λιμάνι ανεβαίνει κανείς στη Χώρα είτε με τα λεωφορεία που κάνουν στάση μπροστά από την προτομή του Ομήρου, είτε ακολουθώντας το παραδοσιακό πλακόστρωτο μονοπάτι. Φτάνοντας στο χωριό ο επισκέπτης συναντά τα απομεινάρια του αρχαίου τείχους που προφύλασσε τον κύριο οικισμό του νησιού, στα παλαιότερα χρόνια, και στη συνέχεια την εκκλησία του Ευαγγελισμού (Μητρόπολη) και την είσοδο της Χώρας, μια από τις πιο όμορφες και χαρακτηριστικές κυκλαδίτικες.
Η κλασική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική δεσπόζει σε όλα τα κτίσματα του χωριού. Τοίχοι με μεγάλο πάχος, φτιαγμένοι από πέτρα με σκοπό την προστασία από ζέστη και κρύο. Το κατάλευκο των σπιτιών αντανακλά τον ήλιο, προσφέροντας νησιώτικη δροσιά. Ανάμεσα στα πιο παλιά σπίτια υπάρχουν πολλά μικρά εκκλησάκια και βεβαίως στη Χώρα υπάρχουν πάρα πολλά εστιατόρια, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εμπορικά μαγαζιά, καφενεία, μπαράκια και κάθε τι άλλο για ξεκούραστη. άνετη και διασκεδαστική διαμονή.
Από το μεσημέρι και μετά, η Χώρα σφύζει από ζωή (όλους τους καλοκαιρινούς μήνες) και ο επισκέπτης χάνεται στα σοκάκια και τα στιγάδια, ψάχνοντας για τις δικές του ξεχωριστές εικόνες της πανέμορφης χώρας της Νιος.
Στο τελείωμα της Χώρας, βρισκόμαστε στην περιοχή των Ανεμόμυλων(12 στον αριθμό) που πριν από αρκετά χρόνια αποτελούσαν στοιχείο της παραγωγικής δύναμης του νησιού, και τώρα αξιοθέατο για τον επισκέπτη. Ανηφορίζοντας κι άλλο, φτάνουμε στα Τσουκαλαριά όπου βρίσκεται ένα διαμάντι του νησιού. Το πετρο-μαρμαρόκτιστο ανοικτό θέατρο "Οδυσσέας Ελύτης" (1000 θέσεων), κτισμένο στο μπαλκόνι του Αιγαίου μια από τις αγαπημένες μεριές του μεγάλου μας ποιητή, με καταπληκτική θέα στον κόλπο του Μυλοπότα αλλά και στη μεγαλοπρέπεια όλου του Αιγαίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ιητών

• http://www.ios.gr/tourisme.htm (2 φωτ.)