Πληροφορίες τοπωνυμίου

Πέρα βρύση

ΑΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ (Χωριό) ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Χτισμένη τη δεκαετία του 1920, στην είσοδο του χωριού, υποδέχεται τον επισκέπτη η Πέρα Βρύση, εξαιρετικό δείγμα πετρόχτιστης βρύσης. Σε πολύ όμορφο σημείο, δροσίζει με το νερό αλλά και με το καταπράσινο περιβάλλον της.

Ιστοσελίδα Δήμου Κτημενίων
• http://www.dimos-ktimenion.gr/3_left_menu/pera_vri... (3 φωτ.)

ΑΘΑΜΑΝΙΑ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•Βρύση στην κεντρική πλατεία του χωριού, η οποία παλιά ήταν σκεπαστή με κολώνες πέτρινες και στρογγυλεμένες άκρες
•Μπατάλα. Βρίσκεται κοντά στον Ι. Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, είναι η παλιότερη πέτρινη βρύση και το νερό της είναι πόσιμο.
•"Σουρωτό", βρίσκεται στη θέση "Πρόδρομος", έξω από το χωριό.
•Βρύση "Αγκαθάκι"
•Βρύση "Σγούρου", στην Κακαρδίτσα με πολύ κρύο νερό.

Ιστοσελίδα Δήμου Αιθήκων
• http://www.dimosaithikon.gr/athamania_gr.asp?tpage...

Σιώποτος

ΑΛΑΤΟΠΕΤΡΑ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Η Αλατόπετρα ως το '50 - '55 υδροδοτούνταν από τη βρύση «Σιώποτος» στην είσοδο του χωριού από Γρεβενά. Είναι πέτρινη και καλοσυντηρημένη.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

Φτέρνα

  Η βρύση στη «φτέρνα» (ονομάστηκε έτσι από τη θέση στην οποία βρίσκεται, στην άκρη του χωριού) χτίστηκε γύρω στο 1950. Εκεί κοντά σώζεται ένα καλντερίμι, που σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάστηκε με διαταγή ενός Τούρκου Αγά προς αποφυγή των λασπών.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

ΒΟΥΡΓΑΡΕΛΙ (Κωμόπολη) ΑΡΤΑ
  Ανηφορίζοντας κανείς από την πλατεία, συναντά τις δύο 'επώνυμες' βρύσες του χωριού. Την ΚΡΥΣΤΑΛΩ και την ΑΡΧΟΝΤΩ. Με απλή πέτρινη πρόσοψη, μέσα από τα εντοιχισμένα μαρμάρινα κανάλια δίνουν μέρα-νύχτα, αστείρευτα, τα κρύα νερά που φέρνουν απ’ τα έγκατα του βουνού. Χτίστηκαν το 1926, με δαπάνη του Συνεταιρισμού και από τότε κυλούν ορμητικά για να ποτίσουν στη συνέχεια τα δέντρα και τα ζώα, ενώ παλιότερα γύριζαν τους νερόμυλους και τα μαντάνια. Η παράδοση λέει πως όποιος ξένος πίνει νερό από τις βρύσες παντρεύεται στο Βουργαρέλι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 , από την ιστοσελίδα του Συλλόγου Βουργαρελιωτών Αττικής

• http://www.vourgarelinet.gr/axioth/kristalo.htm (1 φωτ.)
• http://www.vourgarelinet.gr/axioth/arapis.jpg (1 φωτ.)

ΓΑΡΔΙΚΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
-Της πλατείας (1832)
-Η βρύση «Γκούρα»

