Μέσα στην αχλή του μύθου και της προϊστορίας εμφανίστηκαν οι Θρακοπελασγοί
και όρθωσαν πανύψηλα τείχη στην περιοχή του λόφου Καλέ, για να την προφυλάξουν
από βαρβαρικές επιδρομές. Σ' αυτή την οχυρή θέση ιδρύθηκε το Βυζαντιακό Διδυμότειχο
γύρω στον 9ο μ.Χ. αιώνα. Η ονομασία του σχετίζεται άμεσα με την οχύρωσή του: ένα
διπλό τείχος που διακρίνεται σήμερα, περιέβαλε τα ευάλωτα σημεία του λόφου. Αυτό
το δίδυμο τείχος έδωσε το όνομά του στην πόλη.
Το σημερινό Διδυμότειχο, κτισμένο στην ίδια θέση, βρίσκεται στο κέντρο
του κατά μήκος άξονα του Νομού
Έβρου και απέχει 1 χλμ. από τον ομώνυμο ποταμό, φυσικό σύνορο με την Τουρκία.
Σήμερα, πάνω στα κάστρα, που παλιά ήταν το κέντρο της ζωής της πόλης,
υπάρχει ο παραδοσιακός οικισμός, οι βυζαντινές εκκλησίες και οι λαξεμένες σπηλιές
υπόγεια των σπιτιών του Βυζαντιακού Διδυμότειχου. Με το πέρασμα των χρόνων, η
πόλη επεκτάθηκε και έξω από τα τείχη, όπου και μετατοπίστηκε το κέντρο βάρους
της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου.
Η αντίθεση που δημιουργούν τα κάστρα με τον κατάφυτο στις όχθες Ερυθροπόταμο,
τον παραπόταμο του Έβρου
που περιρρέει το Διδυμότειχο, προσδίδει μια γραφική αρμονία στην πόλη. Αυτή η
αντίθεση της πέτρας με το πράσινο επιτείνεται με το δάσος "Τσίχλα",
μια θαυμάσια τοποθεσία, φυσικό πνεύμονα της περιοχής.
Το Διδυμότειχο υπήρξε η αρχαιότερη Θρακική πόλη με αναπτυγμένο εμπόριο
τόσο με την Αθήνα, όσο και
με τις άλλες Ελληνικές πόλεις και τα νησιά.
Στη Ρωμαϊκή εποχή αποτέλεσε διοικητικό κέντρο, γεγονός που αποδεικνύεται
από το ότι ο Τραϊανός διάλεξε την περιοχή για να ιδρύσει σ’ ένα γειτονικό
λόφο μια νέα Ρωμαϊκή πόλη, την Πλωτινόπολη.
Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους το Διδυμότειχο γνώρισε τη μεγαλύτερη
ακμή του. Στα 1325, με τον πρώτο διχασμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, γίνεται
δεύτερη πρωτεύουσα του Βυζαντίου, με βασιλιά τον Ανδρόνικο Γ. Στα 1341 με τον
δεύτερο διχασμό, ο Ιωάννης Καντακουζηνός στέφεται αυτοκράτορας στο ναό του Αγίου
Γεωργίου του Παλαιοκαστρίτη μέσα στο κάστρο του Διδυμότειχου και κάνει την πόλη
πρωτεύουσα του κράτους του.
Εδώ γεννήθηκαν ο κατόπιν αυτοκράτορας του κρατιδίου του Νικαίας Ιωάννης
Γ Βατάτζης, ο αυτοκράτορας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας Ιωάννης Ε Παλαιολόγος
και ο σουλτάνος των Τούρκων Βαγιαζίτ Α ο Κεραυνός.
Η θέση της πόλης, τα οχυρά της και τα πανύψηλα και μεγαλόπρεπα τείχη
της, προσείλκυσαν κατά καιρούς κάθε διερχόμενο λαό ή επιδρομέα. Γι’ αυτό
το λόγο, έγινε στόχος πολλών επιδρομών στη μεγάλη ιστορική της πορεία. Στα 1361
εκπορθείται από τους Τούρκους επί Μουράτ Α και γίνεται πρωτεύουσα του Οθωμανικού
κράτους στην Ευρώπη μέχρι το 1368. Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους καταλήφθηκε
διαδοχικά από Βουλγάρους και Τούρκους και απελευθερώθηκε το Μάη του 1920, οπότε
και περιήλθε οριστικά στην Ελλάδα.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Διδυμοτείχου.
Μεγάλων διαστάσεων ημιτελές τετράπλευρο οικοδόμημα από καλολαξευμένους
λίθους και μνημειώδη είσοδο στη δυτική πλευρά. Αντί κτιστών θόλων έχει πυραμιδοειδή
στέγη μολυβδοφύλλων σε ξύλινο σκελετό, που στηρίζεται σε τέσσερις κτιστούς πεσσούς.
Το τέμενος ιδρύθηκε επί Μωάμεθ Α' (1413-1421) κοντά στην οδό Τραϊανουπόλεως
- Αδριανουπόλεως.
΄Εχουν αντικατασταθεί τα μολυβδόφουλλα της στέγης, έχει αλλαχτεί το
πέτσωμα και έχει υποστηλωθεί ο φέρων οργανισμός εσωτερικά με μεταλλικό πύργο.
Επίσης έχουν καθαριστεί οι τοιχογραφίες.
Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος φύλαξης αρχαιολογικών ευρημάτων από
την περιοχή του Διδυμότειχου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.
Είναι το πιο παλιό και πιο μεγάλο τζαμί στην Ευρώπη. Βρίσκεται στην "’Εξω συνοικία", εκεί που αναπτύχθηκε η τουρκική και η σύγχρονη πόλη, στη σημερινή κεντρική πλατεία. Η ανοικοδόμησή του ξεκίνησε το 1420 με εντολή του σουλτάνου Μωάμεθ Α' από τον αρχιτέκτονα Ιβάτς πασά.
Είναι κτίσμα ορθογώνιο και έχει έκταση περισσότερο από 1.000 τ.μ. Ανήκει στα νεωτερικά δείγματα της μουσουλμανικής αρχιτεκτονικής. Διαθέτει μεγάλα διάκενα στα θεμέλιά του, που του προσφέρουν αντισεισμική προστασία. Η εσωτερική διακόσμησή του περιλαμβάνει γνωμικά από το Κοράνι, λέξεις με καλλιγραφικά γράμματα και θαυμάσιες τοιχογραφίες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Διδυμοτείχου
Πρόκειται για κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων. Βρίσκεται κοντά στη δεξαμενή του υδραγωγείου και σώζεται σε καλή κατάσταση. Είναι μικρός ναός, μονόχωρος, με νάρθηκα στα δυτικά. Η τοιχοδομία έχει περιορισμένα διακοσμητικά στοιχεία, κρηπιδώματα και κόγχες στην εξωτερική επιφάνεια των τοίχων.
Αγία Αικατερίνη: Πρόκειται για κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων. Βρίσκεται
κοντά στη δεξαμενή του υδραγωγείου και σώζεται σε καλή κατάσταση. Είναι μικρός
ναός, μονόχωρος, με νάρθηκα στα δυτικά. Η τοιχοδομία έχει περιορισμένα διακοσμητικά
στοιχεία, κρηπιδώματα και κόγχες στην εξωτερική επιφάνεια των τοίχων.
Στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 98» του Διδυμοτείχου του τελευταίου
κάστρου της Θράκης που μας απόμεινε ελεύθερο, υψώθηκε μπροστά στο Δημαρχείο και
δίπλα στο άλλο σύμβολο, το τάμα μας την «ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΡΙΑ» η μεγαλύτερη σε
διαστάσεις σημαία που υψώθηκε ποτέ στον κόσμο.
Η σημαία έχει 17,46 μ. ύψος και 27,52 μ. μήκος, το δε εμβαδόν της είναι 480,40
τ.μ.
Η πρωτοβουλία ανήκει στο ζεύγος Χρυσοχόου, που η επιχείρησή τους κατασκεύασε τη
σημαία αυτή με τις τεράστιες διαστάσεις και στον Δήμαρχο Διδυμοτείχου κ. Ευάγγελο
Παπατσαρούχα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Διδυμοτείχου
Η οχύρωση του Διδυμοτείχου ξεκίνησε περίπου τον 8ο αιώνα. Από τον αρχικό οχυρωματικό
περίβολο σώζονται πλέον λίγα μόνον τμήματα. Τα τείχη που διασώζονται σήμερα σε
καλή κατάσταση χρονολογούνται στον 13ο και 14ο αιώνα. καθώς και στα χρόνια των
σουλτάνων Μουράτ Α' (1362-1389) και Μωάμεθ Α' (1402-1420).
Το τείχος διαθέτει 18 πύργους που απέχουν μεταξύ τους 50-100μ., είναι συνήθως
τετράπλευροι ή κυκλικοί, 3 μεγάλες και 5 μικρές πύλες, χτισμένες στις φυσικές
προσβάσεις προς την Ακρόπολη. Μέσα στο κάστρο υπήρχαν οικίες και δημόσια κτίρια,
δίκτυο δρόμων και τα υπόσκαφα, δηλαδή τεχνητές σπηλιές λαξεμένες στο εσωτερικό
των σπιτιών, που χρησίμευαν για αποθήκες στερεών και υγρών προϊόντων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Διδυμοτείχου
Η είσοδός του βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Ακρόπολης, απέναντι από τον βυζαντινό πύργο του Πεντάζωνου. Εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1963 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας. Tο μήκος της σπηλιάς ξεπερνά τα 150μ. και το ύψος σε κάποια σημεία φθάνει τα 30μ. Δεν γνωρίζουμε αν έχει κατοικεί σε παλιότερες εποχές διότι δεν έχει πραγματοποιηθεί σχετική αρχαιολογική έρευνα.
Το μαυσωλείο του Τούρκου αξιωματούχου υψώνεται πίσω από το Δημαρχείο της πόλης και είναι πιο γνωστό ως «Πυροστιά». Πρόκειται για ταφικό μνημείο του Ουρούτς πασά.
Αποτελούνταν από τέσσερις χοντρούς πεσσούς, που κατέληγαν σε τρούλο (σήμερα κατεστραμμένος), ενώ στο εσωτερικό του υπήρχε κρύπτη που καλύπτονταν από ημικυκλική κάμαρα.
Πρόκειται για κτίσμα κατά πάσα πιθανότητα του β' μισού του 15ου αιώνα το οποίο λειτουργούσε μέχρι τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Κτήτορας ήταν ο Φεριντούν Αχμέτ Μπεγκ, ανώτερος Οθωμανός αξιωματούχος. Είναι κτίσμα της πιο ακμαίας και δημιουργικής περιόδου της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Αποτελείται από τα αποδυτήρια, το συγκρότημα με την τουαλέτα και τα βοηθητικά διαμερίσματα και το κυρίως θερμαινόμενο λουτρό. Οι χώροι ήταν ισομεγέθεις με εμβαδόν περίπου 100 τ.μ. και στεγάζονταν με θόλους, οι οποίοι στις μέρες μας έχουν καταστραφεί.
Πρόκειται για μεγάλο δημόσιο λουτρικό συγκρότημα, που χτίστηκε στα μέσα του 15ου
αι. από τον Ουρούτς πασά, γόνο εξέχουσας οθωμανικής οικογένειας, που του είχε
ανατεθεί η διοίκηση των ασιατικών εδαφών του κράτους.
