Η Δημοτική Πινακοθήκη μεταστεγάστηκε το Δεκέμβριο του 1986 σε ιδιόκτητο
από το Δήμο κτίριο, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Β. Όλγας 162 και 25ης Μαρτίου,
το οποίο κτίστηκε το 1905 από τον αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Το κτίριο της
Δημοτικής Πινακοθήκης αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής
που άνθισε στη Θεσσαλονίκη και επικράτησε ιδιαίτερα στην περιοχή, την ονομαζόμενη
"των πύργων" ή "των εξοχών", κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και
τις αρχές του 20ου. Στους παλαιούς Θεσσαλονικείς είναι γνωστό ως Βίλα Μορντώχ,
από την οικογένεια Μορντώχ που το κατοίκησε από το 1930 ως το 1940. Χαρακτηριστική
είναι η συνύπαρξη στοιχείων νεοκλασικών, αναγεννησιακών, μπαρόκ και αρτ - νουβώ,
τα οποία διαφοροποιούνται στις όψεις, τονίζοντας το μορφολογικό πλουραλισμό του
κτιρίου. Ενδιαφέρουσα είναι η ζωγραφική διακόσμηση του αρχοντικού, που σε ορισμένες
αίθουσες του σώζεται σε μεγάλη έκταση, καθώς και η ξυλόγλυπτη. Ιστορικό 'Ιδρυσης και Λειτουργίας της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης
1966: Ιδρύθηκε ως τμήμα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, εντασσόμενη στη δικαιοδοσία
της και στεγάστηκε σε δύο αίθουσες του μεγάρου της Χ.Α.Ν.Θ. Η πρώτη της συλλογή
συγκροτήθηκε από επιλογή των αξιολογότερων έργων που είχε ο Δήμος στην κατοχή
του, από δωρεές και αγορές που έγιναν κυρίως κατά τη δεκαετία του '50.
1974: Η Δημοτική Πινακοθήκη συμπεριλήφθηκε στον Οργανισμό του Δήμου υπό την κοινή
Διεύθυνση Βιβλιοθήκης - Πινακοθήκης - Φιλαρμονικής και ορίστηκε θέση Εφόρου.
1977 - 80: Συγκροτήθηκε η συλλογή ελληνικής χαρακτικής και παρουσιάστηκε σε περιοδικές
εκθέσεις σε εκθεσιακούς χώρους της πόλης, όπως Πολυτεχνείο ΑΠΘ, Γαλλικό Ινστιτούτο,
Σιδηροδρομικό Σταθμό, Εμπορικό Επιμελητήριο και όμορους Δήμους Καλαμαριάς, Συκεών,
Αμπελοκήπων.
1978: Αρχισε η κατάρτιση του αρχείου της Πινακοθήκης, η οποία, όμως, λόγω ζημιών
που προκλήθηκαν από το σεισμό, σταμάτησε τη λειτουργία της.
1982: Επαναλειτούργησε στον ίδιο χώρο.
1985: Εμπλουτίστηκε με μαζική αγορά πινάκων Θεσσαλονικέων καλλιτεχνών και δημιουργήθηκε
η βασική συλλογή της με ιδιαίτερο χαρακτήρα προσανατολισμένο στις δημιουργίες
καλλιτεχνών όλων των κατευθύνσεων της Θεσσαλονίκης και γενικότερα του Βορειοελλαδικού
χώρου, καλύπτοντας τρεις γενιές καλλιτεχνών.
1986: Μεταστεγάστηκε στο ανακαινισμένο από το Δήμο ιδιόκτητο κτίριο, στη συμβολή
των οδών Β. Όλγας και 25ης Μαρτίου, γνωστό ως βίλλα Μορντώχ, καταλαμβάνοντας κυρίως
τον Β' όροφο.
1987: Επαναξιολόγηση του συλλεκτικού υλικού, προγραμματισμός δραστηριοτήτων, στόχων.
Λειτουργία έκθεσης (...). Συλλογή Θεσσαλονικέων Καλλιτεχνών
Τα έργα των Θεσσαλονικέων καλλιτεχνών αποτελούν τη σημαντικότερη,
από άποψη ποσότητας και ποιότητας, συλλογή που διαθέτει η Δημοτική Πινακοθήκη.
Όταν το 1966 ιδρύθηκε επίσημα, υπήρχε ήδη ένας μικρός πυρήνας έργων, που με τα
χρόνια ενισχύθηκε, συχνά αμεθόδευτα.