Η βρύση

ΔΑΦΝΩΝΑΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Στο έμπα του χωριού η βρύση...
  Βαθιά μέσα στην καρδιά, τη σκέψη και τις αναμνήσεις μας η εικόνα της, σε μια άλλη εποχή. Όπως εμείς οι πιο παλιοί τη γνωρίσαμε... Κι ήταν η ίδια στα 1918, ως τα μέσα της δεκαετίας το '50. Τότε που οι ανάγκες της εξέλιξης άρχισαν να φτιάχνουν πολλά, μα και να χαλούν κάποια άλλα, που τόσο πολύ μας λείπουν σήμερα στην πεζή εποχή που διανύουμε.
  Σκαλίζοντας τις παιδικές μου αναμνήσεις θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω εικόνες του τότε απ' τη βρύση που σταμάτησε... "να μιλεί πια", γιατί κανείς "ε γροικά τη γλώσσα της" όπως ο καλός Δαφνούσης και φίλος, Πέτρος Ι. Μαρτάκης πολλά χρόνια πριν προφητικά έγραψε.
  Κατεβαίνοντας από την εκκλησία το κατηφορικό καλντερίμι, δίπλα στον ποταμό (τότε ο σημερινός κεντρικός δρόμος του χωριού ήταν ο μισός και ο υπόλοιπος χείμαρρος) πρόβαλλε μπροστά σου το χωριοπήγαδο κι η βρύση. (...) Ο δρόμος ήταν τότε χαμηλότερα και για να μπεις στο σκεπαστό κατέβαινες μόνο ένα σκαλοπάτι στο χαμηλό σημείο και δύο στο ψηλότερο. Στο εσωτερικό (του σκεπαστού) μικρές οι διαφορές. Το ξύλινο λουλακιασμένο παραθυράκι αντικαταστάθηκε με σιδερένιο και το στενό πέρασμα που υπήρχε νότια της βρύσης κλείστηκε αργότερα.
  Στο εν λόγω στενό έβγαινε τότε το πέτρινο κανάλι που έριχνε το νερό που περίσσευε στη μεγάλη λαξευμένη γούρνα με τα τρία καναλάκια υπερχείλισης. Από κει περνούσαν τα ζώα να πιουν και να φύγουν από την άλλη πλευρά προχωρώντας στο ανηφορικό καλντερίμι που έβγαινε στο πίσω μέρος της βρύσης.
  Στα μέσα της δεκαετίας του '50 η γούρνα πετάχτηκε και έγινε η "καινούργια" τσιμεντένια όπως περίπου είναι μέχρι σήμερα.
  Την ίδια περίπου εποχή άρχισε να σκεπάζεται λίγο-λίγο ο ποταμός και να κουτσουρεύεται το πηγάδι που σε πρώτη φάση έγινε με χαμηλό οκταγωνικό στόμιο και καπάκι. Αργότερα, όταν αγοράστηκαν μεγαλύτερα λεωφορεία "τρίτης γενιάς" που μερικά απ' αυτά κυκλοφορούν ακόμα, το πηγάδι "κόπηκε" ίσια με τον δρόμο και μόνο μια μικρή τρύπα, όσο που χωρούσε την απορρόφηση μιας μηχανής άντλησης, έμεινε. Κι αυτή κλείστηκε όταν οι υπόνομοι του χωριού έπεσαν στον σκεπασμένο πια ποταμό και μόλυναν (και μολύνουν) όλα τα πηγάδια της περιοχής και όχι μόνο.
  Η κατασκευή της νέας γούρνας είχε σαν αποτέλεσμα να γκρεμιστεί ο πέτρινος τοίχος δίπλα στη βρύση και να γίνει καινούργιος με πλίνθους (σήμερα γίνονται επισκευές κι ευχόμαστε να υπάρξει περισσότερος σεβασμός).
  Ο άδικος θάνατος δυο νέων του χωριού έφερε κι ένα προσκυνητάρι μαρμάρινο μπρος στη βρύση (κακώς) και το κτίσιμο της αποθήκης του Συνεταιρισμού, όπως και του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη, εξαφάνισαν τις ροδιές που αποτελούσαν τον φράκτη του εν λόγω αγροτεμαχίου και συμπλήρωναν το ντεκόρ. Μαζί έφυγε κι η πινακίδα πού 'γραφε την απόσταση του χωριού από άλλα χωριά και την πόλη.
  Την δεκαετία του '80, αν δεν κάνω λάθος, έγιναν κάποιες αλλαγές και παρεμβάσεις στο πίσω μέρος της βρύσης και συντήρηση στο μπρός.
  Απέναντι στη βρύση, τα καζαναριά της οικογένειας Κουτσουράδη, σήμερα οικία Βασίλη Παπαμιχαλάκη και του Γιώργη Σ. Μαμούνα σήμερα γκαράζ Μιχ. Κουλουρούδη, που όχι μόνο λειτουργούσε στα χρόνια εκείνα αλλά έχω γευθεί πολλές φορές την σούμα που κατέβαινε ζεστή και μυρωδάτη.
  Αυτό περίπου το τοπίο στη βρύση της εποχής εκείνης που συμπλήρωναν οι κάτοικοι του χωριού που κάθε μέρα ερχόταν εδώ να πάρουν "τ' άγιασμα της βρύσης".
  Στάμνες, τενεκέδες, σίκλες και κάθε είδους δοχεία στην "αράδα" περίμεναν να γεμίσουν και γύρω άντρες, γυναίκες, κορίτσια, περίμεναν την σειρά, κεντώντας, γνέθοντας, κουτσομπολεύοντας και μαλώνοντας.
  Κι από τους δρόμους γύρω έβλεπες τα κορίτσια και τις γυναίκες με τις στάμνες στον ώμο πάνω στις διπλωμένες πετσέτες να πηγαινοέρχονται και τους άντρες (ειδικά αυτούς που είχαν ζώα), με δυο μεγάλα δοχεία ή με δυο τενεκέδες στη μανέλα (μακρύ ξύλο στους ώμους που κρεμάζονται οι τενεκέδες με σχοινί) να κουβαλούν το "ζωοποιόν ύδωρ".
  Σήμερα η βρύση, η βρύση μας, μένει "κάντρο ζεστό κι αγαπημένο" (το νερό της χρησιμοποιείται μόνο για άρδευση) κι έτσι πρέπει να μείνει. Είναι κομμάτι της ιστορίας μας.