Ιδρυσε τα δημόσια λουτρά για να συντηρείται με τα έσοδά τους ένα εκπαιδευτικό
ίδρυμα που δώρισε ο ίδιος στο Διδυμότειχο.
Τα λουτρά αυτά χρησιμοποιούνταν μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Βρίσκονται στη βόρεια
όχθη του Ερυθροπόταμου,
στις αυλές των σπιτιών της οδού Βρανά. Από το αρχικό τμήμα σώζονται μερικά τμήματα,
καθώς έχουν καταρρεύσει μεγάλα τμήματά του.
Το λουτρό του Ουρούτς πασά αποτελεί από τα σημαντικότερα δείγματα της ανατολίτικης
κοσμικής αρχιτεκτονικής και χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για τα ονομαστά λουτρά
της Αδριανούπολης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Διδυμοτείχου
Πρόκειται για ένα μεγάλο υπόσκαφο χώρο πίσω από την εκκλησία του
Αγίου Αθανασίου, που αποτελούνταν από δυο διαμερίσματα, τμήμα μοναστηριακού συγκροτήματος
του 14ου αι. Το ένα ήταν υπόγεια δεξαμενή και το αποθήκη πιθαριών.
Η λαϊκή φαντασία έπλασε μια ιδιαίτερη ιστορία για το χώρο αυτό, ότι
επρόκειτο για τη φυλακή του εκτοπισμένου στο Διδυμότειχο βασιλιά της Σουηδίας
Καρόλου ΙΒ'.
Στην πραγματικότητα ο Κάρολος ΙΒ' της Σουηδίας είχε νικηθεί από τους
Ρώσους το 1709 στη μάχη της Πολτάβας και είχε καταφύγει στην Οθωμανική αυτοκρατορία,
προσπαθώντας να πείσει τον σουλτάνο να εκστρατεύσει εναντίον της Ρωσίας.
Οταν ο σουλτάνος θέλησε να βελτιώσει τις σχέσεις του με τους Ρώσους
απομάκρυνε τον Κάρολο από κοντά του.Ο Κάρολος μεταφέρθηκε για έντεκα μήνες στο
Διδυμότειχο, όπου εγκαταστάθηκε σε ένα κτίριο της Ακρόπολης μαζί με τους συνεργάτες
του. Στο διάστημα της εξορίας του ο σουλτάνος δεν έπαψε να τον τιμά και να δέχεται
τους εκπροσώπους του ως πρεσβευτές. Μετά από κάποιο διάστημα αναχώρησε από την
Οθωμανική αυτοκρατορία και πέθανε κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Διδυμοτείχου
Η βραχώδης σιλουέτα ξεχωρίζει από μακριά, καθώς περιβάλλεται από τα ισχυρά του τείχη. Οδηγεί σ' αυτό, ένας κυβολιθοστρωμένος δρόμος που ξεκινά από την κεντρική πλατεία και ανηφορίζοντας ανάμεσα από παραδοσιακά κτίρια, καταλήγει στην είσοδο του "Καλέ", όπως αποκαλείται εδώ το κάστρο. Η επίσκεψη αρχίζει από τη μικρή πλατεία, που μοιάζει με φυσικό εξώστη και καταλήγει στην κορφή στρογγυλού πύργου, με το μονόγραμμα του Χριστού, που ονομάζεται "Κουλάς της Βασιλοπούλας". Κατά τον τοπικό θρύλο, από αυτό τον πύργο ρίχτηκε στο κενό και αυτοκτόνησε, η κόρη του βασιλιά, όταν οι εχθροί κατέλαβαν το κάστρο.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
Η προέλευση του ονόματος Διδυμότειχο απασχόλησε από παλιά τους ερευνητές.
Σήμερα έχει πλέον οριστικά απορριφθεί η άποψη ότι ήθελε την πόλη να παίρνει το
όνομά της από το προτείχισμα που ως δεύτερο τείχος εκτείνεται μπροστά από την
οχύρωση στο βορειανατολικό της τμήμα. Γενικά αποδεκτό είναι πλέον, ότι Διδυμότειχο
σημαίνει "διδυμάρικο κάστρο", δύο δηλαδή οχυρωματικούς περιβόλους, έναν
στο λόφο της Αγίας Πέτρας, στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, όπου και η ρωμαϊκή
Πλωτινούπολη και τον άλλο στο δυτικό, επί του λόφου Καλέ, όπου και σώζεται το
βυζαντινό κάστρο. Η σχέση των δύο αυτών κάστρων ήταν για κάποια περίοδο παράλληλη
κατά το σχήμα Β.
Το κάστρο του Διδυμοτείχου είναι ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα
των Βαλκανίων. Τα τείχη σώζονται σε μήκος περίπου 1 χιλιομέτρου και ύψους έως
12 μ. Η επιμήκης τοιχοδομία διακόπτεται από τετράγωνους, κυκλικούς ή πενταγωνικούς
πύργους. Κατά διαστήματα σώζεται η πρώτη φάση των τειχών, μια τυπική Ιουστινιάνεια
τοιχοποιία που καλύπτεται από εκτεταμένες επισκευές προερχόμενες από όλες τις
περιόδους της βυζαντινής και της πρώιμης οθωμανικής ιστορίας.
Από τις πύλες εντυπωσιάζουν οι διπλές "Νερόπορτες", στο
ΝΔ άκρο του περιβόλου, δίπλα στο ποτάμι. Η κεντρική προς την κάτω πόλη πύλη θα
ήταν οι Καλέπορτες ή Καστρόπορτες, ενώ οι Σαραϊόπορτες θα οδηγούσαν, όπως φανερώνει
και το όνομά τους στα ανάκτορα, στο υψηλότερο σημείο του λόφου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μονογράμματα επί των πύργων.
Σε μεσοβυζαντινό τετράγωνο πύργο της Βορειοανατολικής πλευράς διαβάζουμε χαραγμένο
σε πλάκα το "ΚΟΜΝΗΝΟΥ". Επάνω σε κάποιους από τους στρογγυλούς πύργους
που όπως και το σύνολος των τειχών γνώρισαν εκτεταμένη επισκευή στα 1351/2 συναντάμε
το μονόγραμμα του τότε στρατιωτικού διοικητή της πόλης υπό τον Ιωάννη ΣΤ Καντακουζηνό,
πρωτοστράτορα Κωνσταντίνου Ταρχανειώτη. Ο ένας από τους πύργους αυτούς, ο νοτιοανατολικός,
είναι γνωστός ως πύργος της βασιλοπούλας και συνδέεται με την γνωστή παράδοση
της πτώσης της από τις επάλξεις μετά την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς
Τούρκους.
Στο Βόρειο άκρο της οχύρωσης συναντάμε μέσα στο ποτάμι στρογγυλό πύργο,
το Πεντάζωνο που αποτελούσε το πηγάδι-δεξαμενή για την συγκέντρωση του νερού σε
καταστάσεις αποκλεισμού του κάστρου.
Μέσα στο κάστρο μπορεί κανείς να δει τα λαξευμένα στο μαλακό ασβεστολιθικό
βράχο υπόσκαφα, τους βοηθητικούς χώρους, αποθήκες ή δεξαμενές των οικιών των βυζαντινών
κατοίκων του οικισμού. Επίσης το υστεροβυζαντινό ταφικό ναϋδριο της Αγίας Αικατερίνης
και το ταφικό, κτισμένο από βασιλικό ζεύγος παρεκκλήσι δίπλα-δίπλα με τη "φυλακή
του Καρόλου του ΙΒ, βασιλιά της Σουηδίας" που πέρασε ένα χρόνο περιορισμένος
στην πόλη. Ακόμη τους μεταβυζαντινούς ναούς με τα θαυμάσια ξυλόγλυπτα τέμπλα,
το προσκυνητάρι του Αγίου Δημητρίου με την εντοιχισμένη βυζαντινή επιτύμβια στήλη
του Ανδρόνικου Ραούλ Ασάνη Παλαιολόγου και άλλα, ενώ οι επιχώσεις αιώνων κρύβουν
πολλά περισσότερα για τους ερευνητές.
Όλα αυτά αποτελούν τα ίχνη μίας λαμπρής ιστορίας που έφθασε στο απόγειό
της κατά τους υστεροβυζαντινούς χρόνους, όταν η πόλη αποτέλεσε μια δεύτερη πρωτεύουσα
της Αυτοκρατορίας, έδρα αυτοκράτορα στους εμφυλίους πολέμους του 14ου αιώνα, λίκνο
γέννησης αυτοκρατόρων, τόπο συγκέντρωσης της στρατιάς, υποδοχής ξένων επισήμων,
φυλάκισης των επικίνδυνων αντιπάλων του καθεστώτος, αγαπημένο τόπο για κυνήγι.
Εδώ φόρεσε το 1341 ο Ιωάννης ο ΣΤ ο Καντακουζηνός το αυτοκρατορικό στέμμα, εδώ
αγορεύθηκε από τους ντόπιους αυτοκράτορας ο Θεόδωρος Αγγελος της Θεσσαλονίκης,
εδώ γεννήθηκαν ο Ιωάννης Γ Βατάτζης και ο πορφυρογέννητος Ιωάννης Ε Παλαιολόγος.
Το Διδυμότειχο αποτέλεσε και την πρώτη επί ευρωπαϊκού εδάφους πρωτεύουσα των Οθωμανών
Τούρκων, μετά την κατάληψή του, στις αρχές της έβδομης δεκαετίας του 14ου αιώνα.
Η πόλη και το κάστρο της απελευθερώθηκαν το Μάιο του 1920, μετά από
560 χρόνια δουλείας.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Διδυμοτείχου.
Εκατό περίπου χλμ βόρεια της Αλεξανδρούπολης, στις όχθες του Ερυθροπόταμου, συναντάμε το Διδυμότειχο. Είναι κατά κάποιον τρόπο ιστορική συνέχεια της αρχαίας Πλωτινούπολης, πόλη χτισμένη από τον Τραϊανό (100 π.Χ.) πάνω σε αγνώστου ονόματος αρχαία Ελληνική πόλη όπως συμπεραίνουμε ύστερα από ευρήματα Ελληνικής κλασικής κεραμικής του 5ου αιώνα π.Χ. και ψηφιδωτά δάπεδα με παραστάσεις της Λήδας και των άθλων του Ηρακλή. Οι Βούλγαροι το καταστρέφουν στα 1206 και οι Φράγκοι κατακτητές το χρησιμοποιούν αργότερα. Οι Λασκαρίδες αυτοκράτορες της Νίκαιας το ελευθερώνουν και το ανοικοδομούν. Eδώ στο Διδυμότειχο στέφεται αυτοκράτορας ο Ιωάννης Κατακουζηνός ο ΣΤ' ο οποίος αργότερα για πρώτη φορά φέρνει, Οθωμανούς στη Θράκη ως μισθοφόρους εναντίον του Ιωάννη Ε' Παλαιολόγου και της μητέρας του.
