Τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από το
Αργος
και στην παλαιά εθνική οδό προς
Τρίπολη
δεξιά του δρόμου η διακλάδωση οδηγεί στο Κεφαλάρι (με 455 κατοίκους στην απογραφή
του 1951 και 602 κατά την απογραφή του 1991), ανάμεσα από περιβόλια, παλιές αγροτικές
κατοικίες, σύγχρονες βίλες και παλιούς παραδοσιακούς νερόμυλους.
Ο αρχαιότατος αυτός τόπος λατρείας με το γραφικό ναό της Ζωοδόχου
Πηγής είναι και σήμερα ένα ευλαβικό προσκύνημα για τους ντόπιους, αλλά μαζί και
ένας δροσερός τόπος αναψυχής γύρω από τις πηγές του
Ερασίνου,
7 χιλιόμετρα συνολικά από το
Αργος,
στο δήμο του οποίου ανήκει.
Από τα σπηλαιώδη έγκατα και τις υπόγειες ροές των μεγάλων οροσειρών
της
Αρκαδίας ξεκινάει ο
Ερασίνος.
Είναι ένας ιδιότροπος ποταμός, αλλά και ιερός προστάτης του τόπου και των κατοίκων
του, άλλοτε με την πλημμύρα και άλλοτε με την ξηρασία του. Με τα νερά του κινήθηκαν
άλλοτε οι
Μύλοι του Αργους.
Δίπλα του το 1829 ιδρύθηκε το πρώτο εργοστάσιο χαρτοποιίας και το 1833 δημόσιο
πυριτιδοποιείο. Μια πρώτη έκρηξη πυρίτιδας το κατάστρεψε το 1868, ενώ ακολούθησε
και μια δεύτερη έκρηξη, δραματική, το 1908 με πολλά θύματα και ζημιές.
Ομορφότατη η μικρή λίμνη, που σχηματίζουν τα νερά αμέσως μετά τις
πηγές του και κάτω ακριβώς από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Γύρω της μεγάλα
πλατάνια και στη σκιά τους εξοχικά κέντρα. Το τοπίο κορυφώνεται με τον πέτρινο
κωνικό λόφο του Προφήτη Ηλία και το κάτασπρο εκκλησάκι στην κορυφή του, το
όρος
Χάον των αρχαίων.
Το Κεφαλάρι είναι επίσης γνωστό για το σπήλαιό του, το οποίο παλιά
ήταν κοίτη υπόγειου ποταμού. Ο αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι εδώ έβγαιναν τα νερά
της
Στυμφαλίας λίμνης και
κάθε χρόνο τελούσαν μια οργιαστική γιορτή προς τιμήν του Πάνα και του Διόνυσου,
την "Τύρβη". Στα τοιχώματα του σπηλαίου - το επισκέψιμο μέρος του οποίου
δεν είναι μεγάλο, αλλά περιορίζεται σε 30 μέτρα βάθος περίπου - διακρίνονται μερικές
σκαλιστές κόγχες, που πιθανότατα φιλοξενούσαν αναθηματικά ειδώλια. Στις αρχές
του αιώνα έγινε μια πρόχειρη ανασκαφή και έφερε στο φως νεολιθική κεραμική το
σπήλαιο όμως είχε κατοικηθεί από ανθρώπους πολύ νωρίτερα.
Γερμανοί αρχαιολόγοι που έσκαψαν στο κέντρο της αίθουσας (ο R. Felsch
το 1972 και ο L. Reisch το 1975-76) βρήκαν λεπίδες και αιχμές των αρχών της νεότερης
παλαιολιθικής εποχής, δηλαδή περίπου του 35000 π.Χ.! Παρά τα σημαντικότατα ευρήματα
δεν έγινε καμία άλλη ανασκαφή από τότε και έτσι η σπηλιά κρατάει φυλαγμένα τα
μυστικά της δύο μέτρα κάτω από το δάπεδό της.
Οι σπηλιές πάντως ήταν πάντα ελκυστικές ως χώροι λατρείας κι έτσι
στα νεότερα χρόνια ήρθε και φώλιασε εδώ μέσα η Παναγιά η Κεφαλαριώτισσα. Ο ναός
της Ζωοδόχου Πηγής, της Παναγίας της Κεφαλαριώτισσας, χτίστηκε κατά την παράδοση
από τον Λέοντα τον Α, αλλά έχει και συμπλήρωμα του Ιουστινιανού και άλλων αυτοκρατόρων.
Ξαναχτίστηκε το 1833 - τα εγκαίνιά του το 1835 τα τίμησε και ο Πατριάρχης - και
γιορτάζει την Παρασκευή μετά το Πάσχα, της Διακαινησίμου. Ακόμα και σήμερα προσελκύει
πλήθος προσκυνητών, δε συνεχίζεται όμως η παλιά παράδοση του ξεφαντώματος.
(κείμενο: Αλέξης Τότσικας)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Αργολίδας.
