Ο θολωτός
τάφος του Βαφειού ανεσκάφη από τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα, το έτος 1889.
Χρονολογείται στην πρώιμη μυκηναϊκή εποχή (1500 π.Χ. περίπου).
Ο τάφος ήταν συλημένος αλλά περιείχε ένα στενόμακρο λάκκο, μέσα στον
οποίο βρέθηκαν σπουδαία ταφικά ευρήματα (κτερίσματα): όπλα, σφραγιδόλιθοι,
τα
δύο περίφημα χρυσά κύπελλα με σκηνές κυνηγιού ταύρου κλπ. Η ταφή αποδόθηκε
στο λεγόμενο Πρίγκηπα του Βαφειού, ο οποίος είχε θησαυρίσει αντικείμενα πολυτελείας,
εισηγμένα, με ανταλλαγή το περίφημο μάρμαρο της περιοχής, γνωστό ως Lapis Lacedaemonius.
Η κατάσταση διατήρησής του είναι μέτρια. Στον τάφο έχουν γίνει πρόχειρες
επεμβάσεις στερεωτικού χαρακτήρα, έχει προταθεί όμως και η κανονική αναστήλωσή
του. Στο μεταξύ, η Εφορεία έχει περιφράξει το χώρο και μεριμνά για τον καθαρισμό
και τη συντήρησή του.