Τρεις είναι οι γενιές των καλλιτεχνών που περιλαμβάνονται στη Συλλογή
της Δημοτικής Πινακοθήκης, οι οποίες από τις αρχές του αιώνα έως το 1967, συνεισέφεραν
με την πολύπλευρη προσφορά τους στη διαμόρφωση της εικαστικής ζωής της πόλης μας
και του τόπου γενικότερα... Συλλογή Εικόνων
Η συλλογή βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων της Δημοτικής Πινακοθήκης
καλύπτει μέρος από το μεγάλο κενό, που υπάρχει στην πόλη, σε φορητές εικόνες που
δημιουργήθηκαν στα ζωγραφικά εργαστήρια της Θεσσαλονίκης, στη διάρκεια της βυζαντινής
εποχής αλλά και της οργανικής συνέχειάς της στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Οι εικόνες της Δημοτικής Πινακοθήκης διαγράφουν διαχρονικά την πορεία
της βυζαντινής ζωγραφικής από τις αρχές του 14ου αι., μία λαμπρή εποχή της βυζαντινής
τέχνης, ως τον 19ο αιώνα με την ποικιλία των καλλιτεχνικών τάσεων.
Το 1987, οι 63 εικόνες που αποτελούν τη συλλογή, παραλήφθηκαν από
το τμήμα Β' Κοιμητηρίων Ευαγγελίστριας της Διεύθυνσης Δημοτικών Προσόδων του Δήμου
Θεσσαλονίκης για φύλαξη, καταγραφή, μελέτη και ένταξή τους στις συλλογές της.
Από την επόμενη χρονιά, άρχισε η συντήρηση των εικόνων υπό την εποπτεία της 9ης
Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με δαπάνες του Δήμου. Από αυτές συντηρήθηκαν οι
35 σημαντικότερες και εκτέθηκαν το 1992, αρχικά στη Ροτόντα και μετά στην Πινακοθήκη.
Το 1993 προστέθηκαν, από τον ίδιο ναό, 13 ακόμα εικόνες του τέμπλου του, το βημόθυρο
και ο Σταυρός (Λυπηρό). Η αρχαιολόγος Δρ. Α. Τούρτα ανέλαβε την επιστημονική επεξεργασία
του υλικού και τη σύνταξη του καταλόγου που τεκμηριώνει τη συλλογή. Συλλογή Λαϊκής Εικονογραφίας Πρόσφατα η Δημοτική Πινακοθήκη απέκτησε 205 έργα λαϊκής εικονογραφίας
του Σωτήρη Χρηστίδη (1858-1940). Η συλλογή αγοράστηκε από την οικογένεια Δούρβαρη. Συλλογή Χαρακτικής
(...) Η συλλογή Ελληνικής Χαρακτικής της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης
καλύπτοντας μια περίοδο 60 χρόνων εξέλιξης του είδους, δίνει μια ικανοποιητική
εικόνα της πορείας αυτής. Περιλαμβάνει 360 έργα χαρακτικής τα οποία προήλθαν από
δωρεές και αγορές. Τα περισσότερα ανήκουν σε Έλληνες χαράκτες παλαιούς και νεότερους.
Ελάχιστα προέρχονται από ξένους καλλιτέχνες (...). Συλλογή έργων αντιπροσωπευτικών της πορείας της νεοελληνικής
τέχνης Ενδιαφέρουσα, αλλά περιορισμένη, περιλαμβάνει έργα των:
Γ. Ιακωβίδη, Επ. Θωμόπουλου, Σπ. Παπαλουκά, Γ. Στέρη, Ν. Εγγονόπουλου, Γ. Μπουζιάνη,
Σπ. Βασιλείου, Α. Αστεριάδη, Βρ. Τσούχλου, Γ. Βακαλό, Τ. Μάρθα, Γ. Σπυρόπουλου,
Ν. Χατζηκυριάκου - Γκίκα, Μ. Τόμπρου, Κ. Messare, Δ. Γιαννουκάκη, Θ. Διπλαράκου,
Ντ. Αντωνακάτου, Δ. Μπούκη, Β. Σκιαδά, Φλ. Σπυράτου - Φλόκα, Γ. Βακιρτζή, Α. Παππά,
Ν. Σαντοριναίου, Μ. Μποσταντζόγλου, Θ. Μηνόπουλου, Γ. Σικελιώτη, Αν. Γεραλή, Αρ
Βασιλικιώτη, Σ. Καραβούζη, Γ. Παρμακέλη, R. Whitlock, Α. Γιαννούτσου.