Σε ένα από τα πιο κομψά ξυλεπένδυτα παραδοσιακά κτίσματα, ακριβώς
στην είσοδο του κάστρου το οποίο έχει αποκατασταθεί από το Δήμο
έχει εγκατασταθεί το τουριστικό περίπτερο της πόλης. Το κτίριο αυτό ενημερώνει
τους επισκέπτες και τους "διαχέει" μέσα στην πόλη, όχι μόνο στους αρχαιολογικούς
και ιστορικούς χώρους και τα μνημεία, αλλά και στο σύγχρονο μέρος της. Στο περίπτερο
ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να βρει πληροφοριακό υλικό, όπως οδηγούς της πόλης,
φυλλάδια, να ενημερωθεί μέσα από διαφάνειες και βίντεο και την ηλεκτρονική βάση
δεδομένων. Ακόμη μπορεί να προμηθευτεί από την πλούσια συλλογή αναμνηστικών και
τοπικών προϊόντων.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Διδυμοτείχου.
Didymoteichos (Didumoteichos), a Thracian town opposite to Plotinopolis,
situated not far from the point where the Eurus empties itself into the Hebrus,
on an island of the former. It is now called Demotica. (Nicet. Chr. p. 404.)
Αρχαίοι χρόνοι-Ρωμαϊκή εποχή
Ο πρώτος οικισμός που έχει ανακαλυφθεί στην περιοχή του Διδυμοτείχου,
έγινε από τους Πελασγούς και χρονολογείται στην 4η ή την 3η χιλιετία π.Χ. Ομως
νεότερες έρευνες θεωρούν ότι ο οικισμός αυτός ανήκει στη νεολιθική περίοδο. Κατά
την εποχή του σιδήρου (10ος -6ος αι. π.Χ.) δημιουργήθηκαν δυο οικισμοί, ένας στο
ύψωμα της Αγίας Πέτρας και ο δεύτερος στο λόφο Βούβα.
Τον 5ο π.Χ. ο οικισμός ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Τα επόμενα χρόνια
περιήλθε στο βασίλειο των Οδρυσών, μέχρι τα χρόνια του Φιλίππου του Β', οπότε
και πέρασε στην κυριαρχία των Μακεδόνων.
Βυζαντινή περίοδος
Τον 2ο αι. μ.Χ. χτίστηκε κοντά στο Διδυμότειχο η ρωμαική πόλη Πλωτινούπολη.
Η Πλωτινούπολη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη μέχρι τον 6ο αι. μ.Χ. οπότε και άρχισε
να παρακμάζει. Οι κάτοικοί της άρχισαν να την εγκαταλείπουν, διαδικασία η οποία
ολοκληρώθηκε μέχρι τον 9ο αι.
Οι κάτοικοι της Πλωτινούπολης μετοίκησαν στη νέα πόλη που ιδρύθηκε
στην ακρόπολη του Κάστρου τον 6ο αι. μ.Χ. για μεγαλύτερη ασφάλεια. Η νέα πόλη
πήρε το όνομα Διδυμότειχο.
Με την πάροδο των αιώνων γινόταν ολοένα και πιο ισχυρή καθώς ήταν
χτισμένη σε οχυρή τοποθεσία πάνω στην Εγνατία Οδό. Το 1204 καταλήφθηκε από τους
Φράγκους, αλλά ένα χρόνο αργότερα οι κάτοικοί του κατόρθωσαν να εκδιώξουν τους
κατακτητές.
Τουρκοκρατία
Τον επόμενο αιώνα το Διδυμότειχο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις
δυναστικές έριδες. Συγκεκριμένα ο Ανδρόνικος Γ' επαναστάτησε εναντίον του νόμιμου
αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' του Παλαιολόγου και ανακήρυξε το Διδυμότειχο πρωτεύουσά
του.
Επίσης στο Διδυμότειχο στέφθηκε αυτοκράτορας ο Ιωάννης Καντακουζηνός,
και από εκεί ξεκίνησε την εκστρατεία του για να κατακτήσει θρακικές και μακεδονικές
πόλεις και να τις προσαρτήσει στην επικράτειά του.
Το 1361 το Διδυμότειχο κατακτήθηκε από τους Τούρκους του σουλτάνου Μουράτ
Α' και έγινε η πρώτη πρωτεύουσα του οθωμανικού κράτους στην ευρωπαική ήπειρο.
Σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το Διδυμότειχο αποτελούσε μια πλούσια επαρχία,
που παρείχε μεγάλα έσοδα στον σουλτάνο.
Υπεύθυνο για την οικονομική ευμάρεια της πόλης ήταν κυρίως το ελληνικό
στοιχείο, που είχε στα χέρια του το εμπόριο της περιοχής. Ταυτόχρονα το Διδυμότειχο
αποτέλεσε πεδίο θρησκευτικών ανταγωνισμών, τόσο μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων,
όσο και των ορθόδοξων μουσουλμάνων με τις αιρέσεις.Τον 19ο αι. η πόλη γνώρισε
ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Αποτελούσε το κέντρο της οθωμανικής διοίκησης όλης
της περιοχής του βόρειου Εβρου, που αριθμούσε 15.000 σπίτια. Είχε 40 τεμένη, 3
ελληνορθόδοξες εκκλησίες, ελληνική μητρόπολη και μία αρμένικη εκκλησία
20ος αιώνας
Στη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου το Διδυμότειχο καταλήφθηκε
από τους Βουλγάρους, όμως αποδόθηκε και πάλι στους Τούρκους με τη συνθήκη της
Κωνσταντινούπολης στις
29 Σεπτεμβρίου 1913. Με τη μεσολάβηση του Γερμανού αυτοκράτορα αποδόθηκε και πάλι
στη Βουλγαρία το 1914 ως δώρο για την έξοδο της Βουλγαρίας στην Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
στο πλευρό της Γερμανίας.
20ος αιώνας
Η πόλη του Διδυμοτείχου και όλη η Θράκη περιήλθαν στην κατοχή της
Ελλάδας με τη συνθήκη του Νειγύ (27 Νοεμβρίου 1919). Το 1924-1925 εγκαταστάθηκαν
στην περιοχή περίπου 9.000 πρόσφυγες στα πλαίσια των ανταλλαγών πληθυσμού μεταξύ
της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Τον Απρίλιο του 1941 όλη η περιοχή Διδυμοτείχου καταλήφθηκε από τα
γερμανικά στρατεύματα. Στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής παρέμεινε στην ελληνική
επικράτεια και έγινε έδρα του νομού Εβρου. Ανακαταλήφθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις
το 1945.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Διδυμοτείχου
Ο ναός κτίστηκε το 1834 από τον τέκτονα προσκυνητή Κάλφα Μιχαήλ, όπως
αναγράφεται σε κυκλική επιγραφή επάνω από την είσοδο. Στις γραπτές πηγές βρίσκουμε
το ναό "νεοχμωθέντα εξ αυτών βάθρων" "και εις μέρη και εις πριν
εν όλως ήν" του προηγούμενου μεταβυζαντινού ναού που με τη σειρά του είχε
κτιστεί στη θέση, όπως φαίνεται, του καθολικού βυζαντινού μοναστηριακού συγκροτήματος.
Πότε το μοναστηριακό καθολικό ματατράπηκε σε ενοριακό και μάλιστα μητροπολιτικό
ναό δεν γνωρίζουμε. Υποθέτουμε ότι κάτι τέτοιο θα συνέβη στο δεύτερο μισό του
17ου αιώνα. Ο προϋπάρχων μεταβυζαντινός ναός ετιμάτο και αυτός στο όνομα του Αγίου
Αθανασίου και βρισκόταν σε κακή κατάσταση σύμφωνα με σειρά εγγράφων ήδη κατα το
τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα.
Στα τέλη του 18ου αιώνα εκδηλώνεται η πρώτη έντονη κρίση ανάμεσα στους
"Καλελήδες" και τις έξω συνοικίες. Η κρίση επικεντρώνεται μεν στην κάρπωση
των εσόδων του Αγίου Αθανασίου, της μόνης μέχρι τότε λειτουργούσας εκκλησίας,
αλλά στην πραγματικότητα εκφράζει τη σύγκρουση ανάμεσα στη νέα, ανερχόμενη αστική
μεσαία τάξη και την παλαιά αριστοκρατία της γης. Θα μπορούσαμε λοιπόν ακόμη και
την ανοικοδόμηση του ιστορικού ναού της Αγίας Σοφίας ως ναού της Παναγίας στη
συνοικία Γιαχουδή να τη θεωρήσουμε ως προέκταση αυτού του μόλις διαφαινόμενου
"ταξικού" αγώνα.
Ο νάρθηκας κτίζεται στα 1892, όταν συναντάμε "κατασκευήν των
καταρρευσάντων τοιχών των τριών ιερών εκκλησιών". Επί μητροπολίτου Ιωακείμ
Σιγάλα πρίν από τον πόλεμο κτίστηκαν το Κηροποιείο και το σημερινό μεγαλοπρεπές
κωδωνοστάσιο το οποίο αντικατεστησε το παλαιό ξύλινο. Τέλος ανοικοδομήθηκε ο τοίχος
του νάρθηκα που βρίσκονταν σε ερειπιώδη κατάσταση.
Στα θυρόφυλλα της Ωραίας Πύλης διαβάζουμε σκαλισμένο το όνομα του
δημιουργού του θαυμάσιου ξυλόγλυπτου τέμπλου: "Σταμάτης Νικολάου Μαδυτινός/Μάρτιος,
1835". Το κατώτερο τμήμα του τέμπλου κοσμούν ωραίοι πίνακες. Οι πίνακες αποδίδονται
με μονοχρωμίες και απεικονίζουν φανταστικά η πραγματικά τοπία, κτίσματα και πόλεις,
πύργους και μέγαρα, σε παραστάσεις, παρόμοιες με εκείνες που συναντώνται σε κοσμικές
τοιχογραφίες αρχοντικών των αρχών του 19ου αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρουν παρουσιάζει
πίνακας αναρτημένος επάνω από τη νότια είσοδο του κυρίως ναού ο οποίος πιθανότατα
παρουσιάζει το Διδυμότειχο των αρχών του 19ου αιώνα με τη γέφυρα των δώδεκα ανοιγμάτων,
ένα μεγάλο Μαυσωλείο στη θέση Ναμαζκιάχ και το κάστρο να επιβάλλεται με την παρουσία
του σε ολόκληρη την πόλη.
Σε εικόνες της εποχής κατασκευής του ναού, όπως του Αγίου Αθανασίου,
η του Αγίου Νικολάου εντυπωσιάζει η μπαρόκ διάθεση, αλλά και η άψογη καλλιτεχνική
διαπραγμάτευση.
κανός αριθμός εικόνων από το 1821-1822 (αλλά και προηγούμενων χρόνων)
βρίσκεται στο Ιερό φανερώνοντας την ενεργή παρουσία της εκκλησίας ακριβώς κατά
τις δύσκολες στιγμές της ελληνικής επανάστασης, παρά την ουσιαστική χηρεία του
επισκοπικού θρόνου [έως το 1824].
Στα βόρεια του νάρθηκα υπήρχε ημιυπόγειο οστεοφυλάκιο, το οποίο περιέπεσε
σε αχρηστία στις αρχές του 20ου αιώνα και στον οποίο μεταφέρονταν τα οστά των
παλαιών τάφων των μητροπολιτών. Πιθανότατη είναι η ύπαρξη υπόγειας κρύπτης κάτω
από το δάπεδο του ναού.