Κείμενο: Βαγγέλης Ρουφάκης
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Περιοδικού Δάφνη

• http://www.dafninet.gr/teuxos7/brysh.htm

ΔΕΣΗ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
- Χοροστάσι, στην πλατεία του χωριού, πέτρινη και αναπαλαιωμένη από το 1940. Εκεί υπάρχει μνημείο του πάτερ Κοσμά
- Μπότσια, πέτρινη με γυριστή κοπάνα, χαμηλά προς το ποτάμι.
- Μπαντισουρίν(ου), χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων, ΝΑ του χωριού.
- Τσάμαρι, με ξύλινη κοπάνα , χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων, στα ΒΑ του χωριού.
- Νάνι (μικρή), κοντά στην Αγία Παρασκευή, προς το Μεσοβούνι. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της βρύσης είναι το πολύ κρύο νερό.
- Φαντιναμάρια, μεγάλη βρύση με γέρικο πλάτανο που έχει 15μ. περίπου περιφέρεια. Βρίσκεται στη μικρή πλατεία του χωριού.
- Μούμα (μάνα), στα τελευταία σπίτια του χωριού.
- Γκιγκόρ, (του Γρηγόρη), κοντά στην κατοικία του Απ. Τσιώλη

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αιθήκων

• http://www.dimosaithikon.gr/desi_gr.asp?tpage=desi...

Βρύσες

ΕΛΑΤΟΣ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Η βρύση «Τρανοπήγαδο» 100 μ. Ν του χωριού, κατασκευάστηκε επί Τουρκοκρατίας. Πέτρινες και παλιές είναι επίσης οι βρύσες δίπλα στην εκκλησία, η βρύση «Τζαμί» στον προσφυγικό μαχαλά, η βρύση «Χωριανό πηγάδι» και αυτή του κάτω μαχαλά.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

ΚΑΛΗΡΑΧΗ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
Η πέτρινη βρύση στην πλατεία του χωριού και η βρύση στο πάρκο δίνουν ένα άλλο χρώμα στην ήδη πανέμορφη Καληράχη.

Παρθενώνας των Κυδωνιωτών

ΚΥΔΩΝΙΕΣ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
Λίγα μέτρα πιο πέρα βρίσκεται ο Παρθενώνας των Κυδωνιωτών, η πέτρινη βρύση, με χαγιάτι το οποίο στηρίζεται σε τέσσερις τρίμετρες περίπου κολόνες μονοκόμματες από πέτρα. Μπροστά στη βρύση φαντάζει η προτομή του Γεωργίου Βασιλέα, ευεργέτη, ο οποίος το 1910 πρόσφερε 2000 χρυσές λίρες για την ανέγερσή της, δωρίζοντας στους συγχωριανούς το πιο πολύτιμο αγαθό το νερό.

