Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ιερό Λυκαίου Διός

  H Ιερή Κορυφή των Αρκάδων. Ολοι οι γενεαλογικοί και πολλοί θρησκευτικοί μύθοι και λατρευτικά έθιμα των αρχαίων Αρκάδων έχουν την προέλευσή τους στο όρος Λύκαιο που δεσπόζει στα δυτικά της πεδιάδας της Μεγαλόπολης. Από αυτό κατάγονται και όλοι οι ιδρυτές των αρκαδικών πόλεων με πρώτο το βασιλιά Λυκάονα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, στο όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφη Ιθώμη). Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλίτωσαν από τα δόντια του πατέρα του Κρόνου. Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κουρήτες για να το διασώσουν από τις ορέξεις του Κρόνου.
  Στην αρχαιότητα το όρος Λύκαιο υπήρξε μεγάλο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο και συγκέντρωνε όλα τα αρκαδικά φύλα. Στην κορυφή του, που λούζεται από εκτυφλωτικό φως, λατρεύτηκε ο Λύκαιος Δίας. Κέντρο λατρείας ήταν το υπαίθριο ιερό του, κοντά στην κορυφή του βουνού, με το περίφημο βωμό των θυσιών, "το χώμα γης του Παυσανία", το τέμενος και τις εγκαταστάσεις του. Εκεί γίνονταν όλες οι θρησκευτικές τελετές αλλά και αθλητικοί αγώνες, τα αρχαία Λύκαια, προς τιμήν του Λυκαίου Διός, πασίγνωστoι κατά την αρχαιότητα ειδικά στην Πελοπόννησο. Το ιερό του Λυκαίου Διός ήταν το σπουδαιότερο και σεβαστότερο σε όλη την Αρκαδία. Το τέμενος ήταν άβατο, αφού η λατρεία και οι μυσταγωγίες εδώ ήταν απόκρυφες. Πιστεύεται ότι κοντά στο ιερό του Λυκαίου Διός υπήρχε και το ιερό του Πανός, του κατ' εξοχήν αρκαδικού θεού.
  Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκαίου Διός βρίσκεται κοντά στο χωριό Ανω Καρυές, 30 χλμ. από τη Μεγαλόπολη. Τα σημαντικότερα μνημεία του είναι ο βωμός του Λυκαίου Διός με τον περίβολό του, κοντά στην κορυφή του Λυκαίου όρους, και το στάδιο, ο ιππόδρομος, οι δεξαμενές, οι κρήνες και οι ξενώνες που βρίσκονται σε ένα μικρό και γαλήνιο οροπέδιο ("Κάτω Κάμπος") 3 χλμ. χαμηλότερα. Από το τέμενος σώζονται αναλημματικοί τοίχoι και βωμός-τύμβος από χώμα. Κοντά στο βωμό υπάρχουν δύο βάσεις κιόνων, οι οποίες στήριζαν κατά την παράδοση δύο χρυσούς αετούς, που κοιτούσαν συμβολικά ο ένας προς την ανατολή κι ο άλλος προς την δύση. Στο στάδιο σώζονται διάσπαρτα μερικά λίθινα εδώλια και βάσεις ανδριάντων.
  Στο στάδιο και στον ιππόδρομο γίνονταν τα αρχαία Λύκαια. Ανασκαφές στο χώρο έγιναν το 1903 από την Αρχαιολογική Εταιρεία με υπεύθυνο τον αρχαιολόγο Κουρουνιώτη. Η οδική πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο γίνεται από ομαλό επαρχιακό δρόμο που περνάει από τα χωριά Λυκόσουρα, Λύκαιο και Ανω Καρυές. Στο στάδιο οδηγεί χωματόδρομος από τις Ανω Καρυές (3 χλμ.), ενώ προς το ιερό υπάρχει διασταύρωση λίγο πριν από αυτό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

...Δύο απ' τα σημαντικότερα αρκαδικά ιερά βρίσκονται στο όρος Λύκαιο και την αρχαία Λυκόσουρα. Στο Λύκαιο λατρευόταν ο Λύκαιος Ζευς, ο οποίος δεν είχε ναό, αλλά ένα μεγάλο βωμό στην κορυφή του όρους, σε υψόμετρο περίπου 1.400 μ. Ο βωμός είχε διάμετρο 30 μ. και ύψος 1,5 μ. και έφερε υπολείμματα θυσιών, καμμένα χώματα και οστά ζώων. Στη βάση του βουνού υπήρχε το τέμενος του Λύκαιου Δία και είχε διαστάσεις 55χ120 μ. Ανατολικά του βωμού, στη βάση του υψώματος, σώζονται οι βάσεις δύο κιόνων, πάνω στους οποίους υπήρχαν δύο επίχρυσοι αετοί. Οι αετοί μεταφέρθηκαν αργότερα στο ιερό του Λύκαιου Δία στη Μεγαλόπολη. Στο τέμενος βρέθηκαν χάλκινα ειδώλια, που παριστάνουν αρκαδικούς ποιμένες ή τον Ερμή, σε μορφή βοσκού. Χαμηλότερα από το βωμό και το τέμενος, προς τ' ανατολικά, στη θέση Κάτω Κάμπος, αποκαλύφθηκαν σημαντικές αθλητικές εγκαταστάσεις, στις οποίες ετελούντο πανελλήνιοι αγώνες, τα Λύκαια, τα οποία ο Παυσανίας θεωρεί παλαιότερα των Παναθηναίων και των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι Λυκαιονίκαι εβραβεύοντο μ' ένα χάλκινο αντικείμενο. Απεκαλύφθησαν λείψανα ιπποδρόμου και σταδίου, θεμέλια ξενώνα, κρηνική κατασκευή και δεξαμενή, ενώ παραπλεύρως υπήρχε ιερό και άλσος του θεού Πανός.

Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Τριπόλεως

• http://www.tripolis.gr/History/Ancient_Arcadia/anc...