(Αθ. Γουρίδη «ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥ/ΤΕΙΧΟ», Διδ/χο, Μάϊος 1999)
Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της οχύρωσης. Χτίστηκε το διάστημα 1828-1831 στη θέση του βυζαντινού ναού του Αγίου Γεωργίου Παλαιοκαστρίτη, στην οποία είχε στεφθεί αυτοκράτορας ο Ιωάννης Καντακουζηνός το 1341. Σήμερα ανήκει στην αρμένικη κοινότητα.
Ο ναός είναι κτισμένος ακριβώς επάνω από τις κεντρικές Καστρόπορτες
σε απόσταση 100 περίπου μέτρων από αυτές.
Οι "Κώδικες" της Ιεράς Μητριπόλεως Διδυμοτείχου μας παραδίδουν
ότι ο ναός κτίστηκε στη θέση ενός ερειπωμένου παλαιού παρεκκλισίου. Η θέση όμως
του κτιρίου στη διάρθρωση του βυζαντινού οικισμού του κάστρο, η αρχική πλούσια
καταγραφή των ιερών σκευών που προϋπήρχαν του ναού, αλλά και οι άφθονες παραδόσεις
που όλες έχουν να κάνουν με τη θαυμα-τουργή δράση του Χριστού του κάστρου μας
οδηγούν στην παραδοχή, ότι κατά πάσα πιθανότητα υπήρχε σημαντικό μοναστήρι στη
θέση του σημερινού ναού. Εάν συνδυάσουμε τις πληροφορίες από τις βυζαντινές πηγές
με τις παραδόσεις οδηγούμαστε στην υπόθεση της ταύτισης της θέσης με τη Μονή του
Χριστού Παντοκράτορος.
Η κατασκευή του ναού ξεχωρίζει το Χριστό από τους άλλους ναούς της
περιοχής: η τρίκλιτη βασιλική στεγάζεται όχι με ξύλινη στέχη, αλλά με ιδιαίτερα
βαριές λίθινες καμάρες. Το εγχείρημα που τελέστηκε από ηπειρωτικό συνεργείο, "Αχίρ
τσελεπήδες αλβανίτας" ήταν ιδιαίτερα παράτολμο παρά το γεγονός ότι η ανωδομή
δέχθηκε με ισχυρούς ξύλινους ελκυστήρες. Έτσι ήδη από το 1853 έχουμε την πρώτη
επισκευή του ναού, για να ακουλουθήσουν και πολλες άλλες μέσα στο 19ο αιώνα.
Τα εγκαίνια του ναού έγιναν τη 2η Μαΐου του 1846, τη γιορτή και πάλι
του Μεγάλου Αθανασίου, πολιούχου της πόλης, ημέρα που όπως φαίνεται ήταν ιδιαίτηρα
σημαντική για τους καστρινούς. Η κατασκευή διήρκεσε δύο χρόνια.
Το κωδωνοστάσιο του ναού είναι κτισμένο επάνω στον παρακείμενο βυζαντινό
πύργο. Κατασκευάστηκε το 1873 και επισκευάστικε το 1893-1894. Κατά το μεσοπόλεμο
επί Ιωακείμ Σιγάλα ανεγέρθηκε το σημερινό κωδωνοστάσιο.
Μέσα στην εκκλησία βρίσκονται δύο εικόνες, κειμήλια μοναδικής σημασίας
για τους κατοίκους της πόλης και για όλη την περιοχή.
Η πρώτη, έργο υψηλότατης τέχνης είναι μία βυζαντινή αμφιπρόσωπη εικόνα:
Στη μία της όψη απεικονίζεται η Βρεφοκρατούσα Θεοτόκος στον τύπο της Οδηγήτριας,
περιβαλλόμενη από σεβίζοντες μικρογραφημένους αγγέλους. Στα δεξιά της και χαμηλά
με μικρά ερυθρά γράμματα διαβάζουμε "Η ΔημοτυχΗΤΗσα". Στην άλλη όψη
αναπτυσσεται η Σταύρωση, όπου ο Ιησούς, ο Ιωάννης και η Θεοτόκος αποδίδονται λιτά,
χωρίς έντονες εξπρεσιονιστικές εκφράσεις, αλλά αντίθετα με συγρατημένη έκφραση
και βαθιά εσωτερική θλίψη που προσιδιάζει στον ιδεαλισμό και κλασικισμό των Παλαιολόγων
και παραπέμπει σε εργαστήριο της Κωνσταντινούπολης.
Η δεύτερη εικόνα η δεσποτική του Χριστού για την οποία η παράδωση
λέγει ότι ιστορήθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Πρόκειτε κατά τον γράφοντα για
έργο ρωσικής προέλευσης από το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα και τη Σχολή της Μόσχας.
Η εικόνα θεωρείται θαυματουργή. Κατά την περίοδο της Πεντηκοστής συνέρεαν πιστοί
ασθενείς, ιδιαίτερα δε πνευματικά άρρωστου από όλα τα μέρη της Θράκης και συχνά
διέμεναν για μέρες μέσα στο ναό ή στα καταλύματα στην αυλή του. Μέχρι σήμερα διατερούνται
και επιδεικνύονται στο νάρθηκα του ναού οι σιδερένιοι κρίκοι που χρησίμευαν για
το δέσιμο των ψυχικά ασθενών, χριστιανών, αλλά και αλλοθρήσκων. Τα θαύματα που
αποδίδονταν στο Χριστό του Διδυμοτείχου ήταν πολλά και η φήμη του ήταν μεγάλη
σε ολόκληρη τη Θράκη.
Το Καλέ-Παναΐρ κατά την ημέρα της Πεντηκοστής ήταν η μεγαλύτερη γιορτή
της πόλης και επικεντρωνόταν γύρω από τη λιτανεία της εικόνας του Χριστού. Η εικόνα
μεταφερόνταν από το Χριστό στον Aγιο Αθανάσιο και στη συνέχεια επέστρεφε στο Χριστό.
Ακολουθούσε πανηγύρι στα "τσαΐρια" που περιελάμβανε περίφημους παλαιστικούς
αγώνες, χορούς, παζάρι κ.λπ. Πιθανότατα σε παλαιότερους χρόνους το πανηγύρι αυτό
γινόταν μέσα στο κάστρο. Στον αυλόγυρο υπήρχε θαυμάσιος ξύλινος εξώστης που πατούσε
επί "βυζαντινών κιονοκράνων" που χρησίμευε κυρίως για την Ανάσταση και
που δυστυχώς και αυτός κάποια στιγμή καταστράφηκε.
(Αθ. Γουρίδη «ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ», Διδ/χο, Μάϊος 1999, σελ. 138-139).
Είναι ο μόνος σημερινός ναός που βρίσκεται έξω από τα τείχη στο βορειοανατολικό
άκρο της παλαιάς πόλης. Αποτελεί και αυτός τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα
και γυναικωνίτη στο υπερώον. Έχει αναγερθεί στη θέση του ιστορικού ναού της Αγίας
Σοφίας. Στη σημερινή του μορφή κτίστηκε το 1843 στη θέση του προηγουμένου που
με τη σειρά του "εκενουργήθη" μόλις στις 6/3/1806, αλλά θεωρήθηκε "μικρός...
και ετοιμόρροπος" λίγα χρόνια μετά. Στον πρόναο είναι σήμερα τοποθετημένες
σε θέσεις, σύστοιχες του τέμπλου οι δεσποτικές εικόνες της φάσης αυτής από το
1806 έως το 1818.
Στο υπέθρυρο της κυρίας εισόδου μπορεί ο πιστός να διαβάσει σε ανάγλυφη
διακόσμημένη επιγραφή: "ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ... 1843 ΜΑΪΟΥ 1". Αλλη επιγραφή
που σήμερα έχει καλυφθεί από μεταγενέστερο κονίαμα έγραφε: "ΕΚΕΝΟΥΡΓΗΘΗ /ΤΟΥΤΟΣ
Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙ/ΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗΣ ΗΜΩΝ ΘΕΟΤΟΚΟΥ/ΕΝ ΕΤΕΙ ΑΩΣΤ' ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤ 1806
".
Το 1892 ξανακτίστηκε, πλιθόκτιστος πλέον ο νάρθηκας του ναού μαζί
με εκείνον του Αγίου Αθανασίου. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και
για μεγάλο χρονικό διάστημα στην αυλή του ναού λειτουργούσε η αστική Σχολή. Στις
αρχές του 20ου αιώνα ο ναός γνώρισε πολλές περιπέτειες αφού δύο φορές πέρασε στους
Βουλγά-ρους ανάμεσα στα 1913 και 1919. Το 1925-26 κτίστηκε το Κωδωνοστάσιο μαζί
με τον περίβολο του ναού.
Στο ναό βρίσκονται μερικές από τις καλύτερες εικόνες των ζωγράφων
του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, όπως η εικόνα των τριών Ιεραρχών ή της Αγίας
Τριάδας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο παλιός επιτάφιος ο οποίος είχε σχεδιαστεί "διά
χειρός Δημητρίου εικονογράφου εκ Ζαγώρας", αλλά και το ιδιαίτερα αξιόλογο
κουβούκλιο στο ιερό, έργο και αυτό του Σταμάτη του Μαδυτηνού.
(Αθ. Γουρίδη «ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ», Διδ/χο, Μάϊος 1999, σελ. 140).
Κτίστηκε κατά την τρέχουσα δεκαετία επί Μητροπολίτη Νικηφόρου Β' στο κεντρο της
σημερινής πόλεως. Η ολοκλήρωση του μέσα στο ελάχιστο διάστημα του ενάμισι έτους
αποτελεί πραγματικό θαύμα. Ο ναός, ο οποίος ξεχωρίζει με το μέγεθος και τον τρόπο
που προβάλλεται στην πόλη είναι σύνθετου σταυροειδούς εγγεγραμένου τύπου, στο
κέντρο του οποίου ανυψώνεται ο τεράστιος κεντρικός τρούλος. Στο εσωτερικό του
εντυπωσιάζουν οι τοιχογραφίες του ιερού οι οποίες ακολουθούν μεταβυζαντινά πρότυπα,
όπως και το πολυτελες ψηφιδωτό του τρούλου.
(Αθ. Γουρίδη «ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔ/ΤΕΙΧΟ», Διδ/χο, Μάϊος 1999, σελ. 149).
Βρισκόταν στη μικρή πλατεία του Μπαλήκ-παζάρ (δηλαδή της ιχθυαγοράς)
στα βόρεια της μεγάλης αγοράς. Οι "Κώδικες" της Μητροπόλεως αναφέρονται
στο ναό χαρακτηρίζοντάς τον αρχαία εκκλησία και φυσικά υπονοώντας ότι ο ναός ήταν
βυζαντινός.
Ο ναός βρισκόταν σε ερειπώδη μορφή στα μέσα του 19ου αιώνα. Παλαιά
περιγραφή αναφέρεται σε ύπαρξη μικτής τοιχοποιίας, θεμέλια που εξέχουν και αλλού
υψώνονται κατά μισό μέτρο κ.λπ. Είχαν ακόμη τα θεμέλια του Αγίου Βήματος με κοίλο
μάρμαρο με οπή στη μέση, μαρμάρινο αγαλματίδιο κ.λπ. Από αυτά σήμερα δεν σώζεται
τίποτε, αφού ο ναός καταστράφηκε ολοσχερός το 1878 κατά το ρωσοτουρκικό πόλεμο.