Ιστοσελίδα Δήμου Κοσμά του Αιτωλού
• http://www.dimosagioukosma.gr/villages/06.html

Πάνω Βρύση Λάμπαινας

ΛΑΜΠΑΙΝΑ (Χωριό) ΙΘΩΜΗ
  Η Πάνω Βρύση Λάμπαινας και ο περιβάλλων χώρος της, είναι μνημείο που συνδέεται άμεσα με τη ζωή και την ύπαρξη του οικισμού από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα. Η ιστορική, πολιτιστική και περιβαλλοντική αξία της αναγνωρίστηκε από την Εφορία Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και ανακηρύχθηκε "διατηρητέο μνημείο απαράμιλλου φυσικού κάλλους". Ηδη εκπονείται μελέτη συντήρησης και ανάπλασης για την ανάδειξη και αξιοποίησή του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Ιθώμης.

Οι βρύσες της περιοχής

ΜΕΓΑΡΟ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Τον περιποιημένο οικισμό του Μεγάρου ομορφαίνουν ακόμα περισσότερο οι παλιές πέτρινες βρύσες του, όπως είναι το «Τρανό πηγάδι» (1970), η «Αλσίτσια» (1990), η βρύση του Αγ. Αθανασίου κοντά στην ομώνυμη εκκλησία, η «Στράτινα», η «βρύση τ' Γιώργη» στην είσοδο του χωριού και η «Μπάρα». 300 μ. Α βρίσκεται η τσιμεντένια βρύση «Σιάχος» και 300 μ. Ν η σύγχρονη βρύση «Κισμές».
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

ΝΕΡΑΪΔΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΤΡΙΚΑΛΑ
•Βαένι, στην κεντρική πλατεία του χωριού
•Βρωμοβρύση, στον παλιό δρόμο Νεραϊδοχωρίου-Πύρρας
•Καραγιάννη, στην κορυφή του χωριού κάτω από το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα
•Ταμπακού, στην κεντρική πλατεία κάτω από την εκκλησία (πέτρινο) Μπαταμάρι, πριν την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Η βρύση έχει και ποτίστρα.
•Κόκκαλη, απέναντι στη Μαρόσα - Παράγκα, με πέτρινη βρύση και ποτίστρα, βρίσκεται έξω από το χωριό, στην είσοδό του.
•Σουλεϊμάν, στο ξυλογέφυρο στη θέση "φτελιά". Από το σημείο αυτό περνούσαν τα καραβάνια για τα επόμενα χωριά .
•Βρύση Χάψα με επιγραφή στην οποία αναφέρεται και ένα ιστορικό γεγονός, ότι η βρύση κτίσθηκε από τον Πέτρο Αθ. Χάψα, ταγματάρχη πεζικού, που σκοτώθηκε στη μάχη του Κερέζ Ογλού Νταγ Σαγγαρίου, το 1921.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αιθήκων

• http://www.dimosaithikon.gr/neraidoxori_gr.asp?tpa...

ΡΩΜΑΝΟ (Χωριό) ΛΗΜΝΟΣ
Στην είσοδο του χωριού υπάρχει βρύση-αγίασμα.

Πέτρινες βρύσες

ΣΜΙΞΗ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Η Σμίξη διαθέτει πολλές παλιές πέτρινες βρύσες που η ηλικία τους προκαλεί το σεβασμό. Το «Ματσάλι» στην πλατεία του χωριού κατασκευάστηκε πριν 350 - 400 χρόνια, όπως και η «Μηλίκη» στην άκρη του χωριού. Η «Σιόπουτλου Ντιντζιά» που σημαίνει «η επάνω βρύση», φτιάχτηκε πριν 350 χρόνια. Η βρύση «Σακελλάρη» είναι επίσης παλιά, όπως και η βρύση της Αγ. Παρασκευής που έγινε ταυτόχρονα με την ίδρυση του χωριού.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.