Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Ελώνης

  Η Ιερά Μονή Έλωνας βρίσκεται 25χλμ. έξω από το Λεωνίδιο, πάνω στους πελώριους βράχους του Πάρνωνα που αγναντεύει προκλητικά το χρόνο και αποτελεί αιώνες τώρα το καταφύγιο των ψυχών που δεν τις μάρανε η παγωνιά του κόσμου, αλλά τις προσελκύει το Φως και η Χάρις του Θεού.
  Η ονομασία της κατά μια εκδοχή οφείλεται στο γεγονός ότι όταν το 1582 οι κάτοικοι του Έλους Λακωνίας κατέφυγαν στην Τσακωνιά κυνηγημένοι από τους Σλάβους, έφεραν μαζί τους και μία εικόνα της Παναγίας, η οποία από τον τόπο καταγωγής της πήρε και το όνομά της, δηλαδή από το Έλος ονομάστηκε Παναγία η Ελώνα. Η εικόνα αυτή βρέθηκε από βοσκούς της Βασκίνας που τα βράδια έβλεπαν να λάμπει ένα δυνατό φως στο βράχο απέναντι από τις στάνες τους. Έτσι τελικά είδαν ότι το φως αυτό προερχόταν από μία εικόνα που μπροστά της είχε ένα αναμμένο καντήλι. Μετά από πολλές και αγωνιώδεις προσπάθειες και με τη βοήθεια της Παναγίας, κατόρθωσαν να κατεβάσουν την εικόνα της και να δοξάσουν το Θεό για την αποκάλυψή Του αυτή. Ακόμα και σήμερα ψηλά στο βράχο σώζεται το ξύλο που ήταν κρεμασμένη η Αγία εικόνα.
  Στο σημείο που βρέθηκε η Θαυματουργός εικόνα της Παναγίας μας, δύο μοναχοί που μόναζαν στην περιοχή, ο Καλλίνικος και ο Δοσίθεος, έκτισαν ένα μικρό Εκκλησάκι και δύο κελιά, που είναι και ο αρχικός πυρήνας της Μονής. Οι μοναχοί αυτοί είναι οι κτήτορες και οι πρώτοι μοναχοί της. Οι μοναχοί αυτοί με τα δάκρυα, τις προσευχές και τη χάρη της Θεοτόκου, κατόρθωσαν να αναδείξουν το Μοναστήρι της Ελώνης σε πνευματική φωλιά πίστεως και σε πνευματικό κέντρο της περιοχής. Πότισαν όμως με το αίμα τους και τους βράχους της Τσακωνιάς, αφού κατεσφάγησαν από δύο Τούρκους.
  Το 1785 αρχίζει να ακμάζει η μοναστική αδελφότητα και ανέρχεται σε 40 μοναχούς. Ιδιαίτερα από την περίοδο 1798-1811 ακμάζει στo μέγιστo. Ανοίγεται δρόμος προς το μοναστήρι, κτίζεται ο Ναός και νέα κτίρια για τους μοναχούς και τους επισκέπτες.
  Η Ιερά Μονή Ελώνης λόγω της πνευματικής της ακτινοβολίας ανεκηρύχθη Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατόρθωσε να επιζήσει και να δίνει κουράγιο και δύναμη στους ραγιάδες, με την πνευματική, χρηματική και οποιαδήποτε άλλη βοήθεια που προσέφερε για την απελευθέρωση του Έθνους από τη σκλαβιά των Τούρκων.
  Ο αρχαιότερος γνωστός ηγούμενος είναι ο Αγαθάγγελος Χιαρτζής το 1769 και ο τελευταίος άνδρας ηγούμενος είναι ο Γαβριήλ Μηλαίος έως το 1972. Έκτοτε το Μοναστήρι μετατρέπεται σε γυναικείο με πρώτη ηγουμένη τη Λαυρεντία Βλάχου.
  Η Ιερά Μονή είναι ένας απλός Ναός με τέμπλο από σκαλιστό ξύλο καρυδιάς, με παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και με εικόνες παλαιές. Η εικόνα της Παναγίας είναι μία από τις 70 του Ευαγγελιστή Λουκά.
  Ο Ιερός Ναός κτίστηκε με άδεια του διοικητού του Μωριά Βελή Πασά, και επί Αρχιεπισκόπου Ρέοντος Πραστού Ιακώβου. Σήμερα η Ιερά Μονή Ελώνης λειτουργεί ως γυναικεία, της οποίας η αδελφότητα αποτελούμενη από την Ηγουμένη Παρθενία Πήλλιουρα και 5 αδελφές ανακαίνισε τη Μονή και την επανέφερε στην παλαιά επιβλητικότητα και πνευματική λαμπρότητά της.
  Η Ιερά Μονή Έλωνας γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.