Αντικαταστάθηκε από μικρό προσκυνητάρι, ξύλινο στην αρχή και λιθόκτιστο στη συνέχεια
που ανεγέρθηκε δίπλα στο αρχοντικό Χατζηρβασάνη, το σημερινό Λαογραφικό Μουσείο.
Γύρω από τα ερείπια του ναού υπήρχαν διάφορα γήπεδα τα οποία είχαν
δωρηθεί στον Αγιο Νικόλαο. Κατά το τελευταίο του 19ου αιώνα η ελληνική κοινότητα
είχε πολλές φορές εκδηλώσει την επιθυμία αποκατάστασης του ναού.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 γύρω από τον άγιο Νικόλαο επικεντρώνεται
η διαμάχη βουλγαροφρόνων και ελλήνων. Η άποψη του γράφοντας είναι ότι ο παλαιοχριστιανικός
ναός ήταν κτισμένος αρκετά πιο κάτω, πίσω ακριβώς από το μεγάλο Κερβαν-Σεράι και
τα λουτρά του Φεριντούν Αχμέντ Μπέγκ. Η γειτνίαση με το κέντρο της Οθωμανικής
πόλης οδήγησε στην μετατόπιση του λατρευτικού χώρου προς τα βέρεια, προκειμένου
να απελευθερωθεί χώρος για τα δημόσια κτίσματα των κατακτητών.
(Αθ. Γουρίδη «ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ», Διδ/χο, Μάϊος 1999, σελ. 147).
Ο Μιχάλης Γκαρούδης από το Διδυμότειχο, όπου γεννήθηκε το 1940, αποφοίτησε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Σόφιας και πήρε μέρος σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. 'Eργα του βρίσκονται σε όλα τα μουσεία της Βουλγαρίας στα μουσεία Πιερίδη και Βορρέ και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, Βουλγαρία, Ιταλία, Γαλλία και Ιαπωνία.
Ο Δημήτριος Ναλμπάντης, είναι ζωγράφος από το Διδυμότειχο, που έχει πρόσφατα τιμηθεί από τον Ο.Η.Ε.. Η συλλογή των έργων του με την οποία ο ζωγράφος εισάγει τον επισκέπτη με ιδανικό τρόπο στην ιστορία του Διδυμοτείχου, με τον "μαγικό ρεαλισμό" του, στεγάζεται σε παραδοσιακό διώροφο κτίριο του Μεσοπολέμου, που τοιχογράφησε ο ίδιος ο ζωγράφος.
Ο Κώστας Μπραβάκης γεννήθηκε στο Διδυμότειχο
το 1962. Η πρώτη του επαφή με τη μουσική ήταν δίπλα σε παραδοσιακούς οργανοπαίχτες.
Αργότερα μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη,
όπου σπούδασε αρμονία, αντίστιξη φούγκα και κιθάρα. Παράλληλα πήρε μαθήματα jazz
κιθάρας και θεωρίας από τον Κώστα Σαπαλίδη, απόφοιτο του Los Angeles Institute
of Technology. Το ίδιο διάστημα δημιούργησε το συγκρότημα Νώε με το οποίο εξέδωσε
δύο δίσκους και περιόδευσε σε όλη την Ελλάδα.
Το 1993 γράφτηκε στην τάξη σύνθεσης του Θόδωρου Αντωνίου, από τον
οποίο πήρε και μαθήματα διεύθυνσης ορχήστρας. Το 1998 αποφοίτησε με άριστα παμψηφεί
και Β' βραβείο.
Εργα του έχει ερμηνεύσει η συμφωνική ορχήστρα του Δήμου Θεσ/νίκης,
το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, και άλλα
σύνολα.
Το Σεπτέμβρη του 1998 βραβεύτηκε στο διαγωνισμό σύνθεσης για κρουστά
όργανα που έγινε στα πλαίσια του Α΄ Διεθνούς Φεστιβάλ κρουστών οργάνων στη Θεσσαλονίκη.
Εχει γράψει έργα για μικρά και μεγάλα σύνολα, σόλο όργανα και κύκλους τραγουδιών.
Από το 1993 ζεί και εργάζεται στη Βέροια
Ημαθίας στο Ωδείο Φίλιππος του οποίου είναι ιδρυτής. Είναι μέλος της Ενωσης Ελλήνων
Μουσουργών.
Δισκογραφία:
- Νώε ANO KATO Records 1987,μουσική σύνθεση και στίχοι
- Nώε, η γιαγιά Ειρήνη ΛΥΡΑ 1990 μουσική σύνθεση και στίχοι
- Το μπλε παλτο Ωδείο Φίλιππος 1998, συμμετοχή σε δίσκο με τραγούδια μαθητών,
καθηγητών του Ωδείου και λοιπών καλλιτεχνών της πόλης.
- Δικαίωμα στη ζωή 1999, Ωδείο Φίλιππος, Νομαρχία Ημαθίας, Σύλλογος Γονέων και
κηδεμόνων του σχολείου για Παιδιά με Ειδικές Ανάγκες σε τραγούδια του ίδιου και
του Παγκράτη Παυλίδη.
- Οταν κοιτάς ανατολή... κρυφά παρηγοριέμαι ANO KATO Records 2000
- Δέκα «ιδιωτικά» τραγούδια με επιρροές από τις εξ ανατολών καταβολές του.
- Κώστας Μπραβάκης - Χρήστος Βερνάρδος - Βασίλης Βαλαβάνης σε έργα για κιθάρα
συνθετών του 20ου αιώνα ΑΝΟ ΚΑΤΟ records
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής "Λίλιαν Βουδούρη"
1325 - 1404
Γιος του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού και της αυτοκράτειρας Ειρήνης, υπήρξε
στρατηγός (1341-1356) και ηγεμόνας (1343-1356) της Θράκης. Το 1341 νυμφεύτηκε
στη Θεσσαλονίκη την Ειρήνη
Παλαιολογίνα, με την οποία απέκτησε δύο γιους (τον δεσπότη Ιωάννη Καντακουζηνό
και τον σεβαστοκράτορα Δημήτριο Καντακουζηνό) και τρεις κόρες, ενώ τον Οκτώβριο
του ίδιου έτους ήταν παρών στην τελετή ανάδειξης του πατέρα του Ιωάννη σε αυτοκράτορα,
που έλαβε χώρα στο Διδυμότειχο.
Ο ίδιος διετέλεσε συναυτοκράτορας ανάμεσα στα 1353-1357. Τον Φεβρουάριο του 1354
στέφεται αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη
από τον Πατριάρχη Φιλόθεο Κόκκινο. Την ίδια χρονιά υπέγραψε τον τόμο του Γρηγορίου
Παλαμά 1351. Συλλαμβάνεται μάλλον στα 1357 κοντά στους Φιλίππους της Μακεδονίας
από τον Βο? χνα, τον Σέρβο ηγεμόνα της Δράμας,
και παραδίδεται στον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο. Λίγα χρόνια αργότερα κατέφυγε μαζί
με τον πατέρα του στον αδελφό του Μανουήλ Καντακουζηνό, δεσπότη της Πελοποννήσου,
όπου και πέθανε ανάμεσα στα έτη 1383-1406.
1193 - 1254
Ο Ιωάννης γεννήθηκε το 1193 στο Διδυμότειχο. Ο Αυτοκράτορας αυτός
αποτελεί μία από τις σημαντικότερες και πλέον ακέραιες μορφές στους 1000 χρόνους
της Αυτοκρατορίας. Για το λόγο αυτό η εκκλησία μας τον κήρυξε άγιο... (4 Νοεμβρίου).
Ο Ιωάννης Γ' Δούκας η Βατάτζης πήρε για σύζυγό του, την κόρη του ιδρυτή
της αυτοκρατορίας της Νίκαιας Θεόδωρου Α' Δούκα Λάσκαρη (1254-1258), τον οποίο
μάλιστα διαδέκτηκε μετά τον θάνατό του.
Ο αυτοκράτορας της Νίκαιας Ιωάννης Βατάτζης (1222-1254), στην προσπάθειά
του να επανασυστήσει τη βυζαντινή αυτοκρατορία, διεξήγαγε στρατιωτικές επιχειρήσεις
στην περιοχή του Διδυμοτείχου, από το οποίο μάλιστα κατάγονταν. Τους αγώνες του
εναντίον των Βουλγάρων, έχοντας ως ορμητήριο το Διδυμότειχο, συνέχισε ο γιός και
διάδοχος του Θεόδωρος Β' Δούκας Λάσκαρης (1254-1258).
Ως αυτοκράτορας (ο Ιωάννης Βατάτζης), αύξησε τα έσοδα του κράτους
και γενικά εργάστηκε για την καλυτέρευση της ζωής των υπηκόων του. Αύξησε και
την έκταση του κράτους περισσότερο προς την ανατολή, και στα νησιά των δυτικών
παραλίων της Μικράς Ασίας, και στη Θράκη.
Ήρθε σε σύγκρουση για την διεκδίκηση της διαδοχής του Βυζαντίου, με
τον δεσπότη της Ηπείρου (1214-1222) και αυτοκράτορα Θεσσαλονίκης
(Ρωμιών, 1222-1230), τον Θεόδωρο Αγγελο Δούκα Κομνηνό, ο οποίος όμως τον έδιωξε
από την Ανδριανούπολη
(1922). Αργότερα (1230), νίκησε τον διάδοχό του Ιωάννη Αγγελο (1230-1236) και
τον έκανε υποτελή, όπως και τους διαδόχους του, Δημήτριο της Θεσσαλονίκης (1236-12--)
και Μιχαήλ Β' της Ηπείρου (1236-1271), σύζυγο της οσίας Θεοδώρας (11 Μαρτίου),
ο οποίος μάλιστα κληρονό-μισε και την Θεσσαλονίκη ως το 1246, την οποία έπειτα
πήρε ο Ιωάννης Βατάτζης. Ο ευσεβέστατος βασιλέας Ιωάννης Βατάτζης κοιμήθηκε το
1254 σε ηλικία 61 ετών.
1332 - 1391
Βυζαντινός Αυτοκράτορας (1341 - 1376 και 1379 - 1391)
Tέλη 13ου αι. - 1383
Γιος της Θεοδώρας Kαντακουζηνής και ανεψιός του μεγάλου στρατοπεδάρχη
Iωάννη Συναδηνού, από τον οποίο έλαβε τη στρατιωτική του εκπαίδευση, παντρεύτηκε
την Eιρήνη Kαντακουζηνή (αυτοκράτειρα πριν από το 1320) με την οποίαν απέκτησε
έξι παιδιά (μεταξύ των οποίων ο Ματθαίος, ο Mανουήλ Παλαιολόγος και η μετέπειτα
αυτοκράτειρα Eλένη Kαντακουζηνή). Στον εμφύλιο πόλεμο του Aνδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου
εναντίον του παππού του Aνδρόνικου B΄τάσσεται με το μέρος του πρώτου. Συνάπτει
μάλιστα για το σκοπό αυτό στα 1320 συμμαχία με τους Θεόδωρο Συναδηνό, Συργιάννη
Παλαιολόγο Φιλανθρωπηνό και Aλέξιο Aπόκαυκο και γίνεται ηγεμόνας της Aδριανούπολης,
ενώ ανάμεσα στα 1325(?)-1341 εμφανίζεται ως Mέγας Δομέστικος. Mετά το θάνατο του
Aνδρόνικου Γ΄, το 1341, ανακηρύσσεται αυτοκράτορας στο Διδυμότειχο. Στον εμφύλιο
που ακολούθησε εχθροί του υπήρξαν η χήρα αυτοκράτειρα Αννα Παλαιολογίνα, ο Aπόκαυκος
και ο πατριάρχης Iωάννης Kαλέκας. Προσέφυγε στον τσάρο της Σερβίας Στέφανο Δ΄
Oύρεση και υποστηρίχθηκε από τον Oμούρ, εμίρη του Aϊδινίου, και τον σουλτάνο των
οσμανιδών Oρχάνη. Tο 1347 εισέρχεται στην Πόλη, στέφεται αυτοκράτορας από τον
πατριάρχη Iσίδωρο Bούχειρα και παρέχει γενική αμνηστία. Στα 1351 προΐσταται σε
εκείνες τις συνόδους, στις οποίες διακηρύσσεται η διδασκαλία περί ορθοδοξίας του
Γρηγορίου Παλαμά, του οποίου δήλωνε οπαδός. Οταν το 1354 εισήλθε στην πόλη ο Iωάννης
E΄ Παλαιολόγος, αποσύρθηκε και έγινε μοναχός με το όνομα "Iωάσαφ" και λίγο αργότερα
διέμεινε στο Mυστρά μαζί με τους γιους του Mανουήλ και Mατθαίο. Στα 1379-1381
διατάσσεται η σύλληψή του από τους Γενουάτες και αργότερα επιστρέφει στην Πελοπόννησο,
όπου και πέθανε το 1383. Yπήρξε συγγραφέας των "Iστοριών" και αρκετών ρητορικών
κειμένων, μεταξύ των οποίων ήταν και ένα "Σχόλιο" για τους Hσυχαστές.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Thracian Electronic Thesaurus, του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
1281 - 1343
Mαθητής του Mακάριου και μοναχός στη Kωνσταντινούπολη,
σε ηλικία τριάντα ετών γίνεται ιερέας και στα εξήντα του επίσκοπος. Yπήρξε μάλλον
ένας από τους υποστηρικτές του Γρηγορίου Παλαμά. Aπό το 1341 (ή και νωρίτερα)
έως το 1343 υπήρξε Mητροπολίτης του Διδυμοτείχου. Πίστευαν ότι διέθετε το προφητικό
χάρισμα. Πέθανε στα 1343.
Το 1805 η πόλη καθαγιάζεται από το μαρτύριο του νεομάρτυρα Παρθενίου.
Ενώ μέχρι του 1804 η εβδομαδιαία αγορά εγίνετο το Σάββατον, κατόπιν
εισηγήσεων παρά τω εκπροσώπω της Κυβερνήσεως, όλων των αλλοθρήσκων, μετετέθη αυτή
εν ημέρα Κυριακή. Πάντες οι Έλληνες απέσχον της αγοράς εις ένδειξιν διαμαρτυρίας.
Επειδή δε ο ασκητεύων εν τη πλησίον του Διδυμοτείχου ευρισκομένη Μονή της Ζωοδόχου
Πηγής, ιεροδιάκονος Παρθένιος εντέδρασε σθεναρώς κατά της αδίκου και υποβολιμιαίας
ταύτης αποφάσεως του κυβερνήτου, δι' ομιλιών εν τη εκκλησία, αναπτύσσων ότι τούτο
αντίκειται εις τους θρήσκευτικούς ημών κανόνας, παρεδόθη εις τον φανατισθέντα
όχλον και υπέστη μαρτυρικόν θάνατον κατά το 1805. Έκτοτε εχρειάσθησαν αγώνες και
μετά πολλά έτη μετεφέρθη και ωρίσθη ημέρα εβδομαδιαίας αγοράς η Τρίτη, ήτις και
γίνεται μέχρι σήμερον.
(Δ. Μανάκας «ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΑΙΔΙΑΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ» "1778-1953",
Θρακικά τομ. 31ος "1959", σελ. 10).
Οι χριστιανοί έλαβαν την κεφαλή του και την έθαψαν δίπλα στο
βυζαντινό ναΰδριο του Αγίου Αθανασίου και το σώμα του έθαψαν στη συνέχεια χωριστά.
(Αθ. Γουρίδη, ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ, Μάϊος 1999, σελ. 52).
Στο Βραβείον (Brevium) υπ' αριθ. (49) ψπδ' Καλλιμάχου συμληρώσεις
εν Εκκλησιαστικώ Φάρω 1913 σελ. 536 «σ. 53» γράφεται «1805 Μαρτίου 5 εμαρτύτησαν
τον Παρθένιον τον ασχητήν εις το Διδότειχον ημέρα κυριακή ευγένοντας από την θείαν
λειτουργίαν τον εχάλασαν και ο θείος αναπαύση αυτόν».
(Ελαφρά διασκευασμένο από τα «Θρακικά», τόμ. 10ος "1938", σελ. 375).
Η επίδραση της κατάστασης για τους χριστιανούς επί σουλτάνου Σελήμ
Α' και οι πρώτες συστηματικές απόπειρες μαζικού εξισλαμισμού ήταν ιδιαίτερα έντονα
στη Θράκη. Κατά το έτος 1520 μαρτύρησαν στο Διδυμότειχο ο Ιάκωβος ο Νέος με τους
μαθητές του Ιάκωβο, διάκονο και Διονύσιο, μοναχό. Ο Ιάκωβος, αγιορείτης μοναχός,
κατά κόσμον Ιωάννης καταγόταν από την περιοχή της Καστοριάς
και είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη στην Αιτωλία, όπου είχε αναπτύξει έντονη θρησκευτική
δράση. Το αποτέλεσμα ήταν να θεωρηθεί ύποπτος από την τουρκική κυβέρνηση, να συλληφθεί
και μαζί με τους δύο μαθητές του να σταλθεί αλυσοδεμένος στο σουλτάνο Σελήμ που
τότε διέμενε στο Διδυμότειχο. Οι ανακρίσεις και οι απάνθρωποι βασανισμοί στους
οποίους οι τρεις κληρικοί υποβλήθηκαν τόσο στο Διδυμότειχο, όσο και στην Αδριανούπολη
έληξαν με τον απαγχονισμό των νεομαρτύρων την 1η Νοεμβρίου του 1520 στο Διδυμότειχο.
Τα λείψανά τους θάφτηκαν από ευσεβείς χριστιανούς στο κοντινό χωριό «Αλβανιτοχώριον»
(πιθανότατα τους σημερινούς Πετράδες).
Αργότερα μεταφέρθηκαν στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας (στα
Βασιλικά),
κοντά στη Θεσσαλονίκη.
Ειδικά το λείψανο του Αγίου Ιακώβου τεμαχίστηκε και σκορπίστηκε σε διάφορους λατρευτικούς
χώρους. Μικρό μέρος των αγίων λειψάνων των Νεομαρτύρων φυλάσσονται σήμερα στο
ναό του Αγίου Αθανασίου, στο Διδυμότειχο.(Αθ. Γουρίδη, ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ,
Μάϊος 1999, σελ. 45).
Σχετικό με τους νεομάρτυρες είναι και το παρακάτω απόσπασμα από τα
«Θρακικά», τόμ. 10ος "1938", σελ. 377: Εδώ ίσως πρέπει να αναφερθούν και οι εν
Αδριανουπόλει μαρτυρήσαντες επί Σουλτάν Σελίμ (1512-1520) διδάσκαλος Ιάκωβος και
οι μαθηταί αυτού Διονύσιος Μοναχός και Ιάκωβος διάκονος (Περικ. Γ. Ζερλέντη: Θεσσαλονίκης
Μητροπολίται εν Byzantinische Zeitschrift τομ. 12 (1903) σελ. 131-132 και Δημ.
Λουκοπούλου: Πάτερ Ιάκωβος ο Νέος που ετελείωσε μαρτυρικά στο Διδυμότειχο το 1520
«Θρακικά» τόμ. Α', σ. 329-445) οίτινες από το Μοναστήριον Προδρόμου, κείμενον
παρά τα Δερβενάκια της Αιτωλίας, συλληφθέντες και καθειρχθέντες παρά του μπέη
Τρικκάλων απήχθησαν εις Αδριανούπολιν και Διδυμότειχον όπου και εμαρτύρησαν, τα
δε οστά ανεκομίσαντο εξ Αλβανιτοχωρίου κώμης παρά την Αδριανούπολιν ο Ιεράρχης
Θεσσαλονίκης Θεωνάς και κατέθετο εν τω Ναώ του Μοναστηρίου της Αγίας Αναστασίας.
Στο τέλος του 10ου αιώνα και επί αυτοκρατορίας Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου
(976-1025) έζησε και θαυματούργησε στο Διδυμότειχο ο ασκητής άγιος Ιωάννης ο νεώτερος
ο Θράκας: τον εικονίζει, πιθανώς, η μοναδική εκκλησιαστική σφραγίδα που σώζεται
από το Διδυμότειχο και που είναι της εποχής του.
Ντίνου Χριστιανόπουλου «Σύντομη Ιστορία του Διδυμοτείχου», Θεσ/νίκη 1993,
σελ. 13
Από το Διδυμότειχο κατάγονταν και η οικογένεια των Πετραλιφών, φράγκων
ορμώμενων από το Pierre d' Aulps της Προβηγκίας οι οποίοι «κατά το Διδυμότειχον
την οίκησιν έχοντες» έδωσαν στη συνέχεια εκτός από σημαντικούς αξιωματούχους και
την ίδια βασίλισσα της Ηπείρου, αγία Θεοδώρα, σύζυγο του Μιχαήλ Β' Αγγέλου, η
οποία γιορτάζει στις 11 Μαρτίου...
(Αθ. Γουρίδη, ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ, Μάϊος 1999, σελ. 29).
Στο Δεσποτάτο της Ηπείρου εβασίλευσεν ο οίκος των Κομνηνοδουκάδων,
ο Μιχαήλ Β' η Αγία Θεοδώρα, ο πρωτογυιός τους Νικηφόρος ο Α' (1231 μ.Χ. εως και
1296) κ.ε.
Η Οσία Θεοδώρα, ήταν κόρη του Ιωάννη Πετραλίφη, άρχοντα της Θεσσαλονίκης,
επί Αλεξίου του Κομνηνού. Σε νεαρή ηλικία έλαβε σύζυγό της τον Μιχαήλ Δούκα, κατοπινό
άρχοντα της Ηπείρου. Ωστόσο παρά τις τιμές και τα αξιώματα, η Θεοδώρα παρέμεινε
ταπεινή στο φρόνημα και φρόντιζε να περιποιούνται τούς πτωχούς και αδυνάτους.
Όμως μεγάλη δοκιμασία περίμενε την Αγία όταν ο σύζυγός της μπλέχτηκε με μία πόρνη
τη Γαγρίτη και παραμέλησε εντελώς τη Θεοδώρα. Η Αγία όμως έδειξε και σ' αυτή τη
περίσταση το ψυχικό της μεγαλείο και με τη θερμή της προσευχή κατόρθωσε να επαναφέρει
το σύζυγό της στο δρόμο του Θεού. Ζήτησε συγγνώμη από τη Θεοδώρα και έζησαν μαζί
με πνεύμα Θεού. Μετά το θάνατό του η Αγία αποσύρθηκε στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου,
πού η ίδια έκτισε και έζησε ασκητική ζωή έως την ημέρα της οσιακής κοιμήσεώς της.
(Από την ιστοσελίδα της Εκκλησίας της Ελλάδος).
Ο Μιχαήλ Β' για να επανορθώση το βαρύ του παρελθόν -τότε που φέρθηκε
άθλια στην Δούκαινα Θεοδώρα- διάλεξε ένα πανέμορφο τόπο (20' περιπου έξω από την
Αρτα) για να κτίση μοναστήρι' το περίφημο Μοναστήρι της Κάτω Παναγιάς. (...)
Ευσεβής και ευγνώμων στο Θεό ψυχή, μέσα στην Αρτα
έκτισε το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Σκοπός μας δεν είναι να ιστορίσουμε το
κτίσμα, αρχιτεκτονικά κάτι άλλο σπουδαιότερο από τους ρυθμούς και τη χρονολόγησι
των μελών του είναι ο θησαυρός του. Και θησαυρός της Μονής του Αγίου Γεωργίου
είναι το σκήνωμα της Αγίας Θεοδώρας, η οποία έδωσε το όνομά της στον ναόν, ο οποίος
μετά τον θάνατόν της μετωνομάσθηκε εις Ναόν της Αγίας Θεοδώρας που είναι και πολιούχος
της Αρτας.
Όταν το 1271 ο Μιχαήλ Β' ετελείωσε την επίγεια ζωή του, η αγία Βασίλισσα,
ελεύθερη από τα καθήκοντά της στο Παλάτι, προχώρησε αποφασιστικά στο μέγα καθήκον,
όπως τώνοιωθε και το ποθούσε: στης ψυχής της το χρέος. Σπεύδει στο μοναστηρι του
Αγίου Γεωργίου. Αφίνει πίσω της βασιλική αλουργίδα και ζώνεται «το λέντιο της
διακονίας». Παίρνει σειρά στα διακονήματα και τα αγωνίσματα του μοναστηριού. Πόσο
εύκολα ξεντύθηκε την βασίλισσα και ντύθηκε την μοναχή, με εσωτερική γαλήνη και
υποταγή εγκάρδια σε ό,τι απαιτούσε πλέον η μοναχική της ιδιότης! Καμμία διάκρισις,
καμμία εξαίρεσις την βασίλισσα την θυμόταν μονάχα, όταν επρόκειτο να υπερασπισθή
κάποιον αδικούμενον, ορφανόν, χήραν... όταν κάποιοι πτωχοί την είχαν ανάγκην,
όταν την αποζητούσεν η ανθρώπινη θλίψις για να παρηγορηθή!... Κι αυτό γινόταν
συχνά - πυκνά. Και το σπουδαίον κατόρθωμά της, ότι ζη ασκητικά, με γνησίαν ταπείνωσιν
και αγάπην προς τις συμμονάστριές της, με αυτοπροσφορά στον Θεόν της αγάπης. «Θυσία
δεκτή προσενήνεξαι (προσεφέρθης) Θεώ και ολοκαύτωσις, δια νηστείας και δεήσεως
προκαθαρθείσα (προκαθαρισθείσα) τω σώματι όθεν σε ουρανίω τραπέζη ως βασιλίδα
παραδέχεται, ο Βασιλεύς και ποιητής και πάντων Κύριος» λέει ένα της τροπάριον.
Δέκα χρόνια ζη και ασκείται στο Μοναστήρι και το στολίζει και το πλουτίζει
με πλήθος αφιερώματα, και οικοδομικές προσθήκες απαραίτητες. Μετά δέκα χρόνων
ασκητική ζωή (1281) αναπαύεται σ' ένα τάφο, τον τάφο της Αγίας μέσα στον ναόν.
Την αδιατάρακτον γαλήνην του την διέκοψε το 1873 η σκαπάνη που άνοιξε τον τάφον
προκειμένου να γίνη η ανακομιδή των λειψάνων της Αγίας.
Από τότε, κάθε χρόνο στις 11 Μαρτίου, η Αγία της Αρτας, περπατάει
με την Εικόνα της και τα άγια λείψανά της στα χέρια «ιερέων ευλαβών» στους δρόμους
της Πρωτεύουσάς της, ανάμεσα από πλήθη πιστών της Αρτας -και ξένων- στα οποία
η Αγία της υπομονής χαρίζει την ευλογίαν του ουρανού, μαζί με τα θαύματά της,
τα οποία της εδόθησαν από τον Θεόν ως αντίδοσις των δωρεών που πρόσφερε συνέχεια
στον Θεόν μας και τους αδελφούς Χριστιανούς με καρτερίαν, γενναιότητα και δραστηρίαν
ταπεινοφροσύνην.
(Το παραπάνω κείμενο είναι αποσπάσματα που άντλησα από το άρθρο «Ειρηνικά
έργα» του Ορθόδοξου Χριστιανικού Νεανικού Περιοδικού «Προς την Νίκην», μηνός Μαΐου
2002 - τεύχος 627, σελ. 150-151).
Στεγάζεται σε ένα από τα χαρακτηριστικά προ-βιομηχανικά κτίρια της πόλης. Στους τρεις ορόφους του, γίνεται μια παρουσίαση της ιστορίας του ελληνικού στρατού, μετά τη σύσταση του Ελληνικού κράτους, με την έκθεση στρατιωτικών ιστορικών αντικειμένων (όπλα, στολές, σημαίες κ.α.). Το πλουσιότατο οπτικοακουστικό υλικό (χάρτες, φωτογραφίες, προβολές), βοηθά στην πρόσληψη των παραστάσεων και στη βαθύτερη γνώση αυτού που θέλει να προβάλει το Μουσείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ:
ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΕΠΑΦΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Κείμενο : Χαράλαμπου Λασκαράκη
Ο αιφνιδιασμός από τον χαρακτηριστικό ήχο του κουδουνιού που βρίσκεται
πάνω από την πόρτα εισόδου, αποτελεί την πρώτη επαφή με τον χώρο του Στρατιωτικού
Μουσείου Διδυμοτείχου. Αυτός ο ήχος είναι ταυτόχρονα και η προειδοποίηση για τους
οπλίτες που είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή (στις ώρες λειτουργίας φυσικά) να αρχίσουν
ξενάγηση στους χώρους του. Ένα μουσείο που λειτουργεί από τα τέλη του 1999 (χωρίς
να έχει εγκαινιαστεί ακόμη) και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έρθει σε
επαφή με τη «στρατιωτική ιστορία» της Θράκης, αλλά και γενικότερα του ελληνισμού.
Στην είσοδο λοιπόν του Μουσείου μας υποδέχθηκαν δύο στρατιώτες. Ο Κρητικός Καραβαλάκης
Μανώλης και ο Αθηναίος (με καταγωγή από τον Έβρο) Στογιαννίδης Γιάννης. Οι δύο
τους, μαζί με ακόμη έναν συνάδελφό τους και υπό την καθοδήγηση και ευθύνη ενός
μόνιμου στελέχους του Στρατού, ξεναγούν τους επισκέπτες (μεμονωμένους ή σε ομάδες)
του Στρατιωτικού Μουσείου.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ
Το κτίριο, όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο, χτίστηκε το 1907. Μέχρι
πρόσφατα (μέσα της δεκαετίας του ’90) λειτουργούσε ως χώρος «πολλαπλών χρήσεων»
για την εξυπηρέτηση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των κατοίκων της περιοχής.
Έτσι υπήρχε αποθήκη δημητριακών, τυροκομείο, καθώς και ένας χώρος (2ος όροφος)
επεξεργασίας και παραγωγής μεταξιού. Όλος ο εσωτερικός του χώρος είναι κατασκευασμένος
με ξύλο που προέρχεται από τη Σιβηρία και τα περισσότερα ξύλα σώζονται μέχρι και
σήμερα. Διαμορφωμένος ήταν και ο περιβάλλων χώρος του κτιρίου, όπου υπήρχε ένα
κτίσμα το οποίο λειτουργούσε ως καφενείο ή χώρος αναμονής όσων έφερναν τα προϊόντα
τους.
ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ ΜΟΥΣΕΙΟ
Από το 1996 άρχισαν οι προσπάθειες μετατροπής του κτιρίου σε ένα σημείο
αναφοράς για την πολιτιστική δράση της πόλης και της περιοχής. Έτσι ο Δήμος Διδυμοτείχου
προχώρησε στην αγορά του κτιρίου και στη συνέχεια, με τη συνεργασία και την ένθερμη
υποστήριξη της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας μας, προχώρησε η ιδέα και η υλοποίηση
ενός μουσείου με περιεχόμενο που θα αφορά την ιστορία της Ελλάδας, σε συνάρτηση
με τη στρατιωτική της πορεία. Βέβαια το βάρος δεν θα μπορούσε να πέσει αλλού εκτός
από την ιστορία της Θράκης.
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
Ο χώρος όπου στεγάζεται το στρατιωτικό μουσείο Διδυμοτείχου έχει τρεις
ορόφους με εκθέματα. Οπλισμός, στολές διαφόρων εποχών, μετάλλια και παράσημα,
πίνακες ζωγραφικής και φωτογραφίες, αλλά και διάφορα στρατιωτικά κειμήλια, είναι
περιληπτικά τα εκθέματα που μπορεί να δει από κοντά ο επισκέπτης.
Στο ισόγειο του Μουσείου βρίσκεται η αίθουσα ενημερώσεων και προβολών,
όπου ο επισκέπτης μπορεί να ακούσει αρκετά στοιχεία για την ιστορία αλλά και να
δει κάποιες εικόνες σε βίντεο, πάντα σχετικά με την πορεία του ελληνισμού τους
δύο τελευταίους αιώνες. Επίσης στον ίδιο χώρο υπάρχουν τρεις αίθουσες. Στη μία
βλέπουμε διάφορα μετάλλια και παράσημα του ελληνικού στρατού. «Μια ιδιαίτερα μεγάλη
συλλογή που ελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, αρκετοί εκ των οποίων ισχυρίζονται
πως είναι ίσως η μεγαλύτερη στην χώρα» θα μας πει ο Μανώλης Καραβαλάκης. Δίπλα
ακριβώς είναι η αίθουσα με τις φωτογραφίες των πεσόντων στρατιωτών και αξιωματικών
από το νομό Έβρου. Ανθρωποι που συμμετείχαν σε διάφορες μάχες και πολέμους, καθώς
επίσης και σε πρόσφατες ειρηνευτικές αποστολές. Η τρίτη αίθουσα του ισογείου περιλαμβάνει
πλούσιο φωτογραφικό υλικό, από τη δράση των κατοίκων στην ιστορική Θράκη σε περιόδους
πολέμων, καθώς επίσης και των μνημείων που υπάρχουν στο νομό Εβρου.
Ο δεύτερος όροφος είναι κατά τέτοιο τρόπο διαμορφωμένος που ο επισκέπτης
μπορεί να δει από κοντά την πορεία που είχαν οι αγώνες των Ελλήνων από το 1821
μέχρι σήμερα. Αυτό γίνεται με την παρουσία των εκθεμάτων που είναι οπλισμός και
στολές των πολεμιστών, τα λάβαρα, τους χάρτες και τα κείμενα από την έναρξη της
Επανάστασης και στη συνέχεια του Μακεδονικού Αγώνα, των Βαλκανικών Πολέμων, του
πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής, του
δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και μέχρι τη σύγχρονη περίοδο με τις στολές και τον
οπλισμό των Ελλήνων στις ειρηνευτικές αποστολές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Όλα αυτά τα κειμήλια, σε συνδυασμό με την ξενάγηση από την πλευρά των οπλιτών,
δίνουν την ευκαιρία μιας πολύ καλής επαφής του καθενός μας με την πρόσφατη ιστορία
του ελληνισμού. Και αυτή την ευκαιρία, όπως μας είπαν οι δύο στρατιώτες, δεν την
χάνουν οι μαθητές των σχολείων της περιοχής που επισκέπτονται το Μουσείο, καθώς
επίσης και οι εκδρομείς από διάφορες περιοχές (κύρια της Βόρειας Ελλάδας) στο
Διδυμότειχο.
Το στρατιωτικό Μουσείο όμως έχει ακόμη έναν όροφο, ο οποίος χρησιμοποιείται
για την οργάνωση περιοδικών εκθέσεων, ενώ σύντομα αναμένεται να τοποθετηθούν και
μόνιμα εκθέματα τα οποία αυτό το διάστημα συντηρούνται στο εργαστήριο που λειτουργεί
στο μουσείο. Στον ίδιο όροφο βρίσκονται και δύο οπλοπολυβόλα, το ένα εκ των οποίων
είναι από τα πλέον σπάνια που υπάρχουν στην Ελλάδα. Ανεβαίνοντας όμως στον τελευταίο
όροφο του Μουσείου συναντήσαμε μία σκάλα διαφορετική από τις άλλες, αφού ήταν
η γνωστή ειδικής κατασκευής για τη μεταφορά ατόμων με κινητικά προβλήματα, κύρια
αυτών που χρησιμοποιούν αναπηρικό καροτσάκι. Μέχρι τον δεύτερο όροφο η μεταφορά
γίνεται με τον ανελκυστήρα που λειτουργεί επίσης στο κτίριο του μουσείου. Πρόκειται
για μία ξεχωριστή πρόβλεψη όταν είναι γνωστό πως στο σύνολό τους τα δημόσια αλλά
και τα ιδιωτικά κτίρια στη χώρα μας στερούνται τέτοιων διευκολύνσεων προς αυτές
τις ομάδες των συνανθρώπων μας. Όμως θα πρέπει να επισημάνουμε και κάτι αρνητικό
που διαπιστώσαμε και έχει να κάνει με τη στέγη του κτιρίου η οποία σε ορισμένα
σημεία της «μπάζει» νερά, κάτι που σίγουρα δημιουργεί, αργά αλλά σταθερά, προβλήματα
στο κτίριο και κυρίως στα πολύτιμα - από κάθε πλευρά - εκθέματα του Μουσείου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
18/1/2002
Τα θρησκευτικά και πολιτιστικά δρώμενα που συνοδεύουν την εορτή της Πεντηκοστής στο Διδυμότειχο, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την πόλη αφού συνδέεται με την σωτηρία του βυζαντινού Διδυμοτείχου από τους σταυροφόρους και τους Βούλγαρους το 1205 και το 1206 αντίστοιχα.
13/9/2002 - 14/9/2002
28/8/2002
Τα Ελευθέρια του Διδυμοτείχου, δεκαήμερο πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκφράσεων της τοπικής πολιτιστικής παραγωγής, αλλά και παρουσίασης σχημάτων παγκόσμιας εμβέλειας τα οποία λαμβάνουν χώρα κατά το μήνα Μάιο στη μνήμη της απελευθέρωσης της πόλης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1920.
Η αναβίωση του εθίμου του Κιοπέκ - Μπέη την τελευταία Δευτέρα πριν από τις Απόκριες, ενός καθαρά Διονυσιακού δρωμένου το οποίο κατά την Τουρκοκρατία πήρε την τελική του μορφή και στο Διδυμότειχο πρόσθεσε και τον αστικό στον αρχικό, αγροτικό του χαρακτήρα. Παράλληλα η αναβίωση του εθίμου σε κάποια από τα χωριά της περιοχής επαναφέρει τον αρχικό, αγροτικό και πιο βίαιο, Διονυσιακό χαρακτήρα του δρωμένου.
Οι Διεθνείς Συναντήσεις Νέων Εικαστικών Καλλιτεχνών Ανατολικών Χωρών, κύρια εκδήλωση του Κέντρου Διεθνών Συναντήσεων, ενός θεσμού ενταγμένου στο Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων. Για περισσότερες από δύο εβδομάδες στα τέλη Αυγούστου και τις αρχές Σεπτεμβρίου φοιτητές και καθηγητές των Σχολών Καλών Τεχνών των Ανατολικοευρωπαϊκών χωρών, της Ελλάδας και κάποιων δυτικών χωρών δημιουργούν, ανταλλάσσουν ιδέες και μεθόδους, παρουσιάζουν στο ευρύ κοινό τη δουλειά τους και τον πολιτισμό των χωρών τους και εκθέτουν.
1/8 - 15/8
Οι Γιορτές του Κάστρου το πρώτο μισό του μήνα Αυγούστου με κύριο στόχο τη γνωριμία ντόπιων και επισκεπτών με το ιστορικό Διδυμότειχο.
Aκριβής θέση: Στο Διδυμότειχο Νομού Έβρου. Στη βορειοανατολική πλευρά του
Βυζαντινού τείχους, δίπλα στον στρογγυλό πύργο, κατά την διάρκεια εργασιών βρέθηκαν
προϊστορικά όστρακα.
Oικιστικές μονάδες: Προϊστορικός οικισμός
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Πρώιμη εποχή του Σιδήρου, τέλος του 9ου
ή αρχές του 8ου αι. π.Χ.
Κεραμεική: δύο σχήματα αγγείων. Αμφορέας με αμφικωνικό σώμα και με τις
λαβές στο πάνω μέρος της κοιλιάς. Κύπελλο με κάθετη γωνιόσχημη λαβή με πεπλατυσμένο
το οριζόντιο σκέλος της. Η εξωτερική επιφάνεια των οστράκων είναι σε χρώμα μαύρο
ή καστανό. Σε μερικά έχει χρησιμοποιηθεί επίχρισμα, ενώ σε αρκετά έχει γίνει λείανση.
Η διακόσμηση γίνεται με πλαστικές ταινίες, ραβδώσεις, αυλακώσεις και ομόκεντρους
κύκλους.
Συγγραφέας: Ιωάννης Ασλάνης - Σμαράγδα Αρβανιτίδου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Τηλέφωνο: +30 25530 20280, 22100
Φαξ: +30 25530 25600
Τηλέφωνο: +3025533 50602
Φαξ: +3025530 24424
Μέσα στην αχλή του μύθου και της προϊστορίας εμφανίστηκαν οι Θρακοπελασγοί
και όρθωσαν πανύψηλα τείχη στην περιοχή του λόφου Καλέ, για να την προφυλάξουν
από βαρβαρικές επιδρομές. Σ' αυτή την οχυρή θέση ιδρύθηκε το Βυζαντιακό Διδυμότειχο
γύρω στον 9ο μ.Χ. αιώνα. Η ονομασία του σχετίζεται άμεσα με την οχύρωσή του: ένα
διπλό τείχος που διακρίνεται σήμερα, περιέβαλε τα ευάλωτα σημεία του λόφου. Αυτό
το δίδυμο τείχος έδωσε το όνομά του στην πόλη.
Το σημερινό Διδυμότειχο, κτισμένο στην ίδια θέση, βρίσκεται στο κέντρο
του κατά μήκος άξονα του Νομού
Έβρου και απέχει 1 χλμ. από τον ομώνυμο ποταμό, φυσικό σύνορο με την Τουρκία.
Σήμερα, πάνω στα κάστρα, που παλιά ήταν το κέντρο της ζωής της πόλης,
υπάρχει ο παραδοσιακός οικισμός, οι βυζαντινές εκκλησίες και οι λαξεμένες σπηλιές
υπόγεια των σπιτιών του Βυζαντιακού Διδυμότειχου. Με το πέρασμα των χρόνων, η
πόλη επεκτάθηκε και έξω από τα τείχη, όπου και μετατοπίστηκε το κέντρο βάρους
της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου.
Η αντίθεση που δημιουργούν τα κάστρα με τον κατάφυτο στις όχθες Ερυθροπόταμο,
τον παραπόταμο του Έβρου
που περιρρέει το Διδυμότειχο, προσδίδει μια γραφική αρμονία στην πόλη. Αυτή η
αντίθεση της πέτρας με το πράσινο επιτείνεται με το δάσος "Τσίχλα",
μια θαυμάσια τοποθεσία, φυσικό πνεύμονα της περιοχής.
Το Διδυμότειχο υπήρξε η αρχαιότερη Θρακική πόλη με αναπτυγμένο εμπόριο
τόσο με την Αθήνα, όσο και
με τις άλλες Ελληνικές πόλεις και τα νησιά.
Στη Ρωμαϊκή εποχή αποτέλεσε διοικητικό κέντρο, γεγονός που αποδεικνύεται
από το ότι ο Τραϊανός διάλεξε την περιοχή για να ιδρύσει σ’ ένα γειτονικό
λόφο μια νέα Ρωμαϊκή πόλη, την Πλωτινόπολη.
Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους το Διδυμότειχο γνώρισε τη μεγαλύτερη
ακμή του. Στα 1325, με τον πρώτο διχασμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, γίνεται
δεύτερη πρωτεύουσα του Βυζαντίου, με βασιλιά τον Ανδρόνικο Γ. Στα 1341 με τον
δεύτερο διχασμό, ο Ιωάννης Καντακουζηνός στέφεται αυτοκράτορας στο ναό του Αγίου
Γεωργίου του Παλαιοκαστρίτη μέσα στο κάστρο του Διδυμότειχου και κάνει την πόλη
πρωτεύουσα του κράτους του.
Εδώ γεννήθηκαν ο κατόπιν αυτοκράτορας του κρατιδίου του Νικαίας Ιωάννης
Γ Βατάτζης, ο αυτοκράτορας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας Ιωάννης Ε Παλαιολόγος
και ο σουλτάνος των Τούρκων Βαγιαζίτ Α ο Κεραυνός.
Η θέση της πόλης, τα οχυρά της και τα πανύψηλα και μεγαλόπρεπα τείχη
της, προσείλκυσαν κατά καιρούς κάθε διερχόμενο λαό ή επιδρομέα. Γι’ αυτό
το λόγο, έγινε στόχος πολλών επιδρομών στη μεγάλη ιστορική της πορεία. Στα 1361
εκπορθείται από τους Τούρκους επί Μουράτ Α και γίνεται πρωτεύουσα του Οθωμανικού
κράτους στην Ευρώπη μέχρι το 1368. Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους καταλήφθηκε
διαδοχικά από Βουλγάρους και Τούρκους και απελευθερώθηκε το Μάη του 1920, οπότε
και περιήλθε οριστικά στην Ελλάδα.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Διδυμοτείχου.
Τηλέφωνο: +30 25530 20250-4
Φαξ: +30 25530 23666
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
